BLM 14

GAZ-BUHAR KARIIMLARI VE
KLMLENDRME

1 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Amalar

Blm 14n amalar aada sunulmutur:

Kuru hava ve atmosferik hava arasndaki farkn
anlalmas.
Atmosferik havann zgl nemi ile bal neminin
tanmlanmas ve hesaplanmas.
Atmosferik havann iy noktas scaklnn hesaplanmas.
Atmosferik havann adyabatik doyma scakl ile ya
termometre scakl arasndaki ilikinin kurulmas.
Atmosferik havann zeliklerinin belirlenmesi iin
Psikrometrik diyagramdan yararlanlmas.
eitli iklimlendirme ilemlerine ktle ve enerji korunumu
ilkelerinin uygulanmas.

2 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 KURU HAVA VE ATMOSFERK HAVA
Atmosferik hava:Hava azot, oksijen ve kk miktarlardaki baka gazlardan
oluan bir karmdr.
Atmosfer iindeki hava bir miktar su buhar (veya nem) ierir ve bu nedenle
atmosferik hava diye adlandrlr.
Kuru hava:Dier taraftan iinde su buhar bulunmayan hava ise kuru hava
diye nitelenir.

Burada T, C olarak havann scakln ve T scaklk deiimini gstermektedir.

klimlendirme uygulamalarnda entalpi deiimleri (h) zerinde durulur ve sz
konusu deiim seilen referans scaklndan bamszdr.
Bu nedenle havadaki su buhar, tek bana bulunmas durumunda nasl
davranyorsa yle davranr ve Pv=RT ideal gaz hal denklemini salar. Bylelikle
atmosferik hava, basnc kuru havann* (Pa) ve su buharnn (Pv) ksmi
basnlarnn toplam olan, ideal bir gaz karm olarak incelenebilir

3 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Pa Kuru havann ksmi basnc
Pv Buharn ksmi basnc(Buhar
basnc)
Su buharnn ksmi basnc
genellikle buhar basnc diye
nitelenir. Bu basn, su
buharnn atmosferik hava
scakl ve hacminde tek bana gze alnabilir. 50C scaklkta, suyun
olmas durumunda sahip
olaca basnc gstermektedir.
Havadaki su buharnn da kuru hava gibi
ideal bir gaz olarak kabul edilmesi ok
byk kolaylk salar. Hatta bunun iin
hassaslktan bir miktar dn verilmesi bile
doyma basnc 12.3 kPadir. Bu deerden
daha dk basnlarda, doymu buhar
halinde olsa bile su buhar ok az bir
hatayla (%0.2nin altnda) ideal gaz olarak
ele alnabilir.

4 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Su iin:
hg = 2500.9 kJ/kg at 0C
cp,avg = 1.82 kJ/kg C at 10 to 50C range

h = h(T ) su buhar ideal bir gazdr.(Entalpisi yalnzca scakln fonksiyonu

olup, h=h(T) eklinde ifade edilebilir.)

Yukardaki bant 10C ile 50C arasnda su buharnn entalpisini

aadaki ekilde gsterildii gibi ihmal edilebilecek bir hatayla
vermektedir.

5 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

50oC altnda, h = const. lines coincide
with the T = const. lines in the
superheated vapor region of water.

6 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 HAVANIN ZGL NEM VE BAIL NEM

Absolute or specific humidity (humidity ratio): Havadaki su buhar miktar

deiik biimlerde tanmlanabilir. Bunu yapmann muhtemelen en mantkl yolu bir
birim kuru hava ktlesinde bulunan su buhar ktlesinin dorudan dikkate
alnmasdr. Bu deer mutlak veya zgl nem (ayn zamanda nem oran) diye
adlandrlr ve ile gsterilir:

zgl nem aadaki bantyla da ifade edilebilir:

veya P toplam basn olmak zere:

eklinde tanmlanabilir.
7 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme
 Doymu hava: Nem ile doygun havadr.
Nispi nem:doymu havaya eklenmeye allan her bir buhar molekl
youacaktr. Belirli bir scaklk ve basnta bulunan doymu havadaki
su buhar miktar Pvnin, ayn scaklktaki suyun doyma basnc olan Pg
ile deitirilmesi ile hesaplanabilir

For saturated air, the vapor pressure is equal to the

saturation pressure of water.

8 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Bir ortamda kendimizi ne kadar rahat hissettiimiz, havann ierdii su buhar
miktaryla tam olarak ilikilidir. Ancak bu rahatln mertebesi havann ierdii
su buhar miktarnn (mv), ayn scaklktaki havada bulunabilecek en fazla su
buhar miktarna (mg) oranna daha fazla baldr. Bu iki bykln oranna
bal nem ad verilir ve ile gsterilir

9 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Bal nem 0 (kuru hava iin) ile 1 (doymu hava iin) deerleri arasnda deiir.
Havada bulunabilecek su buhar miktarnn scakla bal olduuna dikkat
edilmelidir. Bundan dolay havann zgl nemi sabit kalsa bile, bal nemi scaklkla
deiir.Atmosferik hava, kuru hava ve su buharnn bir karmdr. Bu nedenle
havann entalpisi kuru hava ve su buharnn entalpileri yardmyla ifade edilir. Birok
uygulamada, hava-subuhar karmndaki kuru hava ktlesi sabit kalrken, su
buhar ktlesi deiir. Bundandolay atmosferik havann entalpisi, hava-su buhar
karmnn birim ktlesi yerine kuruhavann birim ktlesi iin ifade edilir.Atmosferik
havann toplam entalpisi yaygn bir zelik olduundan, kuru havann ve su
buharnn entalpilerinin toplamdr: Denklemin her iki taraf ma ile blnrse:

elde edilir, nk hv=hgdir

10 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Kuru termometre scakl: Atmosferik havann scakl,
aada tartlacak olan dier scaklklardan ayrlabilmesi
iin ska kuru termometre scakl olarak da adlandrlr.
Kuru ve doygun havann nispi nemi nedir?

11 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Y NOKTASI SICAKLII
Y NOKTASI SICAKLII Tdp: iy
noktas scakl Tn, hava sabit
basnta soutulduuda youmann
balad scaklk diye tanmlanr.
12
iy noktas scakl ekil de
gsterilmitir. Hava sabit basnta
sourken, buharbasnc Pv de sabit kalr.
Bylelikle havadaki buhar (1 hali),
doymu buhar hattna (2 hali)gelinceye
kadar sabit basnta souma ileminden
geer. Bu noktada ki (2 hali) scaklkiy
noktas scakldr ve scakln daha da
dmesi durumunda, buharn bir
blmyouarak karmdan ayrlr.
Bunun sonucu olarak havadaki su buhar
ve dolays ile Pvde azalr. Youma
ilemi srasnda hava doymu halde kalr
ve bal nemin yzde yzolduu doymu
buhar erisini izler. Doymu havann
iynoktas scakl ile kurutermometre
scakl ayndr
Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme
 Nemli ve scak bir yaz gnnde,
buzdolabndan souk bir kutu soda
karld zaman d yzeyinin buuland
grlr. Kutu yzeyinde buulanma olmas,
soda scaklnn evre havasnn iy
noktas scaklnn altnda olduunu
gsterir

13 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

ADYABATK DOYMA VE YA TERMOMETRE SICAKLIKLARI

Bal nem ve zgl nem terimleri mhendislikte ve atmosfer bilimlerinde sk olarak

kullanlr ve scaklk ve basn gibi kolayca llebilen zeliklerle ilikilerinin kurulmas
gerekir. Bal nemi belirlemenin bir yolu, yukarda akland biimde havann iy
noktas scakln bulmaktr. iy noktas scakl bilindiinde, buhar basnc Pv ve
buna bal olarak bal nem hesaplanabilir. Bu yaklam basit olmasna ramen
Uygulamada pratik deildir.

14 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

15 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme
 Mutlak veya bal nemi belirlemenin bir baka
yntemi de ekil 14-11de ematik olarak ve T-s
diyagramnda gsterilen adyabatik doyma
ilemidir. Sistem iinde su
Bulunan yaltlm uzun bir kanaldan
olumaktadr.
Doymam hava akm, kanala 1 zgl nemi ile
T1 scaklnda girer ve kararl bir akla suyun
zerinden geer. Bu ak srasnda bir miktar su
buharlaarak
havaya karr. Sz konusu ilemle havann nem
oran artar,buharlaan suyun buharlama gizli
ssnn bir blm havadan saland iin
scakl der. Eer kanal yeterince uzunsa,
hava kanaldan doymu olarak ( = %100) ve
adyabatik doyma scakl ad verilen
T2 scaklnda kar.

16 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Yukarda aklanan adyabatik doyma ilemi, havann mutlak veya bal nemini
hesaplamak iin bir yol salar. Dier taraftan kta doymu hava elde
edilebilmesi iinkanaln ok uzun olmasn ya da iyi bir pskrtme dzeninin
kurulmasn gerekli klar.Uygulama asndan daha elverili bir yntem, ekilde
gsterildii gibi ucunaslak pamuklu fitil sarlm bir termometrenin zerinden
hava aknn salanmasolmaktadr. Bu ekilde llen scaklk ya termometre
scakl Tyt diye bilinir veiklimlendirme uygulamalarnda ska kullanlr.
Bu yntemin dayand temel ilke de adyabatik doymaya benzerdir. Doymam
havaslak fitilin zerinden geerken, fitildeki nemin bir miktar buharlar. Bunun
sonucuolarak suyun (fitilin) scakl der ve havadan suya s geiine neden
olan bir scaklkfarkn oluturur. Bir sre sonra, sudan buharlama nedeniyle
olan s kayb, scaklkfarkndan dolay havadan suya olan s geiine eitlenir
ve su bir denge scaklndasabitlenir.

17 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Bu noktada termometreden
okunan scaklk ya termometre
scakldr. Ya termometre
scakl ayn zamanda slak fitilli
termometrenin sabitlendii bir
sisteminkendi etrafnda
dndrlmesi ile de llebilir.
Bu durumda hava yerine
termometre hareket ettirilir.
ekilde gsterilen, sallanan
psikrometre ya Termometre
scakln bu yolla len bir
cihazdr. Genelde cihaz zerine
yerletirilmi bir ikinci
termometreyle kuru termometre
scakl da e zamanl llr.
18 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme
 Elektronikteki gelimeler nemin
hassas ve hzl bir biimde dorudan
llmesine olanak salamtr.
Sallanan psikrometreler ve slak fitilli
termometreler artk yava yava
gemite kalmaktadr. Bugn
absorblad su buhar miktarna
gre kapasitans deiennce bir
polimer tabakasn kullanarak, bal
nemi %1 hassaslkla, bir iki saniye
iinde lebilen, elle tanr
elektronik psikrometreler vardr.

19 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 PSKROMETRK DYAGRAM
PSKROMETRK DYAGRAM:Verilen bir basntaki atmosferik havann hali, iki
bamsz yein zelik tarafndan kesinolarak belirlenebilir. Geri kalan zelikler
yukarda verilen bantlardan kolaylklahesaplanabilir. Bir iklimlendirme sisteminin
tasarm srasnda bu hesaplar ok saydafarkl hal iin tekrarlandndan, en sabrl
mhendislerin bile bunalmasna nedenolabilirler. Bu nedenle bilgisayarda yaplm
hesaplamalar ya da bu hesaplamalar bir kezyapp sonular kolay okunabilecek
diyagramlarla ifade etmenin faydalar vardr. Budiyagramlara psikrometrik
diyagramlar ad verilir

ematik bir
psikometrik diyagram

20 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 NSAN KONFORU-KLMLENDRME

nsanlarn doasndan gelen zayf bir

yanlar vardr: kendilerini rahatta hissetmek
isterler.
Ne ok scak ne de ok souk, ne ok nemli
ne de ok kuru olmayan bir ortamda
yaamay arzu ederler. Ancak insan
vcudunun rahat edebilecei koullarla,
iklim koullar genellikle birbiriyle
uyumadndan konfor koullarn
salamak kolay deildir.nsan vcudunun
rahat edebilecei koullarn, ksaca
konforun Salanmas iin yksek yada
dk scaklk veya nem gibi konfordan
uzaklamaya neden olan etkenleri srekli
denetim altnda tutmay gerektirir.
Mhendisler olarak grevimiz Insanlarn
kendilerinirahat hissetmelerini salamaktr.

21 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 nsan vcudu yakt yenilen besinler
olan bir s makinesi olarak ele Al-
nabilir. Herhangi bir s makinesinin
yapt gibi, insan vcudu srekli bir
ekilde alabilmek iin rettii
atk sy evreye atmak zorundadr.
Is retimi miktar o srada yapt ie
gre deiir.Yetikin bir erkek iin
ortalama deerler uyurken 87 W,
dinlenirken veya masa banda
alrken 115 W, bowling oynarken
230 W, ar bedensel i yaparken
ise 440 Wtr.

22 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 nsann vcut rahatln etkileyen bir baka nemli
etken de, vcutla duvar ve pencerelergibi evre
yzeyler arasnda nmla s geiidir. Gne
uzayda nmla yaylr. Atele aranzdaki
hava souk olmasna karn bir atein karsnda
snrsnz. Benzerekilde duvarlar veya tavan
daha dk scaklkta olan lk bir odada
rsnz. nk vcuttan evre yzeylere s
geii nm ile olur.

Yetikin bir kadn iin szkonusu deerler %15

daha azdr. Aradaki fark vcut scaklndan
deil vcut llerinden gelmektedir. Salkl bir
insan vcudunun i blgelerinin scakl 37C
dolaylarnda sabittir. nsan vcudu atk ssn
evreye kolaylkla verebildii ortamlarda kendini
rahat hisseder

23 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Oto servis istasyonlar gibi zor stlabilen yerlerde bu nedenle nm
stclar kullanlr.nsann vcut rahatl veya konforu temel olarak
etkene baldr. Bunlar (kuru termo-metre) scaklk, bal nem ve hava
devinimidir. Vcudun buharlama yoluyla atabilecei sybelirlediinden,
bal nemin de konfor zerinde nemli lde etkisi bulunur. Bal nem
havann ne kadar nemi daha alabi-leceinin bir lsdr. Terleme yoluyla
s geiiniyksek bal nem yavalatrken, dk bal nem ise hzlandrr.
nsanlarn ou %40 ile%60 arasnda bir bal nemi tercih ederler.

24 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 KLMLENDRME LEMLER

Yaanlan bir ortam ya da endstriyel bir tesisi

istenilen scaklk ve nemde tutabilmek iin
iklimlendirme ad verilen ilemlere gerek duyulur. Bu
ilemler duyulur stma (scakln ykseltilmesi),
duyulur soutma (scakln drlmesi), nemlendirme
(su buharnn eklenmesi) ve nem almadr (su buharnn
havadan ayrlmas). Havay istenen scaklk ve nem
dzeyine getirmek iin bazen bu ilemlerden birkann
bir arada uygulanmasn gerektirir.
Deiik iklimlendirme ilemleri ekil de sunulan
psikrometrik diyagram zerinde gsterilmitir. Duyulur
stma ve duyulur soutma ilemleri srasnda havadaki
nem miktar sabit ( = sabit) olduundan diyagramda
bu ilemler yatay birer doru olarakgrlrler. Hava k
aylarnda stlr ve nemlendirilirken, yaz aylarnda
soutulur ve nemi alnr. Bu ilemlerin psikrometrik
diyagramda nasl gsterilebileceinin incelenmesinde
fayda bulunmaktadr.

25 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 klimlendirme ilemleri genellikle kararl akl ak sistemlerde gerekleir. Bu
nedenlesistemler iin ktlenin korunumu mg=m bants hem kuru hava hem
de su iin ifade edilmelidir:

Ktle dengesi

Enerji dengesi

Enerji denkleminde kinetik ve potansiyel enerji deiimleri ihmal edildiinde, kararl akta enerji
dengesi bants Eg=E bu durumda, olarak ifade edilebilir. terimi genellikle sadece fan ii
girdisinden oluur ve enerjidengesi bantsnn dier terimleriyle karlatrld zaman kk
olduu grlr. Aada iklimlendirmede ska karlalan ilemler ayr ayr ele alnacaktr.

26 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Duyulur Istma ve Soutma ( = sabit)
Evlerin birounda soba, radyatr, s pompas veya elektrikli stma sistemleri
vardr. Busistemlerde ki hava, bir kanal iine yerletirilmi scak bir akkann
dolat borularnveya diren tellerinin zerinden dolatrlmas ile stlr.
Bu ilem srasndahavann nemlendirilmesi ya da havadan nem alnmas sz
konusu olmadndan havadakinem miktar sabit kalr. Baka bir deyile,
nemlendirme veya nem almann sz konusuolmad bir stma (veya soutma)
ileminde, havann zgl nemi sabit kalr ( =sabit).Bu tr bir stma ilemi,
psikrometrik diyagramda yatay bir doru olarak grnen sabitzgl nem
dorusunu izleyerek, artan kuru termometre scakl ynnde geliir.

Kuru hava ktle dengesi

Suyun Ktle dengesi

Enerji dengesi

27 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Dikkat edilirse bir stma ilemi srasnda zgl nem sabit kalsa bile
havann bal nemiazalr. Bu durum havadaki nem miktarnn, havada
ayn scaklkta bulunabilecek en fazla nem miktarna orannn bal nem
olarak tanmlanmas ve bulunabilecek nem miktarnnda scaklkla
artmasndan kaynaklanr. Bundan dolay, havann stlmas ile bal nem
konfor koullarnn ok altna inebilir ve sonucunda deri kurumas,
solunum zorluu ve statik elektriin artmas ortaya kabilir.

28 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Nemlendirme veya nem almann
olmad stma ya da soutma
ilemlerinde ktlenin korunumu
denklemi, kuru hava iin ma1=
ma2= ma ve su iin 1= 2
bantlarnadnr. Fan ii olsa
bile ihmal edildiinde, enerjinin
korunumu denklemi aadaki
ekilde ifade edilebilir:
Q veya q Burada h1 ve h2
srasyla, havann stma ya da
soutma blmne giri ve
knda, birim kuru hava ktlesi
iin entalpileridir.

29 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Nemlendirme ile Istma

Duyulur stmada ortaya kan dk bal nem ile ilgili sorunlar, stlan havann
nemlendirilmesiyle yok edilebilir. Bu ilem, ekilde grld gibi havann nce
bir stma blmnden (12 hal deiimi) ve daha sonra bir nemlendirme blmnden
(23 hal deiimi) geirilmesi ile salanr.

30 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Soutma ile Nem Alma
Duyulur soutma srasnda havann zgl nemi sabit kalr, fakat bal nemi artar.
Eerbal nem arzu edilmeyen deerlere ularsa, havadan bir miktar su
buharnuzaklatrmak, baka bir deyile nem almak gerekebilir. Bunu
gerekletirmek iinhavann iy noktas scaklndan daha dk bir scakla
soutulmas gerekir.

31 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Buharlamal soutma

Buharlamal soutma basit bir ilkeye dayanr:

Su buharlarken, buharlama gizli sssuyun
kendisinden ve onu evreleyen havadan
salanr. Bunun sonucu olarak ilemsrasnda
hem su hem de hava sour. Bu yntem binlerce
yldan beri ime suyunusoutmak iin
kullanlmtr. Suyla dolu gzenekli bir kap veya
testi, ak fakat glgedebir yere braklr.
Gzeneklerden dar az miktarda su szar ve
testi terler.Kuru birortamda bu su buharlar ve
testide geri kalan suyu soutur

l gibi ok scak ve kuru

yrelerde iklimlendirmenin
yksekmaliyetinden
buharlamal soutucular
kullanarak saknlabilir.

32 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Hava Akmlarnn Adyabatik Kartrlmas
klimlendirme uygulamalarnn birounda iki hava akmnn kartrlmas gerekir.
Budurum zellikle byk binalar, fabrika ile imalathaneler ve hastanelerin
biroundaszkonusudur. Bu gibi yerlerde artlandrlan havann, temiz d havayla
belirli orandakartrldktan sonra yaam hacimlerine ynlendirilmesi gerekir.
Kartrma ilemi srasnda evreye olan s geii genellikle azdr ve bu nedenle
ilemadyabatik olarak kabul edilebilir. Ayrca bu srada i etkileimi olmayp; kinetik
vepotansiyel enerji deiimleri olsa bile ihmal edilebilecek byklktedirler. Bu
kabullerle,iki hava akmnn adyabatik olarak kartrlmas srasnda ktle ve
enerjinin korunumudenklemleri aadaki gibi basitletirilebilirler:

33 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Kartrma ilemi ekilde gsterildii
gibi iki hava akmnn birletirilmesi ile
yerine getirilir. Bu denklemin
psikrometrik diyagram zerinde bilgi
verici geometrik bir yorumu bulunur.
Denklem 2 3 ile 3 1 orannn
a1 m& ile a2 m& oranna eit olduunu
gstermektedir. Bu koulu salayan
haller AB kesikli doruyla belirtilmitir.
h2 h3 ileh3 h1 oran da yine a1 m&
ile a2 m& oranna eittir. Bu koulu
salayan haller ise CD kesikli doruyla
gsterilmitir. Her iki koulu salayan
tek hal bu iki kesikli dorunun kesim
noktas olup, 1 ve 2 hallerini birletiren
doru zerindedir. youmas
kanlmaz olacaktr.

34 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Bylelikle u sonucavarlabilir: Farkl hallerdeki iki hava akm (1 ve 2
halleri) adyabatik olarak kartrldzaman, karmn hali (3 hali),
psikrometrik diyagramda 1 ve 2 hallerini birletiren doru zerinde olur;
ayrca 2-3 uzunluunun 3-1uzunluuna oran, ktle debilerinin
oranma1in ma2ye oranna eittir.
Doyma erisinin i bkey oluu ve yukardaki sonu ilgin bir olasl
Ortaya karmaktadr. 1 ve 2 hallerinin doyma erisinin yaknnda
olmas durumunda, bu iki halibirletiren doru doyma erisini kesecek
ve 3 hali doyma erisinin solunda kalabilecektir.Bu durumda bir miktar
su buharnn youmas kanlmaz olacaktr

35 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Islak Soutma Kuleleri

G santralleri, byk iklimlendirme sistemleri

ve baz endstriler byk miktarlarda atks
retirler. Bu s genellikle yaknlardaki bir gl
veya akarsudan ekilen soutma suyuna
verilir. Ancak baz durumlarda ya soutma suyu
temini snrldr ya da sl kirlenmenemli bir
kstas olarak gz nne alnmak zorundadr. Bu
gibi koullarda, atk snnatmosfere verilmesi
gerekir. Sistemdedolatrlan soutma suyu
burada kaynak ile ukur(atmosfer) arasnda s
aktarm iin arac akkan grevini yerine
getirir. Bunu gerekletirmenin yollarndan biri
slak soutma kulelerini kullanmaktr.
Islak soutma kulesi aslnda yar kapal bir
buharlamal soutucudur. Zorlanm, tersakl Zorlanm ters akl
bir slak soutma kulesi ekildegsterilmitir. bir soutma kulesi

36 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

Bir baka tr soutma kulesi doal akl soutmakulesidir. Bu tr bir kule ekil olarak
bacaya benzer ve bir baca gibi de alr. Kuleiindeki havann su buhar miktar fazla
olduundan kule dndaki havaya oranla dahahafiftir. Bunun sonucu olarak kule iindeki hava
yukar doru ykselir, dardaki daha ar hava aadan kuleye girer. Bylece aadan
yukarya doru bir hava akm oluur.Hava aknn debisini atmosferik havann koullar
belirler. Doal akl soutmakulelerinde hava akn salamak iin dardan bir gce gerek
yoktur. Fakat bu trkulelerin yapm giderleri zorlanm akllara gre ok daha yksektir.
Doal aklsoutma kulelerinin kesiti, ekilde grld gibi hiperbolik olup, yksekliibazen
100 myi aar. Kesitin hiperbolik olmas herhangi bir termodinamik nedenden okyapsal
dayankllkla ilgilidir.

Doal Akl
soutma kulesi

Pskrtme havuzu
37 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme
 ZET

Bu blmde mhendislik uygulamalarnda en sk karlalan gaz-

buhar karm olanhava-su buhar karm incelendi. Atmosferdeki
hava her zaman bir miktar su buharierir ve bu nedenle atmosferik
hava diye nitelendirilir.
Bunun tersi olarak, iinde subuhar bulunmayan hava ise kuru hava
diye adlandrlr. klimlendirme uygulamalarnda karlalan scaklk
aralnda, hem kuru hava hem de su buhar ideal gaz kabul
edilebilir.Bir hal deiimi srasnda kuru havann entalpi deiimi
aadaki bantyla hesaplanr.
Atmosferik hava, basnc kuru havann ksmi basnc Pa ile su
buharnn ksmi basncPvnin toplam olan ideal gaz karm
olarak ele alnabilir.

38 Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme

 Atmosferik hava, basnc kuru havann ksmi basnc Pa ile
su buharnn ksmi basnc
Pvnin toplam olan ideal gaz karm olarak ele alnabilir:
Havadaki su buharnn entalpisi, ayn scaklktaki doymu
su buharnn entalpisine eit
olarak alnabilir. Bylelikle 10C ile 50C scaklklar
arasnda,eklinde ifade edilir.
Birim kuru hava ktlesi iindeki su buhar ktlesi, zgl
veya mutlak nem olarak
tanmlanr:Burada P toplam hava basnc, Pv ise buhar
basncdr. Verilen scaklkta
havann iinde bulunabilecek su buhar miktarnn bir st
snr vardr. Sz konusu
scaklktabulunabilecek en fazla su buharn ieren havaya
39
doymu hava ad verilir. Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme
 Bal nem kuru hava iin 0, doymu hava
iin 1 deerleri arasnda
deiir.Atmosferik havann entalpisi,
havasu buhar karmnn birim
ktlesi yerine kuru havann birim ktlesi iin
verilir ve aada
gsterildii gibi tanmlanabilir:Atmosferik
havann allagelmi biimde
llen scaklna kuru termometre scakl
40
ad verilir. Bu ayn Blm 14: Gaz-Buhar Karmlar ve klimlendirme