Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
« Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον»
 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Ένας από τους πιο σημαντικούς ευρωπαίους ποιητές του

20ού αιώνα. (Aλεξάνδρεια, 29 Aπριλίου 1863 - Aλεξάνδρεια, 29

Aπριλίου 1933)

 Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1863. Ήταν το

ένατο και τελευταίο παιδί γονέων από την Κωνσταντινούπολη
(Πέτρος και Χαρίκλεια Καβάφη)
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Η οικογένειά του είχε στην ιδιοκτησία της μια εταιρεία

εισαγωγών - εξαγωγών (βαμβακιού και υφασμάτων κυρίως)
που ήταν ιδιαίτερα κερδοφόρα για κάποια χρόνια.

 Η οικογένεια είχε εγκατασταθεί στην Αλεξάνδρεια το 1850

(13 χρόνια πριν τη γέννηση του ποιητή).

 Ανάμεσα στις πιο σημαντικές οικονομικά και κοινωνικά

οικογένειες της παροικίας.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Όταν ο πατέρας του, Πέτρος, πέθανε το 1870, η

οικογένεια μετακόμισε στην Αγγλία (1872) και ο
μεγαλύτερος αδερφός του ποιητή, Γεώργιος, ανέλαβε τη
διαχείριση της εταιρείας.

 Επτά χρόνια μετά, το 1879 η οικογένεια επιστρέφει

πάμφτωχη στην Αλεξάνδρεια.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Τα 7 χρόνια (1872-1879) που ο Καβάφης έζησε στην Αγγλία

(αρχικά στο Λίβερπουλ, στη συνέχεια στο Λονδίνο) ήταν πολύ
σημαντικά για την εκπαίδευσή του και τη διαμόρφωση της
ποιητικής του ευαισθησίας.

 Μαθαίνει τέλεια την αγγλική γλώσσα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 1879: Συνεχίζει τις σπουδές του στο εμποροπρακτικό λύκειο

«Ερμής» και συγχρόνως ξεκινάει τη συγγραφή ενός ιστορικού
λεξικού που θα σταματήσει στο λήμμα «Αλέξανδρος»!

 Το 1882 η οικογένεια φεύγει για την Κωνσταντινούπολη.

 Η κοινωνική θέση του παππού του τού δίνει τη δυνατότητα

να γνωριστεί με τους πνευματικούς κύκλους της Πόλης.
 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Κάνει τις πρώτες του ποιητικές δοκιμές (1884/1885 στην Πόλη)

 Πίσω στην Αλεξάνδρεια το 1885.
 Στην Αλεξάνδρεια ο ποιητής αποποιείται την Βρετανική
υπηκοότητα που είχε και από τους δυο γονείς του και κρατά μόνο
την Ελληνική.
 Εργάζεται για λίγο ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα
«Τηλέγραφος» και στο Αιγυπτιακό Χρηματιστήριο Βάμβακος ως
βοηθός του αδερφού του.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Τα οικονομικά απασχολούσαν πολύ τον Καβάφη. Ήταν

εγγεγραμμένος χρηματομεσίτης στα χρηματιστήρια της
Αλεξάνδρειας από το 1894 ως το 1902.

 Το 1892 ο Καβάφης προσλαμβάνεται ως έκτακτος γραφέας

στην υπό αγγλική διοίκηση Υπηρεσία Αρδεύσεων της Αιγύπτου
όπου και θα παραμείνει τα επόμενα 30 χρόνια. Όλα αυτά τα
χρόνια ασχολείται εντατικά με το ποιητικό του έργο.
 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
 Παραιτείται το 1922 με το βαθμό του υποτμηματάρχη… …και σημειώνει για το
γεγονός «Επιτέλους ελευθερώθηκα απ’ αυτό το μισητό πράγμα».

 -Ένας νέος ποιητής μ’ επεσκέφθηκε. Ήταν πολύ πτωχός, εζούσε από την
φιλολογική του εργασία, και με φαίνονταν σαν κάπως να λυπούνταν
βλέποντας το καλό σπίτι που κατοικούσα, τον δούλο μου που τον έφερε ένα
καλά σερβιτό τσάι, τα ρούχα μου τα καμωμένα σε καλό ράπτη. Eίπε· «Tι
φρικτό πράγμα να έχει κανείς να παλεύει να βγάζει τα προς το ζην, να
κυνηγάς συνδρομητάς για περιοδικό σου, αγοραστάς για βιβλίο σου»-
 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 -Δεν θέλησα να τον αφήσω στην πλάνη του και τον είπα μερικά
λόγια, περίπου σαν τα εξής. Δυσάρεστη και βαριά η θέσις του –αλλά
τι ακριβά που με κόστιζαν εμένα οι μικρές μου πολυτέλειες. Για να τες
αποκτήσω βγήκα απ’ την φυσική μου γραμμή κι έγινα ένας
κυβερνητικός υπάλληλος (τι γελοίο), και ξοδιάζω και χάνω τόσες
πολύτιμες ώρες την ημέρα, στες οποίες πρέπει να προστεθούν και οι
ώρες καμάτου και χαυνώσεως που τες διαδέχονται...
 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 ...Tι ζημιά, τι ζημιά, τι προδοσία. Eνώ εκείνος ο πτωχός δεν χάνει

καμιά ώρα· είναι πάντα εκεί, πιστό και του καθήκοντος παιδί της
Tέχνης.
Πόσες φορές μες στην δουλειά μου μ’ έρχεται μια ωραία ιδέα, μια
σπάνια εικόνα, σαν ετοιμοκαμωμένοι αιφνίδιοι στίχοι, και αναγκάζομαι
να τα παραμελώ, διότι η υπηρεσία δεν αναβάλλεται. Έπειτα σαν γυρίσω
σπίτι μου, σαν συνέλθω κομμάτι, γυρεύω να τ’ ανακαλέσω αλλά πάνε
πια...
 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
 ...Kαι δικαίως. Mοιάζει σαν η Tέχνη να με λέγει «Δεν είμαι μια δούλα εγώ·
για να με διώχνεις σαν έρχομαι, και να ‘ρχομαι σαν θες. Eίμαι η μεγαλύτερη
Kερά του κόσμου. Kαι αν με αρνήθηκες, προδότη και ταπεινέ, για το ελεεινό
σου καλό σπίτι, για τα ελεεινά σου καλά ρούχα, για την ελεεινή καλή
κοινωνική σου θέση, αρκέσου μ’ αυτά λοιπόν, (αλλά πού μπορείς ν’
αρκεσθείς) και με τες λίγες στιγμές που όταν έρχομαι συμπίπτει να είσαι
έτοιμος να με δεχθείς, βγαλμένος στην πόρτα να με περιμένεις, όπως έπρεπε
να είσαι κάθε μέρα.-

(Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ, ANEKΔOTA ΣHMEIΩMATA ΠOIHTIKHΣ KAI HΘIKHΣ, I΄)

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Το 1899 η μητέρα του, Χαρίκλεια, πεθαίνει. Ο θάνατός της

επηρεάζει σημαντικά τον ψυχισμό του ευαίσθητου Καβάφη.

 Το 1901 ταξιδεύει στην Αθήνα. Ο Καβάφης όταν επέστρεψε από

την Αγγλία στην Αλεξάνδρεια (1885) εγκατέλειψε την αγγλική
υπηκοότητα, που είχε αποκτήσει ο πατέρας του στα 1850, πράγμα
που δεν έκανε η υπόλοιπη οικογένεια.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Το 1922 παραιτείται από την Υπηρεσία Αρδεύσεων.

 Το 1923 ο Καβάφης γράφει τη διαθήκη του και διορίζει
εκτελεστή και κύριο κληρονόμο του τον Αλέκο Σεγκόπουλο.
 Το 1932 και μετά από αρκετά μακροχρόνια ασθένεια, οι
γιατροί διέγνωσαν καρκίνο στο λάρυγγα. Χειρουργείται στην
Αθήνα και επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, όμως η υγεία του
σταδιακά επιδεινώνεται.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Πεθαίνει στην ηλικία των 70 ετών το Σάββατο, 29 Απριλίου

1933, ημέρα των γενεθλίων του, μετά από συμφόρηση.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Το σώμα των Καβαφικών ποιημάτων περιλαμβάνει:

 Τα 154 ποιήματα που αναγνώρισε ο ίδιος (τα λεγόμενα Αναγνωρισμένα),

 τα 37 Αποκηρυγμένα ποιήματά του, τα περισσότερα νεανικά, σε ρομαντική

καθαρεύουσα, τα οποία αργότερα αποκήρυξε,

 τα Κρυμμένα, δηλαδή 75 ποιήματα που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά

του,

 και τα 30 Ατελή, που βρέθηκαν στα χαρτιά του χωρίς να έχουν πάρει την
οριστική τους μορφή.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Η γλώσσα και η στιχουργική μορφή των ποιημάτων του Καβάφη ήταν
ιδιόρρυθμες και πρωτοποριακές για την εποχή. Τα βασικά
χαρακτηριστικά τους είναι:
 Ιδιότυπη γλώσσα, μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά
στοιχεία της Κωνσταντινούπολης.
 Εξαιρετικά λιτός λόγος, με ελάχιστα επίθετα (όσα υπάρχουν έχουν
πάντα ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι ποτέ συμβατικά, κοσμητικά επίθετα).
 Ουδέτερη γλώσσα, σχεδόν πεζολογική, μακριά από τις ποιητικές
συμβάσεις της εποχής. Η γλώσσα δεν αποκαλύπτει τα συναισθήματα.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 Εξαιρετικά σύντομα ποιήματα.

 Ιαμβικός ρυθμός, αλλά τόσο επεξεργασμένος που συχνά είναι δύσκολο να

διακριθεί.

 Ομοιοκαταληξία όχι σε όλα τα ποιήματα, ενίοτε χαλαρή και περιστασιακή.

 Ιδιαίτερη σημασία στα σημεία στίξης: παίζουν ρόλο για το νόημα (π.χ.
ειρωνεία) ή λειτουργούν ως οδηγίες απαγγελίας (π.χ. χαμήλωμα του τόνου της
φωνής στις παρενθέσεις).

 Χαρακτήρες εξαιρετικά περίπλοκοι - απατημένοι και εγκλωβισμένοι στο

παρόν άνθρωποι που χωρίς ελπίδα προσμένουν την επόμενη καταστροφή.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Ο ίδιος είχε κατατάξει τα ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες:

1. Τα ιστορικά ποιήματα εμπνέονται κυρίως από

την ελληνιστική περίοδο, και στα περισσότερα έχει εξέχουσα θέση
η Αλεξάνδρεια. Αρκετά άλλα προέρχονται από την ελληνορωμαϊκή
αρχαιότητα και το Βυζάντιο, χωρίς να λείπουν και ποιήματα με μυθολογικές
αναφορές (π.χ. Τρώες).
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Καβάφης δεν εμπνέεται
καθόλου από το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν, δηλαδή την
επανάσταση του '21, αλλά ούτε και από την κλασική
αρχαιότητα.

Οι περίοδοι που επιλέγει είναι περίοδοι παρακμής ή μεγάλων

αλλαγών και οι περισσότεροι ήρωές του είναι "ηττημένοι".
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

2. Τα αισθησιακά ή ερωτικά ποιήματα, που

είναι και τα πιο λυρικά, κυριαρχεί η ανάμνηση και η αναπόληση.
Αυτό που προκαλεί τα συναισθήματα δεν είναι το παρόν, αλλά το
παρελθόν, και πολύ συχνά ο οραματισμός.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
3. Τα φιλοσοφικά ποιήματα ονομάζονται από άλλους
«διδακτικά».
Ο Ε.Π.Παπανούτσος τα διαίρεσε στις εξής ομάδες:

 ποιήματα με "συμβουλές προς ομοτέχνους", δηλαδή ποιήματα για την

ποίηση, και

 ποιήματα που πραγματεύονται άλλα θέματα, όπως το θέμα των Τειχών, την
έννοια του χρέους (Θερμοπύλες), της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (Απολείπειν ο
Θεός Αντώνιον), της μοίρας (Καισαρίων) κ.ά.
ΗΞΕΡΕ Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;
 α) Το γλωσσικό µίγµα των ελλήνων εµπόρων της ∆ιασποράς
αποτελούσε τη βάση της γλώσσας του Καβάφη.

 β) Η ποιητική γλώσσα του Καβάφη αποτελεί ένα µίγµα, του οποίου

βασικό υλικό είναι η µητρική του γλώσσα και η γλώσσα που µιλιόταν
στο άµεσο κοινωνικό του περιβάλλον, σ’ αυτό έχουν προσµιχθεί
γλωσσικά στοιχεία που έχουν αντληθεί από τους αρχαίους και τους
µεσαιωνικούς έλληνες συγγραφείς, που διάβαζε ο Καβάφης.
 ΗΞΕΡΕ Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;
 γ) Το γλωσσικό αυτό µίγµα υποστηρίζεται θεωρητικά από την αντίληψη του
Καβάφη για τη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας -µια αντίληψη που εκτείνεται
σ’ ολόκληρη την ελληνική ιστορία.
 δ) Ο Καβάφης έµεινε συνειδητά αµέτοχος στο «γλωσσικό αγώνα» που
πυροδότησε το Ταξίδι (1888) του Ψυχάρη -σ’ αντίθεση µε τους Έλληνες της
«εµπορικής» ∆ιασποράς Π. Βλαστό και Α. Πάλλη· ταυτόχρονα, δεν πήρε
µέρος στους (ψευτο-)εθνικούς αγώνες, που συγκλόνισαν την Ελλάδα της
εποχής του: ο Καβάφης ήταν και στα «εθνικά» ζητήµατα, όπως και στην
ποίησή του, ένας «κριτικός ρεαλιστής».
 ΗΞΕΡΕ Ο ΚΑΒΑΦΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ;
 ε) Ο Καβάφης δεν µπορούσε να υποτάξει τις καλλιτεχνικές-ποιητικές
εκφραστικές του ανάγκες σε ένα «γλωσσικό µοντέλο» -ούτε του Κοραή,
του Κόντου ή του Ψυχάρη.

 Ο Καβάφης ήξερε την (αρχαία, µεσαιωνική και νέα) ελληνική

γλώσσα, όπως άλλωστε και τη µετρική, πολύ καλύτερα από το Σεφέρη
και τους άλλους πτυχιούχους της Νοµικής: σαν επιστήµονας
γλωσσολόγος.
 ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις περιόδους στην ποιητική του
δημιουργία:

α. Πριν το 1900: περίοδος αναζήτησης για το δικό του

λογοτεχνικό δρόμο
 Ο Καβάφης κάνει τις πρώτες του ποιητικές προσπάθειες στην
Κωνσταντινούπολη (1882-1885) και τις πρώτες του δημοσιεύσεις
(1886,1891).
 ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
 Αρχικά είναι επηρεασμένος από το ρεύμα του ρομαντισμού της
Αθηναϊκής Σχολής (απαισιοδοξία, καθαρεύουσα), ενώ στη
συνέχεια στρέφεται προς τον παρνασσισμό και το συμβολισμό.

 Ποιήματα δεκαετίας 1890 (π.χ. Κεριά, Περιμένοντας τους

Βαρβάρους, Πόλις, Τείχη, Παράθυρα): Ταλαντεύεται ανάμεσα στο
ρομαντισμό και στο συμβολισμό και παρνασσισμό / κυριαρχεί
ατμόσφαιρα μελαγχολίας.
 ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
β. Δεκαετία 1900-1910: περίοδος αναθεώρησης και
κατασταλάγματος
 Το μεταίχμιο του 19ου – 20ου αιώνα αποτελεί ορόσημο για την ποίηση
του Καβάφη.

 Υποχωρεί η ρομαντική τάση, παραμένει η συμβολιστική,

παρνασσιστική.

 Αρχίζει η φάση της ωριμότητας του ποιητή.

 ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
 Κατασταλάζει σ' ένα τρόπο γραφής και στις κύριες θέσεις της
βιοθεωρίας του (τα περισσότερα βιοθεωρητικά/ φιλοσοφικά του ποιήματα
γράφονται αυτή την περίοδο, απαισιόδοξα ποιήματα, στωική σειρά
ποιημάτων με αποκορύφωμα τις Θερμοπύλες).

 Δεν έχει φτάσει ακόμη στην ποιητική του ολοκλήρωση.

 Αυτή τη δεκαετία νιώθει την ανάγκη να αναθεωρήσει όσα είχε γράψει.

 ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
 Είτε απορρίπτει είτε επεξεργάζεται ό,τι δεν ανταποκρίνεται στα κριτήριά
του (ρομαντικές συναισθηματικές υπερβολές/αλλαγή στη γλώσσα από
καθαρεύουσα σε δημοτική, αν και διατηρεί αρκετά στοιχεία από την πρώτη).

 Ως αποτέλεσμα της αναθεώρησης και της επεξεργασίας 27 δημιοσιευμένα

ποιήματα αποκηρύσσονται από τον ποιητή (τα “αποκηρυγμένα”) ενώ τα
υπόλοιπα 14 θα τα δημοσιεύσει το 1904.

 Το 1910 επαναλαμβάνει αυτή την έκδοση προσθέτοντας άλλα 7 ποιήματα.

 ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
γ. 1910 και εξής: η περίοδος της φτασμένης πια ωριμότητας,
της ποιητικής ολοκλήρωσης του ποιητή
 Ο ίδιος θεώρησε το 1911 ορόσημο στην ποιητική του δημιουργία,
γι' αυτό και έκανε τη διάκριση των ποιημάτων σε «Προ του 1911».
 Στα πενήντα του χρόνια, έχοντας ήδη ολοκληρώσει την
αναθεώρηση όλης της ποιητικής παραγωγής και τις κύριες θέσεις της
βιοθεωρίας του εγκαταλείπει τα σύμβολα και η ποίησή του γίνεται
πιο αποκαλυπτική.
 ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
 Στρέφεται στην Αλεξάνδρεια και το παρελθόν της αναζητώντας, ένα
αρχαίο μοντέλο για να μπορέσει μέσω αυτού να εκφράσει τις απόψεις του
για το σύγχρονο κόσμο (π.χ. Απολείπειν ο θεός Αντώνιον, Αλεξανδρινοί
Βασιλείς).
 Το ερωτικό στοιχείο μετουσιώνεται σε ποίηση κυρίως μέσω της
προσωπικής μνήμης ή με την αναγωγή του στην ελληνιστική ιστορική
πραγματικότητα.
 Εκμεταλλεύεται ποιητικά την ιστορία με πιο άμεσο τρόπο (Καισαρίων,
Αλεξανδρινοί Βασιλείς).
 ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
 Ο Καβάφης, όσο ζούσε, δεν εξέδωσε ποτέ ολόκληρο το ποιητικό του
έργο, το οποίο, άλλωστε, συμπλήρωνε ως την τελευταία στιγμή της ζωής
του. Ούτε, φυσικά, πραγματοποίησε ποτέ μια κανονικά εμπορική έκδοση.

 Ακολούθησε ένα δικό του, ιδιόρρυθμο σύστημα έκδοσης και

κυκλοφορίας του έργου.

 Υπήρξαν τρία διαφορετικά στάδια εκδοτικής τακτικής, σε «μονόφυλλα»,

«τεύχη» και «συλλογές». Πολύ σπάνια δημοσιεύει ποιήματά του σε
περιοδικά.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 Εἶμαι Κωνσταντινουπολίτης τὴν καταγωγήν, ἀλλὰ ἐγεννήθηκα
στὴν Ἀλεξάνδρεια — σ' ἕνα σπίτι τῆς ὁδοῦ Σερίφ· μικρὸς πολὺ
ἔφυγα, καὶ ἀρκετὸ μέρος τῆς παιδικῆς μου ἡλικίας τὸ πέρασα στὴν
Ἀγγλία. Κατόπιν ἐπισκέφθην τὴν χώραν αὐτὴν μεγάλος, ἀλλὰ γιὰ
μικρὸν χρονικὸν διάστημα. Διέμεινα καὶ στὴ Γαλλία. Στὴν ἐφηβικήν
μου ἡλικίαν κατοίκησα ὑπὲρ τὰ δύο ἔτη στὴν Κωνσταντινούπολη.
Στὴν Ἑλλάδα εἶναι πολλὰ χρόνια ποὺ δὲν ἐπῆγα. Ἡ τελευταία μου
ἐργασία ἦταν ὑπαλλήλου εἰς ἕνα κυβερνητικὸν γραφεῖον
ἐξαρτώμενον ἀπὸ τὸ ὑπουργεῖον τῶν Δημοσίων Ἔργων τῆς
Αἰγύπτου. Ξέρω Ἀγγλικά, Γαλλικὰ καὶ ὁλίγα Ἰταλικά.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 Τύπωσε ο ίδιος το 1904. μια μικρή συλλογή με τον τίτλο Ποιήματα, στην
οποία περιέλαβε τα ποιήματα: Φωνές, Επιθυμίες, Κεριά, Ένας
γέρος, Δέησις, Οι ψυχές των γερόντων, Το πρώτο
σκαλί, Διακοπή, Θερμοπύλες, Τα παράθυρα, Περιμένοντας τους
βαρβάρους, Απιστία και Τα άλογα του Αχιλλέως. Η συλλογή, σε 100-200
αντίτυπα, κυκλοφόρησε ιδιωτικά.
 Το 1910. τύπωσε πάλι τη συλλογή του, προσθέτοντας αλλά επτά
ποιήματα: Τρώες, Μονοτονία, Η κηδεία του Σαρπηδόνος, Η συνοδεία του
Διονύσου, Ο Βασιλεύς Δημήτριος, Τα βήματα και Ούτος εκείνος. Και αυτή η
συλλογή διακινήθηκε από τον ίδιο σε άτομα που εκτιμούσε.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 Το 1935. κυκλοφόρησε στην Αθήνα, με επιμέλεια της Ρίκας
Σεγκοπούλου, η πρώτη πλήρης έκδοση των (154) Ποιημάτων του,
που εξαντλήθηκε αμέσως. Δύο ακόμη ανατυπώσεις έγιναν μετά
το 1948.

 Ο ποιητής επεξεργαζόταν επίμονα κάθε στίχο, κάποτε για χρόνια

ολόκληρα, προτού τον δώσει στην δημοσιότητα. Σε αρκετές από
τις εκδόσεις του υπάρχουν διορθώσεις από το χέρι του και συχνά
όταν επεξεργαζόταν ξανά τα ποιήματά του τα τύπωνε διορθωμένα.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 Διαχωρίζοντας το ποιητικό του έργο σε φιλοσοφικό, ιστορικό και ηδονικό,
στα ποιήματά του αποτυπώνονται το ερωτικό στοιχείο, τη φιλοσοφική του
σκέψη και η ιστορική του γνώση.
 Όσον αφορά στα ιστορικά του ποιήματα ιδιαίτερα, οφείλουμε να λάβουμε
υπ’ όψιν μας ότι τα συνέθεσε βιώνοντας την ατμόσφαιρα μιας πόλης που έγινε
κατά το ελληνιστικό της παρελθόν χωνευτήρι λαών και σταυροδρόμι
πολιτισμών.
 Οι ήρωές του είναι γνωστά ιστορικά πρόσωπα ή γεννήματα της φαντασίας
του και ο ποιητής αφηγείται στους χαρακτήρες που πλάθει ανθρώπινες
συμπεριφορές σημαδεμένες από πρόσκαιρο της επιτυχίας και τη μοίρα που
εξουδετερώνει την ανθρώπινη θέληση.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 Πόλεις της ανατολικής Μεσογείου –ιδιαίτερα η Αλεξάνδρεια όπως
προαναφέρθηκε– είναι ο τόπος που λαμβάνουν χώρα τα περιστατικά των
ποιημάτων και σύμφωνα με το περιεχόμενό τους χαρακτηρίζονται από τους
σύγχρονους σχετικά ερευνητές της καβαφικής ποιητικής ως ψευδοϊστορικά,
ιστορικοφανή και ιστοριογενή.
 Τη διαφορετικότητα ανάμεσα στα ιστορικά του ποιήματα επισήμανε ο
ίδιος ο ποιητής, χωρίς όμως να τους δώσει ιδιαίτερη ονομασία.
 Εισηγητής του όρου «ψευδοϊστορικό» είναι ο Σεφέρης για να διαχωρίσει
με αυτόν τα ποιήματα που χρησιμοποιούν το ιστορικό υλικό μεταφορικά,
αλληγορικά δημιουργώντας ψεύτικες ιστορίες.
 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 Ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος με τη σειρά του εισηγήθηκε τον όρο
«ιστορικοφανή». Εκεί εντάσσει τα ιστορικά ποιήματα, των οποίων τα
φανταστικά πρόσωπα εμπλέκονται σε ιστορικό πλαίσιο που επενδύει την
πλοκή.
 Ο Μιχάλης Πιερής θεώρησε αναγκαίο τον όρο «ιστοριογενή» για τα
ποιήματα που γεννήθηκαν από άμεσο ιστορικό υλικό.
 Τέλος τα ερωτικά ή αισθησιακά ποιήματα του ηδονικού κύκλου του
Καβάφη αποτελούν αναμνήσεις πραγματοποιημένων ή μη ερώτων
εκφράζοντας τον ιδιότυπο ερωτισμό του, για τον οποίο έχουν τεθεί αρκετές
αμφιβολίες.
 Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )
 1.Άγε, ω βασιλεύ Λακεδαιμονίων  12.Απολλώνιος ο Tυανεύς εν Pόδω

 2.Αιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς, 628–655 μ.X.  13.Αριστόβουλος

 3.Αλεξανδρινοί Bασιλείς  14.Ας φρόντιζαν
 4.Αλέξανδρος Iανναίος, και Aλεξάνδρα  15.Βυζαντινός Άρχων, εξόριστος, στιχουργών
 5.Άννα Δαλασσηνή
 16.Για νάρθουν
 6.Άννα Κομνηνή
 17.Για τον Aμμόνη, που πέθανε 29 ετών, στα 610
 7.Απ’ τες Eννιά
 18.Γκρίζα
 8.Απιστία
 9.Από την σχολήν του περιωνύμου φιλοσόφου  19.Δέησις

 10.Από υαλί χρωματιστό  20.Δημητρίου Σωτήρος (162-150 π.X.)

 11.Απολείπειν ο θεός Aντώνιον  21.Διακοπή
 Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )
 22.Δύο νέοι, 23 έως 24 ετών
 23.Είγε ετελεύτα
 24.Εικών εικοσιτριετούς νέου καμωμένη από φίλον του ομήλικα, ερασιτέχνην
 25.Εις Iταλικήν παραλίαν
 26.Εις τα περίχωρα της Aντιοχείας
 27.Εις το Eπίνειον
 28.Εκόμισα εις την Τέχνη
 29.Εν απογνώσει
 30.Εν δήμω της Mικράς Aσίας
 31.Εν Εσπέρα
 32.Εν μεγάλη Eλληνική αποικία, 200 π.X.
 Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )

 33.Εν Πόλει της Oσροηνής  43.Επήγα

 34.Εν πορεία προς την Σινώπην  44.Επιθυμίες
 35.Εν Σπάρτη  45.Επιτύμβιον Aντιόχου, βασιλέως Kομμαγηνής
 36.Εν τη Oδώ  46.Έτσι πολύ ατένισα
 37.Εν τω Mηνί Aθύρ  47.Εύνοια του Aλεξάνδρου Bάλα
 38.Ένας Γέρος  48.Ευρίωνος Tάφος
 39.Ένας Θεός των  49.Ζωγραφισμένα
 40.Ένας νέος, της Tέχνης του Λόγου —  50.Η αρρώστια του Kλείτου
στο 24ον έτος του  51.Η αρχή των
 41.Ενώπιον του Aγάλματος του Eνδυμίωνος 52.Η Διορία του Nέρωνος
 42.Επέστρεφε  53.Η Δόξα των Πτολεμαίων
Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )
 54.Η Δυσαρέσκεια του Σελευκίδου
 55.Η Κηδεία του Σαρπηδόνος
 56.Η Μάχη της Mαγνησίας
 57.Η Πόλις
 58.Η Προθήκη του Kαπνοπωλείου
 59.Η Σατραπεία
 60.Η Συνοδεία του Διονύσου
 61.Η Ψυχές των Γερόντων
 62.Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης
 63.Ηδονή
 64.Ήλθε για να διαβάσει
 65.Ηρώδης Aττικός
 66.Θάλασσα του Πρωιού
 67.Θέατρον της Σιδώνος (400 μ.X.)
 68.Θερμοπύλες
 69.Θυμήσου, Σώμα...
 70.Ιασή Tάφος
 71.Ιγνατίου Tάφος
 72.Ιερεύς του Σεραπίου
 73.Ιθάκη
 74.Ίμενος
 Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )
 75.Ιωνικόν
 76.Καισαρίων
 77.Κατά τες συνταγές αρχαίων Eλληνοσύρων μάγων
 78.Κάτω απ’ το Σπίτι
 79.Κεριά
 80.Κίμων Λεάρχου, 22 ετών, σπουδαστής Eλληνικών γραμμάτων (εν Kυρήνη)
 81.Λάνη Tάφος
 82.Λυσίου Γραμματικού Tάφος
 83.Μακρυά
 84.Μανουήλ Kομνηνός
 85.Μάρτιαι Eιδοί
Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )

 86.Μεγάλη συνοδεία εξ ιερέων και  94.Μια Νύχτα

λαϊκών  95.Μονοτονία
 87.Μελαγχολία του Ιάσονος  96.Μύρης· Aλεξάνδρεια του 340 μ.X.
Κλεάνδρου· ποιητού εν Kομμαγηνή· 595  97.Να μείνει
μ.X.
 98.Νέοι της Σιδώνος (400 μ.X.)
 88.Μέρες του 1896
 99.Νόησις
 89.Μέρες του 1901
 100.Ο Βασιλεύς Δημήτριος
 90.Μέρες του 1903
 101.Ο Δαρείος
 91.Μέρες του 1908
 102.Ο Δημάρατος
 92.Μέρες του 1909, '10, και '11
 103.Ο ήλιος του απογεύματος
 93.Μέσα στα καπηλειά
 Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )
 104.Ο Θεόδοτος
 105.Ο Ιουλιανός εν Νικομηδεία
 106.Ο Ιουλιανός και οι Αντιοχείς
 107.Ο Ιουλιανός, ορών ολιγωρίαν
 108.Ο Ιωάννης Καντακουζηνός
υπερισχύει
 109.Ο καθρέπτης στην είσοδο
 110.Ομνύει
 111.Οροφέρνης
 112.Όσο Mπορείς
 113.Όταν Διεγείρονται
 114.Ουκ έγνως
 115.Ούτος Εκείνος
 116.Παλαιόθεν Eλληνίς
 117.Πέρασμα
 118.Περιμένοντας τους Bαρβάρους
 119.Πολύ Σπανίως
 120.Πολυέλαιος
 121.Πρέσβεις απ’ την Aλεξάνδρεια
Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )

 122.Πριν τους αλλάξει ο Xρόνος  132. Στου Kαφενείου την Eίσοδο

 123.Προς τον Aντίοχον Eπιφανή  133. Τα Άλογα του Aχιλλέως
 124.Ρωτούσε για την ποιότητα  134. Τα Βήματα
 125.Σ’ ένα βιβλίο παληό  135. Τα Επικίνδυνα
 126.Σοφιστής απερχόμενος εκ Συρίας  136. Τα Παράθυρα
 127.Σοφοί δε Προσιόντων  137. Τείχη
 128.Στα 200 π.X.  138. Τελειωμένα
 129. Στην Eκκλησία  139. Τέμεθος, Αντιοχεύς· 400 μ.X.
 130. Στο πληκτικό χωριό  140. Τεχνουργός κρατήρων
 131. Στον ίδιο χώρο
Α Ν Α Γ Ν Ω Ρ Ι Σ Μ E Ν Α ( 1 5 4 Π Ο Ι H Μ ΑΤΑ )

 141.Το 25ον έτος του βίου του  149.Των Eβραίων (50 μ.X.)
 142.Το 31 π.X. στην Aλεξάνδρεια  150.Υπέρ της Aχαϊκής
 143.Το Διπλανό Tραπέζι Συμπολιτείας πολεμήσαντες

 144.Το Πρώτο Σκαλί  151.Φιλέλλην

 145.Του Mαγαζιού  152.Φωνές

 146.Του πλοίου  153.Ωραία λουλούδια κι άσπρα ως

 147.Τρώες ταίριαζαν πολύ

 148.Τυανεύς Γλύπτης  154.Che fece .... il gran rifiuto

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ
ΣΑΣ!