Dr. med.

sci Mithad Hajder, redovni profesor

UKC Tuzla, Interna Klinika
Oblici imunosne aktivnosti

 A. Imunosna reakcija
 1. Imunost (normalna tolerancija)
 2. Imunološka preosjetljivost (rana+kasna)
 3. Autoimunost (autoalergija, autoagresija)
 B. Imunosna areaktivnost
 1. Specifična imunosna tolerancija
 2. Imunosupresija
 3. Imunodeficijencije
Imunosni sustav i imunoreakcija
Neopasni antigen

Strano

Preosjetljivost Vlastito

Vlastiti
antigen
Imunosni sustav

Imunodeficijencija Autoimunost

Zaraza
Imunoreakcija
 Imunost –normalan odgovor na tuđi antigen, sastoji se
od neutralizacije, razgradnje, ubijanja i uklanjanje
antigena
 Imunološke preosjetljivosti: burna reakcija na
antigen(alergije)-rana preosjetljivost posredovana
antitjelima: anafilaktička (I oblik), citotoksična
preosjetljivost (II oblik), preosjetljivost imunim
kompleksima (III)
 Kasna preosjetljivost posredovana stanicama –TH (IV
oblik)
 Autoimunost: bolesti nastale imunoreakcijom na
vlastite organe i tkiva: organospecifična,
organonespecifična
Imunološka preosjetljivost
GENETSKA OSNOVA VANJSKI OKOLNI
ČIMBENICI
- MHC geni AUTOIMUNOST
- infekcija
- non MHC geni
- lijekovi
 AUTOIMUNE BOLESTI
 Klinički se autoimune bolesti dijele na:
 organspecifične (autoimuna reakcija usmjerena na
antigen u određenom organu)
 organnespecifične ili sustavne (reakcija usmjerena na
jedan ili više antigena rasprostranjeih u mnogim
organima).
 Autoimune bolesti se često preklapaju pa govorimo o
spektru autoimunih bolesti.
 Autoantitjela mogu djelovati na neizmjenjeni ili
izmjenjeni autoantigen na staničnoj površini, citoplazmi ili
jezgri.
Podela reakcija preosetljivosti
TIP I-anafilaktička preosjetljivost
 Antigen: je alergen iz vana
 Posrednik djelovanja je antitjelo IgE
 Mjesto reakcije: mastociti i bazofili
 Mehanizam: oslobađanje medijatora iz ciljnih stanica
 Preosjetljivost: anafilaktička reakcija- astma bronhiale
 U senzibiliziranih osoba reakcija može biti
generelizirana i lokalna
 Senzibilizacija traje 14 dana od kontakta sa alergenom
 Nakon ponovnog dodira alegena reakcija se ispolji za
par minuta
TIP I-anafilaktička preosjetljivost
 I tip preosetljivosti
(Alergija)

Atopija – nasledna sklonost ka produkciji visokih nivoa IgE

na neškodljive antigene
 Biološki efekti medijatora
reakcije preosetljivosti tip I
TIP I-anafilaktička preosjetljivost
 U čovjeka se generalizirana reakcija ispoljava se u vidu:
povraćanja, grčevima u trbuhu, proljeva, otežanim
disanjem, osipom i svrbežom- anafilaktički šok.
 Nakon 4 sata reakcije, ispoljava se reakcija kasne faze:
infiltracija eozinofilnih leukocita, oslobađa se eotaksin iz
epitelnih stanica, gomilaju se neutrofili, makrofagi, TH2
limfociti
 Lokalne anafilaktičke reakcije (atopije): crvenilo i oteklina
 Atopijski alergeni:polen, prašina kućna, dlake i perje
životinja, mlijeko i jaja
 Dijagnoza: prick test-uštrcavanje alergena u kožu te
mjerenje otoka i crvenila
TIP I-anafilaktička preosjetljivost
 Reakcija alergena + antitjela + receptora su složen
proces u mastocitu: posledice su degranulacija,
oslobađanje medijatora, sinteza i izlučivanje citokina
 Jedna molekula alergena +2 molekule antitjela IgE-
oslobađaju se medijatori alergijske reakcije
 Najvžniji medijatori su: primarni -histamin, sekundarni-
leukotrieni, prostaglandini, različiti citokini
 Desenzibilizacija: uštrcavanje malih pa sve većih doza
alergena poznatih, mjenja se ravnoteža TH1 i TH2 u korist
TH1 koji potiče stvaranje IgG: vežu se u cirkulaciji sa
alergenom i sprečavaju reakciju sa IgE na mastocitima
Imunološka preosjetljivosti- TIP II
 Antigen je na površini stanice-dio je stanične membrane
 Posrednici: antitjela IgG i IgM
 Kompleks antigen+antitjelo –aktivira fagocitozu stanice
(opsonizacija)
 Kompleks antigen+antitjelo-mogu aktivirati komplement –
posledice su stvaranje anafilatoksina koji privlači
fagocite, izaziva lizu stanica
 Kompleks antigen+antitjelo omogućuju citotoksičnost
ovisnu o antitjelima-uz NK stanice
 Na kraju nastaje lokalna upala reakcija
 Citotoksična preosjetljivost ovisna o
antitjelima (TIP II)
Mehanizam djelovanja:
 Citotoksičnost ovisna o antitjelima
 Fagocitoza: na magrofagu ima FcR za ulomak IgG
 Olakšana fagocitoza: aktivacija komplementa: na
makrofagu ima receptor (CR) za ulomak C3.
 Kompleks antigen+antitjelo pokreću mehanizam ubijanje
stanice
 Bolest: hemolitička anemija, fetalna eritroblastoza
Imunološka preosjetljivosti- TIP II
ADCC-Igg ANTITJELO Th1-AKTIVACIJA
Preosjetljivost tip II i IV MAKROFAGA
Preosjetljivost izazvana imunim
kompleksima –TIP III
 Antigeni: infekt dugotrajni (hepatitis B, stafilokok),
autoimune bolesti (antigeni ulaze u krv, DNA,
histoni), faktori okoline (životinjski antigeni unose se
putem disanja), lijekovi itd.
 Posrednici su: stvaranje antitjela u suvišku antigena
IgG
 Mehanizam djelovanja: stvaranje i taloženje imunih
kompleksa
 Bolesti: vaskulitisi, endokarditis ,SLE, serumska bolest,
glomerulonefritis
Preosjetljivost izazvana imunim
kompleksima –TIP III
 Preosjetljivost izazivaju imuni kompleksi
 Imuni kompleksi aktiviraju komplementarni sistem
 Fagociti fagocitiraju imune komplekse-te uklanja
antigene-ozdravljenje
 U suvišku antigena ili manjkom komplementarnog
sistema-imuni kompleksi se talože u krvnim žilama i
tkivima (glomeruli, srčani zalisci )
 Mali imuni kompleksi su skloniji taloženju
 Veliki kompleksi bolje aktiviraju komplementarni
sistem
Preosjetljivost izazvana imunim
kompleksima –TIP III
Preosjetljivost izazvana imunim
kompleksima –TIP III
Generalizirani oblik:
 Imuni kompleksi u cirkulaciji reagiraju sa mastocitima-
luče medijatre upale (lokalna upala žile)
 Imuni kompleksi aktiviraju makrofage-luče upalne
citokine (TNF-alfa,IL-1)
 Imuni kompleksi aktiviraju komplement-luči
anafilaktoksine uzrokuju propusnost žile
 Promjenjena žila pogoduje taloženju kompleksa i
agregaciji trombocita-znakovi bolesti
 Anafilaktosini privlače neutrofile,reakcija fagocitoze, iz
njih se oslobađaju lizozomski enzimi- oštećenje tkiva
Preosjet. ovisna o stanicama TIP IV
 Antigen : bakterije, prašina
 Senzibilizacija osobe na određene ranije unesene
antigene
 Posrednici: stanice-TH-1 limfociti-luše citokine
 Oblici: tuberkulinski, kontaktni, granulomatozni
Granulomatozni oblici:
 Zadržavanjem mikrorganizma u makrofagu
 Pojavlju je se nakon 21-28 dana nakon dodira sa antig.
 Učestvuju limfociti CD8, MCH-1, liza stanica
 Bolesti: RA, kronova bolest, Tip 1 DM
IV tip preosetljivosti
(kasni tip)

IV tip preosetljivosti animacija

Mehanizmi oštećenja tkiva T-stanicama
Efekti citokina u reakciji preosetljivosti
tip IV
Dodirna preosjetljivost –TIP IV
Faza senzibilizacije-traje 10-14 dana
Dodirna preosjetljivost –TIP IV
Faza kontakta sa ponovnim antigenom
Dodirna preosjetljivost –TIP IV
Faza aktivacije monocita, prelazak u makrofag-privlače
TH1 i razvoj nove upale-oslobađa enzime i oštećuje tkivo
 Imunodeficijencije
Primarne imunodeficijencije
 genetski poremećaji
 razvojni poremećaji
Sekundarne imunodeficijencije
 maligne
 autoimune bolesti
 infekcije
 lijekovi – citostatici i zračenje
 starenje
 podhranjenost
Posljedice su: tumori; infekcije; autoimune bolesti
Humoralne i stanične specifične imunoreakcije
 Primarne imunodeficijencije
Poremećaji imunog sistema nastali zbog genskih
poremećaja ili zbog poremećaja u toku embrionalnog
razvoja.
 Nedostatak limfocita T-poremećaj u staničnoj imunosti
 Nedostatak limfocita B-poremećaj stvaranja antitijela
 Nedostatak limfocita T i B-poremećaj razvoja limfocita
 Nedostatak fagocita-poremećaj fagocitnog enzimskog
sistema-posledice su ubijanje fagocitiranih
mikroorganizama-
 : posledice su oslabljena nespecifična imunost
 Nedostaci komplementarnog sistea: sve komponente
komplementa
 Nedostatak limfocita B (poremećaj
stvaranja antitijela)
 Agamaglobulinemija vezana za x hromozom (Brutonova
agamaglobulinemia
 Pojavljuje se samo u muške djece, žene prenosioci bolesti
 Uzrok je poremećaj diferencijacije B limfocita
 U serumu smanjeni su IgG
 U perifernoj krvi nema limfocita B, T limfociti normalni
 5 mj. nakon rođenja javljaju se infekcije
 Terapija antibiotici-može se produžiti život+ uštrcavanje
imunoglobulina (IVG)
 IgA imunodeficijencija
 je rjeđi poremećaji-posledice su infekcije dišnih puteva
 Ostali imunoglobulini uredni
 Nedostatak limfocita T
 Definicija: Nedostaci limfocita T uzrokuje staničnu i
humoralnu imunost.
 Di Georgov sindrom
 poremećaj embrionalnog razvoja – u 12.-sedmici trudnoće
 Anomalije: aplazija timusa, abnormalnost lica,
hipoparatireoidizmom, anomalijama srca i velikih krvnih
žila
 Teški imunološki poremećaji: limfopenija u perifernoj
krvi, izrazito smanjen broj T limfocita
 djeca pate od teških infekcija
 ne odbacuju presađene organe
 terapija –presadba alogenične koštane srži
 Udruženi nedostaci T i B limfocita
 Def. Udružen nedostatak T i B limfocita zahvataju obje
glavne populacije limfocita
 Teška udružena imunodeficijencijska bolest (SCID)
 nasljeđuju se autosomno-recesivno
 bolest je podložna infekcijama, ne prežive ni godinu
 u perifernoj krvi: teška limfopenija i
hipogamaglobulinemija
 provede li se cijepljenje blagim živim uzročnicima, djeca
umiru zbog infekcije
 Terapija: antibiotici+imunoglobulini, presadba koštane srži
 Nedostatak fagocita
 Def. Nedostatak fagocita, je poremećaj fagocitnog
enzimskog sistema, posljedica je smanjena sposobnost
ubijanja fagocitnih mikroorganizama
 Hronična granulomatozna bolest
 poremećaj enzimskog sistema NADPH-oksidaze,
 poremećaj metabolizma fagocitoze te smanjena
proizvodnja radikala kisika-H2O2.
 zbog preživljavanja fagocitiranih mikrorganizama - potiču
T linfocite te se u njima stvara granulomatozno tkivo.
 u kliničkoj slici prevladava infekcija
 Chediak-Higashijev sindrom
 smanjena koncentracija lozosomskih enzima i smanjena
aktivnost NK stanica
 Nedostatak komplementarnog sistea
 Def. zahvaćene sve komponente komplemenata,
posledice su povećana učestalost gnojnih infekcija
 Najteže posljedice su nedostatak C3 i C3b
 Hereditarni angioneurotički edem zbog
poremećaja C1 inhibitora
 Klinički učestali edemi na koži, probavnom sisteu i
grkljanu
 Sekundarna imunodeficijencija
 Nisu urođene, stiču se tokom života, najvažnija je AIDS (sindrom
stečene imunodeficijencije
 Uzročnik virus iz grupe retrovirusa (nazvan HIV 1 i 2)
 Rizične grupe su: narkomani, homoseksualci, promiskuitet, hemofilija
 Bolest se prenosi spolnim putem, krvlju, mlijekom
 HIV napada T limfocite (CD4), potiče staničnu imunost što aktivira
CD8 limfocite T, oni ubijaju napadnute stanice HIV ali ne mogu
zaustaviti infekciju
 Citotoksično djelovanje CD8 na CD4 još se više smanjuje broj CD4,
 Smanju je se omjer CD4/CD8 (0.1:0.8) ispod normale u perifernoj krvi
 Bolest počinje znakovima influense, latencija traje 10 godina, CD4 se
smanjuje, bolest postaje manifestna: limfadenopatija, infekcije,
limfomi
 DG: protočna citoetrija populacije lifocita
 TH: inhibitori virusne reverzne transkriptaze +inhibitori proteaze
 HIV
 Trudnice sa HIV infekcijom : vulvovaginalna kandidijaza,
bakterijska vaginoza, perigenitalni herpes, papiloma virus
 Infekcija HIV-om nepovoljno utječe na trudnoću (abortusi,
mrtav plod, intrauterini zastoj, porođajna težina je
smanjena
 Trudnoća ne pogoršava kliničku sliku HIV infekcije
 Trudnica sa HIV prenosi infekciju na dijete u 15-50%
 Prenosi se: intrauterino, postpartalno (epiziotomija),
dojenjem
 Porod carskim rezom smanjuje prenos HIV inf. na dijete
 Radi se profilaksa infekcije antiretrovireticima
(ZIDOVUDIN) smanjuje infekciju do 66%
 ZIDOVUDIN - prevencija

 Antepartalno: 5x100 mg ili 2x300 mg od 14 sedmice

do poroda.
 Intrapartalno: 300 mg na 3 sata
 Postpartalno 8-12 sati nakon poroda 2 mg/kg
svakih 6 sati do 6 sedmica
 Sekundarna imunodeficijencija

 Metabolički razlozi: stanje pothranjenosti,

 Maligne bolesti
 Ozračivanje (terapijske svrhe)
 Različiti lijekovi (citostatici, kortikosteroidi)
 Smanena sinteza komplementnih komponenata
HVALA NA PAŽNJI