3.

unitate didaktikoa:

INDARRAK ETA OINARRIZKO

ELKARREKINTZAK
Fisika eta Kimika – 1. batxilergoa
 AURKIBIDEA
1. Sarrera, justifikazioa eta denboralizazioa
2. Oinarrizko gaitasunak
3. Helburu didaktikoak
4. Edukiak
5. Jarduerak
6. Baliabideak
7. Ebaluazioa
8. Aniztasunari arreta
9. Bibliografia
1. Sarrera, justifikazioa eta denboralizazioa
 10 unitateetatik 3. unitatea
 Justifikazioa:
 Araudia:
 Espainia (Hezkuntza Ministerio): azaroaren 2ko 1467/2007 Errege Dekretua
 EAE (Hezkuntza Saila): 23/2009 DEKRETUA, otsailaren 3koa

 Ikasleen interesa:
 Planeten jokaera
 Indar elektrikoen izaera

 Egutegia:
 1. hiruhilekoa
 Datak: urriaren 14tik azaroaren 6ra
 Saio kopurua: 16
2. Oinarrizko gaitasunak
 Oinarrizko 8 gaitasunak landuko dira, guztiak
ZEHARREKOAK
OG 2 Ikasten ikasteko gaitasuna

OG 5 Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna

OG 6 Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna
OG 8 Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

DISZIPLINA ARTEKOAK
OG 1 Zientzia, teknologia eta osasun-kulturarako gaitasuna
OG 3 Matematikarako gaitasuna

OG 7 Giza eta arte-kulturarako gaitasuna

ZEHARREKOA - DISZIPLINA ARTEKOA
OG 4 Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna
OG 1 Zientzia, teknologia eta osasun-kulturarako gaitasuna

 Landuko den gaitasun nagusia

 Jarduera guztietan presente zeharka edo zuzenean

 Ikasitakoak aurrerapen
teknologikoetan duen eragina

 Esperimentuak
OG 2 Ikasten ikasteko gaitasuna

 Formulak ikasteko ariketen errepikapena

 Eskemen erabilera eremu grabitatorio eta elektrikoaren antzekotasunak

 Esperimentazioa objektuen elektrizazioa

malgukiak
simulatzaileak

 Konplexutasuna handitzen joatea

 Egoera desberdinen lanketa

OG 3 Matematikarako gaitasuna

 Bektoreen erabilera

 Funtzio trigonometrikoen erabilera

 Formula matematikoen erabilera

 Ekuazio matematikoen askapena

 Grafikoen erabilera: interpretazioa

eta elaborazioa
OG 4 Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna
 Ikasle irakasle
komunikazioa

 Ikasleen arteko komunikazioa,

taldeko lanetan

 Beste hizkuntzak: informazioa bilatzean,

bideo bat ikustean... adibidez

 Hizkuntza zientifikoa: magnitudeen letrak, unitateak

 Txosten idatziak

 Azterketak: azalpenak ematea azpimarratu

OG 5 Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko
gaitasuna

 Simulatzaileak:
 Hooke-ren legea

 Eremu grabitatorioa

 Esperimentu praktikoetan
lorturiko datuen analisia eta
argitarapena
OG 6 Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna

 Egunero klasekideekin
 Taldekako lanak
 Irakaslearekiko komunikazioa

OG 7 Giza eta arte-kulturarako gaitasuna

 Txosten eta diapositibiak sortzean

 Beste arlo batzuekin lotura egitean

OG 8 Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

 Banakako lanak; etxerako lanak

 Froga eta azterketak
3. Helburu didaktikoak
1. Indarren izaera bektoriala ezagutzea eta konposizioa menperatzea

2. Hooke-ren legea ulertzea eta esperimentalki frogatzea

3. Biratzen duten objektuengain digarduten indarrak identifikatzea

4. Indar elektrikoen izaera ulertzea eta dagokion formulak erabiltzen jakitea

5. Indar grabitatorioen izaera ulertzea eta dagokion formulak erabiltzen jakitea

6. Eremu magnetikoaren izaera ezagutzea eta kargen jokabidea aurrikusten jakitea

7. Eremu elektriko, grabitatorio eta magnetikoaren arteko antzekotasunak ulertzea

 4. Edukiak
 Indarren izaera bektoriala eta konposizioa

 Malgukien portaeran indarren eraginez

 Ardatz baten inguruan biraka dabiltzan objektuen gaineko indarrak

 Eremu elektrikoa

 Eremu grabitatorioa

 Eremu magnetikoa
5. Jarduerak
JARDUERA MOTAK

1. Interesa piztekoak

2. Aurre-ezagutzak ezagutzekoak

3. Irakasleaen azalpenak

4. Ikasitakoa garatzekoak

5. Ikasitakoa finkatzekoak

6. Zabaltze eta laguntza jarduerak

7. Esperimentazio jarduerak

8. Lan monografikoa

9. Irteera didaktikoa
1. INTERESA PIZTEKO JARDUERAK

 Blokeen hasieran gehienbat

 Unitate honetan: planeten mugimenduari buruzko bideo bat

2. INDARREI BURUZKO AURRE-EZAGUTZAK (saio 1)
 20 minutu inguru eskainiko zaizkio, 10-15 galdera erantzuteko
 Adibideak:
 Objektu bati indar bat aplikatuz gero mugitu egingo da ziur?

 Galdirik dagoen objektu baten gain ez dihardu indarrik. Egia ala gezurra?

 Zergatik mantentzen da ilargia orbitan? Zergatik ez du ihes egiten edo erortzen?

 Zergatik globo bat igurztean ilerari itsasten zaio?

 …

 Galderak erantzun ostean erantzun zuzenak zein ziren azalduko zaie eta noiz eta
nola landuko diren azalduko zaie.
3. IRAKASLEAREN AZALPENAK TESTU LIBURUAREN LAGUNTZAZ

(saio ugaritan)

 Kontzeptu berriak azaltzen diren bakoitzean erabiliko da

 Arbela

 Liburuko irudiak erakutsiko dira diapositibetan

 Ikasleen parte hartzea bultzatu: galderak, zalantzak...

 15 minututik behera segidan ariketak eta problemak

4. IKASITAKOA GARATZEKO JARDUERAK (saio ugari)

 Ariketak:

 Helburua: teknika menperatzea

 Zailtasuna handitzen joan

m1m2
 Adibidez: F  G
d2
 Problemak:

 “aldez aurretiko soluziorik ez duten egoera konplikatuak”

 Zein indarrek eragiten die 3 m-ra dauden 2μC eta 3μC-eko kargei?

 Nola da posible hiru karga geldirik egotea?

 Zuzenketak:

 Aurretik aipaturiko 4 moduak

 Taldekako zuzenketa:

 Etxerako bidaltzen diren problemetan

 Bakoitzak 4 problema

 4ko taldeetan zuzendu

 Bakoitzak bere soluzioa azaldu

 Eztabaida burutu
5. IKASITAKOA FINKATZEKO JARDUERAK (2-3 saio)

 Laburpen eskemak: eremu elektriko, grabitatorio eta magnetikoa konparatu

 Formula guztien bilketa

 Ariketa eta problemak:
 Ikasitako kontzeptu desberdinak konbinatuz: Hooke + grabitatea

 Azterketaren antzeko froga (zuzenketa orokorra denek batera)

6. ZABALTZE ETA LAGUNTZA JARDUERAK

 Behar bereziak dituztenei zuzenduak

 Aniztasunari egiten zaion arretaren barruan

7. ESPERIMENTAZIO JARDUERAK (3 saio)

 Laborategian:
 Hookeren legea:
• Pisu desberdinak elongazioa neurtu K kalkulatu

• Grafiko bidez emaitzak adierazi (F vs Δx)

• Txostena: helburuak, materialak, marko teorikoa,

prozedura, emaitzak eta ondorioak
 Simulatzaile bidez:
 Hookeren legea:
 Eremu grabitatorioa:
 Eremu elektrikoa:
8. LAN MONOGRAFIKOA (2 saio aurkezpenak egiteko)

 Ebaluaketa bakoitzean lan bat

 Talde txikitan burutzekoak: 3 - 4 kide

 Unitate honetarako proposatzen diren gaiak:

 Unibertsoaren ideia historian zehar

 Indarren garrantzia eraikuntzetan

 Grabitatearen garrantzia espazioaren esplorazioan

 ...

 Egin beharreko lana:

 Txosten idatzia

 Diapositibez lagunduriko aurkezpen laburra (10 minutu)

9. IRTEERA DIDAKTIKOAK (Saio 1)

 Planetarium batera Donostiako Miramonera

 Eremu grabitatorioarekin lotura

 Planeten tamaina
 Planeten traslazio denbora

 Mareak
 ...
6. BALIABIDEAK
 Ikasgela:
 Proiektorea
 Arbela
 Ikasleek: ikasliburua, koadernoa eta kalkulagailua
 IKT gela
 Ordenagailuak: simulazioak, informazio bilketa,
txosten eta diapositiben prestaketa
 Laborategia
7. EBALUAZIOA
 Klaseko parte-hartzea (%10 kalifikaziorako)
 Taula bat erabiliko da kontrola eramateko
 Lanak (denak ez dira kalifikatuko) %40

 Ariketa eta problemak (%10)

 Noizean behin jaso egingo dira (jakinarazi kalifikatuko direnean)

 Zuzendu eta itzuli egingo zaizkie

 Lan monografikoa – bat unitateko (%10)

 Txostenaren sakontasuna, txukuntasuna eta argitasuna

 Ahozko aurkezpena: gorpurtz adierazpena, hizkuntzaren zuzentasuna, diapositiben

kalitatea

 Laborategiko praktika (%20)

 Praktikan zehar nola lana egin duen

 Txostena

 Ahozko aurkezpena
 Froga eta azterketa

 1. ebaluaketaren azken unitatea da hau

 Azterketaren simulazioa

• Azken aurreko saioan

• Ez da kalifikatuko

• Azken klasean zuzenketa: ariketa ongi egin duten ikasleek azaldua

• Indartu beharreko atalak azpimarratuko dira

 Ebaluaketa amaierako azterketa (notaren %50a; aurrekoa gaindituta badute %30)

 1., 2. eta 3. unitateak ebaluatuko dira

 Galdera sorta anitza: ariketak eta problemak

 Irudi eta grafikoen erabilera azpimarratu

 Azalpenak ematea eskatuko da

8. ANIZTASUNARI ARRETA
 Ohiko erritmoa jarraitzeko arazoak dituztenak:

ARAZOA ESKU-HARTZEA
 Akatsak ekuazioak askatzean  Material gehigarria aspektu hori
lantzeko

 Arazoak grafiken erabileran  Simulazioen erabilera bultzatu

 Akatsak bektoreen eragiketetan  Simulazioen erabilera bultzatu

 Akatsak unitate aldaketetan  Material gehigarria

 Gaitasun handiak dituzten ikasleak:

ARAZOA ESKU-HARTZEA
 Interes falta  Interesgarriak iruditu
dakizkiokeen gaiak proposatu

 Motibazio falta  Zailtasun handiagoko ariketak

proposatu
 Hurrengo kurtsoko zenbait
material eskaini
 Trataera bateratua (saio bat unitateko)

 Lehen frogetan lorturiko emaitzen arabera bikoteak osatu

 Klase guztiak parte hartuko du

 Bikoteen funtzionamendua gainbegiratu

 Emaitzen hobekuntza ematen den egiaztatu

 Bikoteak aldatu unitatero

9. BIBLIOGRAFIA
LIBURUAK
 GARCÍA T., CANTOS M. S., GARCÍA-SERNA J. R. eta RODRÍGUEZ J., 2000. Fisika eta Kimika
(Giltza-Edebé, Bartzelona)

ARTIKULUAK
 GIL PÉREZ D. eta VALDÉS CASTRO P., 1996. La resolución de problemas de física: de los
ejercicios de aplicación al tratamiento de situaciones problematicas (Temas Escogidos de
Didáctica de la Física, p. 37-59. Editiorial Pueblo y Educación: La Habana)

WEB ORRIAK
 SIMULAZIOAK:
 http://www.xtec.cat/~ocasella/index2.htm
 https://phet.colorado.edu/es/