Professional Documents
Culture Documents
2. KODEKETA:
● Zer ulertzen dugu kodeketa prozesuaz mintzatzen dugunean?
Jasotako info.a oroimenean nola irudikatzen dugun aztertzen du. Hots, nola prozesatzen
dugun info. hori. Zentzumenetatik info.a sistema-kognitibora sartzean kodifikatu, gero
biltegietan denbora luzez mantendu.
- Kode motak: ikusizkoak, motorrak, ahozkoak, semantikoak,… izan daitezke.
- Kodeketa mailak: kodeketak operazio oso desberdinak eskatzen ditu, ingurumenaren
arabera.
2. Urratsean-Ezagutza froga: azaltzen ziren hitz zerrendan ezagunak edo berriak ote ziren
erantzun behar dute (IKASKUNTZA INZIDENTALA). %50 berriak, %50 aurkeztutakoak jada
Eredu honek honako ideiak defendatzen ditu:
- Prozesatze- sakonera zenbat eta handiagoa = Hobe gogoratu
⤷ Kodetze sistematikoak kode aberatsagoa eta landuagoa lortzen da → errazago
berreskuratzeko
- Hitzak kategoria semantikoen arabera multzokatzean→ hobe gogoratu
- Adostasuna: baiezko erantzuna zuten item-ak hobe gogoratu prozesaketa fonologiko
eta semantikoaren kasuan (errimarena, kasu)
Adib: 1) Begia- hitza Ogia hitzarekin errima egiten du?
2) Mendia –hitza Bizikleta hitzarekin errima egiten du?
- Prozesaketa maila bakoitzak, oroimen aztarna bat utzi (apalenak, ahulena utzi)
- Prozesaketa mailaren arabera, arreta maila handia-txikia
- Prozesaketa mailak eskatzen den egin beharrarekin lotuta dago. Sailkatu behar den ala
ez; edo kolorea soilik aipatu
Ikerketaren diseinua
Partehartzaileak alfabetikoki bananduak izan ziren talde desberdinetan. Urte bakoitzean, 12-
13 ikasle talde.
Aztertutako faktoreak:
- Errepikapena, lehentasun- azkenekotasun efektuak eta iragarkiaren luzapenaz gain,
- Kontestualizazioa: ingurumen errealean aurkeztutako iragarkiak/lekuz kanpokoa.
- Musika erakargarria/ez (alaia /aspergarria).
- Kolore biziak/kolore apalak.
Saiatu ziren iragarki ezezagunak aukeratzen→ 1990 aurretiko iragarkiak hautatu.
Prozedura:
a) 1.saioa: publizitate ezagunei egindako elkarrizketak azaltzen zituzten. Gero, espainiako
eta beste lurraldeetako telebistetan erabilitako iragarkien lagina bat azaldu zieten.
Abenduan.
b) 2. saioa: 23 iragarkien bateria aurkeztu zieten (lorpen inplizitua erabiliaz).
c) 3. saioa: oroitzapen askeko froga egin zieten: erantzun orri batean gogoratzen zituzten
iragarkien marka apuntatu behar zuten.
Emaitzak:
Azkeneko iragarkia da gehien gogoratzen den (% 96-99).
Posizio serialaren kurbari dagokionez, bereziki azkeneko iragarkiak eta hasierakoak hobeto
gogoratzen dira.
Bestalde, iragarkien luzapenari dagokionez, >25s-ko iragarkiak hobe/gehiago gogoratu
Produktu ingurumen errealista batean, edo musika alaia edo koloreak biziak direnean
oroitzapenen % ere handiagoak direla aurkitu zuten.
3. BERRESKURAPEN PROZESUA:
Berreskuratzean, oroitzapen jakin baten bila ibili ohi gara; hots, ideia/esperientzia jakin baten
bila → XEDE-OROITZAPEN. Zerbaitetaz gogorarazteko, gertaera gogora ekartzen saiatuko
ginateke; oroitzapen bat eskuratzea ahalbidetzen duten info. horiei →
BERRESKURATZE-SARRERA
● TEORIAK:
A) Kodeketaren espezifikazio printzipioa
Tulving eta bere BFFs-ek eredu hau proposatu zuten ezagutza eta oroitzapen askeko atazetan
aurkitutako desberdintasunak azaltzen saiatzeko.
Thompson eta Tulving zera defendatu zuten: “Gako (seinalea, agindua…) bat
erabilgarria/erakargarria izateko info.aren kodeketa ematen denean agertu behar da”.
Esaterako, oroitzapen askeko ataza batean info.a berreskuratzeko gako/ikur bakarrak gako
kontestualak dira; aldiz, partaideak ezagutza atazetan gako fisiko desberdinak ditu aurrean.
Nahiz ikasketa fasean, nahiz berreskurapen fasean.
Gogoratu behar den info.a (hitz zerrendak, irudiak, bideoak) → GAKOA (seinaleak, ikurrak…).
Adb., ikasketa saioan asoziazio ahula duten hitz pareak azaltzen dira (aulkia-kola; katua-euria;
beroa-edaria). Oharra: ingurumenak bateratze prozesu bat bezala lan egiten duela
defendatzen dute.
Froga saioa:
Ikasketa batzuetan ikasi dituzun hitzak gogoratzeko 2 motako gakoak erabili izan dira:
- Erlaziorik gabeko ikasitako hitzak (kola, euria, edaria)
- Aurre erlazioa zuten gakoak (mahaia, txakurra, hotza)
Emaitzak: 2 gako moten hitzak gogorarazten zuten baina, ikas saioan erabilitakoekin oroimen
kopuru handiagoa lortzen da.
A) NEURRI ZUZENAK:
Info.a kontzienteki berreskuratzeko erabiltzen diren estrategiak suposatzen dute. Beraz,
esplizituak, kontzienteak, intentzionalak dira. Motak:
1. Ezagutza (errekonozimendua) proba:
Subjektuari eskatzen zaio: 1. fasean, materiala aztertzea (ikasitako info.a); 2. fasean, item-en
arteko identifikazioa. Gehienetan estimulua beste estimulu batzuekin nahastuta dago eta
subjektuak aldez aurretik azaldutakoa hautatu behar du.
3. Oroitzapena/ebokazioa:
Subjektuak aurretik aurkeztutako info.a bere kabuz berreskuratu behar du inolako
gako/pistarik gabe. 2 oroitzapen mota: oroitzapen askea, aldez aurretik ikasitako materiala
gogoratzea litzateke, estimulua/antzekorik desagertu denean; eta oroitzapen aske seriala,
aldez aurretik ikasitako materiala gogoratzea litzateke, estimulua/antzekorik desagertu
denean, info.a azaldutako orden berdinean oroitu behar da (Ebbinghausek prozedura hau
bultzatu).
B) ZEHARKAKO NEURRIAK:
Inplizituak, inkontzienteak, inzidentalak dira. Subjektuak ez du aurre-esperientzia
kontzienterik; ez daki oroimen froga bat egiten ari denik.
2. Prozedurazkoa:
Trebetasun eta arazoen soluzioen ikasketa inplikatzen dute. Praktikaren arabera zereginaren
burutzea aztertuz. Zeregin pertzeptibo-motoreak izan ohi dira.
3. Ebaluatzailea:
Estimuluei aurre-esposizioak subjektuak ondoren aurrez ikusitako estimulu horien inguruan
egiten duen ebaluaketan duen eragina aztertzen da.
- FROGA INTZIDENTALAK:
Ariketa batzuk egitea eskatzen da (errima duten edo ez; xehez edo larriz idatzita dauden) eta
ez dago garbi zer ikasi eta gogoratu behar duten. Oroimena zeharka neurtzen dela esaten da.
(egin genuen froga hau klasean)
● AHAZTURAK
Mundua pertzibitzen dugu modu berezi batean, gure ahalmen bio-psiko-sozialak baimentzen
dutena. Pertzibitutako estimuluak aldez aurretik IHO-n gordeta dugun info.arekin (Ezagutzak,
eskema mentalak, aurreiritziak, priming…) konparaketak egiten ditugu, interpretatu eta
ulertu dugunean gordeko dugu. Jasotako info.a birmoldatzen (eraikitzen) dugu gure erara
egokituaz. 2 bekatu mota daude 7 bekatu horietan:
2. Hedagarritasuna (distractibilidad):
Zerbait egin eta gero, egin dugula ahaztean. Esaterako, giltzak non utzi genituen? Ez da jarri
behar bezalako arreta jarri ekintza horretan eta hortaz, ahaztu egiten da.
Informazioaren kodifikazio maila baxuarengatik ematen da→ prozesua azkarregia,
distraktoreen agerpena. Arreta fokalizazio arazoa.
3. Blokeoa:
Ziur gaude zerbait dakigula baina ahaleginak egin eta gero, ez dugu gogoratzen. Info.a gure
garuneko nonbaiten dago baina blokeatuta dago eta ez dugu berreskuratzen (mihia puntaren
efektua). Info.a modu zuzenean kodifikatu eta biltegiratu; baina desfase bat eman da
oroitzapenean eta erreprodukzioan maila fonologikoan. Lan-oroimeneko bukle
fonologikoaren akatsa.
b) EGITE BEKATUAK
4. Okerreko esleipena (atribución):
Info.aren okerreko esleipena. Pertsona batek pentsa dezake gogoratzen duena benetan gertatu
dela, baina batzuetan ez da horrela izan. Era okerrean esleitu du info.a. Adb., bortxaketa bat
jasan zuen emakume batek, momentu horretan telebistan psikologo bat hitz egiten ikusi
zuenez uste zuen bortxatzailea psikologo hori zela. Adb., lagun bati agurtu baina beste
pertsona bat izatea (zure lagunaren aurpegiaren ezaugarriak beste pertsona bati esleitu).
Oroimen faltsua.
5. Sugestioa
Gertaera bat gaizki gogoratzen dugu baina ingurumenak edo norbaitek eraginda (sugestioa),
gertaerak era okerrean gogoratzen ditugu. Beste batek eragindako atribuzio okerra. Adb.,
erantzun bat sugeritzen duen galdera eginez (”GELDITU” kartela gogoratzen duzu?); galdetzen
duenak gertakarien bertsio propioa du, eta orduan keinu eta komentaketen bitartez lekukoari
saritzen dio entzun nahi duena lortzen duenean; lekuko bat beste lekukoekin mintzatzen
duenean testigantza kutsatu daiteke. Norberaren relatoa: zati propioak eta besteen
oroitzapenekin landuta .
7. Joera
Gure gogamenak oroitzapenak erabiltzen ditu orain baliagarriak izateko.
Adb., gaur zoriontsu den jendeak, lehenago ez bazen ere, garai zoriontsua bezala gogoratzen
du pasatakoa eta alderantziz. Zama emozional gehien duten egoerak gehien gogoratzen
ditugunak dira (normalean, oroitzapen negatiboak ahaztea desiratzen dugu).
AMNESIADUN PAZIENTEETAN…
● Oroimen neurri zuzeneko frogatan gaizki erantzuten dute; baina ondo zeharkako
frogetan (espreski aurretik azaldutakoarekin osatzeko eskatzen zaienean).
● Informazioa kudeatu eta gordetzeko gaitasuna mantentzen da. Zailtasunak datoz
kontzienteki informazioa berreskuratze eskatzen zaienean.
● Pazienteak gauza berriak ikasi ditzakete, aurretik inoiz egin izana oroitu gabe.
● Froga egokia erabili ezkero, ia edozer gauza oroitzeko kapazak dira.