Professional Documents
Culture Documents
ŞİZOFRENİ2009
ŞİZOFRENİ2009
Şizofreni
Şizofreniform Bozukluk
Şizoafektif Bozukluk
Sanrılı Bozukluk
Kısa Psikotik Bozukluk
Paylaşılmış Psikotik Bozukluk
Genel Tıbbi duruma Bağlı Psikotik Bozukluk
Madde Kullanımının Yol Açtığı Psikotik Bozukluk
Başka Türlü Adlandırılamayan Psikotik Bozukluk
Tanım:
Şizofreni genç yaşta başlayan insanın kişilerarası
ilişkilerden ve gerçeklerden uzaklaşarak kendine özgü
bir içe kapanım dünyasında yaşadığı düşünüş duyuş ve
davranışlarda önemli bozuklukların görüldüğü ağır bir
ruhsal bozukluktur.
Günümüzde tek bir hastalık olarak görülmemektedir.
Kanserde olduğu gibi çok değişik etyolojiler klinik türler
gidiş ve sonlanış gösteren değişik sağaltım yolları
olabilen bir bozukluklar kümesi olarak kabul edilmektedir.
TARİHÇE
Şizofreni tarihinde iki önemli isim, emil kraepelin (1856 - 1926) ve eugen
bleuler’dir (1857-1939).
Prevalans: %0.5-1
1 yıllık prevalans: %1
Yaşam boyu prevalans: %1.5
Sıklık ve yaygınlık:
Şizofreni her toplumda ve her türlü sosyoekonomik ortamda
görülmektedir.
Sosyoekonomik yönden düşüklük yada düzensizlik gösteren
kesimlerde daha sık görüldüğüne ilişkin bulgular vardır.
Frontal bölgede
– Kan akımı azalması
– Metabolizma azalması
Şizofrenide gözlenen bilişsel değişikliği
açıklar
Hastalık öncesi kişilik ve uyum:
Tanım:
– Kültürel inanç ile açıklanamayan
– Tersine kanıt olmasına karşın
değiştirilemeyen
– Dış gerçeklikten doğru olmayan anlam
çıkarmaya dayalı inanç
Varsanılar (Halüsinasyonlar)
Tanım:
– Uyaran olmadan
– Herhangi bir algı alanında
– Gerçekmiş gibi görünen algılar
Dezorganize Konuşma
Tanım:
– Düşünce akışı
– Çağrışım bozukluğu
– Konuşmaya yansıması
Dezorganize/Katatonik Davranış
Olağan dışı
Amaca yönelik olmayan
Dışarıdan gözlenebilen
Kişi için özel anlamı olabilen davranışlar
Katatoni Kalıplaşmış davranış-Ajitasyon
Pozitif Belirtiler:
Varsanılar
Sanrılar
Tuhaf davranış
Uygunsuz
duygulanım
Negatif Belirtiler:
Alogia (düşünce-fikir yoksulluğu)
Affektif düzleşme
Avolüsyon/apati (iradesizlik kayıtsızlık)
düzleşme/küntlük
Kendine bakımın azalması
İş ve okulda sebatsizlik fiziksel anergia hareketsizlik
Anhedoni –asosyallik (zevk alamama toplumsal
ilişki kuramama)
Oyalanıcı etkinliklere ilgi azalması
Yakınlık ve dostluk kurma yeteneğinde yetersizlik
Dikkat azalması
Şizofreni Türleri
Paranoid tür
Hebefrenik tür
Katatonik tür
Ayrışmamış tür
Rezidüel tür
Basit tür
Şizofreninin Klinik Tipleri
Paranoid Tip Dezorganize Tip
Sanrı ve Varsanıların vardır y
o Dezorganize konuşme
Dezorganize konuşma k
Dezorganize davranış
t
Dezorganize davranış u Donuk ya da sığ duygulanım
Katatonik davranış r
Ekolali Katatonik
Ekopraksi
Paranoid Tip
En sık görülen şizofreni alt tipidir. Şizofreninin paranoid tipinde
hezeyan ve halüsinasyonlar belirgindir. Halüsinasyonlar daha çok
işitseldir. Hezeyanlarla aşırı uğraş vardır. Desorganize veya
katatonik tipleri düşündüren spesifik belirtiler görülmez. Klasik olarak
şizofrenik bozukluk paranoid tipte temel olarak perseküsyon ve
grandiöz hezeyanlar görülür. İlk epizotlar katatonik ve desorganize
şizofrenlere göre daha ileri yaşlarda görülür.
İlk atak 20’li yaşların sonları veya 30’ lu yaşlarda başlar .Paranoid
hastaların EGO güçleri diğer tiplere göre daha iyidir. Paranoid
şizofrenili hastalar tipik olarak gergin, şüpheci , temkinli, çekingen
bazan hostil ve agressiftirler.Sosyal ortamlarda kendilerini
saklayabilirler.
Desorganize Tip (Hebefrenik Tip)
İşitme varsanıları
Kendi düşüncelerinin sesle söylendiğini işitme
Bedensel edilginlik olgusu yani dış güçler tarafından
bedenin etkilenmesi
Düşünce çalınması, düşünce sokulması, düşüncenin etki
altına alınması
Düşüncelerin başkalarınca okunması, çevreye yayılması
Sanrısal algılama
Duygu istenç ve dürtülerinin dış güçlerce etkilenip
denetlendiği duygusu
Ayırıcı tanı
Belli organik nedenli psikozlar:
Organik beyin sendromları; ancak bunlarda bilişsel yetilerde
bozukluklar görülür.(bilinç zeka bellek yönelim algılama)Organik
psikozlarda varsanılar yakınma konusudur, benliğe
yabancıdır.şizofrenide ise benlikle uyumludur. Organik psikozlarda
daha çok görme dokunma koku varsanıları görülürken, şizofrenide
daha çok işitsel varsanılara rastlanır.
Epilepsi ve toksik nedenlerle (amfetamin, fensiklidin, LSD,meskalin,
kokain, esrar)
ortaya çıkan beyin hastalıklarında tanı geç konabilir.
Tüberküloz ilaçları, steroidler, antikolinerjik zehilenme yapan ilaçlar
Şizofreniye benzer psikozlar:
Histerinin dissosiyatif nevroz türü
Hafif ve orta zeka gerilikleri
Paranoid bozukluklar:
Duygulanım bozuklukları
Gidiş ve sonlanış
Şizofreni çok değişik gidiş ve sonlanış
gösteren süregen bir bozukluktur.Gidiş ve
sonlanışın değerlendirilebilmesi için
kullanılan ölçütler genellikle şunlardır:
hastalığın belirtileri, iş uyumu, toplumsal
uyumu, hastaneye yatış sayısı ve süresi,
bilişsel yetiler, genel sağlık, özkıyım.
Şizofrenide Seyir
Şizofreni tanılı hastalar arasında intihar
oranı %10 civarındadır.
İntihar riski
Gençlerde
Taburculuk sonrası erken dönemde
Entelektüel kapasitesi yüksek olanlarda
Psikopatoloji düzeyi yüksek olanlarda
işsizlerde
Şizofrenide Seyir
İyi Prognoz Belirleyicileri Kötü Prognoz Belirleyicileri
Psikoterapiler
Psikososyal Rehabilitasyon
Öz-yardım Dernekleri
Tedaviye yanıt
Sosyal uyumda artış (işlevsellik)
Meslek edinme ve sürdürme (işlevsellik)
Epizotların hafif geçmesi
Hastaneye yatışın azalması
Klasik (Tipik) Antipsikotikler
D2 reseptör blokajı
4 dopamin yolağında
da etki gösterir
Diğer reseptör etkileri
ile yan etki gelişir
Ekstrapiramidal Yan Etki
Hiperprolaktinemi
Negatif Semptom Artışı
Tipik (Klasik) Antipsikotikler
Haloperidol (Norodol)
Klorpromazin (Largactil)
Tiyoridazin (Melleril/Mellerettes)
Trifluoperazin (Stilizan)
Flufenazin (Prolixin)
Flupentiksol (Fluanxol)
Zuklopentiksol (Clopixol)
Pimozid (Nörofren)
Şizofrenide ilaç tedavisinde önemli ilkeler:
Öncellikle akut dönemlerinde zorunlu olmak üzere
şizofrenide ilaçlar başta gelen sağaltım aracıdır.
İlaçların özellikle artı belirtileri yatıştırdığı söndürdüğü
bilinmektedir. Ancak temel kişilik yapısını değiştirdiği
hastalığın köklerini kuruttuğu söylenemez.Düzenli ilaç
kullananlarda bile 1 yıl içinde ikinci hastalık
episodunun çıkma olasılığı %40’tır.
İlaçlara yanıt ve duyarlılık bireyden bireye büyük
farklılık göstermektedir.
Hangi ilacın hangi hastaya hangi dozda verileceği
konusunda bilgilerimiz kesin değildir.Genellikle akut
ve artı belirtilerin egemen olduğu hastalarda
yatıştırıcı özelliği daha çok olan ilaçlar tercih
edilmelidir.
Şizofrenide ilaç tedavisinde önemli ilkeler: