Bab

BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Tingkatan 2 KSSM | Bab 1

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

1.1 Kepelbagaian Organisma

Bab
BAB 3:
1 TING
Apakah BIODIVERSITI??

Biodiversiti
2 KSSM
• Hidupan dikenali sebagai
organisma .
• Organisma hidup seperti
manusia, haiwan dan tumbuhan
mempunyai bentuk, saiz dan
rupa yang berbeza bagi
membolehkan ahli sains
mengelaskan organisma-
organisma itu kepada beberapa
kumpulan.
• Biodiversiti merupakan 2
kepelbagaian organisma hidup
di sesuatu kawasan.
 Bab 1 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
Biodiversiti
• Kepelbagaian jenis organisma di Bumi.
• Merangkumi semua hidupan darat dan laut, flora atau fauna,

• Semua benda hidup dikenali sebagai organisma.

• Terdapat 10 hingga 100 juta organisma di Bumi.

• Wujud disebabkan pelbagai jenis iklim dan habitat.

Contoh

Habitat Biodiversiti

Tasik / Kolam Ikan, Ameba, Udang

Cacing tanah, Semut,
Tanah
Kala jengking
Gurun Unta, Kaktus, cicak

Hutan Harimau, Monyet, Rafflesia

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2

 Bab
BAB 3:
Sumber Tempat Rekreasi/

1 TING
makanan/ peranginan
Perubatan

Biodiversiti
bahan
mentah

2 KSSM
Kepentingan
Biodiversiti

Keseimbangan
Alam
Pendidikan

Bahan
Mentah 4
industri

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
PENGURUSAN BIODIVERSITI SECARA BERKESAN
Mengekalkan Biodiversiti

Mengharamkan Memulihara hidupan dengan

Menganjurkan kempen pembunuhan&pemerdagangan program pembiakan seperti
kesedaran haiwan & tumbuhan endemik tapak semaian anak benih atau
dan terancam pusat penetasan penyu

Melindungi habitat dengan

Menguatkuasakan undang- mewujudkan hutan simpan,
undang taman laut,taman Negara &
santuari hidupan liar

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2

 Bab
BAB 3:
1 TING
Pengelasan

Biodiversiti
1.2

2 KSSM
Organisma
6

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
Organisma

Haiwan Tumbuhan

Vertebrata Invertebrata Tidak

Berbunga
berbunga

Ikan BerKaki Tanpa Monokotiledon

kaki Tanpa
Berbiji
biji
Amfibia 3 pasang
kaki Seperti Dikotiledon
Reptilia Lebih cacing Konifer Lumut
daripada 3
pasang Tidak
Burung kaki seperti
cacing Alga
Mamalia

Paku-
pakis

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2

 Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
PENGELASAN
HAIWAN
8

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Pengelasan Haiwan

Bab
BAB 3:
1 TING
HAIWAN VERTEBRATA DAN INVERTEBRATA

Biodiversiti
2 KSSM
• Vertebrata - haiwan
bertulang belakang.
• Invertebrata - haiwan
yang tidak bertulang
belakang.
►Haiwan invertebrata Merupakan
kumpulan haiwan yang paling
banyak bilangannya di Bumi dan
sebahagiannya merupakan
serangga.

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Inverterbrata

10

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Invertebrata

Bab
BAB 3:
1 TING
• Invertebrata adalah haiwan tidak bertulang

Biodiversiti
belakang.

2 KSSM
• Sesetengah daripadanya hidup di dalam air dan
sesetengah pula hidup di darat.
• Sesetengah invertebrata mempunyai banyak kaki
dan sesetengah tidak berkaki.
• Contoh-contoh invertebrata ialah cacing tanah,
pacat , kumbang, lalat, belalang, lipas dan siput.

11

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Invertebrata

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Umang-
umang
siput

udang Obor-obor
sotong lalat
Cacing
tanah lipas Tapak 12
lelabah
sulaiman
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
INVERTEBRATA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Topik 3 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
Invertebrata Dengan Kaki Bersendi
Invertebrata
Lebih
3 pasang 4 pasang daripada
kaki kaki 4 pasang
kaki
Kala
Lalat, Lipan,
jengking,
Contoh kumbang, udang,
labah-
cengkerik ketam
labah

Invertebrata Tanpa Kaki Bersendi

Tidak seperti
Seperti cacing
cacing

Cacing tanah, Tapak sulaiman,

Contoh
cacing pipih siput, ubur-ubur

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Invertebrata BERKAKI

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Invertebrata TANPA BERKAKI

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
verterbrata

20

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Vertebrata

Bab
BAB 3:
1 TING
• Vertebrata mempunyai tulang belakang

Biodiversiti
dan tengkorak yang melindungi otak.

2 KSSM
• Vertebrata dibahagikan kepada 5
kumpulan utama, 3 daripadanya adalah
berdarah sejuk dan 2 berdarah panas.
• Haiwan yang berdarah sejuk (
Poikiloterma) boleh menyesuaikan suhu
badan mereka berdasarkan persekitaran.
• Haiwan yang berdarah panas (
Homoioterma) boleh mengekalkan suhu
badan yang malar (tetap) dan tidak
dipengaruhi oleh persekitaran. 21

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Pengelasan Haiwan

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 3:
1 TING
MAMALIA

Biodiversiti
2 KSSM
©NgFL/SMKDC
23

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Mamalia Habitat: air dan darat
darah: berdarah panas
Bentuk badan: Pelbagai
pergerakan : berenang, berjalan, dan
berlari
Monkey Permukaan badan: diliputi bulu halus atau
rerambut
Bats Respirasi: peparu
Kaedah pembiakan: Persenyawaan Dalam
Melahirkan anak/beranak
kecuali platipus dan tenggiling
- Anaknya menyusu susu ibu
- Mempunyai sepasang telinga luar(
telinga bercuping)
Contoh Haiwan:monyet, kelawar, ikan
paus, arnab
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Contoh Haiwan :MAMALIA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 CIRI CIRI LUAR BIASA SEBILANGAN MAMALIA

Bab
BAB 3:
1. kelawar – mempunyai sayap dan boleh terbang

1 TING
macam burung

Biodiversiti
2 KSSM
2. Ikan paus dan dolphin – tinggal di dalam seperti
ikan

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
BURUNG

2 KSSM
27

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Burung Habitat: Atas tanah/ Darat
Darah: berdarah panas
Ostriches pergerakan: guna sayap untuk terbang tapi
tak semua boleh terbang
Permukaan badan: diliputi oleh bulu
pelepah
Respirasi: peparu
Red tailed tropic
Kaedah pembiakan: Menjalankan
persenyawaan dalam & bertelur
Makan dengan menggunakan paruh
Mempunyai sepasang kaki bersisik kering
dan sayap
Contoh: angsa, helang, gagak, burung
hantu, ayam

Penguins Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Contoh Haiwan :Burung

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 3:
IKAN

1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
30

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
IKAN Habitat: Air
Darah: Berdarah sejuk
Eel Sea horse
Bentuk badan: badan yang larus
Pergerakan : berenang(ekor dan sirip )
Badan yang larus dan mempunyai
sirip supaya boleh bergerak di
dalam air
Permukaan badan: diliputi sisik berlendir
tuna Respirasi/Pernafasan: Insang
Kaedah pembiakan: bertelur di dalam
Dorsal fin air/Menjalankan persenyawaan luar
gill Contoh: salmon, ikan jerung, kuda laut,
Tail ikan pari

Anal fin fins Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
FISH
AMFIBIA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
33

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Amfibia Habitat: Air dan darat
Toad darah: berdarah sejuk
Bentuk badan: Pelbagai
pengerakan : berenang, dan
Frog melompat
Permukaan badan: kulit lembap
Respirasi: Bernafas melalui
insang (semasa kecil), peparu
atau kulit (apabila dewasa)
Kaedah pembiakan: bertelur
Salamander Bertelur di dalam air
Menjalankan persenyawaan luar
Contoh: katak, kodok, salamander
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
AMFIBIA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 AMFIBIA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
salamander

frog toad

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

REPTILIA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
37

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Reptilia  Habitat: air dan darat

Crocodile  Darah: berdarah sejuk

 Bentuk badan: pelbagai

 pergerakan: berenang, menjalar

Tortoise
 Permukaan badan: mempunyai kulit
kering yang bersisik
Snake  Respirasi: peparu

 Kaedah pembiakan : bertelur

Biasanya bertelur di darat
 Menjalankan persenyawaan dalam
Lizard  Contoh: buaya, kura-kura, cicak, ular
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 REPTILIA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
lizard

snake tortoise

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

REPTILIA

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Perbezaan antara Haiwan Vertebrata Dan

Bab
BAB 3:
Invertebrata

1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Vertebrata Invertebrata

Mempunyai tulang belakang Tidak mempunyai tulang

belakang

Mempunyai sistem saraf dan Sesetengah invertebrata tidak

otak mempunyai sistem saraf

Menggunakan rangka tulang Menggunakan rangka luar yang

untuk menyokong tubuh badan keras atau bendalir dalam
badan untuk menyokong tubuh
badan
41

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1: Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Pengelasan Haiwan

Ikan Amfibia Reptilia Burung Mamalia

Darat kecuali ikan
paus lumba-
Habitat Air Darat dan air Darat dan air Darat lumba, ikan
dugong

Badan Sisik Bulu Rambut atau

Kulit lembap Kulit bersisik
diliputi berlendir pelepah bulu
Bertelur Bertelur Bertelur Bertelur
Melahirkan
Pembiakan (tanpa (tanpa (dengan (dengan
anak
cengkerang) cengkerang) cengkerang) cengkerang)
Berdarah Berdarah Berdarah Berdarah
Jenis darah Berdarah sejuk
sejuk sejuk panas panas

Persenyawaan Luar Luar Dalam Dalam Dalam

Ada sirip, Paruh tanpa Betina ada

Lain-lain - Gigi tajam
ekor gigi kelenjar susu

Kura-kura, Burung nuri, Orang utan,

Contoh Ikan emas Katak
ular merpati gajah

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
PENGELASAN
TUMBUHAN
43

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 TUMBUHAN

TUMBUHAN TIDAK BERBUNGA TUMBUHAN BERBUNGA

Fungi Ferns
LUMUT
Monocotyledon
MONOKOTILEDON Dicotyledon
DIKOTILEDON
Connifer
PAKU PAKIS Mosses
KONIFER
Tumbuhan Tidak Berbunga

Bab
BAB 3:
1 TING
• Tumbuhan tidak

Biodiversiti
berbunga tidak

2 KSSM
mengeluarkan bunga,
buah dan biji.
• Tumbuhan ini membiak
melalui spora atau
belahan dedua.

45

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Tumbuhan Tidak Berbunga

Bab
BAB 3:
1 TING
• Tumbuhan tidak

Biodiversiti
berbunga dibahagikan

2 KSSM
kepada 4 kumpulan,
iaitu:
a) Alga (a) (b)
b) Lumut

©NgFL/SMKDC
c) Kulat
d) Paku-pakis
e) Konifer
(c) (d)
46

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
Fungi
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Klorofil Habitat

ciri
Hidup di dalam Ciri –
Ada air/ tempat Alga
lembap di darat

Hidup di tempat
Ada yang lembap
Lumut

Hidup di tempat
Ada yang lembap
pakis

dan teduh
Paku-
Tumbuhan Tidak Berbunga

Hidup di tempat
Tiada yang lembap
Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak Berbunga

Kulat

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Bab Biodiversiti
1 TING
BAB 3: 2 KSSM
51
 Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak Berbunga

Bab
BAB 3:
1 TING
Tumbuhan Tidak Berbunga

Biodiversiti
Ciri
–ciri

2 KSSM
Alga Lumut Paku-pakis Kulat
Membuat makanannya

Membuat makanannya

Membuat makanannya
Mendapat
Cara Pemakanan

sendiri ►fotosintesis

sendiri ►fotosintesis

sendiri ►fotosintesis
makanan
daripada
benda
hidup
atau mati

52

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Jenis batang, daun &

ciri
akar
Ciri –
Tidak mempunyai batang,
daun & akar sebenar
Alga

Mempunyai daun dan

batang sebenar, tetapi
tiada akar sebenar
Lumut

Mempunyai batang, daun

& akar sebenar
pakis
Paku-

Tidak mempunyai batang,

Tumbuhan Tidak Berbunga

daun & akar sebenar

Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak Berbunga

Kulat

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Bab Biodiversiti
1 TING
BAB 3: 2 KSSM
53
 Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak Berbunga

Bab
BAB 3:
1 TING
Tumbuhan Tidak Berbunga
Ciri –

Biodiversiti
ciri

2 KSSM
Alga Lumut Paku-pakis Kulat
Contoh tumbuhan

Klamidomonas
Cendawan
Lumut Paku pakis

Rumpai
laut 54
Yis
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Topik 3 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya
Tumbuhan Tidak
Berbunga

Berbiji Tanpa biji

Konifer Paku-pakis Lumut Alga

Mempunyai akar
dan batang Batang NO
sebenar
Membiak melalui Daun NO
biji benih dalam
kon
Contoh Akar NO NO
- pokok pain
Lembap dan Barair dan
- pokok ru Lembap dan
Habitat redup di lembap di
redup di darat
darat darat
Membiak Belahan
Kapsul Spora Spora
melalui dedua
spora
Pakis tanduk Lumut, Spirogira,
Contoh
rusa lumut hati alga laut

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Pengelasan Tumbuhan

Bab
BAB 3:
Tumbuhan

1 TING
Biodiversiti
Berbunga

2 KSSM
• Tumbuhan-tumbuhan ini
menghasilkan banyak jenis bunga
yang berwarna-warni.
• Tumbuhan ini membiak daripada biji
benih.
• Tumbuhan berbunga boleh dikelaskan
kepada 2 kumpulan – monokotiledon
dan dikotiledon

56

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Tumbuhan Berbunga

Bab
BAB 3:
Monokotiledon Dikotiledon

1 TING
Biodiversiti
Biji benih dengan satu kotiledon Biji benih dengan dua kotiledon

2 KSSM
Mempunyai akar serabut Mempunyai akar tunjang

Mempunyai daun berurat selari Mempunyai daun berurat jejala

Mempunyai batang tidak Mempunyai batang berkayu

berkayu

Bunga mempunyai gandaan 3 Bunga mempunyai gandaan 2

kelopak atau 5 kelopak 57

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Tumbuhan Berbunga

Bab
BAB 3:
1 TING
Monokotiledon Dikotiledon

Biodiversiti
Contoh: pokok jagung, orkid, Contoh: pokok keembung,

2 KSSM
pokok pisang, pokok kelapa pokok bunga mawar, pokok
bunga matahari, pokok manga

58

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 BAB 3:
Bab 1 TING 2 KSSM
Biodiversiti
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Pengelasan Tumbuhan

Bab
BAB 3:
1 TING
Biodiversiti
• Tumbuhan berbunga boleh dibahagikan kepada dua

2 KSSM
kumpulan, iaitu monokotiledon dan dikotiledon.
Tumbuhan Berbunga

Bab
BAB 3:
1 TING
Biji benih Biji benih

Biodiversiti
dengan 2 dengan 1

2 KSSM
kotiledon kotiledon

Mempunyai Mempunyai
daun berurat daun berurat
jejala selari

61

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1: Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Tumbuhan Berbunga

Monokotiledon Dikotiledon
Bilangan kotiledon Satu Dua
Urat Urat selari
Monokotiledon
Monokotiledon Urat jejala
Dikotiledon
Dikotiledon
Akar Akar serabut Akar tunjang
• Pokok,
Berkas
Batang
Akar
pokok
dalam
Dua
Urattunjang
berkayu
renek
bulatan
jejala
Berkas • Pokok Akar
Berkas Satu
Batang
Urat
Berkasserabut
berselerak
selari
herbalembut
berselerak Berkas dalam bulatan
- betik
Batang - jagung
Batanglembut Batang berkayu
- keembung
• -Pokok
pisang
herba • Pokok, pokok renek
Contoh
- jagung - betik
Bilangan kotiledon
Batang
Berkas
Akar
Contoh
Urat - pisang - keembung

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 MEMBINA KUNCI DIKOTOMI

Bab
BAB 3:
Satu cara yang digunakan untuk mengenal pasti dan mengelaskan organisma

1 TING
mengikut persamaan dan perbezaan mereka bagi pembelajaran biodiversiti

Biodiversiti
secara sistematik.

2 KSSM
63

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Contoh Kekunci Dikotomi

Bab
BAB 3:
(Haiwan)

1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
64

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Contoh Kekunci Dikotomi

Bab
BAB 3:
(tumbuhan)

1 TING
Biodiversiti
2 KSSM
65

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab
BAB 3:
1 TING
Buku teks muka surat 17 -19

Biodiversiti
SIAPKAN

2 KSSM
Latihan sumatif 1
66

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®