ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ

 Το «ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑ» είναι
ένα πρωτομαρτιάτικο
έθιμο, ένα μελωδικό
καλωσόρισμα της
Άνοιξης με ειδικά
τραγούδια που λέγουν
τα παιδιά γυρίζοντας
από σπίτι σε σπίτι
κρατώντας στεφάνι
λουλουδιών ή ένα κλαδί
από κισσό & ομοίωμα
χελιδονιού που έχει ένα
«μαγικό χαρακτήρα»:
 Χελιδόνα έρχεται, από  Τα παιδιά, με το
Μαύρη θάλασσα τραγούδι τους,
επικαλούνται τα
Θάλασσα επέρασε. αληθινά χελιδόνια, να
Έκατσε και λάλησε έρθουν στον τόπο τους
Μάρτης μας ήρθε, τα και μαζί μ’ αυτά η
λουλούδια ανθίζουν άνοιξη. Είναι ένα
αναβλαστικό έθιμο και
Όξω ψύλλοι και
σκοπός του είναι η
κοριοί, μέσα υγεία και υποβοήθηση της
χαρά… βλάστησης της γης.

 Ήρθε, ήρθε χελιδόνα
ήρθε κι άλλη μελιηδόνα,
κάθισε και λάλησε,
και γλυκά κελάδησε:
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,
και Φλεβάρη φοβερέ,
κι αν φλεγίσεις κι αν τσικνίσεις,
καλοκαίρι θα μυρίσεις.
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις,
πάλιν άνοιξιν θ’ανθίσεις.
Θάλασσαν επέρασα
και στεριάν δεν ξέχασα,
κύματα κι αν έσχισα,
έσπειρα, ‘κονόμησα.
Έφυγα κι αφήκα σύκα,
και σταυρόν και θημωνίτσα,
κι ήρθα τώρα κιηύρα φύτρα,
κι ηύρα χόρτα, σπάρτα, βλίτρα,
βλίτρα, βλίτρα, φύτρα, φύτρα
 Συ, καλή νοικοκυρά,
έμπα στο κελάρι σου,
φέρ’ αυγά περδικωτά,
και πουλιά σαρακοστά,
δώσε και μιαν ορνιθίτσα,
φέρε και μια κουλουρίτσα…
Μέσα ‘δω πού’ρθαμε τώρα,
μέσα γεια, μέσα χαρά,
στον αφέντη, στην κυρά,
στα παιδιά και στους γονείς
σ’όλους τους τους
συγγενείς.
Μέσα Μάρτης, έξω ψύλλοι,
έξ’ οχτροί, σας τρών’ οι
σκύλοι.
Μέσα φίλοι, μέσα φτήνεια,
και χαρές, χοροί, παιγνίδια.
 Ο Μάρτης ή Μαρτιά είνα
ι ένα παμπάλαιο έθιμο,
με βαλκανική διασπορά.
Πιστεύεται ότι έχει τις
ρίζες του στην Αρχαία
Ελλάδα και
συγκεκριμένα στα
Ελευσίνια Μυστήρια,
όπου οι μύστες έδεναν
μια κλωστή, την Κρόκη,
στο δεξί τους χέρι και
το αριστερό τους πόδι,
όπως παρατηρεί ο
λαογράφος Νικόλαος
Πολίτης.
 Σύμφωνα με το έθιμο, την 1η
του Μάρτη, οι μητέρες φορούν
στον καρπό του χεριού των
παιδιών τους ένα βραχιολάκι,
φτιαγμένο από στριμμένη
άσπρη και κόκκινη κλωστή,
τον Μάρτη ή Μαρτιά, για να τα
προστατεύει από τον πρώτο
ήλιο της Άνοιξης, που είναι
ιδιαίτερα βλαβερός, σύμφωνα
με τις λαϊκές δοξασίες. Ο
Μάρτης προφυλάσσει επίσης,
όπως πιστεύεται, από τα
κουνούπια και τους ψύλλους
και ακόμα απομακρύνει τις
αρρώστιες και άλλα κακά.
 Τον φτιάχνουν την
τελευταία μέρα του
Φλεβάρη και τον
φορούν την πρώτη μέρα
του Μάρτη, πριν βγουν
από το σπίτι. Σε μερικές
περιοχές
ο Μάρτηςφοριέται στο
μεγάλο δάχτυλο του
ποδιού σαν δαχτυλίδι
για να μην σκοντάφτει ο
κάτοχός του.
 Το βραχιολάκι αυτό
το βγάζουν στο τέλος
του μήνα, ή το
αφήνουν πάνω στις
τριανταφυλλιές όταν
δουν το πρώτο
χελιδόνι, για να τον
πάρουν τα πουλιά και
να χτίσουν τη φωλιά
τους ή το καίνε με το
αναστάσιμο φως του
Πάσχα.