MODYUL 9:

Ang Mainggat
na
Paghuhusga
1
2
3
Sa Unang Markahan, naging malinaw sa iyo na
bilang natatanging nilikha ng Diyos, ang tao ay
may misyon na hubugin ang kaniyang pagka-
sino bilang persona upang makamit ang
pinakamataas na yugto ng pagpapakatao – ang
pagiging personalidad.

4
Sa Ikalawang Markahan, nalaman mo na dahil sa
taglay na kalayaan ng tao, may kakayahan siyang
magpasiya at kumilos nang may kaakibat na
pananagutan. Tinalakay din ang mga batayan ng
pagsusuri ng kabutihan o kasamaan ng isang
kilos.

Paano naman natin matitiyak na magiging

mabuti ang kilos bago ito isagawa? Ano-ano ang
mga dapat isaalang-alang upang makabuo ng
mabuting pasiya?
5
 “Pag-isipan mo muna nang
maraming beses bago ka gumawa ng
anumang pasiya.”
6
 Ang Mainggat na
Paghuhusga
Ano ang kahulugan
nito para sa iyo?
Bakit kaya hinihikayat
ang tao na mag-isip
7
 Ang Mainggat na
Paghuhusga
Paano natin matitiyak na
magiging mabuti ang kilos
bago ito isagawa?
Ano-ano ang mga dapat
isaalang-alang upang
makabuo ng mabuting
pasiya? 8
9
10
 Mahalagang Tanong na:

Paano
nakatutulong ang
maingat na
paghuhusga sa
pagpapasiya upang 11
Inaasahang maipamamalas ng mag-aaral ang sumusunod
na kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:

9.1 Natutukoy ang mga kilos na nagpapakita

ng maingat na paghuhusga
9.2 Nasusuri ang mga kilos na nagpapakita ng
maingat na paghuhusga
9.3 Napatutunayan ang Batayang Konsepto
ng aralin
9.4 Nakagagawa ng mga angkop na kilos na
nagpapakita ng maingat na paghuhusga
12
Paunang Pagtataya

Unang Bahagi:
pp. 163-165

13
PAGSURI NG MGA SITWASYON

Panuto:
1. Bumuo ng 6 na Grupo
2. Suriin ang sumusunod na
sitwasyon.
3. Kung ikaw ang nasa kalagayan ng
mga taong ito, paano mo
maipapakita ang maingat na
paghuhusga sa iyong pasiya at kilos?
14
PAGSURI NG MGA SITWASYON

Group I - Sitwasyan A – p. 165

Group II - Sitwasyan B – p. 165
Group III - Sitwasyan C– p. 166
Group IV - Sitwasyan A – p. 168
Group V - Sitwasyan B – p. 169
Group VI - Sitwasyan C– p. 169

15
Sagutin ang sumusunod na tanong:

a. Ano ang iyong mga natuklasan sa natapos na

gawain? Ipaliwanag.
b. Tama ba o nararapat ba ang mga pasyang ibinigay
ng bawat grupo? Ipaliwanag.
c. Ano ang mangyayari kung hindi maingat sa
paghuhusga ang tao? Ipaliwanag.
d. Paano nakatutulong ang maingat na paghuhusga
sa pagbuo ng tama at mabuting pasiya?

16
17
 “Pag-isipan mo muna nang
maraming beses bago ka gumawa ng
anumang pasiya.”
18
Upang higit na mapalalim ang iyong
kaalaman sa maingat na
paghuhusga, halina’t sasamahan
kita upang maunawaan ang susunod
na babasahin.

19
A. Basahin ang Pagpapalalim ng Aralin
Group 1-3 - Pp. 170 – 174
Group 4-6 174 – 179 (except 177)
B. Gamit ang Puzzle sa ibaba sagutin
ang mga sumusunod na sagot.
Group 1-3 - Tanong 1 - 8
Group 4-6 Tanong 8 - 15

20
A W E G T Y Y J O F F D J K P H R O N E S I S P E
B K A T A P A T A N N A N N A N U H A N I H A K Y
K J K A W E G T Y Y J O F F D J K H L A O B E I E
W I A L D U B R B E D U K A S Y O O L M O P N E S
T A R O N G A B A H A M O N N M A A N N O G G Y O
Q L U M A H A L B O P P E R S O N A U T S I N S F
R M W M O R A L L A Y U N I N A I M M O E L O L L
D G A N N A N U W A N I H A K I L O S E Y K O K O
O F G A W E G T Y Y J O F F D J B A B A L A S U V
S D A O L K A T A P A N G A N M O R A L E B I T E
R I N K K I L O S R K O N S E N S Y V E Y E O T O
P W W Y O I T S V U O U P A G A A N G K O P U R O
A C D M N G A E K D U K A T A R U N G A N A N G P
J A M M T Q R S T E V R A W E G T Y Y J O F F D J
P W W Y O I T S V N O P O K G N A A N G K O N P O
T O K A T T A K U T T A A R U N G E P U P P Y L Y
A W W Y O I T S V I O R A W E G T Y Y J O F F D J
21
P C D M N G A E K A P O K G N A A N G K O F F D O
1. Mga mabibigat na pasanin sa buhay.
2. Ang mga mabibigat na pasanin ay dapat tignan bilang _______,
mga nakatutuwang pagkakataon na sumusubok sa iyong talino
at kakayahan. Mga tungkulin/Pananagutan na nangangailangan
ng kaukulang atensiyon.
3. Babala ng ating utak upang ingatan ang sarili. Maaaring
nagmula ang mga internal na babalang ito sa mga hindi kawili-
wiling karanasan o sa mga kuwento at paalala ng ibang
nakaranas na.
4. Pagiging duwag ay pagsuko sa hamon dahil sa kawalan ng tiwala
sa sarili o sa iba.
5. Dapat, wasto, sakto o tama, dahil ito ang pinakamahusay, ito
ang sukdulan na maaaring gawin ng tao.
6. Ang tawag sa paglalapat ng mga kakailanganin ng labas at ng
maibibigay ng loob. Ang bungang-kilos nito ay ang angkop.
7. Ito ang tawag sa saloobin na ayon sa angkop. Dito matitimbang
nang may linaw at obhetibong pagtingin ang iba-ibang salik ng
sitwasyon.
8. Salitang Bisaya na nangangahulugang “umayos,” “magmatino,”
“magpakabuti.”
22
9 – 11. Tatlong Birtud na Kailangang Gamitin sa Pamimili.
12. Ito ang ina ng mga birtud, isang uri ng pagtingin sa
hinaharap (foresight). Sa maagap na pagtingin sa
hinaharap, inuugnay ang kahapon, ngayon, at bukas sa isa’t
isa.
13. Karunungang praktikal, iniaangkop ang natututuhan ng
isip sa mga pang-araw-araw na gawain.
14. Sa maingat na paghuhusga, pilit na inuunawa ang mga
_________________ ng mga kaganapan. higit na nakikita
ang kabuuang kalagayan at ang ugnayan ng kahapon,
ngayon, at bukas.
15. Ayon kay Bernard Haring, ito ay ang kakayahang
makita ang kalagayan hindi lamang sa perspektibo ng mga
pagpipilian kundi sa perspektibo ng makabubuti.

23
A W E G T Y Y J O F F D J K13 P H R O N E S I S P15 E
B K A T A P A T A N N A N10 N A N U H A N I H A K7 Y
4 14
K J K A W E G T Y Y J O F F D J K H L A O B E I E
W I A L D U B R B E D U K A S Y O O L M O P N E S
8
T A R O N G A B A2 H A M O N N M A A N N O G G Y O
Q L U M A H A L B O P P E R S O N A U T S I N S F
R M W M O R A L L A Y U N I N A I M M O E L O L L
D G A N N A N U W A N I H A K I L O S E Y K O K O
O F G A W E G T Y Y J O F F D J B A B A L A S U V
9 12
S D A O L K A T A P A N G A N M O R A L E B I T E
R I N K K I L O S R K O N S E N S Y V E Y E O T O
6
P W W Y O I T S V U O U P A G A A N G K O P U R O
11 8
A C D M N G A E K D U K A T A R U N G A N A N G P
1
J A M M T Q R S T E V R A W E G T Y Y J O F F D J
P W W Y O I T S V N O P O K G N A A N G K O N P O
T O K A T3 T A K U T T A A R U N G E P U P P Y L Y
A W W Y O I T S V I O R A W E G T Y Y J O F F D J
5 24
P C D M N G A E K A P O K G N A A N G K O F F D O
25
HAMON HINDI PROBLEMA
Maraming mga bagay ang kailangang tugunin sa
araw – araw.
Hindi ka puwedeng bumitiw at magkibit-balikat
ngayon. Kailangan mong at tugunan ang mga
tungkuling nakalatag sa iyong harapan.
Hindi ka na bata, litaw na ang iyong mga personal
na katangian at kakayahan. Ikaw na ang
kailangang kumilos kung ibig mong magtagumpay
sa buhay.
Nasa iyong kamay na ang pagpapasiya.
Masusubukan ang iyong talino at kakayahan.
26
HAMON HINDI PROBLEMA
Magagamit mo ang ilang taong pag-aaral ng
Edukasyon sa Pagpapakatao
 Magagamit din ang mga karanasan sa buhay
upang makagawa ng mapagmalay at mapanimbang
na mga pagpapasiya.
Kaya’t hindi talaga problema ang mga ito. Mga
tungkulin mo ito sa iyong buhay na dapat tupdin.
Isang HAMON na mabigyan ng kaukulang atensiyon
at pananagutan ang mga ito.
May magagawa ka dahil may kakakayahan ka.
Kaya mo ‘yan!
27
KARUWAGAN AT TAKOT

TAKOT - babala ng ating utak upang ingatan

ang sarili.
-Maaaring nagmula ang mga
internal na babalang ito sa mga hindi kawili-
wiling karanasan o sa mga kuwento at paalala
ng ibang nakaranas na.

28
KARUWAGAN AT TAKOT
Natural ang matakot. Hindi masama ang
matakot.
TAKOT - babala ng ating utak upang ingatan
ang sarili.
-Maaaring nagmula ang mga internal na
babalang ito sa mga hindi kawili-wiling karanasan o
sa mga kuwento at paalala ng ibang nakaranas na.

29
KARUWAGAN AT TAKOT
Iba ang karuwagan sa takot.
KARUWAGAN - pagiging duwag
-Ang pagiging duwag ay pagsuko sa
hamon dahil sa kawalan ng tiwala sa
sarili o sa iba.

30
KARUWAGAN AT TAKOT

“ Ang karuwagan ay
pagpikit ng mata sa mga
tawag ng halaga. Yuyuko at
titiklop ang isang duwag sa
kaniyang sariling kahinaan.
“
31
KARUWAGAN AT TAKOT
Hindi ko ‘yan kaya! Wala
akong ganito, wala akong
ganyan. Ang wala sa kaniya
ang nakikita sa halip na
tingnan ang napakaraming
mayroon siya.
32
Ano ang Mayroon ka?
1. Mayroon kang kasama.
2. Malalapitan.
3. Kinabukasang binubuo.
4. Saysay.
- ang mga ito ang mahalaga higit sa
kahinaan at limitasyon ng sarili.
33
ANG BULAG
Higit na
mahalaga:
ang Pangamba:
makalanghap madapa,
ng sariwang mabunggo,
hangin sa labas mawala siya
kaysa sa sa lansangan
magkulong sa
loob ng bahay
Takot pa rin siya, oo; pero hindi siya
naduduwag sumubok.
34
 Katapangan
– birtud ang kailangan upang
malampasan ang takot at upang
makailos ng tama
- angkop gawin ay ang tamang
timbang ng karuwagan at angas.

35
Sagutin:
1. Paano natin dapat tignan ang mga mabibigat na
pasanin sa araw- araw na buhay?
2. Ano ang mayroon tayo o ano ang maari nating
magamit upang harapin/mapagtagumpayan ang
mga hamon sa ating buhay?
3. Ano ang pagkakaiba ng takot sa karuwagan?
4. Ano ang maidudulot ng karuwagan sa ating
paghuhusga/kilos?
5. Anong birtud ang kailangan upang malampasan
ang takot at upang makailos ng tama?
36
37
 Ikaw, Oo, Ikaw!
magpadaig sa
karuwagan o
aminin ang takot at
kumilos nang
angkop?
38
KAHINAHUNAN BILANG ANGKOP
Ano ang angkop?

Hal. Kung may malakas na bagyong paparating.

-Pweding magmalabis, magwalang-bahala at walang
gagawin.

39
KAHINAHUNAN BILANG ANGKOP

Ang angkop gawin ay akuin

ang tungkuling kailangan kong tumugon.

1. Ang unang hakbang ay tumugon.

*Angkop ang tumugon.
2. Ang pangalawang hakbang ay ang
pagsusuri sa kalidad ng itutugon: hindi
labis, hindi kulang. Angkop!
40
KAHINAHUNAN BILANG ANGKOP
ANGKOP DI - ANGKOP
magmadali X mataranta
mag-ingat X maduwag
matapang X mapangahas

Ang ANGKOP ang pinakamahusay,

ito ang sukdulan na maaaring gawin ng tao.
Ang paggawa sa sukdulan na ito ang
pinakamabuting dapat gawin.
TAMA, WASTO, DAPAT, SAKTO
41
KAHINAHUNAN BILANG ANGKOP

Pag-aangkop ang tawag sa paglalapat ng mga

kakailanganin ng labas at ng maibibigay ng
loob. Ang bungang-kilos nito ay ang
angkop.

Kahinahunan ang tawag sa saloobin na ayon

sa angkop.

42
Ang Angkop bilang Makatarungan
Ang paggawa nang hindi ayon sa angkop ay
nagbubunga ng pagkasira.
Sinisira nito ang:
1. kaayusan ng sarili,
2. kapuwa, at
3. Kapaligiran
- gawa ng pagmamalabis o pagdarahop.
Kawalang katarungan ang tawag sa
pagkasirang ito.
43
Ang Angkop bilang Makatarungan
“Tarong” o “Tarung” salitang Bisaya na tila
ugat ng “katarungan.”
“Magtarong gyud ka!” ay nangangahulugang
“umayos,” “magmatino,” “magpakabuti.”
Samakatuwid, ang pagiging makatarungan
(maka-tarung-an) ay pagpanig sa
kabutihan, paglagay sa ayos, at pagiging
matino sa pag-iisip at pakikiugnay.
- Ito ang pinakaangkop na bunga ng pag-aangkop na
magagawa ng tao. 44
Ang Angkop bilang Makatarungan
Hal. Magpapabaya ang estudyante sa pag-
aaral dahil tinatamad na siya mag-aral.

Ang pagpapabayang ito—ang kawalang katarungan

sa sarili—ay hindi rin makatarungan sa iba.
45
Ang Angkop bilang Makatarungan

Kung ginagawa ang dapat,

nangyayari ang sakto.
Sa ganyang paraan nagaganap
ang katarungan.
Ang paggawa ng makatarungan
ay ang angkop.

46
 Ikaw, Oo, Ikaw!
ginagawa ang
dapat ?
Ginagawa mo ba
ang makatarungan
at angkop?
47
Ang Kilos ng Pamimili
TATLONG BIRTUD NA DAPAT GAMITIN SA
PAMIMILI:
1. Katapangan - angkop gawin ay ang
tamang timbang ng karuwagan at angas.
2. Kahinahunan - ang tapat na pagtingin sa
kalagayan
3. Katarungan - at ang wastong pagkilos
ayon sa kaayusan, katinuan, at
kabutihan.
48
Ang Kilos ng Pamimili
Ang bawat pagkilos ay kailangan laging
angkop. Itong kilos ng pag-aangkop sa
pamimili ay tinatawag na prudentia,
hiniram sa wikang Latin at prudence sa
wikang Ingles.
PRUDENTIA - tinatawag na “ina” ng mga
birtud sapagkat nilalagay nito sa
konteksto ng panahon at kasaysayan ang
pamimili.
49
Ang Kilos ng Pamimili
Ang bawat pagkilos ay kailangan laging
angkop. Itong kilos ng pag-aangkop sa
pamimili ay tinatawag na prudentia,
hiniram sa wikang Latin at prudence sa
wikang Ingles.
PRUDENTIA - tinatawag na “ina” ng mga
birtud sapagkat nilalagay nito sa
konteksto ng panahon at kasaysayan ang
pamimili.
50
Ang Kilos ng Pamimili
Ang mga pamimili ay hindi reaksiyon lamang
sa mga hinihingi ng kasalukuyan. Tugon ito
sa hamon na gawing makabuluhan ang
serye ng kahapon, ngayon, at bukas—ang
kuwento ng ating pagkatao.
Hindi namimili sa dalawang dulo, hinahanap
ang gitna sa maingat na paghusga.

51
Ang Kilos ng Pamimili

52
Ang Kilos ng Pamimili

Prudentia ang pagmamalay na ito sa

kabuuan. Nagagawa ang pagbuo sa
maingat na paghuhusga ng sitwasyon ayon
sa pamantayang kailangan at dapat, ng
panandalian at pangmatagalan, ng
pansarili at panlahatan. Hindi namimili sa
dalawang dulo, hinahanap ang gitna sa
maingat na paghusga.
53
KARUNUNGANG PRAKTIKAL
Prudentia =
Phronesis =
Karunungang Praktikal
Ayon kay Pilosopong Aristotle:
ang phronesis ay isinasagawang
karunungan.
Ibig sabihin, iniaangkop ang natututuhan ng
isip sa mga pang-araw-araw na gawain.
54
KARUNUNGANG PRAKTIKAL
Pinakamahalagang
sangkap ng phronesis
= pagiging mabunga.
Masasabing mabunga
ang paghusga kung
nakalilikha ito ng
magagandang
oportunidad upang
magtagumpay at
umunlad ang tao.
55
Paghusga at Pagpapasiya
Maingat na paghusga
-paninimbang sa mga nakalatag
na kondisyon ng sitwasyon
- pag-aangkop ng mga prinsipyo ng
kabutihan sa mga ito.
-Ang gabay na tanong sa
-pagpapasiya ay: Ano ang
pinakamabunga?
56
Eyes of Love
Hindi agad na nagpapakita ang opsiyong
magbibigay ng pinakamagandang bunga.

“Mata ng Pag-ibig”
(eyes of love) -
ayon kay Bernard Haring,
ito ay ang kakayahang makita ang
Kalagayan hindi lamang sa
perspektibo ng mga pagpipilian
kundi sa perspektibo ng makabubuti.
57
 Eyes of Love
Gamit ang “mata ng pag-ibig,” laging matapang,
mahinahon, at makatarungan ang kaniyang
pagpapasiya.
Handa siyang tiisin ang sakit alang-alang sa
pagmamahal. Paninindigan niya ang kabutihan
dahil ito ang higit na magpapatao sa kaniya.
Ang pasiya ay hindi nakasasakit. Ito ang
pinakamabuti. Ito ang tamang gawin.
Ganyan ang matinong paghuhusga: nagdudulot ng
pasiyang makabubuti.
58
Tayahin ang Iyong Pag-unawa
1. Ano ang 3 Birtud na dapat gamitin sa
maingat na paghuhusga?
2. Bakit tinuturing na “ina ng mga birtud”
ang prudentia?
3. Ano ang pinakamahalang sangkap ng
phronesis?
4. Bakit mahalaga ang “mata ng pag-ibig” sa
paggawa ng maingat na paghuhusga?

59
Batayang Konsepto

Bakit
mahalaga ang
Maingat na
60
BATAYANG KONSEPTO

Ang maingat na
paghuhusga ay
mahalagang
kasanayan sa tamang
pagpapasya upang
61
 BATAYANG KONSEPTO
1. Ano ang kabuluhan ng batayang
konsepto sa aking pag-unlad
bilang tao?
2. Ano-ano ang maaari kong gawin
upang mailapat ang aking mga
pagkatuto sa modyul na ito?

62
 Assignment:
1. Review
2. Answer Pagsasabuhay ng
Pagkatuto
A. Pagganap (Gawain 4) &
B. Paninilay (Gawain6)

63
Thank You for
Listening!!!
Magandang
Buhay sa
Ating Lahat!!! 
64