1

Honesty is such a lonely word

Everyone is so untrue
Honesty is hardly ever heard
And mostly what I need from you
2
 MODYUL 15:
MGA ISYUNG MORAL
TUNGKOL SA KAWALAN NG
PAGGALANG SA KATOTOHANAN

3
GAWAIN :
DAHIL SA TAKOT NA MAPARUSAHAN NG KANIYANG AMA,
ANG ISANG MAG-AARAL SA KOLEHIYO NA NAKAKUHA NG
LAGPAK NA MARKA SA ISA NIYANG ASIGNATURA, AY GUMAWA NG
ISANG PANDARAYA NA GAWIN ITONG MGA PASADO.
TANONG:
NABIGYAN BA NG SAPAT NA KATUWIRAN NG MAG-AARAL ANG
KANIYANG GINAWANG PANDARAYA? BAKIT?
B. SA IYONG PALAGAY, ANO ANG NARARAPAT GAWIN?
IPALIWANAG.
ANONG MORAL NA ISYU HINGGIL SA KATOTOHANAN ITO?
D. MUNGKAHING RESOLUSYON SA KASO: 4
DAHIL SA MABABANG PRESYO NG MGA PIRATED
CD, MAS GUSTO PA NG ILAN NA TANGKILIKIN ITO KAYSA
SA BUMILI NG ORIHINAL O DI KAYA AY PUMILA PA
AT MANOOD SA MGA CINEMA THEATER.
TANONG:
A. MAKATUWIRAN BA ANG PAHAYAG SA ITAAS?
PAANO ITO NAKAAPEKTO SA TAONG LUMIKHA NITO?
B. MAY POSIBILIDAD BANG GAWIN MO RIN ITO? BAKIT?
ANONG MORAL NA ISYU HINGGIL SA KATOTOHANAN
ITO?
C. MUNGKAHING RESOLUSYON SA KASO: 5
DAHIL SA KAKULANGAN NG MAPAGKUKUNANG DATOS SA
PANANALIKSIK NA GINAGAWA NG ISANG GURONG-
MANANALIKSIK SA KANIYANG PAG-AARAL, MINABUTI NG
GURO NA GAMITIN ANG ISANG PRIBADONG DOKUMENTO
NANG WALANG PAHINTULOT SA GUMAWA.
TANONG:
MAYROON BANG SAPAT NA KONDISYON NA
MAKALILIMITA SA PAGGAMIT NG LIHIM NA
DOKUMENTO TULAD NG KASO SA ITAAS NA MAGING
KATUWIRAN SA PAGGAMIT NG PRIBADONG PAG-AARI NG
ISANG TAO? PANGATUWIRANAN 6
ANONG MORAL NA ISYU HINGGIL SA KATOTOHANAN ITO?
MUNGKAHING RESOLUSYON SA KASO:
ANG KATOTOHANAN ANG
NAGSISILBING ILAW NG TAO
SA PAGHAHANAP NG
KAALAMAN AT LAYUNIN NIYA
SA BUHAY. 7
ANG SINUMANG SUMUSUNOD DITO
AY NAGKAKAMIT NG KALUWAGAN
NG BUHAY (COMFORT OF LIFE) NA
MAY KALAKIP NA KALIGTASAN,
KATIWASAYAN, AT
PANANAMPALATAYA 8
ALWAYS SAY THE TRUTH, THAT
WAY YOU DO NOT NEED TO
REMEMBER WHAT YOU SAID!
9
 TAMPERING
TO MEDDLE, ESPECIALLY FOR THE PURPOSE OF ALTERING, D
AMAGING, OR MISUSING (USUALLY FOLLOWED BY WITH ):S
OMEONE HAS BEEN TAMPERING WITH THE LOCK.
TO MAKE CHANGES IN SOMETHING, ESPECIALLY IN ORDER
TO FALSIFY (USUALLY FOLLOWED BY WITH ):TO TAMPER WITH
OFFICIAL RECORDS.
TO ENGAGE SECRETLY OR IMPROPERLY IN SOMETHING.
10
Plagiarism Ang plagiarism ay isang paglabag sa
Intellectual Honesty (Artikulo, A. et al, 2003). Ito ay isyu na
may kaugnayan sa pananagutan sa pagpahayag ng
katotohanan at katapatan sa mga datos, mga ideya, mga
pangungusap, buod at balangkas ng isang akda,
programa, himig, at iba pa ngunit hindi kinilala ang
pinagmulan bagkus, nabuo lamang dahil sa ilegal na
pangongopya. Ito ay maituturing na pagnanakaw at
pagsisinungaling dahil inaangkin ang hindi iyo (Atienza, et
al, 1996). 11
Mga Dahilan:
1. Presyo.
2. Kawalan ng mapagkukunan
3. Kahusayan ng produkto
4. Sistema/paraan ng pamimili
5. Anonymity-Dahil sa napakadali ng access

12
Intellectual piracy Ang paglabag sa karapatang-ari
(copyright infringement) ay naipakikita sa paggamit nang
walang pahintulot sa mga orihinal na gawa ng isang taong
pinoprotektahan ng Law on Copyright mula sa Intellectual
Property Code of the Philippines 1987. Ang paglabag ay sa
paraan ng pagpaparami, pagpapakalat, pagbabahagi,
at panggagaya sa pagbuo ng bagong likha. Copyright
holder ang tawag sa taong may orihinal na gawa o ang
may ambag sa anumang bahagi at iba pang mga
komersiyo. 13
Copyright -legal right, given to an originator or an assignee
to print, publish, perform, film, or record literary, artistic, or
musical material, and to authorize others to do the same.
Copyright holder - ang tawag sa taong may orihinal na
gawa o ang may ambag
Copyright infringement(Paglabag sa Karapatang ari ) –
paggamit ng walang pahintulot mula sa orihinal na may
akda o gawa.
- pagpaparami, pagpapakalat, pagbabahagi, at
panggagaya sa pagbuo ng bagong likha. 14
Karapatang-ari at ang Prinsipyo ng Fair Use

Kinikilala ng ating batas ang prinsipyo ng Fair Use na

magkaroon ng limitasyon sa pagkuha ng anumang bahagi
ng likha o kabuuang gawa ng awtor o manunulat sa
kaniyang pag-aari upang mapanatili ang kaniyang
karapatan at tamasahin ito.

15
16
17
Janet "Jenny" Luy Lim-Napoles (born Janet Lim y Luy; January 15, 1964) is a
businesswoman who is believed to have masterminded the Priority Development
Assistance Fund Scam.

Si Benhur Luy ang isa sa mga whistleblower na naglantad sa pork barrel scam na
kinasangkutan ng ilang mga senador at kinatawan ng Pilipinas. Siya ay nagtapos
ng Medtech at ginawang personal assistant

18
Whistleblowing Ang whistleblowing ay isang akto o
hayagang kilos ng pagsisiwalat mula sa tao na karaniwan
ay empleyado ng gobyerno o pribadong
organisasyon/korporasyon. Whistleblower naman ang
tawag sa taong naging daan ng pagbubunyag o
pagsisiwalat ng mga maling asal, hayagang
pagsisinungaling, mga immoral o ilegal na gawain na
naganap sa loob ng isang samahan o organisasyon.
Nangyayari ito mula sa hindi patas o pantay na
pamamalakad, korapsiyon at iba pang ilegal na gawaing
sumasalungat sa batas. 19
Ang katotohanan din ay ang
kalagayan o kondisyon ng
pagiging totoo.

Ano ang kabaligtaran nito? 20

KASINUNGALINGAN – hindi
pagkiling sa katotohanan

21
3 Uri ng Pagsisinungaling:
1. JOCOSE LIES
2. OFFICIOUS LIE
3. PERNICIOUS LIE
22
1. JOCOSE LIES - isang uri na
kung saan sinasabi o
sinasambit para maghatid
ng kasiyahan lamang.
23
2. OFFICIOUS LIE - tawag sa
isang nagpapahayag upang
maipagtanggol ang
kaniyang sarili
24
3. PERNICIOUS LIE - ay
nagaganap kapag ito ay
sumisira ng reputasyon ng
isang tao na pumapabor sa
interes o kapakanan ng iba. 25
OK LANG BA NG MAGLIHIM?

PAGSISINUNGALING BA ANG
MAGLIHIM?
26
Lihim,
Mental Reservation,
at Prinsipyo ng Confidentiality

27
Lihim- Ang lihim ay nagtatago ng mga
impormasyon na hindi pa naibubunyag o
naisisiwalat.
Natural secrets
Promised secrets
28
Lihim- Ang lihim ay
nagtatago ng mga
impormasyon na
hindi pa naibubunyag o
naisisiwalat. 29
Mental reservation- Ito ay ang
maingat na paggamit ng mga
salita sa pagpapaliwanag na kung
saan ay walang ibinibigay na tiyak
na impormasyon sa nakikinig kung
may katotohanan nga ito.
30
Confidentiality -the state of keeping
or being kept secret or private.
Ang mga lihim ay maaaring
ihayag o itago lalo’t higit kung may
matinding dahilan upang gawin
ito. 31
FORMS OF LYING
BOASTING, EXAGGERATING OR
UNDERSTATING – we enlarge the
matter vbeyond the bounds of truth.
PABIDA
Half – truth is still a lie
32
2. Gossiping – adding or taking
away details
3. Flattery – we tell people what
they want to hear
4. Silence – failing to speak
33
5. Telling All – if we tell all just to
defame her character is a sin
6. Living life of hyprocisy - we
don’t practice what we preach.

34
5. Telling All – if we tell all just to
defame her character is a sin
6. Living life of hyprocisy - we
don’t practice what we preach.

35
OK LANG BA NA MAGLIHIM?
1. Walang panganib sa tao na siyang may
karapatan na malaman ang totoo
2. Magandang intensiyon sa paglilihim dito
– hindi man matatawag na tunay na
makatarungan ang pagprotekta sa
kaalaman ng tao 36
Ang pagmamahal sa katotohanan o ang
pagiging makatotohanan ay dapat
maisabuhay at mapagsikapang mapairal
sa lahat ngpagkakataon.

37
 Ikaw!!!
Oo Ikaw!!!
ISINASABUHAY MO
BA ANG
KATOTOHANAN?
38