MODYUL 15:

MGA ISYUNG MORAL

TUNGKOL SA KAWALAN
NG PAGGALANG SA
KATOTOHANAN
Ang Misyon ng Katotohanan

Ang katotohanan ang

nagsisilbing ilaw ng tao sa
paghahanap ng kaalaman at
layunin niya sa buhay.
Ang Misyon ng Katotohanan
Sa bawat tao na naghahanap nito,
masusumpungan lamang niya ang
katotohanan kung siya ay
naninindigan at walang pag-
aalinlangan na sundin, ingatan, at
pagyamanin.
Ang Misyon ng Katotohanan

Ang sinumang sumusunod dito ay

nagkakamit ng kaluwagan ng
buhay (comfort of life) na may
kalakip na kaligtasan,
katiwasayan, at pananampalataya
 Katotohanan
• “tahanan ng mga katoto” – Fr. Roque
Ferriols
– May kasama ako na makakita o may katoto ako
na makikita sa katotohanan
• Ang kalagayan o kondisyon ng pagiging
totoo
• Ang pagsasabi ng totoo ay mahalaga sa
paninindigan ng katotohanan
 Ang Imoralidad ng
Pagsisinungaling

PAGSISINUNGALIN
G - Hindi pagkiling at pagsang-ayon sa
katotohanan
- Lason na humahadlang sa kaliwanagan ng
isang sitwasyon na nararapat na mangibabaw
sa pagitan ng mga tao sa isang lipunan
Tatlong Uri ng Kasinungalingan

1.JOCOSE LIES

– Uri na kung saan sinasabi o sinasambit

para maghatid ng kasiyahan lamang
– Ipinapahayag ito upang magbigay-aliw
ngunit hindi sadya ang
pagsisinungaling
Tatlong Uri ng Kasinungalingan

2. OFFICIOUS LIE

– Pinapahayag upang maipagtanggol ang

kaniyang sarili o di kaya ay paglikha ng
isang usaping kahiya-hiya upang dito
maibaling
– Isang tunay na kasinungalingan, kahit
na gaano pa ang ibinigay nitong
mabigat na dahilan
Tatlong Uri ng Kasinungalingan

3. PERNICIOUS LIE

– Nagaganap kapag ito ay sumisira sa

reputasyon ng isang tao na pumapabor
sa interes o kapakanan ng iba
Lihim, Mental Reservation, at
Prinsipyo ng Confidentiality

LIHIM
– Pagtatago ng mga impormasyon na
hindi pa naibubunyag o naisisiwalat
– Maaaring maging mabuti o masama
• Masama dahil ito ay uri ng
pagsisinungaling
• Mabuti kapag iniiwasan ang hindi
mabuting kahihinatnan
 Lihim na Hindi Basta-Basta Maaaring
Ihayag

NATURAL SECRETS

– Mga sikreto na nakaugat mula sa Likas

na Batas Moral
– Ang mga katotohanan na nakasulat dito
ay magdudulot sa tao ng matinding
hinagpis at sakit sa isa’t isa
 Lihim na Hindi Basta-Basta Maaaring
Ihayag

PROMISED SECRETS

– Mga lihim na ipinangako ng taong

pinagkatiwalaan nito
– Nangyari ang pangako pagkatapos na
ang lihim ay nabunyag na
 Lihim na Hindi Basta-Basta Maaaring
Ihayag

COMMITTED OR ENTRUSTED SECRETS

– Naging lihim bago ang mga impormasyon at

kaalaman sa isang bagay ay nabunyag
– Ang mga kasunduan upang ito ay mailihim ay
maaaring
• Hayag – kung ang lihim ay ipinangako o kaya ay sinabi
ng pasalita o kahit pasulat
• Di hayag – nangyayari kapag walang tiyak na
pangakong sinabi ngunit inilihim dahil sa kaniyang
trabaho
 Paraan ng Pagtago ng Katotohanan

1.MENTAL RESERVATION
– Ang maingat na paggamit ng mga salita
sa pagpapaliwanag na kung saan ay
walang ibinibigay na tiyak na
impormasyon sa nakikinig kung may
katotohanan nga ito
– Paraan ng paggawa ng kasinungalingan
Paraan ng Pagtago ng Katotohanan

2. PAGBIBIGAY NG MALAWAK NA
PALIWANAG PARA ANG NAKIKINIG
AY MAKAKUHA NG IMPORMASYON
SA PAHAYAG NA WALANG
KATOTOHANAN
– May kondisyon sa paggamit
– Walang panganib sa tao na may karapatan na
malaman ang totoo
– Magandang intensiyon sa paglilihim dito
Paraan ng Pagtago ng Katotohanan

3. PAG-IWAS (EVASION)

4. PAGLILIHIS NG MGA MALING

KAALAMAN (EQUIVOCATION)
Prinsipyo ng Confidentiality
Ang pagsasabi ng totoo ay hindi
lamang pagpapahayag nang ayon sa
nasa isip, ito rin ay maipahayag sa
mas malalim na pag-iisip, pananalita,
at pagkilos bilang isang taong
nagpapahalaga sa katotohanan
 Plagiarism
- Paglabag sa prinsipyo ng Intellectual
Honesty
-Ang pagbubunyag sa lihim na
kasunduan sa pagitan ng dalawa o
grupo ng mga tao upang
magtagumpay ang proyekto
Prinsipyo ng Intellectual Honesty

Ang lahat ng mga orihinal na ideya,

mga salita, at mga datos na nakuha
at nahiram na dapat bigyan ng
kredito sa pinagmulan
Paano Maiiwasan ang Plagiarism?

1. Magpahayag ng sariling paraan

2. Magkaroon ng kakayahan na
makapagbigay ng sariling posisyon sa
argumento
3. Tamang pagsusuri sa gawa ng iba,
pagtimbang sa bawat argumento, at
pagbuo ng sariling konklusyon
 Intellectual Piracy
• Paglabag sa karapatang-ari
(copyright infringement)
• Paggamit nang walang pahintulot sa
mga orihinal na gawa ng tao na
pinoprotektahan ng Law on Copyright
 Mahahalagang Salita
COPYRIGHT HOLDER
– tawag sa taong may orihinal na gawa

PIRACY
– isang uri ng pagnanakaw o ilegal na pang-
aabuso sa mga barko

THEFT
– lubusang pag-angkin sa pag-aari ng iba
Dahilan ng Intellectual
Piracy
• Presyo
• Kawalan ng mapagkukunan
• Kahusayan ng produkto
• Sistema/paraan ng pamimili
• Anonymity
 Prinsipyo ng Fair Use
Magkaroon ng limitasyon sa pagkuha
ng anumang bahagi ng likha o
kabuuang gawa ng awtor sa
kaniyang pag-aari
 Eksepsyon sa
Karapatang-Ari
1. Ang pagsasapubliko ng anumang likha o
gawa
2. Ang paggamit ng mga quotation o
pahayag mula sa mga gawa
3. Paglalangkap ng mga gawa sa uri ng
komunikasyon upang isapubliko ito kung
ito ay gagamitin sa pang-akademikong
layunin
 Whistleblowing
Hayagang kilos ng pagsisiwalat mula
sa whistleblower na isang tao na
karaniwan ay empleyado ng
gobyerno o pribadong organisasyon
 Mga Hakbang bago Isawalat
ang Katotohanan mula sa
Kompanya
1. Siguraduhin na ang kilos ay ayon sa
batas moral at kung kapakanan ito ng
nakararami

2. Harapin ang taong nakatataas na gawin

ang isang bagay na hindi mo ginawa at
ipagbigay-alam ito sa kaniya
 Mga Hakbang bago Isawalat
ang Katotohanan mula sa
Kompanya

3. Isiping maigi kung dapat na ba itong

ihayag sa publiko

4. Gawin nang buong tapang kapag

ihahayag sa publiko
Ang Gampanin ng Social Media

sa Pagpapasiya
• Malaki at malawak ang impluwensiya ng
social media sa kasalukuyang panahon
• Ang impormasyong nakapaloob dito ay
nagbibigay sa bawat tao ng sapat na
kaalaman na kailangan niya sa iba’t ibang
aspekto
Ang Gampanin ng Social Media

sa Pagpapasiya

AYON KAY MANUEL DY:

“Hindi natin maipagkakaila na marami sa ating
kabataan ngayon ay nalilito sa harap ng maraming
pagbabago sa lipunan at kapaligiran: ang pag-unlad
ng information technology, na kung minsan ay nag-
aambag patungo sa kakulangan ng kritikong pag-
iisip at pagpapasiya.”