Professional Documents
Culture Documents
Dr Remya J
1st year PG scholar
Dept of Samhitha & Siddhanta
DALHANA
12th century AD
Belongs to Ankola , near Mathura
Born in a vaidya family & patronised by King
Sahajapala Deva.
Attained the fame and commanded respect from
the intellectual circles with just a single work-
Nibandha Sangraha
Only available full length commentary on
Susrutha Samhitha
Easier mode of presentation for easy
understanding.
Chap 1-vedotpatti adhyaya
• 4 types of sutras-
Guru sutra- of the teacher
Sisya sutra- of disciple
Pratisamskrita sutra- of redactor
Ekiya sutra- opinion of another person
Bijachatushtaya
• Kriyakaala
धियाग्रहणात् स्नेहादीधन छे दनानीधन च
कमाव धण व्याख्याताधन , कालग्रहणात्
सववधियाकालानां आदे श :
• Types of diseases- sarira, manasa, agantu 1/4
– Swabaavikaanam atra agrahanam asmin sastre tat
pratikaarasya apradhanya soochanartham
• Here
शरीरोष्मा अधि: स चात: धपत्तात् धभि
द्रवं धस्नग्दमिोगं च धपत्तं, वधिरतो अन्यिा I
• Anubandhya and anubandha vyadhi
• Anubandhya= pradhana
• Anubandha= apradhana
• Practically, treatment for anubandhya dosa,
others will be pacified
• Samasannipatha- all the dosas are equally
increased, 1st treatment of pita is done
• Samsarga-
prakritisamasamaveta- VP- soshana
Vikritisama samaveta- PK- ushna and seeta
29 chap- viparitaviparitadhootaswapnanidarsaneeyam
adhyayam
• Swapna
" nidroplutena rajoyuktena
manasavishayagrahanam swapna"
33 chap- avaaraneeyam adhyayam
• Upadrava
• Upadravairiti ya: purvotpanam vyadhi
jaganya kalajato vyadhirupasrijathi sa
tanmoola evopadrava samjha, jaganyakala
jata iti paschatkala jatha ityartha
Disorder which associates afterwards with
the disease originated earlier and having the
same root cause
• 35th chapter- aturopakramaneeyam adhyayam
• Saatmya-
सात्म्याधन तु दे शकालजाधत ऋतु रोग
व्यायाम उदकधदवास्वप्नरसप्रभ्रुतीधन I
• Dravyam oushadamuchyate
• Gunas-20 virya- 8
• Diff between guna and virya
Amalaki and Haritaki- same guna
Prakopa-
samchalanamatrameva prakopa,
vilayana roopa vriddhi prakopa
Prasara
phenamandalenotsarpata
desantarasaranamiva prasara I
Tatra prasaram yaavat doshaanameva
hetulingachikitsaa, tat anantharam vyaadherithi
• Stanasamsrayam-
prasrithanam punardoshanam
srotovaigunyadhyatra sanga sa staanasamsraya;
Chikitsaa chhatra doshasya dooshyasya
chetyubhayaarithaa
• Vyakthi-
vyadhe pravyaktham roopam vyakthi
Atra vyadhe pratyanikaiva chikitsaa