Αξιολόγηση της Γνωστικής

Λειτουργίας στη
Σχιζοφρένεια
__________________
 WAIS
• Παλιά και αξιόπιστη μέθοδος
• Δυνατότητα χορήγησης από τους περισσότερους
ψυχολόγους
• Έλεγχος και των δύο ημισφαιρίων, μνήμης και ικανότητας
επίλυσης προβλημάτων
• Δυνατότητα άντλησης πληροφοριών από τις επιμέρους
λεκτικές και πρακτικές δοκιμασίες και το συνδυασμό τους
• Παρέχει ένα συνολικό σκορ νοημοσύνης (full scale IQ) και
σκορ για λεκτική (Verbal IQ) και την πρακτική νοημοσύνη
(Performance IQ)
• Η συνολική νοημοσύνη επηρεάζει την απόδοση των
γνωστικών δοκιμασιών – απαραίτητο μέτρο σύγκρισης
 MATRICS
Measurement and Treatment Research to Improve Cognition
in Schizophrenia
• Πρόγραμμα μετά απαίτηση του NIMH
προκειμένου να δημιουργηθεί μια σειρά
γνωστικών εκτιμήσεων για την αξιολόγηση
μελετών ενίσχυσης της γνωστικής
δυσλειτουργίας
• Χρήση 10 συνολικά δοκιμασιών γνωστικής
λειτουργίας
• Ενσωμάτωση μέτρησης της Κοινωνικής Γνωσίας
(Απαίτηση του FDA για έγκριση φαρμάκων που βελτιώνουν τη
γνωστική λειτουργία)
 Τομείς Γνωστικών
Ελλειμμάτων
σύμφωνα τη MATRICS Consensus
Cognitive Battery
 1.Ταχύτητα Επεξεργασίας

Δοκιμασία Μέτρησης:
-Symbol Coding (BACS)
-Fluency (Animal Naming – BVMT-R)
-Trail Making Test – connect numbers
(TMT)
Brief Assessment of Cognition in Schizophrenia

Υποκατηγορία – Symbol Coding

Οι εξεταζόμενοι αναγράφουν σε ένα

απαντητικό έντυπο αριθμούς (1-9) που
αντιστοιχούν σε κάποιο σύμβολο που έχουν
δει μέσα σε 90 sec
 Fluency (Animal Naming)

Λεκτική Δοκιμασία κατά την οποία ζητείται από

τον ασθενή να ονοματίσει όσο περισσότερα
ζώα μπορεί σε 1 min
 Trail Making Test
connect numbers (φυσιολογικός μέσος όρος 29 sec)
 2. Προσοχή / Εγρήγορση

52
25
12
Δοκιμασία Μέτρησης:

Continuous Performance Test – Identical Pairs

(CPT-IP)

Ζητείται από τον εξεταζόμενο να εντοπίσει έναν

συνδυασμό-στόχο δύο αριθμών από πολλά
ζευγάρια αριθμών που περνούν μπροστά από την
οθόνη
3. Μνήμη Εργασίας (Μη Λεκτική)

Δοκιμασία Μέτρησης:
Wechsler Memory Scale (WMS III) – Spatial
Span

Δέκα κύβοι τοποθετούνται ασύμμετρα και ο

εξεταζόμενος καλείται να τοποθετήσει τους
κύβους με την ίδια σειρά και αντίστροφα
4. Μνήμη Εργασίας (Λεκτική)

Δοκιμασία Μέτρησης:
Letter Number Span (LNS)

Λεκτική δοκιμασία όπου ο εξεταζόμενος

καλείται να τοποθετήσει σε σειρά έναν
συνδυασμό γραμμάτων και αριθμών,
πχ Ε1B3P2
 5. Λεκτική Μάθηση

Δοκιμασία Μέτρησης:
Hopkins Verbal Learning Test—Revised (HVLT-R)

Λεκτική δοκιμασία όπου αναφέρονται στον

εξεταζόμενο 12 λέξεις από 3 σημασιολογικές
κατηγορίες και του ζητείται να τις
ανακαλέσει. Επαναλαμβάνεται τρεις φορές.
 6. Οπτική Μάθηση

Δοκιμασία Μέτρησης:
Brief Visuospatial Memory Test—Revised (BVMT-R)

Δίνεται στον εξεταζόμενο μια κάρτα με 12

γεωμετρικά σχήματα διαταγμένα σε στήλες 2Χ3,
την κοιτάζει για 10 sec και στη συνέχεια
σημειώνει όσα σχήματα περισσότερα μπορεί στη
σωστή θέση. Επαναλαμβάνεται τρεις φορές.
7. Λογική και Επίλυση Προβλημάτων

Δοκιμασία Μέτρησης:
Neuropsychological Assessment Battery (NAB):
Mazes

Στον εξεταζόμενο χορηγούνται μολύβι και 7

σελίδες με λαβύρινθους αύξουσας δυσκολίας.
Του ζητείται να βρει την «έξοδο» χωρίς να κάνει
λάθη και χωρίς να γυρίζει πίσω.
 8. Κοινωνική Γνωσία
Κοινωνική γνωσία: «τι σκέπτονται οι άνθρωποι για
άλλους ανθρώπους» ικανότητα αναγνώρισης
κοινωνικών ερεθισμάτων, κοινωνικού πλαισίου,
συναισθημάτων των άλλων

Δοκιμασία Μέτρησης:
Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test
(MSCEIT): Managing Emotions
Τεστ Συναισθηματικής Νοημοσύνης
 Branch 4 : Managing Emotions
Η Μαρία μόλις επέστρεψε από διακοπές. Αισθανόταν ήρεμη κι
ευτυχισμένη. Πόσο καλά θα μπορούσε καθεμία από τις παρακάτω
πράξεις να διατηρήσει την διάθεσή της?

Πράξη 1: Άρχισε να φτιάχνει μια λίστα πραγμάτων στο σπίτι, που θα

έπρεπε να κάνει
Πολύ Αναποτελεσματικά..1.....2.....3.....4.....5..Πολύ Αποτελεσματικά

Πράξη 2: Άρχισε να σκέπτεται το που και πότε θα πάει στις νέες της
διακοπές
Πολύ Αναποτελεσματικά..1.....2.....3.....4.....5..Πολύ Αποτελεσματικά

Πράξη 3: Αποφάσισε ότι είναι καλύτερο να αγνοήσει αυτό το

συναίσθημα αφού δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα
Πολύ Αναποτελεσματικά..1.....2.....3.....4.....5..Πολύ Αποτελεσματικά
 Cambridge Neuropsychological Test
Automated Battery
• Δημιουργήθηκε από τον Καθ. Trevor Robbins και την Barbara Sahakian
στο Πανεπιστήμιο Cambridge στα τέλη της δεκαετίας του ΄80
• Αξιοποιήθηκε η γνώση από πληθώρα πειραμάτων πρωτευόντων όσον
αφορά τη γνωστική δυσλειτουργία σε ποικιλία εγκεφαλικών βλαβών ,
προσαρμόστηκε σε ανθρώπινες δυνατότητες και δημιουργήθηκαν νέες
δοκιμασίες με βάση την πρόοδο στη μεθοδολογία ανάπτυξης
νευροψυχολογικών εκτιμήσεων
• Αποτελεί ένα σύνολο μη λεκτικών δοκιμασιών που μπορεί να
χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με ψυχιατρικές και νευρολογικές νόσους,
για την εκτίμηση της παιδικής ανάπτυξης
• Απαιτεί χρήση υπολογιστή με οθόνη ευαίσθητη στην αφή και
περιλαμβάνει 22 γνωστικές δοκιμασίες
• Είναι το περισσότερο ευρέως χρησιμοποιούμενο πακέτο γνωστικής
αξιολόγησης παγκοσμίως - 50 χώρες, 500 ερευνητικά ινστιτούτα , 450
δημοσιεύσεις
Η χρήση του CANTAB στη σχιζοφρένεια
1) Ανίχνευση γνωστικής δυσλειτουργίας σε σχέση με υγιή
πληθυσμό
2) Αναγνώριση γνωστικών προγνωστικών παραγόντων
της νόσου
3) Αναγνώριση γνωστικών προγνωστικών παραγόντων
της ψυχοκοινωνικής λειτουργικότητας
4) Διαχωρισμός της σχιζοφρένειας σε υπότυπους
5) Περιγραφή της σχέσης μεταξύ γνωστικών και
οφθαλμοκινητικών διαταραχών στη σχιζοφρένεια
6) Εκτίμηση αποτελεσματικότητας φαρμακολογικών
επιδράσεων στη γνωστική λειτουργία
Motor Screening (MOT) (3 min)

Ελέγχει την ταχύτητα της ανταπόκρισης και την ακρίβεια της στόχευσης.
Ευαίσθητο στις οφθαλμικές κινήσεις και στη δυσκολία κατανόησης.
Big/Little Circle – BLC (3 min)

Ελέγχει την ταχύτητα της ανταπόκρισης και την ικανότητα επιλογής του
σωστού κανόνα.
 Delayed Matching to Sample (DMS)
(10 min)

Ελέγχει την άμεση και τη βραχυχρόνια οπτική μνήμη.

Ευαίσθητο σε βλάβες της περιοχής του μέσου βρεγματικού λοβού με κάποια
συμμετοχή και των μετωπιαίων λοβών.
 Paired Associates Learning (PAL)
(10 min)

Ελέγχει την οπτική και χωροταξική μνήμη και την ικανότητα μάθησης.
Ευαίσθητο σε ασθενείς με πιθανή άνοια, Ήπια Γνωστική Διαταραχή, Νόσο
Alzheimer και απώλεια μνήμης σχετιζόμενη με την ηλικία
Pattern Recognition Memory (PRM)
(5 min)

Ελέγχει την μνήμη σχημάτων.

Spatial Recognition Memory (SRM)
(5 min)

Ελέγχει την χωροταξική μνήμη.

Intra-Extra Dimensional Set Shift (IED)
(7 min)

Ελέγχει την οπτική διακριτική ικανότητα και την κατάσταση της προσοχής,
διατήρηση, αλλαγή και ευελιξία της προσοχής
Ευαίσθητο στα γνωστικά ελλείμματα της σχιζοφρένειας, νόσο του Parkinson
και διεργασίες που σχετίζονται με την ντοπαμίνη. Κυρίως αλλαγές στις
μετωπιαιο-ραβδωτές περιοχές του εγκεφάλου.
 One Touch Stockings of Cambridge
(OTS) (10 min)

Ελέγχει την χωροταξικό σχεδιασμό όπως το SOC αλλά απαιτεί καλύτερη

κατάσταση της μνήμης εργασίας επειδή οπτικοποιεί την πιθανή λύση.
Ευαίσθητο σε δυσλειτουργία του μετωπιαίου λοβού.
Stockings of Cambridge (SOC) (10 min)

Ελέγχει την ικανότητα χωροταξικού σχεδιασμού. Επίλυση προβλημάτων

με τον ελάχιστο αριθμό κινήσεων.
Ευαίσθητο στη δυσλειτουργία του μετωπιαίου λοβού.
Spatial Span (SSP) (5 min)

Ελέγχει την μνήμη εργασίας.

 Spatial Working Memory (SWM)
(8 min)

Ελέγχει την ικανότητα διατήρησης χωροταξικής πληροφορίας και τη

διαχείριση αποθηκευμένων πληροφοριών στη μνήμη εργασίας.
Ευαίσθητο στη δυσλειτουργία του μετωπιαίου λοβού και των
εκτελεστικών λειτουργιών. Πτωχή απόδοση σε προ-ψυχωτικές
καταστάσεις.
 Δοκιμασίες Μνήμης Εργασίας με χρήση f MRI
αποκαλύπτουν μικρότερη δραστηριότητα στον μέσο
προμετωπιαίο λοβό σε ασθενείς με σχιζοφρένεια…
 … καθώς και μικρότερη λειτουργική
συνδεσιμότητα μεταξύ μέσου προμετωπιαίου
λοβού και οπίσθιου τοξοειδούς φλοιού
 Choice Reaction Time (CRT)
(7 min)

Ελέγχει την γενική κατάσταση εγρήγορσης και την ταχύτητα

Match to Sample Visual Search (MTS)
(9 min)

Ελέγχει την ταχύτητα ανταπόκρισης σε συνδυασμό με την οπτική

αναγνώριση
Ευαίσθητο στη διάκριση μεταξύ νόσου Alzheimer και νόσου Parkinson και
μεταξύ νόσου Alzheimer και άνοιας με σωμάτια Lewy
 Reaction Time (RTI) (5 min)

Ελέγχει την ταχύτητα της ανταπόκρισης

Ευαίσθητο στη διάκριση μεταξύ λανθάνοντα χρόνου απάντησης και
ταχύτητας κίνησης του χεριού. Χρήσιμο και σε καταστάσεις που
συνυπάρχει τρόμος.
Rapid Visual Information Processing
(RVP) (7 min)

Ελέγχει: την ικανότητα διατήρησης της προσοχής

Ευαίσθητο σε δυσλειτουργία του βρεγματικού και μετωπιαίου λοβού. Επίσης
πολύ χρήσιμος δείκτης γενικής απόδοσης.
Simple Reaction Time (SRT) (6 min)

Ελέγχει το χρόνο αντίδρασης σε ερεθίσματα διαφορετικής συχνότητας

Ευαίσθητο στη γενική κατάσταση εγρήγορσης και ταχύτητα κίνησης.
Επίσης ευαίσθητος δείκτης επίδρασης των φαρμάκων.
GNT (Graded Naming Test) (10 min)

Ελέγχει την ικανότητα αναγνώρισης αντικειμένων

Ευαίσθητος γνωστικός δείκτης. Χρήσιμος ακόμη και ανίχνευση πολύ
μικρών αλλαγών της γνωστικής λειτουργίας. Πρόγνωση μετάπτωσης
σε Alzheimer από την Ήπια Γνωστική Διαταραχή σε συνδυασμό με το
PAL. Χρειάζεται στάθμιση.
VRM (Verbal Recognition Memory)

Ελέγχει την άμεση και καθυστερημένη μνήμη της λεκτικής

πληροφορίας μετά ελεύθερη ανάκληση και κατευθυνόμενη δυνατότητα
επιλογής.
Ευαίσθητο σε διαταραχές της γλώσσας και της λειτουργίας του
αριστερού ημισφαιρίου. Χρειάζεται στάθμιση.
AGN (Affective Go/No-go) (10 min)

Ελέγχει τη γνωστική λειτουργία σε σχέση με το συναίσθημα, τη

συναισθηματική σημασιοδότηση λέξεων
Ευαίσθητο σε διαταραχές του κοιλιακού και μέσο-προμετωπιαίου
λοβού και της τοξοειδούς έλικας. Ευαίσθητος δείκτης όλων των
συναισθηματικών διαταραχών στην ψυχιατρική. Χρειάζεται στάθμιση.
 CGT (Cambridge Gambling Task)
(30 min)

Ελέγχει την ικανότητα λήψης αποφάσεων και την πιθανότητα ανάληψης

ρίσκου. Διαχωρίζει το ρίσκο από την παρορμητική συμπεριφορά
Ευαίσθητο στη δυσλειτουργία του κογχομετωπιαίου φλοιού. Χρήσιμο σε
τραυματισμούς του εγκεφάλου, αλκοολισμό, χρήση ουσιών.
IST (Information Sampling Task)
(15 min)

Ελέγχει την παρορμητικότητα και την ικανότητα λήψης αποφάσεων.

SST (Stop Signal Task) (20 min)

Ελέγχει την ικανότητα αναστολής μιας προεξάρχουσας

απαντητικής συμπεριφοράς
Επί απουσίας δοκιμασίας Κοινωνικής Γνωσίας
στο CANTAB
χρησιμοποιήσαμε την….

«Point Light Stimuli» Movies (A. Heberlein)

Εξετάζονται η αναγνώριση συναισθημάτων χαράς,

φόβου, θυμού και λύπης με την επίδειξη μικρών
video με αντίστοιχες κινήσεις του σώματος
 Για παράδειγμα ποιο είναι το
συναίσθημα που περιγράφει
καλύτερα την κατάσταση στο video;

MS25.qt
 Κριτήρια επιλογής δοκιμασίας στην
κλινική πράξη
Υπάρχουν διαθέσιμες πολλές δοκιμασίες ελέγχου της γνωστικής λειτουργίας στη
σχιζοφρένεια που εξετάζουν διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου

• Κριτήρια:
1. Υπόθεση που εξετάζουμε
2. Εγκυρότητα (Στάθμιση σε μεγάλο δείγμα υγιούς πληθυσμού)
3. Ευαισθησία
4. Λεκτική / Μη Λεκτική Δοκιμασία
5. Διάρκεια της δοκιμασίας
6. ευκολία στη χορήγηση (από τον ψυχίατρο, ψυχολόγο, νοσηλευτή, κοινωνικό
λειτουργό, εργοθεραπευτή της ομάδας)
7. Πλαίσιο χορήγησης
8. Τρόπος χορήγησης (computer ή paper-pencil)