Barayti

at
Baryasyon
ng Wika
Koby P. Bundalian, LPT
Guro
Bakit mahalagang matutuhang tanggapin at igalang ng
isang tao ang iba’t-ibang barayti ng wikang ginagamit
ng iba’t-ibang tao sa paligid?

Sa paanong paraan maaring makatulong ang ganitong

pagtanggap?
 What if conyo lahat the people here in Pinas?

Magnanakaw:

Holdap, make bigay all your thingies! Don’t make galaw or I will
make tusok you!

Pulis:

Make suko, we made you napapaligiran!

 What if conyo lahat the people here in Pinas?

Pasahero 1:

Sir, payment!

Pasahero 2:

Manong faster please, im nag-mamahurry!

 What if conyo lahat the people here in Pinas?

Pari:

You’re so bad! See ka ni God!

News caster:

Oh my gosh, I have hot balita to everyone!

Ano kaya ang mangyayari kung sa ganitong paraan ng
nagsasalita ang lahat ng mga Pilipino?

Paano kaya kung newscaster ka ng isang respetadong

news and public affairs program sa telebisyon subalit
ganito ka magsalita? Paano kaya maaapektuhan nito
ang kredibilidad mo bilang isang tagahatid ng balita?
 Alam mo ba
Ang wika ay namamatay o nawawala rin. Mangyayari ito kung hindi na ginagamit at
nawala na ang pangangailangan dito ng lingguwistikang komunidad na dating
gumagamit nito.

Maari ding mamatay ang wika kapag marami nang tao ang nandayuhan sa isang lugar at
napalitan na ang salitang dala nila, ang mga dating salita sa lugar.

Minsan nama’y may mga bagong salitang umuusbong para sa isang bagay na higit na
ginagamit ng mga tao kaya’t kalauna’y nawawala o namamatay na ang orihinal na salita
para rito.
Barayti
“Mga barayti ng wika’y mahalagang matutuhan

Makatutulong ito upang tayo’y higit na magkaunawaan”

 Bilang ang wika ay bahagi ng bawat bansa at pamayanan, sinasaklaw din nito
ang kultura, pamumuhay, at kasaysayan ng mga taong naninirahan dito.

Dahil ang mga tao ay may pagkakaiba-iba, maging sa pagbigkas at pagsasalita

ng wika ay nagkakaroon din ng barayti o variety sa wikang Ingles. Sinasaklaw ng
barayti ng wika ang paraan kung paano binibigkas o sinasalita ng mga tao ang
nalalaman nilang wika.
 Ang barayti ng wika ay dulot ng pagkakaiba-iba ng antas ng edukasyon,
hanapbuhay o trabaho, henerasyon ng pagkabuhay o edad, pamumuhay sa lipunang
kinabibilangan, at maging lokasyon o heograpiya ng isang lugar.

Ang barayti ng wika ay bunga din ng pagkakaroon ng heterogenous na wika na

nabubuo naman ayon sa pangangailangan ng paggamit nito sa nagbubunga ng
baryasyon ng wika.
Barayti
ng Wika
Dayalek Halimbawa:

Pinakakaraniwang barayting wikang

alam at tanggap sa bansang tulad ng
Pilipinas. Dahil ang Pilipinas ay isang
archipelago, nahahati sa mga pulo ang
kinaroroonan ng mga tao na dahilan din
upang makabuo ng kani-kanilang Sistema
ng pananalita.
Ang dayalek o dialect ay uri ng
pagsasalita na nabubuo ayon sa
heograpikong kinabibilangan ng mga
mamamayan. Karaniwan ang pagtanggap
sa wikang dayalek ayon sa rehiyon,
lalawigan, o bayan na kinaroonan.
Tagalog: Anong pangalan mo?
Kapampangan: Nanung lagyu mu?
Ilokano: Anya ti nagan mo?
Waray: Hino ang ngaran mo?
Bisaya: Unsa imu ngalan?
Cebuano: Kinsay imong ngalan?
Hiligaynon: Ano ang imo ngalan?
Bicolano: Ano ang ngaran mo?
Tausug: Unu ing ngan mo?
Idyolek
Kahit mayroong pamantayang
itinuturo sa pagsasalita, nagkakaroon pa
rin ng pagkakaiba ang bawat indibidwal
ng kanilang paraan para bigkasin ang mga
ito. Ganito ang konsepto ng idyolek.
Nakaayon ito sa istilo sa
pagpapahayag at pananalita. Karaniwang
naririnig ito sa mga sikat na personalidad
na nag-iiwan ng marka sa pagbitaw ng
kanilang linya sa mga programa at
pelikula.
Halimbawa:
“Hindi kita tatantanan!”- Mike Enriquez
“May tama ka!” – Kris Aquino
“Walang himala!” – Nora Aunor
“Lumipad ang aming team..” – Jessica Soho
“I am sorry” – Gloria Arroyo
“Char-char lang mga momshies – Melai
Cantiveros
“Ansaveeeh!” – Vice Ganda
Sosyolek
Naipapangkat din ang mga tao ayon sa
kanilang personalidad, kasarian, at katayuang
socio-ekonomiko. Ang pagkakapangkat na ito
ay nagbubunga rin ng kanilang sariling
paggamit at pagbigkas ng mga salita na
tinatawag na sosyolek o sosyalek.
Halimbawa:
• Mga repa, nomo na. Walwal na! (Jeproks/
balbal)
• Si Yorme, maraming nahuli, mga etneb.
(Salitang kanto/ pinauso ni Mayor Isko
Moreno)
• Eow pfouh? Muztah nah? (Jejemon)
• Anong chenes mo sa inispluk mo?
(Bekimon/ Gay Linggo)
• So haba naman ng pila. I am so inip na.
(Conyo language)
• Ayan na ang mga Hathor. Sugod mga
sang’gre! (Fans ng Encantadia)
• BTW, JWU. Need something to do. BRB.
(Millennial online language)
• Mag-online ka na para makita ko ang
OOTD mo. (Millennial online language)
Ekolek
Ang pamilya ang pinakamaliit at
pinakamahalagang yunit ng isang
pamayanan. Ito rin ang dahil kung bakit
kahit sa loob ng tahanan ay nakagagawa
ng kani-kanilang paraan para gamitin ang
banggitin ang mga salita.
Ang Barayting ekolek ay tumutukoy
sa mga salita at wikang ginagamit sa loob
ng tahanan at kadalasang tumatatak sa
mga bata. Ito rin ay ang ginagamit sa
pakikipag-usap araw-araw.
Halimbawa:
• Mom, dad/ Nanay, tatay/ Mommy, daddy/ Ma,
pa
• pamingganan/ platuhan/ lagayan ng kubyertos
• CR/ banyo/ kubeta/ palikuran
• itaas/ second floor
• mamam/ tubig
• am-am/ kain
• diko/ ditse/ sangko/ sanse/ ate/ kuya
• baby/ bunso
• lola/ granny/ mamu/ la/ inang
• lolo/ granpa/ Papu/ lo/ itang
Etnolek
Mayroon namang mga salitang
likas at naging pagkakakilanlan na ng
mga pangkat etniko sa bansa. Ang
tawag sa Barayting nabuo nila ay
etnolek. Batay ito sa mga
etnolonggwistong pangkat sa Pilipinas.
Ang mga salitang ito ay kadalasang
likas sa kanila ngunit naging tanyag na
rin para sa ibang lahi o pangkat.
Halimbawa:
• Adlaw – araw, umaga
• Bagnet – sitsarong gawa sa Iloko
• Vakuul – pantakip sa ulo ng mga taga-Batanes o
Ivatan
• Palangga – mahal, iniirog, sinta
• Banas – mainit, maalinsangan, pagkayamot
• Batok – tradisyonal na paraan ng pagta-tattoo
mula sa Kalinga
• Dugyot – marumi
• Kalipay – ligaya, saya, tuwa
• Magayon – maganda, kaakit-akit
• Ambot – ewan, hindi ko alam
Creole
Kasama rin sa Barayti ng wika ang
pagkakahalo ng wika o salita ng mga
indibidwal mula sa magkaibang lugar o
bansa. Ang tawag dito ay creole. Nag-
umpisa raw ang konsepto ng mga wikang
creole noong ika-17 hanggang ika-18 siglo
kung saan laganap ang pagsakop sa iba’t
ibang bansa. Sa Pilipinas, ang wikang
Kastila ang pinakamaimpluwensiya sa
lahat dahil 333 taon tayong nasakop ng
mga ito.
Nagkaroon pa nga ng isang wikang
lokal na halaw sa pinagsamang wikang
Tagalog at Kastila, ang Chavacano na
sinasalita sa ilang bahagi ng Cavite at
Zamboanga.
Halimbawa:
“De donde lugar tu?” (Taga-saan ka?)
“Adios!” (Paalam)
“Buenos dias!” (Magandang umaga!)
“Buenas noches.” (Magandang gabi.)
“Mi nombre?” (Ang pangalan ko?)
“Gracias!” (Salamat)
“Nada!” (Wala)
“Habla usted Chavacano?” (Nagsasalita ka ba ng
Chavacano?)
“Ama yo contigo” (Ganito kita kamahal)
“Cuanto este?” (Magkano ito?)
Pidgin
Mayroon namang Barayti ng wika na
walang pormal na estruktura. Tinatawag
na pidgin ang mga wikang ginagamit ng
dalawang indibidwal mula sa magkaibang
bansa upang magkaintindihan. Kung sa
salitang kolokyal, masasabing ang
ganitong usapan ay ‘maitawid lamang,’
Tinagurian din ang pidgin bilang
“nobody’s native language ng mga
dayuhan.
Itinuturing din ito bilang ‘make-shift’
language o wikang pansamantala lamang.
Gayunman, kahit na kulang-kulang ang
mga ginagamit na salita at pandugtong,
nananatiling mabisa ito sa pagtatalastasan
ng dalawang tao mula sa magkaibang
lahi.
Pidgin
Maituturing na pinakatanyag na
halimbawa ng pidgin ay ang English
carabao ng mga Pilipino o pagsasalita
ng wikang English nang hindi tuwid o
hindi wasto.
Isa ring halimbawa ay ang barok na
Filipino ng mga Chinese na
naninirahan sa bansa.
Halimbawa:
• “You go there… sa ano… there in the
banyo…” (English carabao)
• “Ako benta mga prutas sa New Year para
swerte.” (Chinese na sumusubok mag-
Filipino)
• “What’s up, madrang piporrrr…”
(Koreanong si Ryan Bang sa kaniyang
programa)
• “Ikaw bili sa kin daming tikoy…” (Chinese
na sumusubok mag-Filipino)
• “I am… you know!” (English carabao)
• “Ako wara masamang barak… / Ako walang
masamang balak…” (Japanese na nagta-
Tagalog)
• “Ako punta kwarto wag na ikaw sama…”
• “Ako lugi na wag ka na tawad…”
• “Are you foreigner? Where?”
• “Don’t me. Don’t us…”
Baryasy
on
 Kung ang isang partikular na wika ay ginamit ng tao batay sa lugar na kanyang
pinanggalingan, sa sosyal na kalagayan niya (edad, kasarian, propesyon at
edukasyon), o sarili niyang istilo. Maaaring maganap ang baryasyon kung
magbabago paggamit niya ng wika (pronounciation, vocabulary, or construction ng
mga pangungusap o pahayag).

Ang varyasyon at iba't bang manipestasyon ng wika ay impluwensya ng

heograpikal, sosyal, at personal na aspeto ng isang tao. Ang baryasyon ay
inihahayag sa pamamagitan ng tunog, mga salita o bokabularyo at sa estrukturang
gramatikal.
Kahalagaha
n ng
Barayti ng
1. Napapaunlad ang wika sa pamamagitan ng pagdaragdag ng mga salitang
gagamitin sa isang lipunan.

2. Napaparami nito ang iba’t-ibang katawagan ng isang salita.

3. Natutulungan nito ang mga tao na makapamili ng mga salitang gagamitin sa

pinaka-angkop na paraan.

4. Napapalawak nito ang iskolarling pananaliksik pang-wika.

 Mahalaga ang Barayti/Baryasyon ng Wika sa atin, dahil dito
nagkakaroon ng pagkakaunawaan at pagkakaisa ang lahat ng tao. Kung wala
ito, mawawalan ng saysay ang lahat ng ating sinasabi. Mahalagang pag-
aralan ang iba’t-ibang barayti ng wika upang maintindihan natin ang ating
kapwa.