Yunit II

Panitikan ng Visayas
Ang Panitikan ng
Visayas: Isang
Pagbabalik-Tanaw

Aralin 1
Hiligaynon
• Wikang gamit ng mga
taga - Iloilo, Antique,
Panay, Capiz, Negros
at Aklan.
 Dayalekto
• ay ibat-ibang lenggwahe ng
bawat rehiyon at lugar na
may ibat-ibang kahulugan,
grammar at pag bigkas ng
bawat salita.
Illonngo Hinaraya
Iloilo Antique

Aklanon
Aklan
May anim na Anyo
ng Panitikan ang
mga sinaunang
Illonggo
 • Ambahan
• Balak
• Sidy
• Awit
• Driges o Haya
• Bical
 • Karaniwan sa mga
akdang isinulat ay sa
kastila kaya mabilis na
lumaganap ang
Kristianismo.
• Mariano Perfecto
–Unang sumulat ng pasyon
sa hiligaynon noong 1884.
–Dahil dito nabahiran ng
Kristiyanismo ang
panitikang Hiligynon.
• Eriberto Gumban
–Ama ng Panitikang Bisaya.
–Kinilalang manunulat ng
moro-moro at nitong huli ay
ang mga tula ng
kagandahang asal,
nappanood sa mga sarswela.
• Magdalena Jalandoni
– Ang nag pauso ng tulang na
may malayang taludturan ng
Hiligaynon.
– Kinilalang pinakapopular na
manunulat sa panahong ito sa
akda niayang tumutalakay ng
mga uri sa lipunan ay naka-
banghay sa pag-ibig.
Ang pinaka unang
nobelista ay sina:
• Magdalena Jalandoni
• Ramon Musones
• Conrado Norado
• Jose Yap
Epiko ng Bisaya
• Haraya
• Lagda
• Maragtas
• Hinilawod
• Haraya
– katipunan ng mga
tuntunin ng kabutihang
asal at ng mga salaysay
na panghalimbawa sa
mga nasabing tuntunin.
• Lagda
– ay isa lamang kalipunan
ng mga tuntunin ukol sa
mabuting pagtupad sa
tungkulin sa pamahalaan
na napapaloob sa mga
salysayin at pangyayari.
• Maragtas
– sapagkat hindi ito
sinusulat ng patula po
kaya inaawit. Nakasulat
lamang ito sa matandang
titik Pilipino na walang
tiyak sumulat.
• Hinilawod
–pinaka mahabang epikong
Panay bukod sa Maragtas,
Haraya at lagda.
–Ang katutubong Panay
ay mayroon ding Masay
na tinutula sa kanilang
sayaw na ati-atihan.
–Binubuo ito ng 18 na
salaysay at ang bawat
kwento ay kumakatawan sa
tatlong henerasyon.
–Kasaysayan ito ng pag
iibigan ng mga bathala ng
mga unang naninirahan sa
Iloilo, Aklan at Antique.
Ang Paggamit ng
Tayutay
Gramatika/Retorika
 Tayutay
• Ito ay sinadyang paglayo sa
karaniwang paraan ng
paggamit ng mga salita sa
layuning gawing makulay,
kaakit-akit at lalong mabisa sa
pagpapahayag.
 ay:
yut
ta
r i ng
n g u
-i b a
at
Ib
• Pagtutulad (simile)
–Paggamit ng di tuwirang
pagkukumpara ng dalawang
bagayna magkaiba ng uri at
gumagamit ng parirala tulad ng:
tulad ng, kawangis ng, gaya ng
animo’y at iba pa.
• hal. Tulad ng isang ibon, tao rin ay
namamtay.
• Pagwawangis (metaphor)
– Paggamit ng mga pahayag na
nagpapahiwatig ng pagkukumpara ng
dalawang bagay ng magkaiba ng uri.
Hindi na ito ginagamitan ng mga
pariralang: tulad ng, kawangis ng,
gaya ng animo’y at iba pa.
• Hal. Ang kanyang buhay ay isang bukas
na aklat.
• Pagbibigay-katauhan (personification)
–Pagsasalin ng mga katangian ng tao sa
isang bagay . Niapahayag ito sa
pamamagitan ng paggamit ng pandiwa.
• Hal. Sumasayaw ang mga alon sa karagatan.
• Pagmamalabis (hyperbole)
–Isang pahayag na eksaherado o labis sa
katotohanan.
• Hal. Nagliliyab na ang mga mata ng galit na
galit na lalaki.
• Pagtawag (apostrophe)
–Isang pagbulalasang
pagkausap sa isang tao
(karaniwang patay o wala sa
tiyak na pook) o isang bagay o
bahagi na binibigyan ng
katangiang pantao.
• Hal. Tukso layuan mo ko.
• Pagpapalit-tawag
(metonymy)
–Paggamit ng isang salitang
panumbas o nagpapahiwatig
ng kahulugan ng di tinutukoy
na salita.
• Hal. Si Jessa ang tala ng
kanilang nayon.
• Pagpapalit-saklaw (synecdoche)
– Pagbanggit ng bahagi bilang pagtukoy
sa kabuuan.
• hal. Isang kayumanggi ang pinangaralan sa
larangan ng boksing.
• Paghihimig (onomatopoeia)
– Paggamit ng tunog o himig ng salita ay
nagagawang maihatid ang kahulugan
nito.
• Hal. Kumabog sa matigas na lupa ang
bumagsak na kargamento mula sa trak.
• Pagtatambis (oxymoron)
– Paglalahad ng mga bagay na
magkasalungat upang higit na
magkatingkad ang bisa ng pagpapahayag .
Ito ay kadalasang mahaba.
• Hal. Ang buhay sa mundo ay tunay na
nakakatawa:may lungkot at may ligaya, may
dilim at liwanag, may tawa at luha.
• Pagsalungat (epigram)
– Ito ay kahawig ng pagtatambis kaya
lamang ay maikli at matalinhaga.
• Hal. Natalo siya upang muling manalo.
• Paglulumanay (euphemism)
– Paggamit ng mga salitang nagpapaganda
ng pangit na pahayag.
• Hal. Ang lalakeng naglalaro ng apoy ay
humantong sa isang makabagbag damdaming
tagpo sa hrap ng kapit-bahay.
• Paralelismo (parallism)
– Isang pahayag na may halos iisang
istruktura.
• Hal. Sama-samang nabubuhay, sama-samang
namamatay.
• Pagpapalit-wika (transferred epithets)
– Ang pang-uring ginagamit lamang sa tao ay
inililipat sa mga bagay.
• Hal. Ang mapagkandiling plato ay naghain sa
kanya ng pagkain.
• Pag-uyam (irony)
– Paggamit ng mga salitang kabaligtaran na
kahulugan at taliwas sa katotohanan.
• Hal. Siya ay may magandang mukha na
kung saan tanging ina niya lang ang
humahanga.
• Pagtanggi (litotes)
– Gumagamit ng panangging HINDI upang
maipahayag ang makabuluhang pagsang-
ayon.
• Hal. Hindi ko sinasabing ayaw ko sa kanya
pero suklam na suklam ako sa kanya.
• Pagdaramdam
– Nagsasaad ng hindi pangkaaniwan
damdamin.
• Hal. Nakakaawa ang sinapit niya. Dahil sa
pagtataksil niya ay iniwan siya ng kanyang
asawa.
• Tambisan
– Paglalahad ng mga bagay na
magkasalungatan upang higit na
mapatingkad ang bisa ng pagpapahayag.
• Hal. Siya’y isang taon napanday ng
panahon.naransana niya ang maghirapat
yumaman, nakilala, at di pansinin, lapitan ng
mga kaibigan sa panahong mayroon siya at
itakwil sa kawalan niya. Kaya handa na
niyang harapin ang pakikibaka sa buhay.
• Tanong retorikal
–Ito ay isang tanong na hindi
naman talagakakailanganin ng
sagot kundi ang layunin ay
maikintal sa isipan ng nakikinig
ang mensahe.
• Hal. Natutulog ba ang Diyos?
• Pag-uulit (alliteration)
– Pag uulit ng mga tunog-katinig o magkatulad
na titik o pantig sa inisyal na bahagi ng
salita.
• Hal. Makikita sa mga mata ni Maria ang mga
masasayang nangyari sa kaniya kasama ni
Marco.
• Konsonans
– Pag-uulit ng mga tunog-katinig o magkatulad
na titik o pantig sa pinal na bahagi ng salita.
• Hal. Ang aking pagmamahal ky Rosal ay lalong
tumatag habang tumatagal.
• Asonans
– Pag-uulit ng mga tunog-katinig o
magkatulad na titik sa alinmang na bahagi
ng salita.
• Hal. Ang aking alagang aso ay agad kong
pinaliguan pagdating ko sa amin.
• Anapora
– Pag-uulit sa unang bahagi ng pahayag o ng
isang taludtod.
• Hal. Ikaw ang aking pangarap.
Ikaw ang bigay ng maykapal.
Ikaw ang lahat sa akin
• Epipora
– Pag-uulit naman ito sa huling bahagi ng pahayag
o isang taludtod .
• Hal. Ang konstitusyon ay para sa mamamayan.
Gawa ng mamamayan.
At mula sa mamamayan.
• Anadiplosis
– Kakaiba ito sapagkat ang pag-uulit ay sa una’t
huli.
• Hal. Ang mahal ko ay ikaw
Ikaw ay nagbibigay ilaw
Ikaw sa gabi ng dilim
Dilim man o liwanag, ikaw ay mahal pa rin.
• Pagsusukdol (climax)
– Baitang-baitang na pagsasaad ng mga
bagay o pangyayari hanggang sa
umabot sa pinakamahalaga.
• Hal. Unang nararamdaman niya ang
butil-butil na pawis sa kanyang noo.
Kasunood nuon ang panlalamig ng buo
niyang katawan. Nagdilim ang buong
paligid at siya ay bumagsak.