Rehiyon

XIII
CARAGA
Inihanda ni
Mary Joyce Gemino
 REHIYON XIII-CARAGA
 Pinakabagong rehiyon sa Pilipinas
 Ang Caraga ay nagsimula sa salitang "Calagan" o "Kalagan" na
tumutukoy sa isang pangkat ng mga tao na pinaniniwalaang Visayan na
pinanggalingan na sumakop sa hilagang-silangan na bahagi ng Mindanao.
 Ang Caraga ay itinuturing na pinakamayamang rehiyon at ito din ay
tinuturing na “Gold country” ng Pillipinas.
 Ang rehiyon na ito ay tinatawag na “Lupa ng matatapang at walang takot”
 Surigaonon ang pangunahing wika sa rehiyon
 Ang CARAGA ay binubuo ng lilimang lalawigan:
 Agusan Del Sur
 Agusan Del Norte
 Surigao Del Sur
 Surigao Del Norte
 Dinagat Island
AGUSAN
 Ang salitang Agusan ay nagmula sa
salitang” agus” na ang ibig sabihin ay
daloy ng tubig.
 Diwata Mountain Range - Ang
Pumapagitan sa Agusan del Norte at
Agusan del Sur at nagsisilbing
proteksyon ng lalawigan sa bagyo.
 Ang Agusan ay naging bahaging
matandang lalawigan ng Surigao na
tinatawag na Butuan. Noong 1914,
ang Butuan ay inihiwalay sa Surigao
at pinangalan itong Agusan at noong
1970 at hinati sa dalawa: ang Agusan
del Norte at Agusan del Sur.
 Mga Produkto nito ay Saging Abaka,
Goma, Niyog,Mga gulay.
 Dito matatagpuan ang
itinuturing na pangatlo
sa pinakamalalaking
ilog sa bansa, ang
Agusan River na may
habang 259 kilometro.

 Pangingisda ang isa sa

mga ikinabubuhay ng
mga tao rito.
Agusan del Norte
 ang kabisera nito ay
“Butuan”
 Bahagi ng lalawigan ng
Surigao sa panahon ng
Spanish Colonial
Administration.
 Agusan del norte ay
kapatagan na napaliligiran
ng bundok
 potensyal na mapagkukunan
ng troso. Ang mga mineral
tulad ng mga apog, marmol,
mangganeso
Agusan del Sur
 Kabisera nito ang
Prosperidad
 May pinakamalaking
kagubatan sa
pagtrotroso,
 Katutubong pangkat
ang makikita dito
 Aeta
 Mamanwa
 Bagobo
 Manobo
Agrikultura at industriya
 Ang pangunahing
produkto ng lugar na ito
ay mais at palay.
 Bus at dyip ang paraan ng
transportasyon
samantalang telepono at
telegrapo naman ang
paraan ng komunikasyon.
 Paghahayupan at
pagtatanim ng
karaniwang ikinabubuhay
ng mga tao
Surigao del Norte  isa sa apat na lalawigan ng
bagong nilikha ng Caraga
 Ang “surfing capital of the
Philippines”
 Batay sa ulat ito ay may
pinakamalaking pyodyus ng
nikel sa bansa.
 siya ay pinagpala ng
mahabang kahabaan ng mga
puting baybayin ng buhangin,
kaakit-akit na mga
pormasyong bato,
mahiwagang kuweba, at
malawak na kagubatan ng
bakawan
 Ang Surigao del Norte ay may
pinakamalaking deposito ng
nikel, ginto, kromite, iron, graba
at buhangin, apog at sillica.
 Katutbong pangkat na
ninirahan dito
 Mamanwa
Alam nyo ALAM NYO BA?
 Walang tag-init sa lugar na
ito. Tag-ulan sa buong taon.
Malapit ito sa sentro ng
bagyo kaya kadalasang
binabagyo ito sa mga huling
buwan ng taon. Dahil malapit
din ito sa Philippine Deep,
ang lalawigan ay
nakakaranas ng apat na
lindol taun-taon.
 Ang Bababeng Naging Kaibigan Ng
Isang Engkantada (Teodoro Escobido)
Literatura ng mga Manobo

 Ang Manubu/Mamobo rin ang taong naninirahan o

katutubo ng Surigao. Sila ay may sariling kultura at
panitikan
Ang Manobo ay isa sa mga pinakamatandang tribo ng ating bansa
na dapat na ipagmalaki sapagkat mayaman ang kanilang kultura.
Ang nasabing tribo ay tubong Agusan, isang lalawigan sa
Mindanao At naninirahan sila sa iba’t-ibang bukirin sa Agusan.
Ang karaniwang industriya ng mga manobo ay ang kaingin.
Pangunahing hanapbuhayma,naman nila ay pagtatanim ng palay at
mais. Nauuri sa apat ang mga manobo, ang bagani, baylan,
mga manggagawa at mga alipin. Ang mga manobo ay nagmula sa
mga taong lagalag mula sa kanlurang bahagi ng Tsina. Karamihan
sa kanila ay nakatira sa tabing-ilog, tabi ng mga burol at sa
talampas sa maraming bahagi ng Mindanao. Sinasabing sila ay
unang nanirahan sa mga lambak ng Ilog Pulangi subalit naghiwa-
hiwalay sa pagdating ni Shariff Kabungsuan dahil sa pagtanggi ng
ilan sa relihiyongIslam.
Sining
 kanilang tradisyunal na kasuotan ay magarang
binurdahan at halos lahat ay gawa sa abaka
 Ang mga buhok nila ay kadalasang nasa estilong "buns"
at "bangs". Ang buhok ng mga babae ay nilalagyan ng
kawayang suklay at mga dekorasyon gaya ng perlas,
kabibe at mga bagay na iba't-ibang hugis. Ang sa mga
lalaki naman ay ang tinatawag na tengkulu, isang piraso
ng tela na kanilang binubuklod palibot sa kanilang ulo
 Ang mga alahas din ay may mahalagang papel sa
kanilang buhay.
 Marami pa silang mga dekorasyon sa katawan gaya ng
tattoo.
 Gumagawa rin sila ng mga bagay-bagay na magagamit
nila sa pang-araw-araw na buhay. Tulad ng basket,
sombrero kawayan at anahaw.
Ang mga Manobo ay mayaman rin
pagdating sa kanilang pagsulat.

 Mayroong,bugtong, salawikain, katutubo

ng kuwento, pabula, epiko at
nakakatuwang kuwento.
Mga bugtong
Emun edtibasan, nune Kung pinutol mo ito, isang
vasag, mangkok ito;
Ne edlamabas ne lenew. Kung tatagin mo ito,
-Sikan is luvi isang maliit na lawa.
Sagot: Niyog

Bundtud man guntaan heyan Isang bundok na

ne emun Ed ahaannu ne maaaring makita lamang,
egkiramkiram da ne enum ngunit maaari mo itong
egkewaan ne ne egkekawe maabot sa iyong kamay
ne.
-sikan es izung Sagot: Kamay
 salawikain/ Kasabihan
Manobo Filipino

Ke etew ne kena edlilingey Ang hindi lumingon sa

te impuun din ne kena pinanggalingan, hindi
ebpekuuma diya te makakarating sa
edtamanan din. paroroonan.
Anoy man tu karabaw na Kung ang kalabaw na may
upat tu kubong di paka apat na paa’y nagkakamali
hidjas. pa, paano na ang tao.
Ke meyades ne ed- Ang taong lumalakad ng
ipanenew ne melaaram ke matulin, kung madapa at
egkuruhi. masugatan ay malalim.
EPIKO

 Tuwaang – ay isang epiko ng manobo.