პროცესორის კონსტრუქციული

სტანდარტები
Cash -მეხსიერება
 პროცესორს ფუნქციონირებისა
და გამოთვლების
განსახორციელებლად ჭირდება
მონაცემები რომლებზე
დაყრდნობითაც ხდება
გამოანგარიშებების
განხორციელება.
DATA CPU თავდაპირველად ეს მონაცემები
ინახება მყარ დისკზე, შემდეგ
როდესაც ხდება პროგრამის მაგ.
Excel_ის გაშვება მყარი დისკიდან
მონაცემები გადაინაცვლებს
ოპერატიულ მეხსიერებაში,
შემდეგ კი ქეშ მეხსიერებაში
ეს პროცესი იწყება იმ მიზეზის
გამო რომ პროცესორის მუშაობის
სიჩქარე და მყარი დისკიდან
მონაცემების წაკითხვისა და
მიწოდების სიჩქარე
განსხვავებულია და პროცესორი
გაცილებით სწრაფად მუშაობს.
შედეგან იმის გამო რომ
პროცესორი უმოქმედოდ არ იყოს
და მას მუდმივად და სწრაფად
მიეწოდოს საჭირო ინფორმაცია
გამოსათვლელად
შემუშავებულია საჭირო
მონაცემების უფრო სწრაფ
მეხსიერებაში გადატანის სქემა
 ამ სქემაში ყველაზე დაბალ
საფეხურს წარმოადგენენ
ინფორმაციის
L1
შემნახველი(დამაგროვებელი)
მოწყობილობები, როგორიცაა
L2 მყარი დისკი Hdd, ssd, ოპტიკური
დისკი და ა.შ. შემდეგ საფეხურზე
Shared L3 განთავსებულია ოპერატიულ
მეხსიერება, რომელიც მყარ
დისკებზე გაცილებით სწრაფია
მაგრამ მისი სისწრაფე მაინც არ
Ram Memory არის საკმარისი, რომ
პროცესორი მონაცემების გარეშე
არ დარჩეს
HDD&SSD
ამისთვის ცენტრალური
პროცესორში განთავსებულია ქეშ
მეხსიერება.
ქეშ მეხსიერება SRAM (Static
Random Access Memory) -
სტატიკური შემთხვევითი
წვდომის მეხსიერებაა,
რომელშიც ინფორმაციის შენახვა
ხდება ტრანზისტირების
მეშვეობით
 Wordline - არის სქემის
WORDLINE გამააქტიურებელი ხაზი
რომელიც ახდენს მეხსიერების
ელემენტებთან წვდომის
დაშვებას.
Bitline - არის ხაზები
რომლებითაც ინფორმაციის
BITLINE BITLINE შემნახველ ერთეულში
არსებული ინფორმაციის
წაკითხვა ან მისი ახლით
ჩანაცვლება
 სქემაზე ცენტრში
WORDLINE განთავსებულია
ტრანზისტორები რომლებიც
ახდენენ ინფორმაციის
შენახვას

BITLINE BITLINE

Memory Unit
 WORDLINE ინფორმაციის შემნახველი
სქემა შეგვიძლია უფრო
მარტივი ელემენტებით
წარმოვიდგინოთ
მაგალითად ორი
BITLINE BITLINE ინვერტორით
 WORDLINE გამორთულია როდესაც wordline ჩაკეტილია
მეხსიერების მოდულში
ინფორმაცია რჩება
შენახული. მაგალითად თუ
0 1 საწყისი მნიშვნელობა იყო 1
BITLINE BITLINE ინვერტორის შემდეგ მისი
მნიშვნელობა ხდება 0 და
შემდეგი ინვერტორის
გავლის შემდეხ ხდება ისევ 1,
ანუ ამ მეხსიერების მოდულის
Q2 მნიშვნელობა იციკლება Q1
Q1 და Q2 ხაზზე მნიშვნელობები
მუდმივია

0 1
 WORDLINE ჩართულია
0 1
BITLINE
როდესაც საჭიროა
ინფორმაციის ჩაწერა ასეთ
ერთეულში, ხდება wordline
გახსნა (ძაბვის მიწოდება)
რის შედეგადაც ირთვება
BITLINE bitline_თან დამაკავშირებელი
ტრანზისტორები

Q2
Q1

0 1
 არსებული ძაბვა მაგ. 1v

WORDLINE იმისთვის რომ ჩაციკლულ

სქემაში მოხდეს
მნიშვნელობების ცვლილება
მაგალითად Q1 გახდეს 1 და
0 1 Q2 0, საჭიროა ამ სქემას
BITLINE BITLINE მიეწოდოს უფრო მაღალი
ძაბვა რომელიც Q1 ში
არსებულ ძაბვას
გადაფარავს და შეცვლის
ინვერტორის მნიშვნელობებს
Q2 0_ს 1_ად და პირიქით.
Q1

0 1
 არსებული ძაბვა მაგ. 1v

WORDLINE ON ამისთვის bitline_ს ერთ

მხარეს მიეწოდება მაღალი
ძაბვა ხოლო ამ პროცესის
გასაადვილებლად bitline_ს
0 1 მეორე მხარეს ხდება ძაბვის
BITLINE BITLINE დაწევა.

Q2
Q1

0 1

იწყება ძაბვის იწყება ძაბვის

გაზრდა კლება
 არსებული ძაბვა

WORDLINE ON შედეგად სქემაში შენახული

ინფორმაცია იცვლება

1 0
BITLINE BITLINE

Q2
Q1

1 0

იწყება ძაბვის იწყება ძაბვის

გაზრდა კლება
 WORDLINE გამორთულია
1 0
BITLINE
ინფორმაციის შეცვლის
შემდეგ ხდება wordline_ს
გამორთვა და
შედეგად სქემაში
მოხვედრილი ახალი
BITLINE ინფორმაცია, მის შემდეგ
წაკითხვამდე ან ჩაწერამდე
ინახება ციკლში

Q2
Q1

1 0
 WORDLINE ჩართულია
1 0
BITLINE
ინფორმაციის წასაკითხად
ხდება wordline_ს ჩართვა
მაგრამ ჩაწერისგან
განსხვავებით არ ახდება
ძაბვის ზრდა bitline_ზე.
BITLINE

Q2
Q1

1 0
 არსებული ძაბვა

WORDLINE ციკლში არსებული ძაბვა

იწყებს ერთ bitline_ში ძაბვის
მატებას და მეორეში კლებას.
Bitline_თან დაკავშირებული
1 0 სენსორი ამოწმებს ამ
BITLINE BITLINE ცვლილებებს და იგებს Q1 და
Q2 ხაზში არსებულ
მნიშვნელობებს. მაგალითად
თუ Q1_ხაზში ძაბვა იმატებს
და Q2_ში იკლებს ესეიგი Q1=1
Q2 და Q2=0
Q1

1 0
ძაბვის ზრდა ძაბვის კლება

სენსორი
 როგორც წესი პროცესორში
CORE განთავსებულია სამი დონის ქეშ
მეხსიერება თუმცა შესაძლოა ოთხი ან
მეტი დონის ქეშის განთავსებაც
დამატებითი მეხსიერების ბუფერის
შესაქმნელად. L1 და L2 დონის ქეში
განთავსებულია ცენტრალური
პროცესორის ბირთვებთან და ყველა
L1
ბირთვს აქვს თავისი L1 და L2 დონის ქეშ
მეხსიერება

L2
 L1 - დონის ქეში ყველაზე სწრაფი
CORE მეხსიერებაა და ინახავს იმ ინფორმაციას
რომელიც სავარაუდოდ ყველაზე საჭირო
იქნება გამოთვლის განხორციელებისას მისი
ზომა დანარჩენებთან შედარებით მცირეა
მაგ: პროცესორს (AMD Ryzen™ 7 3700X)
თითოეულ ბირთვისთვის აქვს 512KB ქეშ
მეხსიერება.
L1
L2- დონის ქეში - L1_ზე შედარებით ნელია
მაგრამ უფრო დიდია მაგ: პროცესორს AMD
Ryzen™ 7 3700X აქვს 4MB თითოეულ ბირთვზე.

L2
 CORE
L1 L3- დონის ქეშ მეხსიერება ყველაზე დიდი და
L2 ამავდროულად ყველაზე ნელია.
მაგ:პროცესორს AMD Ryzen™ 7 3700X აქვს
32MB L3 დონის ქეშ მეხსიერება. L3 დონის ქეშ
მეხსიერება საერთოა და პროცესორში
არსებულ ყველა ბირთვს აქვს მასში
L3 shared memory ჩაწერილ ინფორმაციაზე წვდომა ხოლო L1
და L2 დონის ქეშ მეხსიერებაზე წვდომა აქვს
მხოლოდ იმ ბირთვს რომელზეც
განთავსებულია ეს მეხსიერება
L2
L1

CORE
ქეშ მეხსიერების მუშაობის პრინციპი

იმისათვის რომ ცენტრალურმა პროცესორმა

გამართულად იმუშაოს მას რაც შეიძლება
სწრაფად უნდა მიეწოდოს ინფორმაცია
დაანგარიშებების განსახორციელებლად.
როგორც ვიცით პროგრამის ჩატვირთვისას,
ამ პროგრამის გამართულად
ფუნქციონირებისათვის საჭირო ყველა კოდი
იტვირთება ოპერატიულ მეხსიერებაში,
მაგრამ მასთან წვდომის სისწრაფე არ არის
საკმარისი პროცესორის სრულად
დასატვირთად
ქეშ მეხსიერების მუშაობის პრინციპი

ამიტომ ხდება საჭირო მონაცემების

წინასწარი პროგნოზირება და ის
ინფორმაცია რომელიც პროცესორს
დაჭირდება მომავალში წინასწარ თავსდება
ქეშ მეხსიერებაში. საჭირო ინფორმაციის
წინასწარი პროგნოზირება ხდრბა ორი
მეთოდის საშუალებით
ბირთვის მიერ ახლახანს
გამოყენებული ფუნქცა: F1
ქეშ მეხსიერება (f0,f2,f3,f4)
სივრცითი ლოკალიზაცია ემყარება
ალბათობას რომ მალე საჭირო იქნება
მეხსიერების ის ბლოკები, რომლებიც
ახლახანს გამოყენებულ ინფორმაციის
ბლოკების გვერდით არიან განთავსებულნი.
ამ პროგნოზირების
საფუძველზე
ქეში, უფრო მეტი მონაცემი გადადის, ვიდრე
ამჟამად არის საჭირო.

F2

F0 F1 F3

F4
ბირთვის მიერ ახლახანს
გამოყენებული ფუნქცა: F1
ქეშ მეხსიერება (f0,f2,f3,f4)
F2
როდესაც ხდება რაიმე სახის პროგრამის
შემუშავება პროგრამირებისტების მიერ,
პროგრამირების ქვედა დონეზე ხდება იმ
ბრძანებებისადა ფუნქციების წინასწარ
განსაზღვრა თუ რომელი ოპერაციის შემდეგ
რომელი იქნება მოთხოვნილი შემდეგი და
ხდება მათი ბლოკების ახლოს განთავსება
რათა შემდგომ ადვილად მოხდეს საჭირო
ინფორმაციის მოთხოვნის წინასწარი
პროგნოზირება. ასეთი სახით
ოპტიმიზირებული პროგრამები გაცილებით
სწრაფად მუშაობენ და უფრო მეტად
იყენებენ პროცესორის რესურსს.

F0 F1 F3

F4
 ბირთვის მიერ ახლახანს
გამოყენებული ფუნქციები: F1,f2,f3
ქეშ მეხსიერება (f1,f2,f3)
დროებითი ლოკალიზაცია ხდება მაშინ,
როდესაც ბოლო დროს გამოყენებული
ინფორმაციის შემნახველი ბლოკების ისევ
გადაიწერება ქეშ მეხსიერებაში
. ეს შეიძლება მოხდეს, მაგალითად,
მეხსიერების უჯრედებთან, რომლებშიც
განთავსებულია ციკლის შიგნით მდებარე
ბრძანები.

F3

F1 F2
F4 F3 L1 F2
დროითი პრინციპი ასევე გამოიყენება იმ
შემთხვევაშიც როდესაც ინფორმაცია L1 დან
L2
დონის ქეშში ხდება ინფორმაციის გადატანა.
F1 ამ დროს ხდება იმ ინფორმაციის უკუგდება
რომელიც დიდი ხანია არ გამოყენებულა.

L2

F0

L3
F4 F3 L1 F2
როგორც წესი პირველი და მეორე დონის ქეშ
მეხსიერება იმის გამო რომ განთავსებულია
ცენტრალური პროცესორის ბლოკში მათი
მუშაობის სიხშირეები დამოკიდებულია
F1 ბირთვის სიხშირეზე და როგორც წესი
შეადგენს მის მეოთხედს. როდესაც ხდება
პროცესორზე სიხშირეების მომატება
გამამრავლებლით ასევე ხდება L1 და L2
დონის ქეშზე სიხშირის მატებაც. ეს საჭიროა
იმისთვის რომ ქეშ მეხსიერებაში არ
L2 დაგროვდეს ზედმეტი ინფორმაცია ან არ
მოხდეს აარასაკმარისი ინფორმაციის
დაგროვება
რაც შეეხება L3 დონის ქეშს ის ბირთვის
გარეთაა განთავსებული და მასზე სიხშირის
F0 მომატება ოვერქლოქის დროს ცალდე ხდება

L3