4 PICS 1 WORD

TAX
 EXECUTIVE
DEPARTMENT
PRODUKSYON
DEMAND
LIKAS NA
YAMAN
SUPLAY
POPULASYON
WANTS
P_G___S_M_
PAGKONSUMO
P _ _ AA _ U _ _ Y _
PAG AANUNSYO
S__IK __
 SALIK NG
PRODUKSYON
ELASTICITY
YAMANG TAO
EXPORT
COMPETITION
 BALIK-ARAL
• Ano ang Implasyon?

• Ano ang pagkakaiba ng boom period sa bust period?

- During the boom the economy grows, jobs are plentiful
and the market brings high returns to investors. In the
subsequent bust the economy shrinks, people lose their jobs
and investors lose money. Boom-bust cycles last for varying
lengths of time; they also vary in severity.
 PANIMULA:
• Isang malaking sulirarin ng
pambansangekonomiya ang
inflation.

Ngunit may mga hakbang na

maaringgawin ang pamahalaan
upang mabawasan ang epekto
nito sa mga konsyumer.
 PATAKARANG PISKAL
(FISCAL POLICY)
• Ang pagkontrol ng pamahalaan sa
ekonomiya upang mapatatag ang
pambansang ekonomiya.
• Nakapaloob dito ang:
paghahanda ng badyet,
pangungulekta ng buwis
paggamit ng pondo.
URI NG PATAKARANG PISKAL
 EXPANSIONARY FISCAL POLICY
• Layunin nito na mapasigla ang pambansang ekonomiya.
Ginagawa ito upang isulong ang ekonomiya, lalo na sa panahon ng
recession.

• Kabilang dito ang pamumuhunan ng pamahalaan at pagbabawas

sa ibinabayad na buwis.

• Ang ganitong gawain ay magpapataas sa demand, magpapababa

sa presyo ng kalakal at magpapalaki sa output ng ekonomiya.
 CONTRACTIONARY FISCAL
POLICY
• Layunin nito na bawasan ang sobrang kasiglahan ng
ekonomiya dahil ang labis na mataas na demand sa suplay ay
magdudulot ng inflation.
• Kabilang sa mga hakbang nito ang pagbabawas sa gastusin ng
pamahalaan, pagsasapribado ng ilang pagpublikong
korporasyon at pagpapataas sa singil na buwis.
• Ang ganitong gawain ay magpapababa sa demand,
magpapataas sa presyo ng kalakal at pagbabawas sa output ng
ekonomiya
 PINAGMUMULAN NG KITA NG
PAMAHALAAN
• Kita mula sa buwis
(81%)
• Kitang di-mula sa
buwis (19%)
 ANO ANG BUWIS (TAX)?

• Ang salapi na sapilitang kinukuha ng

pamahalaan sa mga mamamayan.
• Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa
mga ari-arian, tubo, kalakal o serbisyo.
• Ang buwis ay sakop ng kapangyarihan ng
pamahalaan.
 LAYUNIN NG PAGBUBUWIS

• Mapataas ang kita ng pamahalaan.

• Pagpapatatag ng ekonomiya.
• Mapangalagaan ang industriyang panloob laban sa mga
dayuhang kalakal.
• Gamit para sa tamang distribusyon ng kita.
• Regulasyon para sa tamang pagbili at pagkonsumo ng kalakal.
 URI NG BUWIS

• Tuwiran (direct tax) – buwis na tuwirang ipinapataw sa mga

indibidwal o bahay kalakal.
• Hal. with-holding tax
• Di-tuwiran (indirect tax) – buwis na ipinapataw sa mga
kalakal o serbisyo.
• Hal. Value-added tax
 MGA HALIMBAWA NG BUWIS:
• Buwis sa kinikita ng mamamayan – income tax
• Buwis sa mga may-ari ng sasakyan – road user’s tax
• Buwis sa mga may-ari ng negosyo – business tax
• Buwis sa mga binibiling kalakal – Value added tax
• Buwis sa mga libangan tulad ng sinehan, parke, at sugalan –
amusement tax
• Buwis sa mga kalakal na galing ibang bansa –
import duties tax
 SANGAY NG PAMAHALAAN NA
KUMOKOLEKTA NG BUWIS

• Bureau of Internal Revenue (BIR)

– nangangalap ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa loob
ng bansa.
• Bureau of Customs (BOC)
– nangangalap ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa
labas ng bansa.
 PAMBANSANG BADYET
• Isang plano kung paano tutugunan ng pamahalaan ang mga
gastusin nito.
• Naglalaman ito ng inaasahang kita at ipinakikita rin kung
paano gagastusin ang kitang ito.
• Naglalaman ng halaga ng salaping inaasahang matatanggap ng
pamahalaan sa isang takdang taon.
• Kilala rin ito sa tawag na General Appropriations Act (GAA)
 MGA SANGAY NG PAMAHALAAN NA
NAMAMAHALA NG PAMBANSANG BADYET
• Department of Finance (DOF)
• Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
• National Economic and Development Authority (NEDA)
• Department of Budget and Management (DBM)
• Commission on Audit (COA)
 PAGBUO NG PAMBANSANG BADYET
1. Budget Preparation – paghahanda ng panukalang badyet.
2. Budget Legislation – pagsusuri at pag-apruba (o hindi pag-
apruba) ng panukalang badyet.
3. Budget Execution – pagbibigay ng badyet at paggamit nito.
4. Budget Accountability – paghahanda ng ulat upang malaman
kung nagamit ng tama ang pambansang badyet.
 CHECKS AND BALANCES

• Pagtiyak na hindi maaabuso ng anumang sangay ng

pamahalaan ang kanilang kapangyarihan sa usapin ng paglalaan
ng limitadong pondo ng bayan sa iba’t iban sektor ng lipunan.
 SITWASYON NG BUDGET

• Budget Deficit – nagaganap kung mas mataas ang gastos sa

kita ng pamahalaan.
• Budget Surplus – nagaganap kung mas mataas ang kita sa
gastos ng pamahalaan.
 GASTUSIN NG PAMAHALAAN AYON SA
URI
1. Personal Services (PS) – gastusin para sa suweldo,honoraria at
bonuses ng mga kawani ng pamahalaan.
2. Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE) – gastusin
para sa operasyon tulad ng kuryente, papel, tubig, gasolina at iba pa.
3. Capital Outlay (CO) – gastusin para sa karagdagang asset tulad ng
gusali, lupa, sasakyan o makinarya.
4. Serbisyong Pang-ekonomiya – gastusin sa pagpapaunlad ng
mga programang pangkaunlaran tulad ng kalakalan, industriya
at turismo.
5. Serbisyong Panlipunan – mga gastusin sa edukasyon,
kalusugan, transportasyon etc.
6. Pambansang Tanggulan – mga gastusin sa pagpapanatili ng
katahimikan at seguridad.
7. Pangkalahatang Pampublikong Paglilingkod – mga gastusin
sa pagsasagawa ng tungkuling pansibiko tulad ng tulong sa
panahon ng kalamidad, pagpapautang etc.
8. Pambayad utang – gastusin na pinambabayad sa mga utang ng
bansa panlabas o panloob.
GASTUSIN NG PAMAHALAAN
AYON SA SEKTOR
Papel na ginagampanan ng pamahalaan
kaugnay ng mga patakarang piskal na
ipinatutupad nito?
Ang pamahalaan ay isa sa mga taga-pangasiwa ng ekonomiya.
May ilang mga aspeto ng ekonomiya ang maaring maapektuhan
depende sa mga batas o mga patakarang piskal na ipinapatupad
nito. Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod.
 ALOKASYON NG PAMBANSANG
PONDO

Ang pamahalaan ang siyang nagsasabi kung magkano

ang ilalaan na pondo sa bawat kagawaran nito.
 BUWIS AT SUBSIDIYA

Ang pamahalaan din ang nagpapasa at nagpapatupad ng mga

buwis at subsidiya.
 PAG-ENGANYO SA ISANG URI NG NEGOSYO

Ang pamahalaan ay may kakayahan din tumulong sa mga

industriya sa pamamagitan ng mga proyekto nito.
 PAMUMUHUNAN GALING SA PRIBADONG
SEKTOR

Ang pamahalaan ay kumakausap sa mga pribadong sektor sa

loob at labas ng bansa upang hikayatin sila na magtayo ng
negosyo o mamuhunan dito.
 PULIS, MILITAR, SERBISYONG MEDIKAL

Isa sa mga gampanin ng pamahalaan ay ang pagsiguro na may

pulis, militar at serbisyong medikal ang mga tao.