IĞDIR ÜNİVERSİTESİ

TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEK OKULU

KOZMETİK KATKI MADDELERİ 1 DERSİ

Öğr.Gör.Musa KARADAĞ

2020-2021
 Antioksidanlar
• Genç hücrelerin yenilenmesi ve önlenmesi için önerilen kısmen
yeni bir antioksidandır. Dokuda indirgenerek, antioksidan etkisi
lipoik asitten çok daha fazla olan dihidrolipoik asite (DHLA)
döner. DHLA’in deri üzerine uygulandıktan birkaç dakika sonra
oksitlenmesi,topik formülasyonlarda antioksidan olarak
kullanımını engellemektedir.
• Bu nedenle, antioksidan etkisi daha az olmasına rağmen,
dayanıklı şekliyle deriden emilebilen ve keratinositlerde hemen
DHLA’ya dönen lipoik asitin kırışıklık için kullanılmasının uygun
olacağı bildirilmiştir (Lazarus ve Baumann 2001; Webwe ve ark
2001).
• ALA’nın, insanda topik olarak % 3 derişimde kullanıldığında,
UVB ile indüklenmiş eritemi azalttığı bildirilmiştir. ALA’nın,
ayrıca, in vitro koşullarda çok kuvvetli enflamasyon engelleyici
ve hücre koruyucu etkiye sahip olduğu saptanmıştır
• ALA’nın fare derisinden kolaylıkla geçebildiği;
uygulamadan 30 dakika sonra deriden emilim
hızının sabitleştiği ve 2 saat sonra maksimum
derişime ulaşıldığı bildirilmiştir (Lazarus ve Baumann
2001; Sheldon ve ark 2004; Fox 2005).
• İnsan deneklerde yapılan çalışmalarda, ALA’nın
topik uygulandıktan sonra cilt üzerinde çok hafif bir
duyarlılık oluşturduğu; uygulamadan birkaç dakika
sonra bu durumun tümüyle geçtiği bildirilmiştir.
Önerilen kullanımı, ilk hafta için gün aşırı bir defa,
üçüncü hafta için, eğer herhangi bir duyarlılık
oluşmadı ise günde iki defa şeklindedir (Lazarus ve
Baumann 2001).
 Ubikinol (Koenzim Q-10, CoQ10)
• Ubikinol, organizmada bütün hücrelerde bulunan, yağda
• çözünen ve lipitlerin peroksidasyonunu engelleyen bir
• antioksidandır. Yapılan çalışmalar, bu maddenin yaş
• ilerledikçe azaldığını ve güneşin zarar verici etkisinden cildi
• koruduğunu ortaya çıkarmıştır. Ayrıca, deriden geçebildiği,
• derideki oksidasyonu azaltarak var olan kırışıklıkların
• derinliğinde azalmaya neden olduğu bildirilmektedir. Bu
• etkiler, maddenin kozmetik ürünlerde kullanımını cazip
• duruma getirmiştir. Kırışıklık azaltıcı veya önleyici etkisinin
• incelenmesi üzerinde fazla çalışma yoktur. Buna karşın,
• çoğu cilt bakım kreminde kırışıklık önleyici/azaltıcı olarak
• kullanılmaktadır (Steevoorden ve ark 1997; Lazarus ve
• Baumann 2001; Blatt ve ark 2004).
 Süperoksit Dismütaz (SOD)
• Süperoksit dismütaz, metal iyonu içeren bir enzimdir
ve yüksek molekül ağırlığına sahiptir. Hidrofobik
özellikte ve glikoprotein yapısındadır. Bakır ve çinko
içeren SOD, insan organizmasında en fazla bulunan
SOD çeşididir.
• Yaşlanma ile dokulardaki miktarı azalır. Kuvvetli
antioksidan olması, bu maddenin kozmetik amaçla,
daha genç görünümlü bir cilt elde etmek için cilt
bakım ürünlerinde kullanımını gündeme getirmiştir.
1973 yılında, L’Oreal firması bu maddenin kozmetik
ürünlerde kullanımı için ilk patenti almıştır (Lods ve
ark 2000; Johnson ve Giulivi 2005; Gryck ve ark 2005).
 Soya ‹zoflavonları (Fitoöstrojenler)
• Genistein, kuvvetli antioksidan özelliğe sahip soya
izoflavonudur. insan derisinde UV radyasyonla
indüklenmiş eritem oluşumunu engellediği saptanmıştır
(Lazarus ve Baumann 2001).
• Bu saptama, fotoyaşlanmayı da engelleyebileceği
anlamına gelmektedir. Ayrıca, derideki östrojen
reseptörlerine bağlanır ve östrojen eksiklği ile oluşan
deri yaşlılığı belirtilerini azaltabilir. Bu bilgiler, kozmetik
firmalarını, soyadan elde edilen ekstreleri cilt bakım
ürünlerinde kullanmaya yöneltmiştir. Ancak, genisteinin
hem yağda hem de suda çözünürlüğünün az olması özel
bir taşıyıcı sistem içinde hazırlanarak deri yüzeyine
uygulanmasını zorunlu duruma sokmaktadır.
• Antioksidan etkileri nedeni ile kırışıklık
engelleyici/azaltıcı veya selülit giderici cilt bakım
ürünlerinde kullanılmaları açısından ümit verici
maddeler olan fitoöstrojenlerin, bu etkileri hakkında
yeterince çalışma yapılmamıştır. Buna karşın,
genistein içeren bakım kremleri kozmetik pazarında
satılmaktadır (http 1).
 Çay Polifenolleri (Kateşinler)
• Kateşinler, yeşil çayda bulunan kuvvetli antioksidanlardır.
Hem suda, hem de aseton gibi organik sıvılarda kolayca
çözünebilirler (Katiyar ve Elmets 2001). Kateşinler içinde
en önemlisi epigallokateşin gallat’tır (EGCG). Bu maddenin
güneşe çıkmadan önce cilt üzerine uygulanması ile deriyi
eritem ve enflamasyona karşı çok iyi koruduğu
bildirilmektedir (Lazarus ve Baumann 2001). Ancak,
kozmetik pazarında bu maddeyi saf olarak taşıyan cilt
bakım ürünü yoktur. Bunun nedeni, EGCG’in saf olarak
elde edilmesinin zor ve pahalı olmasıdır. Ayrıca, EGCG,
kimyasal kararlılığı iyi olmayan ve kolayca oksitlenebilen
bir maddedir. Dolayısıyla, molekülü oksijenden
koruyabilmek için, uygun bir taşıyıcı sistem geliştirilerek
formülasyonunun hazırlanması gerekmektedir.
• Ancak, bu da maliyeti arttıran bir etmendir. Bu
nedenle, kozmetik firmaları cilt bakım ürünlerinde
bu maddeyi saf olarak kullanmak yerine, yeşil çay
ekstresini kullanmayı tercih etmektedirler.
• Kullanılan ekstre içindeki flavanol miktarı
standardize edilmediği için, ekstreyi taşıyan cilt
bakım ürünlerinin tüketicinin ihtiyacına cevap verip
veremeyeceği şüphelidir. Bu konuda ayrıntılı
çalışmaların yapılması gereklidir
 Antioksidanlar (Serbest radikal yakalayıcılar)

• Toksik oksijen moleküllerini ve serbest radikalleri

nötralize ederek vücut dokularındaki oksidatif stresi
önleyen, hücre membranlarını ve deri elastikiyetini
koruyan maddelerdir.
• E vitamini
• C vitamini
• Beta karoten
• Süperoksit dismutaz
• Glutatyon peroksidaz
• Koenzim Q 10
• Resveratrol
 Alfa Hidroksi Asitler (AHA)
• Derinin soyulmasını sağlarlar (Peeling)
• Büyümeyi ve hücre farklılaşmasını teşvik ederek daha genç
görünümlü bir deri sağlarlar
• Foto yaşlanmış deride iyileşme sağlarlar
• Kollajen yoğunluğunu artırarak, çizgilerin ve kırışıklıların
giderilmesini sağlarlar
• Nemlendirici özellikleri vardır, kuru derinin nem içeriğini
artırırlar
• Glikolik asit
• Malik asit
• Tartarik asit
• Laktik asit
• Sitrik asit
 Peptit ve Proteinler
• Dermis tabakasındaki bağ dokusu proteinlerinin
tahribi sonucu, yaşlı deri elastikliğini kaybetmeye ve
kırışmaya başlar.
• Kollajen
• Elastin
• Hiyaluronik asit
Büyüme faktörleri
Hücre çoğalmasını artırarak etki göstermektedirler.
UV filtreleri
Güneş ışınları ile ortaya çıkan deri hasarını engellemek
için kullanılırlar.
 Bitkisel ajanlar
• Aloe vera
• Gingko Biloba
• Ginseng
• Meyan kökü
• Yeşil çay
Biyofaktörler
• Hücre yenilenmesini ve çoğalmasını uyaran,
• Hücre hareketliliğini artıran,
• Doku onarıcı ve iyileştirici etki gösteren,
• Hücrelere oksijen taşınmasını artıran maddelerdir. Böylece
derinin daha genç ve sağlıklı görünmesini sağlarlar.
• Fibronektin
• Kalikrein