MODUL PDPC

1.1 REKA BENTUK MEKATRONIK

REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI

TINGKATAN 3

DISEDIAKAN OLEH :
HERMAN BIN NOH ( SMK. DATO’ AHMAD MAHER )
 NOTA

Slide ini merupakan contoh modul PdPc peserta Kursus Penyebaran

DSKP KSSM bagi mata pelajaran RBT Tingkatan 3 2019
daerah Kota Bharu sebagai panduan guru-guru untuk keperluan
MINIMA bagi mencapai Standard Pembelajaran (SP) dan Tahap Penilaian (TP)
sahaja

Guru-guru digalakkan untuk memasukkan maklumat

Tambahan / mengubahsuai maklumat dalam slide ini
mengikut kesesuaian pelajar
Terima Kasih
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.1 : Menyatakan Maksud Reka Bentuk Mekatronik

 Mekatronik adalah satu bidang ilmu yang menggabungkan disiplin

mekanikal, elektrik, elektronik dan kawalan &
pengaturcaraan untuk menghasilkan suatu sistem
yang berfungsi secara automatik.

 Reka bentuk mekatronik merupakan reka bentuk produk atau

sistem yang menggabungkan disiplin ilmu elektrik,
mekanikal, elektronik dan kawalan & pengaturcaraan untuk
mencapai tujuan yang dikehendaki.
1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
Contoh-contoh Produk Mekatronik
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.2 : Mengenal Pasti Elemen Mekatronik

Elemen Asas Dalam

Bidang Mekatronik
MEKANIKAL

ELEKTRIK MEKATRONIK ELEKTRONIK

KAWALAN &
PENGATURCARAA
N
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

Produk Sedia Ada : SMART CAR

Wayar Suis
Elektrik Elektrik

Pemacu motor L293D Bateri 9V AT

Elektronik Elektrik

Arduino UNO Roda Troli

Elektronik & kawalan Mekanikal

Motor AT Bergear dan

Tayar
Kerangka
Elektrik & Mekanikal
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

1. Elemen Elektrik :
A. Bateri

Bateri Lithium Ion

18650 3.7V (AT)
Bateri Alkali 9V (AT)

• Bateri (AT) berfungsi untuk membekalkan kuasa bagi membolehkan Smart Car
menjalankan fungsi yang ditetapkan
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

1. Elemen Elektrik :

B. Suis

Suis

• Menyambung dan memutuskan bekalan kuasa

 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

1. Elemen Elektrik :

C. Wayar

• Sebagai medium untuk mengalirkan arus elektrik daripada sumber kepada

beban
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

2. Elemen Elektronik :

A. Papan Arduino Uno

• Berfungsi untuk mengawal segala aktiviti Smart Car berdasarkan pengaturcaraan

yang ditetapkan
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

2. Elemen Elektronik :

B. Pemacu Motor L293D

• Berfungsi sebagai pemacu motor (motor driver) dan menjadi peranti input dan
output
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

3. Elemen Mekanikal :
A. Motor Gear Arus Terus (AT) dan Tayar

• Motor Gear AT berfungsi untuk memutarkan Tayar

• Tayar berfungsi untuk menampung dan menggerakkan Smart Car bergantung
kepada arah putaran Motor Gear AT
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

3. Elemen Mekanikal :
B. Roda Troli

• Mempunyai galas bebola (ball bearing) yang berfungsi untuk melancarkan dan
menyokong pergerakan Smart Car
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

4. Elemen Kawalan dan Pengaturcaraan :

A. Kawalan:
Mikropengawal Atmega 328P
Mikropengawal Atmega 328P

Papan Litar Arduino UNO

• Mikropengawal Atmega 328P berfungsi untuk mengurus, mengarah, atau mengawal atur
tindakan bergantung kepada pengaturcaraan yang dibuat.
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.3 : Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada
4. Elemen Kawalan dan Pengaturcaraan :
B. Pengaturcaraan:

• Penggunaan Bahasa C melalui

perisian Arduino IDE berfungsi
untuk memberi arahan dan
kawalan pergerakan Tayar kanan
dan Tayar kiri sama ada berputar
ke hadapan, berputar ke belakang
atau berhenti

Pengaturcaraan bahasa C ( perisian Arduino IDE )

 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.4 : Menghasilkan Gambar Rajah Blok Produk Mekatronik Sedia Ada
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.4 : Menghasilkan Gambar Rajah Blok Produk Mekatronik Sedia Ada
1. SMART CAR

MOTOR GEAR
AT KANAN Tayar KANAN

MIKROPENGAWAL PEMACU
PENGATURCARAAN (PAPAN ARDUINO MOTOR
UNO ) (L293D)

MOTOR GEAR
AT KIRI Tayar KIRI

SUMBER KUASA / BATERI

 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.5 : Menghasilkan Lakaran Bahagian Reka Bentuk Produk Yang Diubahsuai

Berdasarkan Gambarajah Blok Yang Terlibat.

Menggunakan Prinsip Penyelesaian Masalah Inventif
Langkah 1: Kenalpasti situasi masalah Smart Car
ketika menjalankan fungsinya

Penyataan Masalah
• Smart Car bergerak berdasarkan pengaturcaraan
yang telah ditetapkan. Smart Car tidak dapat
dikawal dan akan melanggar mana-mana objek
atau halangan yang berada di hadapannya. Ini
boleh menyebabkan kerosakan pada kerangka
Smart Car
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
Langkah 2: Masalah Khusus (pada produk)

JIKA………….MAKA……….TETAPI…………

JIKA Smart Car diaturcara untuk bergerak,

MAKA Smart Car akan bergerak mengikut
pengaturcaraan yang telah ditetapkan,
TETAPI apabila ada halangan di hadapan,
Smart Car tidak dapat berhenti dan
mengelak halangan tersebut
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
Langkah 3 : Analisis Rantaian Sebab dan Akibat (CECA)
Smart Car rosak apabila berlanggar
dengan halangan

Smart Car tidak boleh mengesan

objek / halangan

Smart Car tiada aturcara untuk Smart Car tiada penderia untuk
mengesan objek / halangan mengesan objek / halangan
Langkah 4: Menentukan Percanggahan Fizikal

Buat Soalan Penentuan Kaedah Pemisahan Ruang atau Pemisahan Masa

RUANG (Di mana …) MASA (Bila …)

Di mana Smart Car perlu bergerak Bila Smart Car perlu bergerak
Semasa tiada ada objek / halangan. Semasa tiada ada objek / halangan.
Di mana Smart Car perlu berhenti Bila Smart Car perlu berhenti
Semasa ada objek / halangan. Semasa ada objek / halangan.

Lebih
sesuai
BILA – Merujuk kepada PEMISAHAN MASA
( BERLAKU PADA WAKTU TERTENTU SAHAJA )
Langkah 5: Mencadangkan Pemilihan Prinsip Inventif
Kaedah Pemisahan : Masa
Pertimbangkan ke semua prinsip inventif yang berkaitan dengan kaedah pemisahan masa.
Penyelesaian Umum. Penyelesaian Khusus.
PRINSIP INVENTIF BAGI Pemilihan Prinsip inventif
PEMISAH MASA Tindakan Awal
(Preliminary action)
• Kedinamikan
Menyiapkan tindakan awal pencegahan pada Smart
• Tindakan awal Car iaitu :
• Tindakan berkala 1. Smart Car akan mengesan jarak yang tertentu
untuk berhenti dan mengelak objek atau
• Tindakan keterlaluan halangan yang ada di hadapan
2. Smart Car akan bergerak seperti biasa jika tidak
• Pengembangan terma mengesan apa-apa objek atau halangan di
• Pembuangan dan pemulihan hadapan

• Tindakan berterusan yang berfaedah

 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
Langkah 8 : Melakar dan melabel gambar rajah blok produk yang hendak
diubahsuai

PENGATURCARAAN

MOTOR GEAR
AT KANAN Tayar KANAN

MIKROPENGAWAL PEMACU
PENDERIA JARAK (PAPAN ARDUINO MOTOR
UNO) (L293D)

MOTOR GEAR
AT KIRI Tayar KIRI

SUMBER KUASA / BATERI

 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.5 : LAKARAN BAHAGIAN YANG DIUBAHSUAI
Menghasilkan
Cadangan
Lakaran Bahagian penambahbaikan ialah
Reka Bentuk menambah penderia
jarak pada bahagian
Produk Yang hadapan Smart Car
Diubahsuai
Berdasarkan Penderia Jarak
Gambarajah Blok
Yang Terlibat.

***Penderia Jarak HC-SR04 mampu mengesan jarak

dari 2 cm hingga 400 cm ( 1 kaki hingga 13 kaki )
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK

Penderia Jarak

Prinsip:
• Harmoni
• Kesatuan

Elemen :
• Garisan
• Rupa
• Bentuk
• Warna

Tambahan :
Penderia Jarak
Lakaran 3D bermaklumat bagi kereta mainan (Smart Car)
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
PENDERIA JARAK ( ULTRASONIC SENSOR HC-SR04)

ELEMEN MEKATRONIK YANG FUNGSI / KOMPONEN ASAL CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

AKAN DIUBAHSUAI
Elektronik Litar Mikropengawal – Mengawal Menambah ultrasonic sensor untuk
pergerakan Smart Car mengesan halangan di hadapan dan
berdasarkan pengaturcaraan memberi input kepada mikropengawal

Pengaturcaraan Memberi arahan kepada Mengubah pengaturcaraan agar

Mikropengawal untuk mengawal mikropengawal dapat mengawal
pergerakan Smart Car pergerakan Smart Car apabila terdapat
halangan di hadapan
 1.1 REKA BENTUK
1.1.6 MEKATRONIK
Membuat Penambahbaikan Kepada Produk Berdasarkan Lakaran
Yang Telah Dibuat

Penderia Jarak HC-SR04

Pemegang
 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.7 Membuat Penilaian Kefungsian Produk Yang Telah Diubahsuai

Jenis ujian Penambahbaikan Ujian parameter Keputusan

Ujian Penderia jarak Smart Car digerakkan ke √ Penderia jarak berfungsi
kefungsian kawasan yang ada halangan apabila Smart Car telah
seperti dinding bagi berhenti pada jarak kira-
menguji kefungsian kira 15 cm dari dinding,
penderia jarak seterusnya berundur
dan bergerak ke arah
lain

Keputusan pengujian terhadap kefungsian Smart Car

 1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK
1.1.7 Membuat Penilaian Kefungsian Produk Yang Telah Diubahsuai

Kelemahan Dan Kekuatan Produk Yang Telah Diubahsuai

Kekuatan
Smart Car dapat mengesan jarak objek / halangan di hadapan seterusnya mengelak halangan tersebut.

Kelemahan Cadangan penambahbaikan

Pengguna tidak boleh mengawal pergerakan Smart Menambah penderia Bluetooth HC06 bagi
Car kerana pergerakan telah diaturcara. membolehkan pengguna mengawal pergerakan
Smart Car menggunakan aplikasi di Telefon Pintar.

Penderia jarak tidak dapat mengesan objek halangan Menambah servo motor pada penderia jarak
Yang berada di sebelah kiri atau kanan Smart Car supaya mampu mengesan objek / halangan
di hadapan, kiri dan kanan Smart Car
1.1 REKA BENTUK
MEKATRONIK

KREATIF ATAU TIDAK.

KALAU TIDAK, TP 5
SAHAJA
 SEKIAN
TERIMA
KASIH
PENGHARGAAN :
1. TN.HJ ABD. SAMAD HANIFF
2. EN. MOHD MAAROF MOHD ZAKARIA
3. EN. ZAMRI SAHAAT
4. EN. SUHAIMI
5. PN. SITI MAZIZAH BT MOHD YASIN
6. PN. NIK MARHAINI BT NIK MUSTAFA SHUKRI