REKA BENTUK TEKNOLOGI

TINGKATAN 3

REKA BENTUK
MEKATRONIK
Disediakan Oleh:
Team JUK Melaka
Nathan Balakhrisnan
012 302 7250
 Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran
STANDARD STANDARD PEMBELAJARAN CATATAN
KANDUNGAN

1.1 Reka Bentuk Murid boleh: NOTA:

Mekatronik
1.1.1 Menyatakan maksud reka bentuk
mekatronik.
1.1.2 Mengenal pasti elemen
mekatronik.
1.1.3 Menerangkan fungsi elemen
mekatronik pada produk sedia ada.
Reka bentuk mekatronik merupakan reka
bentuk produk atau sistem yang
mengabungkan disiplin ilmu elektrik,
mekanikal, elektronik, kawalan dan
pengaturcaraan untuk mencapai tujuan
yang dikehendaki.
Elemen mekatronik: sistem elektrik,
sistem mekanikal, sistem elektronik,
sistem kawalan dan pengaturcaraan.
Contoh produk mekatronik yang ada di
pasaran seperti pintu pagar automatik
dan mesin basuh automatik.
 STANDARD STANDARD PEMBELAJARAN CATATAN
KANDUNGAN
1.1 Reka Bentuk Murid boleh: NOTA:
Mekatronik Lakaran bahagian reka bentuk produk
1.1.4 Menghasilkan gambar rajah blok dengan mengambil kira:
(block diagram) produk mekatronik
a. Kesesuaian kedudukan komponen
sedia ada. yang digunakan.
b. Faktor keselamatan pada produk yang
1.1.5 Menghasilkan lakaran bahagian dipilih.
c. Menggunakan prinsip penyelesaian
reka bentuk produk yang akan masalah inventif.
diubahsuai berdasarkan gambarajah
blok yang terlibat.
1.1.6 Membuat penambahbaikan
kepada produk berdasarkan lakaran
yang telah dibuat.
 STANDARD STANDARD PEMBELAJARAN CATATAN
KANDUNGAN

1.1 Reka Bentuk Murid boleh: NOTA:

Mekatronik
1.1.7 Membuat penilaian
kefungsian produk yang telah
diubahsuai.

Contoh gambar rajah blok

Cadangan Aktiviti:
* Murid meleraikan produk serta mengasingkan
komponen mengikut elemen atau fungsi
mekatronik.

* Memasangkan semula dengan pengubahsuaian.

 MEKATRONIK….?
• Istilah mekatronik terhasil daripada gabungan dua perkataan, iaitu ʻmekaʼ
daripada perkataan mekanikal dan ʻtronikʼ daripada perkataan elektronik.
(Sumber: Alciatore, D.G & Histand, M.B, Introduction to Mechatronics and Measurement System, New York:
McGraw-Hill, 2012, hlm.2)

• Mekatronik berpusat pada mekanik, elektronik dan pengkomputeran yang

apabila digabungkan, membolehkan penjanaan sistem yang lebih mudah,
ekonomi, boleh diharap dan serba guna.
(Sumber : Wikimedia Malaysia)
“Konsep mekatronik telah diperkenalkan oleh Tetsuro Mori, seorang jurutera
kanan sebuah syarikat di Jepun pada tahun 1969. Beliau mendefinisikan
mekatronik sebagai aplikasi elektronik dan teknologi komputer untuk mengawal
pergerakan sistem mekanikal suatu produk”
 TP 1
1.1.1 Menyatakan Maksud Reka Bentuk Mekatronik
Mekatronik adalah satu bidang ilmu yang menggabungkan disiplin ilmu
mekanikal, elektrik, elektronik, kawalan dan pengaturcaraan untuk menghasilkan
suatu sistem yang berfungsi secara automatik.

• Reka bentuk mekatronik merupakan reka bentuk produk atau

sistem yang mengabungkan disiplin ilmu elektrik, mekanikal,
elektronik, kawalan dan pengaturcaraan untuk mencapai tujuan
yang dikehendaki.
 TP 1

1.1.2 Mengenal Pasti Elemen Mekatronik

• Elemen asas dalam bidang mekatronik adalah

• Sistem elektrik
• Sistem mekanikal
• Sistem elektronik
• Sistem kawalan dan pengaturcaraan

“ Elemen asas ini digabung dan diatur cara bagi membolehkan

produk mekatronik yang direka bentuk berfungsi dengan sempurna,
cekap, produktif dan berkesan sama ada secara automatik atau
separa automatik” Rajah 1: Elemen asas dalam mekatronik
 TP 2

1.1.3 Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik Pada Produk Sedia Ada

Secara amnya, elemen-elemen ini akan digabungkan untuk menghasilkan

sebuah sistem asas mekatronik seperti yang di paparkan di dalam
gambarajah di bawah.
 Bekalan Kuasa TP 2
MEKANIKAL ELEKTRONIK
Contoh komponen:
Penggerak   Penambahbaikan isyarat
Penderia
- motor  
- suhu
masukan dan pengantara
- pneumatik muka (interface)
- suis
-
- cahaya
cahaya  
 
KAWALAN DAN
ELEKTRONIK PENGATURCARAAN
Penambahbaikan isyarat Contoh elemen:
keluaran dan pengantara - Litar logik
muka (interface) - Pengawal mikro
  - Litar elektronik/litar elektrik
Sumber : Sumber : Introduction To Mechatronics And
Rajah 2: Sistem asas Mekatronik Measurement Systems, David G.Alciatore and Michael B.
Histand
Contoh produk sedia ada yang mempunyai elemen-elemen mekatronik.
• Contoh 1 : Kereta Mainan Kawalan Jauh Rajah 3 menunjukkan sebuah
kereta mainan kawalan jauh.
Secara umum kereta mainan
kawalan jauh menggunakan
aplikasi mekatronik bagi
membolehkan ia berfungsi
mengikut arahan pengguna.
Elemen mekatronik yang terdapat
dalam sistem kereta mainan
Rajah 3 : Kereta Mainan Kawalan Jauh kawalan jauh adalah seperti
berikut:
 TP 4

1) Elemen elektrik
Terdiri daripada komponen bekalan kuasa iaitu bateri AA yang berkapasiti 3 volt.
Bateri ini membekalkan kuasa elektrik kepada litar dalam kereta dan panel
kawalan jauh.

 
 
 
 
 TP 4

2) Elemen elektronik
Komponen elektronik utama dalam sistem kereta kawalan jauh terdiri daripada
litar terkamil dan pemacu motor. Elemen elektronik berfungsi sebagai pengawal
yang mengawal daya kilas (torque) dan halaju motor.
 
Litar terkamil Pemacu motor
 
 TP 4

3) Elemen mekanikal
Elemen mekanikal terdiri daripada gabungan motor, gear dan roda. Motor dan
gear berfungsi untuk menghasilkan putaran pada roda untuk bergerak. Motor
yang digunakan adalah dari jenis motor DC. Sebuah motor DC digunakan untuk
menggerakkan roda belakang dan sebuah lagi motor DC digunakan untuk
mengawal roda hadapan ke kiri atau ke kanan.
 TP 4

Motor DC 1
Untuk membelok
Bateri

Motor DC 2
Memutar roda
Gear

Gabungan motor DC, gear dan roda

 TP 4

4) Elemen kawalan dan pengaturcaraan

Terdiri daripada pemproses mikro dan sistem kawalan yang telah diaturcara
untuk menghasilkan tindakan yang pelbagai bergantung kepada kehendak
pengguna.

Gambar foto Papan Gambar foto sistem

litar kereta kawalan
Apa contoh produk mekatronik yang lain..?
 Menghasilkan Gambar Rajah Blok (Block Diagram)

Gambar rajah blok ditakrifkan

sebagai suatu lukisan yang mewakili
litar atau elemen yang dilukis dalam
bentuk blok. Tanda anak panah
digunakan untuk menunjukkan
urutan blok dan dilabelkan mengikut
fungsi, nama elemen atau litar yang
terlibat.
Penggunaan gambar rajah blok
dapat menerangkan hubungan
antara sistem atau komponen pada
suatu produk mekatronik.
1.1.4 Menghasilkan Gambar Rajah Blok (Block Diagram)

Produk Mekatronik Sedia Ada. TP 3

Rajah 4: Lakaran Gambarajah Blok Sistem Pengendalian sebuah kereta permainan

kawalan jauh
 Gambar Blok kereta permainan kawalan jauh yang akan TP 3

ditambahbaik
Input Proses Output

Pemacu Motor

Roda Berputar
Motor AT
Panel (Arus Terus)
Kawalan Mikropengawal
Tanpa Wayar
Motor AT Berus

Rajah 5:

Elemen yang dicadangkan untuk diubahsuai adalah elemen elektrik pada bahagian
keluaran (Output) dan proses.
 PERINGATAN SEBELUM MENGHASILKAN
LAKARAN TERBAIK
• Menentukan prinsip inventif yang digunakan
• Menghasilkan lakaran perkembangan idea
• Menentukan kriteria pemilihan lakaran
 LAKARAN BAHAGIAN YANG DIUBAHSUAI
1.1.5 Menghasilkan TP 3
Lakaran Bahagian
Reka Bentuk Produk
Yang Akan
Diubahsuai
Berdasarkan
Gambarajah Blok
Yang Terlibat
1.1.6 Membuat Penambahbaikan Kepada Produk Berdasarkan TP 6
Lakaran Yang Telah Dibuat
Elemen yang
dicadangkan untuk
diubahsuai adalah
PROSES elemen mekanikal
PENAMBAHBAIKAN dan digabungkan
bersama dengan
alat pembersihan
lantai.
Rajah 6: Penambahbaikan kereta mainan kepada Kereta Pencuci
Kawalan Jauh
 Rajah 6: Penambahbaikan kereta mainan kepada Kereta
Pencuci Kawalan Jauh
Langkah-langkah proses
penambahbaikan:
1. Membuat lakaran
2. Memilih bahan
3. Mengukur, menanda dan
memotong.
4. Membina dan memasang
(*Pengaturcaraan mengikut
keperluan dan kemampuan)
5. Membuat kemasan
6. Produk akhir
1.1.7 Membuat Penilaian Kefungsian Produk Yang Telah
Diubahsuai
Keputusan pengujian terhadap reka bentuk kereta pembersih kawalan jauh
Jenis ujian Makmal
Beban seberat 50 g diletakkan
Ujian kekuatan pada bahagian sambungan
cantuman baharu selama 10 minit.
• Setiap 10 minit yang berikutnya,
berat beban ditambah sebanyak
20 g sehingga mencapai 200 g.
• Mengerakkan motor AT selama
10 minit tanpa henti bagi menguji
kekuatan sambungan motor, gear
dan alat pembersih.
TP 5
Keputusan
POSITIF
* Dapat menahan beban seberat
200 g selama 15 minit tanpa
sebarang kerosakan.
* Tiada sebarang kerosakan yang
berlaku pada sambungan motor
AT, berus pembersih dan bekas
pengumpul sampah.
Jenis ujian
Ujian kefungsian
berus pembersih, bekas pengumpul
sampah, lampu LED dan LDR
Parameter
* Kereta kawalan jauh digerakkan
untuk menjalankan fungsi baharu,
iaitu membersihkan kawasan yang
terhad seperti di bawah katil dan
meja selama 15 minit.
* Ujian dilaksanakan sebanyak 3 kali.
Keputusan
POSITIF
* Boleh menjalankan fungsi baharu,
iaitu membersihkan sampah.
* Sampah yang dibersihkan
dimasukkan ke dalam bekas
pengumpul sampah.
* Lampu LED mengeluarkan cahaya
apabila melalui kawasan yang gelap.
NEGATIF
* Bateri mula lemah setelah 25 minit
beroperasi secara berterusan.
* Terhad kepada sampah yang bersaiz
kecil dan ringan.
Kelemahan dan kekuatan produk yang telah diubahsuai TP 5
Kelemahan Cadangan penambahbaikan
sampah yang diberus tidak perlu mempunyai mekanisma
dapat dikutip / disedut. untuk mengutip/ menyedut
sampah .
Kekuatan
Mempelbagaikan fungsi bagi sesuatu produk iaitu
menambahkan elemen pembersihan pada kereta
mainan kawalan jauh.
Penilaian terhadap aspek keupayaan produk, nilai estetika dan
keselamatan
 NAK BUAT PROJEK APE...?
• Stewart (2015) :
“I have worked quite a bit on mechatronic
devices. It's extremely interesting and will
put your skills to test. It can be a great
application of what you have learned, and
believe me you'll learn a lot more when
you actually do something like this.
You will need knowledge about links,
mechanics and degrees of freedom,
microcontroller know-how and
programming. And if you want to really
impress you could include a controller by
adding some sensors”
Cikgu Ali membeli sebuah kereta kawalan jauh untuk dibuat projek
mekatronik di sekolah. Persoalanya, cukupkah elemen mekatroniknya? Jika
tidak cukup elemen mekatronik, apa yang boleh dilakukan? Boleh tak ia
diubahsuai? Adakah ia sebuah produk sedia ada? Apa tindakan cikgu Ali?
Bagaimana penerangan cikgu Ali?
 SEKIAN,
TERIMA KASIH