Универзитет св.

,,Кирил и Методиј’’- Скопје

Геолошки истражувања за
проектирање на гасоводи

Изработиле:
Ментор: Христијан Стојкоски
Проф. Др. Пешевски Игор Бисера Ангеловска
Кристијан Талески

Април 2021
 Вовед
• Гасоводот е цврста цевка која служи за транспорт на гасови за гориво од
едно на друго место, т.е. од местото на производство до потрошувачот.
Денес мрежата на гасоводот е многу добро развиена посебно на местата
од каде што се црпи земниот гас (Русија, Магреб, блиски исток, Канада,
САД и други).
• Најдолг гасовод во Европа и во светот е гасоводот Јамал, кој што се
проширува од западниот Сибир до Геманија на должина од 4.196
километри.
 Уникатен пристап на инженерска геологија кон
помошта при проектирање и конструкција на проект
за гасовод во тексас
Проектот за интегриран гасовод ( IPL ) се наоѓа по должината на областа јужно од ,, Dallas – Fort
Worth Metroplex’’ , како што е прикажано на слика 1.
1. Проектот IPL е заеднички проект на Регионалниот округ за вода Tarrant ( TRWD) и комунални
услуги во Далас ( DVU) за изградба на гасовод помеѓу езерото Бенбрук и езерото Палестина.
Геотехничкото истражување долж трасата на гасоводот опфаќа околу 400 геотехнички плочки,
150 милји томографија со електрична отпорност ( EPT), 100 тестови со пенетрација на конуси
( CPT) и локализирано геолошко мапирање.

EPT ( Electrical resistivity tomography) е вид геофизичко истражување кое собира податоци за
отпорност на длабочина од 75 стапки или повеќе. EPT е добар метод за идентификување на
слоевите на почвата, временската и неповолна карпа, контактот за алувијални карпи, раседи и
фрактури.
Огромна количина на податоци е собрана и архивирана електронски во геопросторна база на
податоци.
Вклучена е базата на податоци која ги опфаќа:
- Тип на земја или карпа ( глина, песок, шкрилци, песочник, варовник);
• Издигнување на врвот на временска карпа, компетентна карпа и подземна вода; уникатни
геолошки карактеристики ( жив песок, раседи и фрактури); Јачина на почвата( тврда,
мека/лабава); и повторна употреба на почвата како материјал за вградување ( висок,
низок).
• Оваа база на податоци се користи за геотехничка проценка на дизајн и конструкција, кои
што понатаму овозможуваат толкување на подповршинските услови.
• Геотехничкото истражување и фазите на дизањирање на проектот IPL ги обединуваат
управителите на програмата IPL, инженерскиот геолог, геотехничкиот инженер и
градежниот инженер. За време на фазата на планирање, градежниот инженер ги
нагласува геротехничките потреби за претходен проект, што вклучува разграничување на
слоевите на почвата и карпите, површината на подземите води и геолошките структури
( како што се дефекти и големи фрактури). Инженерски геолог и геотехничкиот инженер ги
сведува потребите на градежниот инженер на методи на научна истрага земајќи го во
предвид крајниот производ на долгорочните перформанси на цевките.
• Голем дел од гасоводот ќе биде изграден со минимален капак, отворено сечење и
покривна технологија со употреба на увезени гранулирани материјали или контролирани
материјали со мала јачина( CLSM) со природни почви за вградување. Покрај тоа ќе бидат
потребни и неколку тунели долж трасата на гасоводот. На западниот дел на трасата е
предложен хидрауличен тунел долг 5 милји.
 Развој на инженерско- геолошкиот профил

• Се развива уникатен пристап за да се илустира односот на подземни геолошки и

геотехнички информации со дизајн и конструкција. Планските профили се развиени
по целата цевка од 150 милји. Планскиот приказ вклучува воздушна фотографија
прекриена со цевката што ги покажува локациите на геотехнички елементи,
пиезометри, КПТ- звуци и геофизички линии за истражување. Во продолжение може
да видете еден пример за приказ на план претставен во слика 2.
 Области на геолошка грижа ( AGS)
• AGS се локализирани геолошки услови што можат да влијаат на дизајнот, конструкцијата и
долгорочната изведба на гасоводот. Области на геолошка грижа се:
• Експанзивни глини
• - Експанзивните глини главно се јавуваат во Вудбајн, Игл Форд, Озан, Неландвил, Кемп Клеј и
Вилс Поинт. ( Woodbine, Eagle Ford, Ozan, Neylandville, Kemp Clay and Wills Point), долж трасата.
• Експанзивните глини се чувствителни на промени во содржината на влага. Кога се влажни,
експанзивните почви предизвикуваат големи земјени притисоци врз закопаната цевка. Кога се
суви, може да се појават порамнувања.
Има 3 типови на појава на експанзивни почви долж порамнувањето, вклучувајќи:
1. Специфични за формирање
2. Дискретни области со високи концентрации на сулфати и
3. Нагли странични промени помеѓу експанзивни и неекспанзивни почви, како што се преку
контакт со раседи, што може да предизвика движење на почви што се граничат со обвивката
на цевката.
• Слика 4 е преглед на профилот долж дел од WOODBINE и Eagle Ford кои ја
илустрираат појавата на ексклузивни почви. Точната граница на експанзивните почви
може да надмине 80% и индексот на пластичност генерално се движи од 45 до 60%.
 Плитки подземни води и проток

• Плитка подземна вода може сезонски да се појави по линијата на цевката генерално во

области со песочни почви и покрај поплавените рамнини и тераси на големи речни
премини. Одводнување ќе биде потребно во одредени области за време на изградбата
поради сезонско присуство на плитки подземни води.
• Избор на соодветен метод за одводнување бара проценка на приливот на подземни
води во ровод или тунелското вратило кои што се добиени од пропустливоста
( хидраулична спроводливост) на аквиферни почви или фрактурирана карпа.
• Пропустливоста на почвата се проценува со користење на следниве 3 техники:
1. Лабораториски градации на почвата и емпириски равенки
2. Тестови на голтка
3. Тестови на дисипација од анализа на КПТ
На најголема пропустливост на почвата тестирана до денес е во област на изворско
празнење во песочна почва долж источниот дел на трасата.
• Пропустливоста на почвата се проценува со k= 3.5 x 10^- 4 cm/sek користејќи
податоци за тест голтка.
• Империските равенки со употреба на градации на почвата се претставени во
Данкан (2008) и работат добро во груби зрнести почви, каде што помалку од 10% го
поминува ситото бр.200.
• Пропустливоста во фрактурирана карпа е проценета со употреба на тестови за
пакување.
• Слика 5 е профил долж формацијата Реклав и Каризо песокот што ја покажува
појавата на плитка подземна вода и истекување по падини со црвена линија.
 Падини
• Општо земено, топографијата долж трасата се состои од скоро ниво за нежно закосен терен. Постојат
локализирани области долж премините на потоците и реките и еродирани топографии каде падините локално
можат да бидат до 20%.
• Количината на наклонот беше проценета од димензијата x-z на профилите. Високите падини создаваат услови
кои влијаат на стабилноста на ровот и сообраќајноста при изградбата и потенцијалниот наклон движење при
долгорочни перформанси на цевките. Слика 5 е профил што покажува дел од еродирана топографија со
наклони до 20 проценти долж низа тесно распоредени ридови.
• Потенцијалот за масовно дивжење ( лазење, свлечишта) е голем долж Austin- Eagle Ford ескарпот.
Ексарпментот е форминан со ерозија кон исток по должината на помалку отпорниот шкрилец Eagle Ford што
резултира со ослабување на поодпорниот покривен варовник Austin Chalk.
• Локацијата на трасата за време на прелиминарната фаза на дизајнирање беше косо пресечена ескарпацијата.
Колку е поголема должината на цевката што поминува низ ескарпатот, толку е поголем потенцијалот за
масовно движење што влијае на долгорочните перформанси на цевките. Оваа загриженост му беше соопштена
на градежниот инженер што резултираше во поместување на трасата од коси агол до скоро нормално низ
ескарпацијата.
• Геоморфната анализа беше спроведена по должината на ескарпатот користејќи генерирани LiDar географски
карти, воздушни фотографии и истражување на почвата од службата за зачувување на природните ресурси
( NRCS). Топографијата на Хамоки, копнена форма предизвикана од антички одрони, беше идентификувана
долж долниот наклон на насипот на ескарпацијата. Последователното разузнавање на теренот го потврди
присуството на копнена форма создадено од античко лизгање на земјиштето, меѓутоа не беа пронајдени
пукнатини на напнатост или други докази што би сугерирале на неодамнешно движење по историските
неуспешни рамнини.
• Слика 6 е профил преку ескарпатот што покажааааааува услови погодни за движење на
наклонот. Падините долж горниот дел на ескарпатот се од 5 до 8% по должината на
еродираната површина на основата. Долниот дел од ескарпатот е составен од коловиум,
кои се состој од високо издржлив варовник и шкрилци кои се еродирани од горните
падини и се депонирани по долните падини. Површинските води што мигрираат по
долшината на горната падина на темелите продираат во коловиумот и горниот дел на
заштитениот шкрилец Eagle Ford што може да предизвика масовно движење по
рамнината на лизгање. Покрај тоа масовното движење може да се случи на длабочина
во издржанот или несоодветниот шкрилец. Движењето на наклонот е идентификувано и
во другите области на трасата долж стрмните долински ѕидови на премините на
поголемите текови и реки како што е реката Trinity.
 Раседи и гребени

• Локацијата на реседите е важна за фазите на проектирање и изградба, особено кога има

нагло менување на условите на почвата или карпите преку раседот.
• Раседите беа идентификувани првично од геофизичките истражувања ERT и
последователно беа потврдени со геотехнички спојувања лоцирани на секоја страна од
раседот. Варовникот од Austin Chalk се граничи со раседите и глината од издржливиот
варовнички шкрилец на формацијата Озан кои се наоѓа во внатрешноста на гребенот.
Типот на раседи наречени гребени се карактеризира со високо аголни надворешни
гранични раседи со внатрешен блок на пониски слоеви.
• . Слика 7 е профил по должината на делот од дефект од 3 милји што ги покажува
раседите на езерото Wahachie East Graben и потокот Little Onion. На секоја страна од
раседот има промена на условите на земјата од глина во варовник
 Фрактури
• Густината на фрактурата, ориентацијата и наклонот се важни за да ги разбере
инженерот за време на дизајнот на тунелот. Ориентацијата (ударот) и наклонот
(натоплувањето) на фрактури на карпести издигнувања беа измерени со помош на
брунтон компас. Анализата на фрактури е извршена со помош на софтверска програма
Rocscience ,, DIPS’’ .
• На слика 8 е даден пример за анализа на фрактури на еден исход во Austin Chalk со
стерео мрежа и парцели со розета. Стерео- мрежните парцели графички прикажуваат
удар и пад на фрактура, а парцелите со розети претставуваат големи и мали насоки на
фрактури.
 Почви со мала јачина

• Доволна цврстина на природните почви што се соседуваат со ровот на цевката е

неопходна поддршка на цевката, особено долж темелите на цевките, подлогите и на
spring- линијата. Јакоста на почвата е проценета со употреба на неколку теренски и
лабораториски методи, вклучувајќи го Стандардниот Тест за Пенетрација (SPT) за
кохезиони почви, отчитување на компактниот пенетро метар за кохезивни почви,
неограничени тестови за јачина на компресија и CPT звуци и за кохезиони и некохезиони
почви.Цврстината на природниот ѕид на ровот на почвите / карпите ( е голема, n) како
што беше дискутирано во Howard (2009), произлезе од овие истражни алатки за секоја
здодевна локација и е табелирана во базата на податоци.Почвата со мала јачина вклучува
лабав, сув или влажен песок и многу влажни до влажни глини. Слика 5 профил што
покажува појава на лабави песоци во жолта боја по еден дел од еродирана топографија.
Лабавиот песок се карактеризираше со SPT- тестови со N вредност помала од 5 удари по
стапало и CPT – тестови со триење со низок ракав.
 ЗАКЛУЧОК

• За успешно дизајнирање на гасоводи е потребна комуникација помеѓу управувањето со

програмата IPL , инженерскиот геолог , геотехнички инженер и градежен инженер.
Изработен е уникатен профилен план за да се илустрира огромната количина геолошки
и геотехнички информации собрани за проектот IPL. Профилите на планот првично беа
развиени од корелација на слоеви со користење на стандардни геолошки техники.
Профилите потоа беа модифицирани со користење на кодови во боја да се илустираат
подземните услови и областите од геолошка загриженост што се важни за градежниот
инженер за дизајнирање на гасоводот.
 Користена литература

1. Duncan, M., (2008) ,, Methods for Evaluating Permeability of Soils’’ , Virginia Polytechnic
institute and State University, Center For Geotechnical Practice and research.
2. Howard, A.(2009) ,, Composite E’Prime’’ , ASCE Conference, Pipelines 2009, San Diego, CA.
3. Jackson, M., (1982) ,, Fault Tectonis of the East Texas Basin’’ (Geological Circular 82/4
Bureau of Economic Geology, The University of Texas At Austin.
4. Mansur, C., et.al (1962) ,, Dewaterin’’, pp264-273, Fondation Engineering, McGraw Hill.
5. Wilkerson, M., et.al (2012) ,, Tu-Step Supsurface Character ization Process for Pipeline
Project in Texas’’ , Pipelines 2012: innovations in Design, Construction, Operations, and
Maintenance- Duing more with Less, pp1465-1474, American Suciety of Civil Engineers.
 Прашања
1. Наброј кои се области на геолошка грижа(AGS) при изградба на гасоводи?
2. Каде можат да се појават плитки подземни води при изградба на гаоводи?