BAB 6

SOKONGAN,
PERGERAKAN DAN
TUMBESARAN
 2

6.1 JENIS SOKONGAN

PADA HAIWAN
• Mengenali jenis rangka pada haiwan vertebrata
dan invertebrata
• Mengetahui perkaitan saiz rangka luar dengan
pertumbuhan
 3

JENIS SOKONGAN PADA HAIWAN

● Rangka ialah sistem sokongan yang terdapat

pada haiwan vertebrata (bertulang belakang)
dan invertebrata (tidak bertulang belakang).
● Terdapat tiga (3) jenis sistem sokongan pada
haiwan iaitu;

Rangka Rangka Rangka

Dalam Luar Hidrostatik
 4

RANGKA DALAM Vertebrata

Haiwan yang bertulang
belakang dalam kelas
haiwan mamalia, ikan,
• Rangka dalam ialah sistem sokongan bagi reptilian, amfibia dan
burung
semua vertebrata termasuk manusia.
• Rangka dalam terdiri daripada tulang atau
rawan.
• Fungsi rangka dalam:
 Menyokong berat badan
 Melindungi organ dalaman
 Mengekalkan bentuk badan
5
6
7
 8

RANGKA LUAR Invertebrata

Haiwan yang tidak
mempunyai tulang dan
kebanyakannya terdiri
• Rangka luar ialah sistem sokongan bagi daripada serangga dan
haiwan kecil.
kebanyakan haiwan inverterbrata.
• Rangka luar terdiri daripada lapisan keras kitin
berlilin atau cangkerang.
• Fungsi rangka luar:
 Menyokong berat badan
 Melindungi organ dalaman
 Mengekalkan bentuk badan
9
 10

RANGKA HIDROSTATIK
• Rangka hidrostatik selalunya untuk haiwan
inverterbrata yang berbadan lembut dan tidak
mempunyai rangka luar.
• Rangka hidrostatik terdiri daripada rongga-
rongga yang berisi bendalir.
• Bendalir berfungsi untuk memberi tekanan
kepada dinding berotot badan haiwan bagi
mengekalkan dan mengawal bentuk badan.
11
 12

SAIZ RANGKA LUAR DENGAN PERTUMBUHAN

● Pertumbuhan (metamorfosis) bagi organisma hidup
boleh diukur dengan melihat graf unit pertumbuhan
melawan masa.
● Graf ini dinamakan lengkung pertumbuhan.
• Pertumbuhan boleh diukur melalui unit
pertumbuhan seperti tinggi (cm), isipadu (cm³),
jisim segar (g) dan jisim kering (kg).
• Lengkung pertumbuhan bagi semua organisma
berbentuk sigmoid, cuma corak pertumbuhan
bagi setiap organisma berbeza.
• Lengkung pertumbuhan bagi haiwan dengan
rangka luar (serangga) sangat unik dan graf yang
dihasilkan ialah graf tangga.
14
 15

PERTUMBUHAN CICADA (CENGKERIK)

● Cicada mempunyai lapisan kulit luar yang keras dan tidak
boleh mengembang menyebabkan sukar untuk pertumbuhan.
● Untuk mengatasi masalah ini, cicada akan menanggalkan
kulitnya berulang kali sehingga mencapai peringkat dewasa dan
proses penyalinan kulit ini dikenali sebagai ekdisis (ecdysis).
● Semasa proses ekdisis, rangka luar yang baharu dan lembut
telah terbentuk di bawah rangka luar yang lama.
● Semasa proses ini juga, haiwan tersebut akan menyedut udara
dan mengembangkan udara agar rangka luar yang lama akan
pecah.
 16

Tahukah anda?
Pada peringkat nimfa, serangga akan
makan dengan sangat banyak kerana ingin
menghasilkan sel-sel baharu dengan lebih
pesat dan menyebabkan pertambahan jisim
badan.