BAB 3: PERGERAKAN BAHAN

MERENTASI MEMBRAN PLASMA

 Proses pergerakan
bahan ke dalam dan
ke luar sel berlaku
Glukosa + Oksigen merentasi membran
plasma

Karbon dioksida +
Air + tenaga

Respirasi Sel
3.1 Struktur Membran Plasma
Komponen membran plasma
Menurut model mozek bendalir,
membrane plasma terdiri daripada
protein dan fosfolipid yang tersebar bebas
dan terselit dalam dwilapisan fosfolipid
untuk membentuk satu corak mozek yang
sentiasa berubah-ubah

Ciri ini menyebabkan menybabkan

membran plasma mempunyai sifat
kebendaliran yang dinamik dan fleksibel
 Membran plasma
mempunyai sifat
kebendaliran yang dinamik
dan fleksibel
Kepala berkutub
yang bersifat
hidrofilik (tertarik
kepada air)

Ekor tidak
berkutub yang
bersifat
hidrofobik (tidak
tertarik kepada
air)
 Bahagian kepala
Bahagian kepala fosfolipid di lapisan
fosfolipid di lapisan luar menghala ke
luar menghala ke arah arah bendalir di luar
bendalir di luar sel sel sementara
sementara bahagian bahagian kepala
kepala fosfolipid fosfolipid bahagian
bahagian dalam dalam menghala ke
menghala ke arah arah sitoplasma.
sitoplasma.
 Molekul Protein Pengangkut

a) Protein pembawa : molekul protein yang berfungsi sebagai pembawa

b) Protein liang : molekul protein yang membentuk liang atau terusan
 Glikoprotein dan Glikolipid

a) Bertindak sebagai molekul reseptor untuk hormon seperti insulin

b) Menstabilkan membran dengan membentuk ikatan hidrogen bersama air
c) Bertindak sebagai antigen bagi membolehkan pengecaman sel
 Kolesterol

a) Menstabil dan menguatkan membran plasma serta menjadikannya lebih fleksibel tetapi kurang telap terhadap
bahan larut air seperti ion
b) Tanpa kolesterol, membran plasma akan bersifar terlalu bendalir pada suhu badan dan mungkin akan terurai
Sifat ketelapan membran plasma

• bersifat telap memilih iaitu

hanya membenarkan
pergerakan bebas sesetengah
bahan merentasinya dan
menghalang atau menghadkan
pergerakan molekul lain
• Sifat ini disebabkan oleh
struktur binaan dan
komponennya iaitu lapisan
fosfolipid dan molekul protein
3.2 Konsep Pergerakan Bahan
Merentasi Membran Plasma
 • Pergerakan bahan merentasi membran plasma berlaku melalui:
Konsep • Dwilapisan fosfolipid
• Protein liang
Pergerakan Bahan • Protein pembawa

Merentasi • Tiga faktor umum yang menentukan pergerakan molekul merentasi membran plasma ialah:
• Saiz molekul
Membran Plasma • Cas ion
• Kekutuban molekul
Ciri bahan
yang
bergerak
merentasi
membran
plasma
D
D
C
Pergerakan bahan merentasi membran plasma

Pergerakan bahan
merentasi
membran plasma

Pengangkutan Pengangkutan
Pasif Aktif
Pengangkutan pasif
Pengangkutan pasif

Pengangkutan
Pasif

Resapan Resapan
Osmosis
ringkas berbantu
Resapan ringkas
• pergerakan molekul atau ion dari
kawasan berkepekatan tinggi ke
kawasan yang berkepekatan rendah
• Molekul bergerak menuruni
kecerunan kepekatan sehingga
keseimbangan dinamik dicapai
• Molekul larut lipid (asid lemak dan
gliserol), oksigen serta karbon
dioksida meresap melalui
dwilapisan fosfolipid secara
resapan ringkas
Osmosis
• pergerakan bersih molekul air secara rawak
dari kawasan keupayaan air tinggi (kepekatan
bahan terlarut rendah) ke kawasan
keupayaan air rendah (kepekatan bahan
terlarut tinggi) merentasi membran telap
memilih
• Membran telap memilih adalah telap
terhadap air tetapi tidak telap terhadap
sesetengah bahan larut seperti molekul
sukrosa
D
Resapan
berbantu
• Proses pergerakan bahan yang tidak
larut dalam lipid seperti ion, serta
molekul bersaiz besar seperti asid
amino dan glukosa merentasi
membran dengan bantuan protein
pengangkut (protein pembawa atau
protein liang).
• tidak memerlukan tenaga kerana
protein pengangkut mengangkut
bahan-bahan tersebut menuruni
kecerunan kepekatan.
• Proses ini berterusan sehingga
keseimbangan dinamik tercapai
apabila kepekatan bahan adalah sama
pada kedua-dua belah membran.
C
Pergerakan bahan merentasi membran plasma

Pergerakan bahan
merentasi
membran plasma

Pengangkutan Pengangkutan
Pasif Aktif
Pengangkutan aktif
• Pergerakan bahan molekul atau ion merentasi membran plasma menentang kecerunan
kepekatan.
• Memerlukan tenaga daripada molekul ATP (adenosina trifosfat) yang dijana semasa
respirasi sel.
• Memerlukan protein pembawa spesifik yang mempunyai tapak spesifik untuk bergabung
dengan molekul atau ion.
• Protein pembawa juga mempunyai tapak untuk bergabung dengan molekul ATP.
• Protein pembawa berubah bentuk apabila kumpulan fosfat bergabung kepadanya.
Kemudian molekul atau ion bergerak merentasi membrane
• Pengangkutan aktif mengakibatkan pengumpulan atau penyingkiran molekul atau ion
dalam sel.
• Protein pembawa yang terlibat dalam pengangkutan aktif biasanya dikenali sebagai pam.
Pam natrium–kalium
Pam proton
• Contoh: pam proton yang terdapat
pada sel epitelium yang melapisi
rongga perut.
• Pam proton menyebabkan
kandungan perut berasid.
• Tenaga daripada ATP
membolehkan ion hidrogen
diangkut melalui protein pembawa
(pam proton) ke luar sel.
• Hal ini menyebabkan
pengumpulan ion hidrogen dan
penghasilan asid dalam rongga
perut.
LATIHAN 1
 Q

P
Facilitated diffusion

Active transport

P1 : amino acid molecules diffuse from higher concentration to lower

concentration / follow the concentration gradient (without energy)
P2: Amino acid will bind with the active site of carrier protein
P3: carrier protein changes shape
P4 : to allow the molecules to pass through the plasma membrane
F1: Potassium ion / sodium ion / any examples of ions
E1 : Charged molecule
E2: small molecule
LATIHAN 2
L: Dwilapisan fosfolipid
M : Protein pembawa
Ciri- ciri: molekul larut lipid // molekul kecil tidak berkutub

Contoh: asid lemak, gliserol, vitamin

P1: Bahan A bergabung dengan tapak aktif protein pembawa.
P2: Protein pembawa bertukar bentuk.
P3: Pertukaran bentuk pembawa protein menyebabkan bahan A
diangkut ke dalam sel
P4: Ini dikenali sebagai resapan berbantu
LATIHAN 3
P : dwilapisan fosfolipid
Q : Protein pembawa
Bahan A : Resapan ringkas // resapan berbantu

Bahan B : pengangkutan aktif