HÄZIRKI ZAMAN KOMPÝUTER

TEHNOLOGIÝASY
TAÝÝARLAN
 FRAKTAL grafikalar
Häzirki wagtda “Fractal” grafikasy dört görnüşli kompýuter grafikasynyň arasynda iň
meşhurlarydyr. Şeýle hem Raster we Vektor bar. Biri fotorealistik şekilleri döretmek üçin;
Beýlekisi çylşyrymly geometrik obýektleri döretmek üçin; we üç ölçegli - göwrümli wizual
şekilleri we obýektleri döretmek üçin öňkülerinden aýratyn görnüş hökmünde.
Fraktal şekiller umumy dokumalary we fonlary döretmekden başlap, kompýuter oýunlary
ýa-da kitap suratlary üçin ajaýyp peýza .lara çenli dürli ugurlarda ulanylýar. Fraktal şekiller
matematiki hasaplamalar arkaly döredilýär. Fraktal grafikanyň esasy elementi matematiki
formulanyň özi - bu hiç bir obýektiň kompýuteriň ýadynda saklanmandygyny we şekiliň diňe
deňlemeler esasynda gurulýandygyny aňladýar.Fraktal şekiliň syry diňe bir üstünlikli
formulada däl. Beýleki taraplaram möhüm däl. Mysal üçin, reňk sazlamak, üýtgetmek
süzgüçleri we ş.m.Fraktal şekilleri döretmek üçin köp programma bar. Bu programmalaryň öz
artykmaçlyklary we kemçilikleri bar. Tehnologiýanyň ösmegi bilen programmalaryň sany
köpelýär we olaryň hili we mümkinçilikleri ýokarlanýar.
1. Fraktallar we fraktal grafika barada umumy maglumatFraktal (latynça fraktus -
ezilen) öz-özüne meňzeşlik häsiýetine eýe bolan geometrik şekili aňladýan termin,
ýagny her bölegi tutuşlygyna meňzeş birnäçe bölekden durýar.Fraktiki grafika, wektor
grafikasy ýaly, matematiki hasaplamalara esaslanýar. Fraktal grafikanyň esasy
elementleri çyzyklary we çyzykly ýüzleri suratlandyrýan matematiki formulalardyr,
ýagny kompýuteriň ýadynda hiç bir zat saklanmaýar we şekil diňe formulalar
(deňlemeler) arkaly gurulýar.

Tebigatda köp jisimler kenar, bulut, agaç täçleri, gan aýlanyş ulgamy we adamlaryň ýa-
da haýwanlaryň alveolýar ulgamy ýaly fraktal häsiýetlere eýe.
Fraktallar, esasanam uçarda, gözelligi kompýuteriň kömegi bilen gurluşyk aňsatlygy
bilen birleşdirmek üçin meşhurdyr.
1918-nji ýylda ilkinji bolup dinamiki fraktallary suratlandyranlaryň biri, birnäçe ýüz
sahypadan ybarat göwrümli eserinde fransuz matematigi Gaston Julia boldy. Itöne onda
şekil ýokdy. Kompýuterler Juliýanyň döwründe suratlandyryp bolmajak zatlary görkezdi.
Adaty bolmadyk häsiýetlere eýe bolan öz-özüne meňzeş toplumlaryň ilkinji mysallary
XIX asyrda peýda boldy (mysal üçin, Kantor toplumy).
 "Fraktal" adalgasy Benoit Mandelbrot tarapyndan 1975-nji ýylda girizilipdi we
1977-nji ýylda "Tebigatyň fraktal geometriýasy" atly kitabynyň neşir edilmegi bilen giň
meşhurlyga eýe bolupdy.
Kwasifraktal gurluşyň doly dälligi we nädogry gaýtalanmagy bilen ideal abstrakt
fraktallardan tapawutlanýar. Tebigatda ýüze çykýan fraktal görnüşli gurluşlaryň köpüsi
(bulut araçäkleri, kenar ýakasy, agaçlar, ösümlik ýapraklary, merjenler, ...) fraktal
gurluşy käbir kiçi göwrümde ýok bolany üçin kwaz-fraktallardyr. Tebigy gurluşlar janly
öýjügiň ululygy we ahyrky netijede molekulalaryň ululygy bilen çäklendirmeler sebäpli
ideal fraktal bolup bilmez.
Köpugurly çylşyrymly fraktal bolup, ony bir gurluşyk algoritmi bilen däl-de,
eýsem yzygiderli birnäçe algoritm bilen kesgitläp bolýar. Olaryň hersi öz fraktal ölçegi
bilen nagyş döredýär. Multifraktallygy beýan etmek üçin, bu köpugurly elementlere
mahsus birnäçe fraktal ölçegleri öz içine alýan köp ugurly spektr hasaplanýar.
Prefraktal öz-özüne meňzeş geometrik şekil bolup, her bölegi masştab çäkli gezek
azalanda ýönekeý görnüşde gaýtalanýar. Meňzeşligiň synlanýan masştab derejeleriniň
sanyna fraktaldan öňki tertip diýilýär. Sargyt çäksizlige ýykgyn edende, fraktaldan
öňki fraktal bolýar.
 Fraktal redaktor programmasy

Fraktal grafikanyň esaslaryndan

başlamak, “Fractal Editor”
bukjasy bilen iň gowusydyr.
Bu redaktor (“Fractal Design”
tarapyndan döredilen we
häzirki wagtda “Corel” -iň
eýeçiliginde)“Painter” -iň
göçürilen görnüşi. Bu diňe bir kompýuter grafikasyny däl, eýsem çyzuw esaslaryny
öwretmek üçin ajaýyp programma. Az mukdarda zerur ýat (ony gurmak üçin bary-ýogy 10
MB gerek), şeýle hem ýönekeý interfeýs, hatda çaga üçin hem elýeterli bolup, ony mekdep
programmasynda ulanmaga mümkinçilik berýär.
Ultra Fraktal programma
“Ultra Fractal” özboluşly professional hilli fraktalşekilleri döretmek üçin iň oňat çözgütdir.

Paketde ulanyjy üçin amatly interfeýs bar, köp elementleri Photoshop-a meňzeýär (öwrenmegi
aňsatlaşdyrýar) we programma bilen ädimme-ädim işlemegiň ähli taraplaryny gözden
geçirýän ajaýyp jikme-jik we owadan şekillendirilen resminamalar bilen bilelikde. Ultra
Fractal iki neşirde hödürlenýär: Standard Edition we Extended Animation Edition,
mümkinçilikleri diňe fraktal şekilleri döretmäge däl, eýsem olaryň esasynda animasiýa
döretmäge mümkinçilik berýär. Döredilen şekilleri çap etmek üçin amatly ýokary ölçegde
şekillendirip bolýar we programmanyň öz görnüşinde ýa-da meşhur fraktal formatlarynyň
birinde saklap bolýar. Görkezilen şekiller has çalt grafiki formatlaryň birine (jpg, bmp, png we
psd) we taýýar fraktal animasiýalara - AVI formatyna eksport edilip bilner.
Fraktal şekilleri döretmek prinsipi adaty bir zat, iň ýönekeýi, gowşuryşa girizilen
formulalardan birini ulanmakdyr (gurlan brauzer, saýlanan formula arkaly döredilen şekiliň
mümkin bolan görnüşini görmäge kömek eder), soňra bolsa formula parametrlerini isleýşiňiz
ýaly redaktirlemekdir. Synag şowsuz bolsa, soňky hereketleri yzyna gaýtarmak aňsat. Taýýar
fraktal formulalar köp, programma web sahypasyndan täze formulalary göçürip alyp, olaryň
sanyny giňeldip bolýar.
Fractal Explorer programmasy
“Fractal Explorer”, gaty täsirli mümkinçilikleri bolan fraktallaryň we üç ölçegli çekijileriň
şekillerini döretmek üçin programma.Ulanyjynyň isleglerine görä düzülip bilinýän we adaty
fraktal şekil formatlaryny goldaýan içgin klassiki interfeýs bar (* .frp; * .frs; * .fri; * .fro; *
.fr3, * .fr4 we ş.m.) ... Tamamlanan fraktal şekiller * .frs formatda saklanýar we raster grafiki
formatlarynyň birine (jpg, bmp, png we gif) eksport edip bolýar we fraktal animasiýalar AVI
faýllary hökmünde saklanýar.
Fraktallaryň emele gelmegi iki ýol bilen mümkindir - esasy fraktal şekillere esaslanyp, gowşuryşa girizilen
formulalara laýyklykda ýa-da noldan. Birinji wariant, has ýönekeý usul bilen gyzykly netijeleri almaga
mümkinçilik berýär, sebäbi amatly formulany saýlamak kyn däl, esasanam amatly faýl brauzeri, esasanam fraktal
şekil döretmezden ozal maglumatlar bazasyndan fraktalyň hiline baha bermäge mümkinçilik berer. Bu görnüşde
alnan fraktal şekil üçin reňk palitrasyny üýtgedip, oňa fon şekilini goşup we fraktal we fon gatlaklarynyň
garyşyk re modeimini, şeýle hem fraktal gatlagyň aç-açanlyk derejesini kesgitläp bilersiňiz. Soňra fraktal şekili
üýtgetmek, zerur bolsa ulaltmak, şekiliň ululygyny kesgitlemek we görkezmek mümkin bolar. Noldan şekil
döretmek has kyn we iki usuldan birini saýlamagy öz içine alýar. Fraktal görnüşini takmynan 150 wariantdan
saýlap bilersiňiz.
Başgada birnäçe programmalar

1. ChaosPro programmasy

2. Apofiz programmasy

3. Mystica programmasy
1. Mystica programmasy
Apofiz programmasy
ChaosPro programmasy