ИНВЕСТИЦИОНЕН

МЕНАЏМЕНТ

Проф. д-р Верица Јанеска

Проф. д-р Диана Бошковска
Проекција на готовинските текови на

долгорочните вложувања

2
 Проектирање на паричните текови
на проектот

 Определување на периодот на проекција

 Проектирање на компонентите на паричниот тек
 Проектирање на големината на инвестициите
 Проектирање на оперативниот тек
 Проекција на остатокот на вредноста на проектот
 Концепти за ефектите за оценка на ефикасноста на
инвестициониот проект
 Проекција на билансот на резултатот и на билансот
на состојбата
 Проекција на готовинскиот тек за оцена на ликвидноста
на проектот
 Проекција на дисконтираниот готовински тек за оцена
на рентабилноста на проектот
3
 1. Определување на периодот на проекција

 Како да се определи периодот за кој ќе се проектираат

паричните текови?

 Битни аспекти за временската димензија на животниот

век на проектот, кои го детерминираат периодот за кој
треба да се проектираат паричните текови:

- Физичкиот век на трајноста на опремата

- Технолошкиот век на некој производен процес

- Амортизационен век на фиксните средства

- Економски век на проектот

4
1. Определување на периодот на проекција
 Од економски аспект како најзначаен приод за определување на
должината на периодот на проекција се издвојува должината на
текот на нето-приносите (cash flow) на проектот

 Оперативен период (експлоатационен период) на проектот

(животен век на користењето на опремата и/или синоним за економскиот
век на проектот)

 Економскиот век на проектот - го опфаќа целиот животен век на

проектот

 Проекција на паричните текови

 Периодот на проекција може да се подели на два дела:

- Експлицитен период на проекција

- Период по експлицитниот период на проекцијата

5
2. Проектирање на компонентите на
паричниот тек

 Економски век на проектот

- Тек на инвестиции
- Оперативен тек (трошоци, приходи, нето приноси)

 На крајот на животниот век на проектот – остаток на

вредноста на проектот

 Проектирањето на паричниот тек на проектот опфаќа три

компоненти:

- Проекција на големината на потребните инвестиции

- Проекција на оперативниот тек и

- Проекција на остатокот на вредноста на проектот

6
3. Проектирање на големината на
инвестициите
 Големината на потребниот износ на инвестиции
- ја условува можноста за реализација на проектот
- има голем одраз врз економската ефикасност на проектот

 Класификацијата на инвестициите според нивната намена е многу погодна

за утврдување на пресметковната вредност на проектот

 При проекцијата на потребните инвестиции се имаат предвид

следните компоненти:

- Инвестиции во фиксни средства

- Инвестиции во трајни обртни средства

- Прединвестициони трошоци

7
3.1. Проекција на инвестициите во
фиксни средства

 Појдовна основа за пресметка –

спецификациите на потребните видови фиксни средства
од елаборатот на техничко-технолошкиот процес и во
елаборатот на градежните решенија

 Искажување на вредностите во странска валута

(евра) и вклучување на “инфлационите
коефициенти“

 Непредвидени трошоци

8
3.1. Проекција на инвестициите во
фиксни средства

 Набавната вредност на фиксните средства се утврдува

како збир на следните ставки:

- фактурна вредност на средствата

- износот на царината
- трошоци за транспорт и осигурување
- трошоци за монтажа на опремата и инсталациите
- други трошоци поврзани со набавката

 Градежна вредност на објектите – се утврдува согласно

нормативите за изведба на градежните работи (предвидени во
елаборатот за градежни решенија)

9
3.1. Проекција на инвестициите во
фиксни средства

 Прединвестициони трошоци

- Трошоци за изработка на инвестициони студии

и истражувања
- Основачки вложувања
- Трошоци за имплементација на проектот
- Трошоци за производни инпути
- Трошоци за претпроизводен маркетинг
- Трошоци за патувања, преговори и договори
- Трошоци за проби, тестови и технички преглед
- Интеркаларни камати
- Непредвидени трошоци

10
3.2. Проекција на инвестициите во
трајни обртни средства

 Обртен капитал кој трајно е имобилизиран во

производството, како неопходен, нормален обем на
залихи

 Анализа на производниот циклус и утврдување на

годишните износи на средства во залихи

 Минималниот број на денови на “покриеност“ на

залихите (ДП) и коефициентот на обртот (КО)

11
3.2. Проекција на инвестициите во
трајни обртни средства

Претпро- Оперативен период

Ставки ДП КО из. год 1 2 ........ n
Процент на користење на
капацитетот % % % %
1. Залихи
2. Тековни побарувања
3. Готовина
I Тековна актива (1+2+3)
4. Добавувачи
5. Даноци
6. Друго
II Тековна пасива (4+5+6)
III Вкупно потребен обртен
капитал (I-II)
Пораст на обртниот капитал
(инвестиции во обртниот
капитал)
14
 Коеф. на
Год. Денови обрт Потребни
Ставки Потреби Da 360/Da средства
I Тековна средства 82.500
1. Побарувања од
купувачите 450.000 15 24 18750
2. Залиха на суровини и
материјали 210.000 30 12 17500
3. Производство во тек 180.000 20 18 10000
4. Готови производи на
залиха 450.000 15 24 18750
5. Готовина 420.000 15 24 17500
II Тековна пасива 21667
1. Обврски спрема
400.000
добавувачите   15 24 16667

2. Даноци 120.000
  15 24 5000
3. Други тековни обврски

III Инвестици во обртни

средства (I-II) 60833

15
4. Проектирање на оперативниот тек
4.1. Проектирање на трошоците

 Информациона основа за проекција на трошоците на производство

претставуваат елаборатите за анализа на:
- Tехнолошкиот процес
- Човечките ресурси
- Изворите на финансирањето
- Набавката на потребните материјални инпути

 Трошоците на производство може да се класифицираат во четири групи:

- Директни фабрички трошоци
- Административни трошоци
- Амортизација
- Финансиски трошоци

16
4. Проектирање на оперативниот тек
4.1. Проектирање на трошоците
 Директни фабрички трошоци
- Трошоци за материјали, енергенси, горива и
резервни делови, поправки и одржување
- Трошоци за работна сила
- Трошоци за раководење

 Административни трошоци (плати и материјални трошоци за административните служби,

закупнини, осигурување, превоз и услуги на надворешни лица)

 Амортизација (трошок кој ја намалува даночната основа и паричен прилив кој се додава
на нето-добивката по оданочување)

 Финансиски трошоци (камата на позајмени извори на финансирање)

 Трошоци за продажба и маркетинг

17
4. Проектирање на оперативниот тек
4.1. Проектирање на трошоците

 ОПЕРАТИВНИ ТРОШОЦИ
(Директни фабрички трошоци + Административни трошоци)

 ТРОШОЦИ НА ПРОИЗВОДСТВО
(Оперативни трошоци + Амортизација + Финансиски трошоци)

 ТРОШОЦИ НА ПРОДАДЕНИ ПРОИЗВОДИ

(Трошоци на производство + Трошоци за продажба и маркетинг)

18
4. Проектирање на оперативниот тек
4.2. Проектирање на приходите

 ПРИХОДИ ОД ПРОДАЖБА
(Проектиран капацитет и проектирани продажни цени)

 ДРУГИ ПРИХОДИ – извозни премии, стимулации и субвенции

19
 5. Проекција на остатокот од вредноста
на проектот

Два (основни) пристапа за проценка на остатокот на

вредноста на проектот

А) Проценување на паричниот тек што би се очекувал во целиот економски живот на

проектот - метод на континуелна вредност на проектот

Б) Сметководствен метод за проценка на остатокот од вредноста на средствата

Трет пристап (изведен од вториот пристап) - проценка на

остатокот од вредноста на проектот искажана како процент на
вредноста на средствата на крајот на економскиот век во однос
на иницијалните инвестиции

20
5. Проекција на остатокот од вредноста
на проектот
А) Проценување на паричниот тек што би се очекувал во целиот економски
живот на проектот - метод на континуелна вредност на проектот

Вредноста на проектот претставува збир од сегашната вредност

на слободниот нето-паричен тек во одреден проектиран период
(експлицитен период на проекцијата) и сегашната вредност на
паричниот тек што би се очекувал по овој период.

Остатокот на вредноста на проектот по експлицитниот период на

проекција се пресметува според формулата за бесконечен ануитет

OV  NPn / r
OV  10000 / 0,2  50000
21
5. Проекција на остатокот од вредноста
на проектот
А) Проценување на паричниот тек што би се очекувал во целиот економски
живот на проектот - метод на континуелна вредност на проектот

Гордонов модел

 Во пресметката ја вклучува стапката на долгорочен раст на

нето приносите

 Поаѓа од претпоставката дека приносите на проектот ќе растат со некое

константно темпо

OV  NPn / r  g
OV  10000 / 0,2  0,01  52631
22
 5. Проекција на остатокот од вредноста
на проектот
Б) Сметководствен метод за проценка на остатокот од вредноста на
средствата (неотпишана вредност на средствата; метод на
дисконтинуитет на проектот; метод на ликвидациона вредност на
фиксните и на обртните средства)
Економ.
Вред- Стапка на Годишен век Вкупен Остаток на
Елементи ност отпис % отпис (години) отпис вредност
Фиксни средства 960
Градежни објекти 1000 2 20 10 200 800
Инфраструктура 200 2 4 10 40 160
Опрема 500 10 50 10 500 0
Лиценци 150 10 15 10 150 0
Софтвер 100 15 15 10 100 0
Трајни обртни
средства 100 10 100
Вкупно 1060
23
5. Проекција на остатокот од вредноста
на проектот

Трет пристап (изведен од вториот пристап) - проценка на

остатокот од вредноста на проектот искажана како процент на
вредноста на средствата на крајот на економскиот век во однос
на иницијалните инвестиции

Ориентациона проценка за очекуваниот прилив на крајот на

проектираниот дисконтен период од продажбата на средствата
(на пример: 10% од вредноста на градежните објекти и опремата)

24
6. Концепти за ефектите за оценка на
ефикасноста на инвестициониот проект

Два концепти за ефектите на инвестиционите проекти –

книговодствена и финансиска концепција

а) Книговодствена концепција –

 Нето прираст на сопствениот капитал на претпријатието –

нето-добивка по оданочување

или

 Вкупна добивка, како збир на нето-добивката + каматата на позајмениот

капитал

25
6. Концепти за ефектите за оценка на
ефикасноста на инвестициониот проект
б) Финансиска концепција – се темели на нето-паричниот тек (cash
flow), при што акцентот се става на готовината, а не на нето-
добивката
Ставки
Приходи од продажбата 4000
Варијабилни трошоци 2800
Бруто-добивка од продажба 1200
Фиксни и админист. трошоци 400
Амортизација 100 500
Оперативна добивка 700
Финансиски трошоци 50
Бруто добивка пред
оданочување 650
Данок, 15% 97
Нето-добивка по оданочување 553
Прилив од амортизација 100
Готовински тек (cash flow) 653
26
7. Проекција на билансот на резултатот и на
билансот на состојбата

 Билансот на резултатот (билансот на успех) – синтетизиран преглед

на резултатите од работењето во секоја одделна година.
Краен резултат – нето добивка по оданочување или загуба.

 Билансот на состојба – ги покажува акумулираната актива и изворите

на финансирањето на капиталот.
Статички преглед на средствата и на обврските на инвеститорот

27
7. Проекција на билансот на резултатот и на
билансот на состојбата
Биланс на резултатот
Оперативен период
Ставки 1 год. 2 год. n год
За % на капацитет % % %
1. Вкупен приход
2. Варијабилни трошоци на продадени производи
Бруто-добивка од продажбата
3. Фиксни трошоци
Оперативна добивка
4. Финансиски трошоци (камати)
Бруто добивка
5. Олеснувања
Добивка пред оданочување
6. Данок на добивка
Нето-добивка
7. Дивиденди
Задржана (нераспределена) добивка за инвестирање
28
7. Проекција на билансот на резултатот и на
билансот на состојбата
Биланс на состојба
Инвестиционен период Оперативен период
Ставки 1 2 m 1 год. 2 год. n год
I Вкупна актива
1. Вкупна тековна актива
2. Вкупна фиксна актива
3. Минус акум. депрецијација
4. Загуба во тековната година
II Вкупни обврски (пасива)
5. Тековни обврски
6. Долгорочни обврски (кредити)
7. Акционерски капитал
8. Резерви, задржан профит
9. Нето добивка по оданочување
Дивиденди за плаќање
Задржана добивка за инвестирање
29
8. Проекција на готовинскиот тек за оцена на
ликвидноста на проектот
Ефикасноста на проектот се оценува од два аспекта:
оцена на ликвидноста и оцена на рентабилноста

 Ги опфаќа сите приливи и одливи на готовина (од изворите на финансирање до остатокот

на вредноста на проектот)

 Ја покажува способноста на проектот да создава “слободна“ готовина, односно дали текот

на готовинските приливи е
посилен од текот на готовинските одливи

 Прегледот на готовинскиот тек има три целини:

- готовински прилив
- готовински одлив
- вишок или недостиг на готовина (нето-приливи)

30
 8. Проекција на готовинскиот тек за оцена
на ликвидноста на проектот
 Готовински прилив
- Прилив од изворите на финансирање (акционерски капитал, долгорочни и краткорочни заеми)
- Прилив од оперативниот тек (од продажба на производи и од други приходи)
- Остаток на вредноста на проектот

 Готовински одлив
- Инвестиции во фиксни средства
- Инвестиции во обртен капитал
- Оперативни трошоци
- Трошоци за маркетинг
- Данок на добивка
- Отплати на заеми
- Исплатени дивиденди

 Вишок или дефицит на готовина

Кумулатив на готовина

31
 9. Проекција на дисконтираниот готовински тек
за оцена на рентабилноста на проектот
 Конвенционален пристап за оценка на рентабилноста – сооднос
на нето добивката и инвестициите
Инвестиционен период Оперативен период
Ставки 1 2 m 1 год. 2 год. n год
I Вкупен готовински прилив
1. Приходи од продажба
2. Други приходи
3. Остаток на вредноста на проектот
II Вкупен готовински одлив
4. Зголемување на фиксната актива
5. Зголемување на тековната актива
6. Оперативни трошоци
7. Маркетинг-трошоци
8. Данок на добивка
III Нето-готовински прилив(I-II)
Дисконтиран нето-гот. прилив - DCF
32
 9. Проекција на дисконтираниот готовински тек
за оцена на рентабилноста на проектот
 Рентабилност на акционерскиот капитал

Инвестиционен период Оперативен период

Ставки 1 2 m 1 год. 2 год. n год
I Вкупен готовински прилив
1. Вишок или дефицит на готовина
2. Платени дивиденди
II Вкупен готовински одлив
3. Инвестиции - дел за
акционерски капитал
III Нето-готовински принос на
сопствен капитал (I-II)
Дисконтиран нето-гот. прилив на
сопствен капитал - DCFак
33