Basahin ang

artikulo at
sagutan ang mga
gabay na tanong.
Mag-ingat sa mga pekeng sabon na pampaputi
 Dahil sa madali ang bentahan ng ganitong produkto at dagdag pa ang
mga dumaraming consumers. Hindi talaga mawawala ang paggawa ng
ilang mapagsamantalang mga tao ng pekeng produktong maaaring
maglinlang sa iyo. Napakarami na ring mga produkto ang nakumpiska, at
mga nahuling Kriminal na illegal na nagbebenta ng mga ito. Kaya
importante ang maging matalino sa pagpili ng produktong bibilhin. Huwag
basta basta bumili sa internet lalo kapag hindi mo kilala ang nagbebenta,
Iwasan mo rin ang matukso sa mababang presyo ng isang produkto at sa
kanilang mapanlinlang nilang na adbertismo. Kung maaari ay huwag rin
magpabago bago ng sabon. Ang paggamit ng ibat ibang uri ng sabon ay
maaaring makasama sa iyong balat at maaaring magdulot ito ng iritasyon,
pangangati, at iba pang komplikasyon.
-Bahaging sipi mula sa artikuo ng pampaputi.info
Mga Gabay na tanong:

1. Tungkol saan ang artikulo?

2. Ano/ Anu-ano ang dapat tandaan sa pagpili ng sabon na gagamitin

sa balat?

3. Ano ang maaaring mangyari sa iyo kung hindi ka magiging

mapanuri sa bawat produktong bibilhin mo?
 
Kailangang maging mapanuri ng isang tao, hindi lamang
sa mga bagay na bibilhin, kundi sa mga salitang naririnig,
sa mga napapanood , nababasa o nakikita. Gaya ng
panitkan, hindi sapat na basahin natin ito at malaman ang
mga nagaganap. Kailangan itong kilatisin mula sa may
akda, sa instruktura,sa nilalaman hanggang sa
pagsisiwalat ng mga nakatagong mensahe ng akda.
 
Ang Panunuring Pampanitikan ay isang malalim na paghimay
sa mga akdang pampanitikan sa pamamagitan ng paglalapat ng
ibat’t ibang dulog ng kritisismo para sa mabisang pag-unawa sa
mga malikhaing manunulat at katha. Isang pag-aaral, pagtalakay,
pagsusuri at pagpapaliwanag ng panitikan
Sa pagsusuri, kinakailangan ang lubos na kaalaman sa kathang
sinusuri tulad ng buong nilalaman ng akda, paraan ng
pagkakabuo nito at ang ginamit ng awtor na pamamaraan o
istilo. Kinakailangan ding ang manunuri ay may opinyong bunga
ng obhektibong pananaw laban man o katig sa katha, kaya
mahalagang siya ay maging matapat.
 
Ang Panunuring Pampanitikan ay isang malalim na paghimay
sa mga akdang pampanitikan sa pamamagitan ng paglalapat ng
ibat’t ibang dulog ng kritisismo para sa mabisang pag-unawa sa
mga malikhaing manunulat at katha. Isang pag-aaral, pagtalakay,
pagsusuri at pagpapaliwanag ng panitikan
Sa pagsusuri, kinakailangan ang lubos na kaalaman sa kathang
sinusuri tulad ng buong nilalaman ng akda, paraan ng
pagkakabuo nito at ang ginamit ng awtor na pamamaraan o
istilo. Kinakailangan ding ang manunuri ay may opinyong bunga
ng obhektibong pananaw laban man o katig sa katha, kaya
mahalagang siya ay maging matapat.
 
Ang panunuring pampanitikan ay may dalawang sangay.
Ang unang sangay ay ang Pagdulog. Ang mga uri nito ay ang mga
sumusunod:

1. Pormalistiko o pang-anyo- pinagtutuunan ng pansin ang mga

istraktura o pagkabuo.

2. Moralistiko- pinahahalagahan ang moralidad, disiplina

at kaayusang nakapaloob sa akda.
 
 
3.Sikolohikal -antas ng buhay, paninindigan, pinaniniwalaan,
pinahahalagahan at mga tumatakbo sa isipan at kamalayan ng
may akda.

4. Sosyolohikal-panlipunan -ang layunin ng panitikan ay ipakita

ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang
kinabibilangan ng may-akda
 Ang pangalawang sangay ay ang Pananalig.
Binubuo ito ng maraming uri. Ang mga uri nito ay ang mga sumusunod:
1. Klasisismo - layunin ng panitikan ay maglahad ng mga pangyayaring
payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-
iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling-pili
sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nang may kaayusan

2. Romantisismo - Binibigyang-halaga ang indibidwalismo, rebolusyon,

imahinasyon at likas; pagtakas mula sa realidad o katotohanan.

3.Naturalismo - isang pilosopikal na pananaw ayon sa kung saan ang

lahat ng bagay ay nagmumula sa mga likas na katangian at mga sanhi, at
ang espirituwal na paliwanag ay hindi kasama .
4.Impresyunalismo – isang teorya at kasanayan sa panitikan na
nagbibigay-diin sa mga agarang aspeto ng mga bagay o mga aksyon na di
binigyang pansin sa mga detalye.
5. Ekspresyunalismo – pagbabago at pagaiba ng mga bagay o mga
kaganapan upang kumatawan ito sa pananaw ng karakter ng isang
panitikan.
6.Simbolismo - paggamit ng mga simbolo upang magpahiwatig ng mga
ideya at mga katangian.
7. Eksistensiyalismo - binibigyang-diin ang bahagi ng akda na
nagpapakita ng mga paniniwala, kilos at gawi ng tauhan; ang tao ay may
malayang pagpapasya para sa kaniyang sarili upang mapalutang ang
pagiging indibidwal nito at sagayon ay hindi maikahon sa lipunan.
8. Peminismo - pagkilala ng mga kalakasan at kakayahang pambabae at
iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan.
Mga Bahagi ng Panunuring Pampanitikan:
1.Pamagat – binubuo ito ng pangalan ng akda at may-akda ng iyong sinusuri at paksa
na iyong ilalahad sa paghihimay
 
2.Panimula – impormasyon na may kaugnayan sa iyong sanaysay at kasiya-siyang
pambungad na talata na kinabibilangan ng angkop na pahayag ng tesis
 
4.Paglalahad ng Tesis – kadalasang nakapaloob sa panimula; nagsasabi sa iyong
mambabasa kung ano ang aasahan sa kaniyang mababasa: ito ay nagpapahayag ng
layunin ng iyong sanaysay – ang puntong iyong gusto iparating
 
5.Katawan – naglalaman ng paliwanag ng iyong mga ideya at katibayan mula sa teksto
at sumusuporta sa iyong inilalahad na tesis
 
6.Konklusyon – ang buod ang mga pangunahing punto na iyong ginawa, na may-
katuturang komento tungkol sa teksto na iyong pinag-aaralan
 Mga Simulain sa Panunuring Pampanitikan
1. Ang pagsusuri sa akda ay dapat may uri at katangian ng katalinuhan, seryoso at
marubdob na damdamin at ng tapat na mithi sa kalayaan.
 
2. Sa pagsusuri ng anumang akda ay kailangang mahusay ang organisasyon o
balangkas ng lahok. Bahagi ito ng disiplina ng pagsusuri.
 
3. Sa pagsusuri ng anumang akda ay dapat maging maganda ang paksa, may kalinisan
ang wika at organisado ang paglalahad.
 
4. Sa pagsusuri ay mahalagang mahagap ng may-akda ang kanyang piniling paksa,
mahusay ang pagtatalakay at organisasyon ng material, malinaw ang balangkas na
kinapapalooban ng malinaw na tesis o argumento na sinundan ng buong sanaysay, may
naidagdag sa kasalukuyang kaalaman tungkol sa panitikan at mahusay at makinis ang
pagkakasulat.
Mga Simulain sa Panunuring Pampanitikan
5. Sa pagsusuri ng tula, ang pananatili sa pananagisag sa tula ay hindi dapat panaigin. Ang
katangian ng makasining na tula ay ang sikad na damdamin at lawak ng pangitain nito. Ang
simulaing ito ay ayon kay Ruben Vega na siya ring nagsabing ang mahalaga sa tula ay ang lasa at
hipo nito at hindi ang balat ng prutas. Ayon pa sa kanya, ang buhay raw ng sining ay nasa ubod at
laman.
6.Ang pamimili ng paksang tutulain ay hindi siyang mabisang sukatan ng kakayahan ng makata.
Sa halip, ang higit na kailangang pahalagahan at sukatin upang makagawa ng makatarungang
pag-hatol ay kung papaano ang pagkatula. Ayon kay Pedro L. Ricarte, kung papaano ang buhat sa
paksang kinuha sa pagtutulong-tulong ng sensibilidad, kadalubhasaan, institusyong ang tunay na
tula ay kailangang matigib ng damdamin, kinakailangang managana sa kabuuan nito, sapagkat
kung hindi mapupuno sa damdamin, kailanma’y hindi maaaring matibag sa mga taludtod nito
ang isang kagandahan.
7. Ang susuriing akda ay kailangang napapanahon, may matibay na kaisahan, makapangyarihan
ang paggamit ng wika at may malalim na kaalaman sa teoryang pampanitikan.
8. Ang susuriing akda ay kailangang nagpapamalas ng masinop na pag-uugnay ng mga sangkap ng
pagsulat.
Bakit mahalaga ang panunuring pampanitikan?

Mapahahalagahan lamang natin nang lubos ang isang akda kung tayo’y
may kinalaman sa pagsusuri nito. Tingnan ang Talahanayan, ipinapakita
dito ang pagkakaiba ng panunuri at kritisismo.
Panunuri Kritisismo
1. Naghahanap ng maaaring ibahagi 1. Naghahanap ng kulang.
2.Naghahanap ng estruktura 2.Naghahanap ng mali
3.Nagtatanong upang 3.Nagbibigay agad ng hatol sa hindi niya
mapaliwanagan maunawaan.
4.Nakalahad sa mabuti, matapat at 4.Naklahad sa malupit at mapanuyang tinig
obhetibong tinig.
5.Positibo 5.Negatibo
6.Kongkreto at tiyak 6.Malabo at malawak
7.Tumitingin lamang sa kung ano 7.Naghahanap ng pagkukulang sa manunulat
ang nasa pahina. at sa akda.
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng isang Kritiko

• Ang kritiko ay matapat sa sariling itinuturing ang panunuri ng mga

akdang pampanitikan bilang isang sining.

• Ang kritiko ay handang kilalanin ang sarili bilang manunuri ng akdang

pampanitikan at hindi manunuri ng lipunan, manunulat, mambabasa o
ideolohiya.

• Ang kritiko ay laging bukas ang pananaw sa mga pagbabagong

nagaganap sa panitikan.
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng isang Kritiko

• Ang kritiko ay iginagalang ang desisyon ng ibang mga kritiko na patuloy

na sumasandig sa ibang disiplina gaya ng linggwistika, kasaysayan,
sikolohiya, atbp.
• Ang kritiko ay matapat na kumikilala sa akda bilang isang akdang
sumasailalim sa paraan ng pagbuo o konstruksyon batay sa sinusunod na
alituntunin at batas.
• Ayon kay Alejandro G. Abadilla, kailangan ng isang kritiko ang tigas ng
damdaming naninindigan upang maging tiyak na kapakinabangan ng
panitikan ang kanyang pagmamalasakit, ay ipinakilala ng mga pangyayari
nang mga unang taon ng kanyang pamimili.
 
Aktibiti:
A. Bakit mahalaga na magkaroon ng panunuri sa panitikan? Ipaliwanag
ang sagot gamit ang hindi kukulangin at hihigit sa lima (10)
pangungusap.

B. Panoorin ang laman ng kawing na ito :

https://www.facebook.com/TANGGOLWIKA/videos/686604192204948/
B.1 Ano ang nilalaman ng bidyu?
B.2 Paano sinuri ng tagapagsalita ang paksang sinuri?
B.3 Naging matapat ba ang tagapagsalita sa kanyang ginawang
pagsusuri? Ipaliwanag ang sagot.
 Suriin ang tulang pinamagatang “Sandalangin” ni Joel
Arrogante. Suriin ito ayon sa banghay o pagkakasunod-
sunod ng mga bahagi ng panunuring pampanitikan.
Lagyan ng batayan ang pagsusuri na maaaring magmula
sa isang balita, dyornal,etc. Upang hindi maging palagay
ang pagsusuring magaganap.
 
 Mga Sanggunian:
 
Abesamis, Norma R. et.al. Komunikasyong Filipino: Valenzuela City. Mutya Publishing House, Inc. 2006.
Morong, Diosa N. at Cruz, Cynthia B. Retorikang Tesaryo 2004.
Gonzales-Garcia, Lydia. Makabagong Balarilang Filipino, Mamila; Rex Bokstore
Agustin-Decena, Josefina at Edith Aragoza-Macalino. Retorika, 436 M. Leyra St. Dela Cruz Comp.
Mandaluyong City
 
 
Iba pang hanguan
1. https://bestschooleverblog.wordpress.com/2017/08/03/panunuring-pampanitikan/
2. https://www.slideshare.net/karenmfajardo/kahulugan-at-kahalagahan-ng-panunur
ing-pampanitikan-katangian-ng-isang-mahusay-na-kritiko
3. https://mgatakdangaralin.blogspot.com/2013/02/tula-sandalangin-ni-joey-arrog
ante.html