National Commission For Culture

And Arts, at editorial Consultant.

PANUNURING PAMPANITIKAN
Karanasan: Si Landicho ay isang
Elizabeth C. Butchayo
actor sa teartro, TV at pelikula at
BSED 2-A FILIPINO isang aktibista sa larangan ng
kultura. Pangulo siya ng 16 th World
Pamagat: BULAKLAK NG Congress of Poets na nagdaos noong
MAYNILA Agosto 2000 ng pandaigdigang
Nobelista: Domingo G. Landicho kongreso ng mga makata sa
Pilipinas sa pagtataguyod ng United
Buong Pangalan: Domingo poets Laureate International. Pinili
“domeng” Goan Landicho siya ng International Biographical
Kapanganakan: Agosto 4, 1939 sa Centre Cambridge sa
Luntal Taal Batangas England na isa sa 2000 Outstanding
Kasalukuyan edad: 81 Writers of the 20th Century. Isa
siyang International Fellow ng
Ama: International Writing Program ng US
noong 1987 at naging keynote
Ina:
speaker ng Asian Writers
Edukasyon: Nakamit niya ang Conference sa Seoul, Korea noong
kanyang Bachelor of Arts at BS in 1993. Naging kinatawan siya ng
Journalism degrees sa Lyceum of Pilipinas sa mga pandaigdigang
the Philippines. Nakuha din niya komperensiya sa Gemany (1981),
ang Masteral Degree sa edukasyon Vietnam (1983), Colombia (1983),
sa National Teachers College. Russia (1986), US (1992), at United
Pagkatapos nito ay nakakuha din Kingdom (1997). Isa siyang
siya at nagkaroon din siya ng Examiner Responsible sa Filipino ng
Degree sa Bachelor of Law sa International Baccalaureate
Lyceum of the Philippines. Noong Organization sa England. Noong
1994 naman, natamo niya ang 2003, si Dr. Landicho ay itnanghal
Ph.D sa Filipinology sa Pamantasan bilang S.E.A. Writer Awardee ng
ng Pilipinas kung saan nagsilbi siya bansang Thailand bilang pagkilala
bilang Writer-in-Residence at bilang sa kanyang kontribusyon sa
propesor sa Departamento ng literatura sa Asya.
Filipino at Panitikang Pilipino.
Parangal: Sa edad na 68, si
Trabaho: Si Domingo G.Landicho Landicho ay ginawaran ng titulong
ay makata, kuwentista, Propesor Emeritus, pinakamataas
mananaysay, editor, kolumnista, ng pagpapakilala sa Unibersidad ng
nobelista at dramatista. Isa siyang Pilipinas.
artista sa tanghalan at telebisyon at
-nakatanggap sila ng madaming
pelikula at isang Broadcaster sa
parangal sa Carlos Palanca
Radio Veritas, bukod sa kanyang
Memorial Awards, CCP Balagtas
pagiging Execom Member ng
Awards, KADIPAN Literary Contest,
Catholic Mass Awards at Institute of
National Language Awards.
-ang isa niyang nobela “ Bulaklak
ng Maynila” na nagkamit ng
Dakilang Gantimpala sa Carlos
Palanca Memorial Awards for
Literature ay ginawang premyadong
pelikula.
-tumanggap ng Artist Ambassador
Award mula sa Artist Embassy
International sa California, USA,
noong 2000, Poet of the Millenium
Award mula sa International Poets
Academy, India noong 2000.
-Si Dr. Landicho ay itnanghal bilang
S.E.A. Writer Awardee ng bansang
Thailand bilang pagkilala sa
kanyang kontribusyon sa literatura
sa Asya.
Teoryang Pampanitikan:
Maraming iba’t-ibang teorya ang
maaaring maiugnay sa nobelang
“Bulaklak ng Maynila” dahi ang
nobelang ito ay sumasalamin sa
pagkatao,pananaw,realidad sa
buhay ng tao at sa lipunang
kinabibilangan na siyang nagiging
daan upang mamulat ang ating
kamalayan sa bawat nangyayari at
patuloy na nangyayari sa ating
lipunan at nag-iiwan ng aral sa
bawat mambabasa. Nabubuksan rin
ang kamalayang pantao sa bawat
mambabasa. Bawat kabanata ay
laman ng kahirapan,hinagpis,poot
sa buhay maaaninag dito ang
karanasan sa buhay.
Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
nakita kong teoryang pampanitikan
na napapaloob sa nobela:
1.Teoryang Kultural- Ang layunin
ng teoryang ito ay ipakilala ang
kultura, kaugalian, paniniwala at
tradisyon ng mga tao sa lipunan na
kanilang kinabibilangan at
ginagalawan. Tradisyong
nagpapakilala sa mg kultural na
aspeto ng isang lugar na
ginagalawan kasama na rito ang
mga paniniwala at pamahiin.
Malinaw na ang nobela ay may
teoryang kultural dahil sa kulturang
Maynila sa mga pagdiriwang at Pista
ng Poong Nazareno at ang
tradisyong Santakrusan na
nabanggit sa nobela. Nakung saan
ang mga pangunahing tauhan sa
nobela ay gumanap bilang reyna
Elena si Ada si Cris naman ang
kanyang konsorte. Hermano at
Hermana naman sina Timo at Azun.
2.Teoryang Romantisismo- Ang
teoryang ito ay ipamalas ang iba’t
ibang paraan ng tao o sumasagisag
sa to sa pag-aalay ng kanyang pag-
ibig sa kapwa, bansa at mundong
kinalakhan. Ipinapakita rin sa akda
na gagawin ng isang nilalang ang
lahat upang maipaalam lamang ang
kanyang pag-ibig sa tao o bayang
napupusuan. Malinaw na ang
nobelang “Bulaklak ng Maynila” ay
may teoryang romantisismo, ito ay
kwento ng pakikipagsapalaran sa
buhay pag-ibig ni Ada at sina Ed at
Cris na umibig sa kanya. Parehong
nahulog ang loob ni Ada sa dalawa
ngunit mas pinili niya sa piling ni
Ed na kahit mahirap ang kanilng
pamumuhay ay itinataguyod naman
siya ni Ed sa malinis at may
prinsipyong pamamaraan. Sa hirap
ng buhay patuloy silang lumalaban
at nakikipagsapalaran at ang
kanilang pag-iibigan ang bagbigay
sa kanila ng lakas upang mag
pursige sa hamon ng buhay.
3.Teoryang Realismo- Ang layunin
ng panitikan ay ipakita ang mga
karanasan at nasaksihan ng may-
akda sa kanyang lipunan. Sa
nobelang “Bulaklak ng Manila” ay
nagpapakita ito ng teoryang
realismo dahil sa mga paghihirap na
nararanasan at kinakaharap nila
Ada, Azun at Roque na hindi
nalalayo sa totoong pangyayari sa
buhay ng tao. Araw-araw tayong
nakikipagbuno upang magbanat ng
buto para may makain at mabuhay.
Hindi na ito bago sa ating lipunang
ginagalawan dahil kaliwa’t-kanan
ang kahirapang ating nararanasan.
Ito ang realidad ng buhay. Ang
nobelang ito ay hango sa buhay na
hinalukay ng nobelista sa lungsod
na naging bahagi ng kanyang
pagkatao sa loob ng maraming taon.
Na kung saan ang kahirapang
mababasa sa nobela ay naranasan
at nasaksihan ng may akda at
nangyari ito sa Tondo Maynila na
talamak ang kahirapang
nararanasan ng mga nakatira sa
lugar na iyon. Nangibabaw ang
teoryang realismo sapagkat ang
nobelang “Bulaklak ng Maynila” ay
hinango sa realidad. Nagpapakita ito
ng makatotohanang paglalarawan
ng tao, lipunan at kapaligiran na
nagpangibabaw sa kagandahan ng
nobela. Ipinakita rin dito ang mga
pangyayaring maaaring maganap sa
tunay na buhay.
4.Teoryang Feminismo- Ang
layunin ng panitikan ay magpakilala
ng mga kalakasan at kakayahang
pambabae at iangat ang pagtingin
ng lipunan sa mga kababaihan. Ang
nobelang “Bulaklak ng Maynila” ay
may teoryang feminismo dahil ang
pangunahing tauhan sa nobela ay
babae na nagtataglay ng
pambihirang kalakasan sa pagharap
niya sa hamon ng buhay. Si Ada ay
sinubok ng karanasan sa buhay na
hindi niya aakalaing ito ay kanyang
mararanasan siya ay nagahasa at
nawalan ng taong minamahal.
Ngunit ang pangyayaring ito sa
kanyang buhay ay hindi naging
hadlang upang lumaban siya at
ipagpatuloy ang kanyang buhay.
Dahil sa karanasang ito ay mas
naging matibay pa ang kanyang
kalooban at ang kanyang
paninindigang huwag susuko dahil
ang bukas ay panibagong hamon na
naman ang iyong kakaharapin na
mas malakas ang hagupit na
maaaring makawasak sa buo mong
pagkatao.
5.Teoryang
Saykolohikal/Sikolohikal- Ang
layunin ng panitikan ay ipaliwanag
sa pamaamgitan ng pagpapakita ng
mga salig (factor) sa pagbuo ng
naturang behaviour (pag-uugali,
paniniwala, pananaw, pagkatao) sa
isang tauhan sa kanyang akda.
Ipinakikita sa akda na ang tao ay
nagbabago o nagkakaroon ng
panibagong behaviour dagil may
nag-udyok na mabago o mabuo ito.
Ang nobelang “Bulaklak ng Maynila”
ay may teoryang saykolohikal dahil
ang pananaw, pagkatao at pag-
uugali sa buhay ni Azun ay biglang
nagbago noong nakulong ang asawa
niyang si Roque na kahit kalian
hinding-hindi niya ipagpapalit ang
kanyang dangal at katapatan sa
kanyang asawa kahit anong
mangyari. Ngunit bigla itong
naglaho noong ginipit siya ni Timo  kumawala ang damdaming
at inalok siya na tumira sa kanyang kanyang nararamdaman o
bahay. Nilimot ni Azun ang kanyang pakawalan ang damdamin.
dangal at tinanggap ang inaalok sa
3. Kasiphayuan
kanya ni Timo at kinalimutan ang
kanyang asawa na nasa  pagkatalo, bigo
bilangguhan. Dahil sa nangyari sa
kanyang buhay natulak siyang 4. Maralita
talikuran ang kanyang dangal para  mahirap ang buhay
sarili at anak uapang sila ay
mabuhay. 5. Taos-damdamin

6. Teoryang Markismo/Marxismo-  bukal sa damdamin o sensero

Ang layunin ng teoryang ito ay sa damdamin
ipakita na ang tao o sumasagisag sa 6. Palipad-hangin
tao ay may sariling kakayahan na
umangat sa buhay sa pagdurusang  hindi makatotohanan ang
dulot pang ekonomiya, kahirapan at sinasabi o binibigkas
suliraning panlipunan at
7. Butas ng karayom
pampulitika. Ang mga paraan ng
pag-ahon mula sa kalugmukan sa  masikip ang daraan
akda ay nagsisilbing modelo para sa
mga mambabasa. Nangibabaw rin 8. Nagsasalimbayan
sa nobela ang paglalaban ng  pasalit-salit
mahirap sa mayaman, mahina sa
malakas at mabuti sa masama. 9. Langit-langitan ng kanyang
Nagpapakita ng diskusyon at kwarto
pananamantala sa karapatang  kisame sa kanyang kwarto
pantao.
10. Kumaltab ang pinto ng kwarto
A. TALASALITAAN
 nabuksan ang pinto ng
1.Ulilang larawan kwarto
 ito ay isang pangayayri sa 11. Kalapati ng lahat
buhay ng tao na pagkatapos
ang isang kasiyahan ay  Isang bayarang babae o alipin
iniiwan na lamang basta ng ng nakararami
tao ang lugar kung saan nila
ito idinaos. 12. Makikiri

 Maaarte, maluho, maraming

aksesorya sa katawan

13. Makating dila

2. Humulagpos
  Taong hindi marunong ay nakakaranas ng parehong
magtago ng sikreto at hindi sitwasyon na ipinakita sa nobela.
mapagkakatiwalaan. Ipinapakita rin dito kung paano
natin harapin ang ganitong klaseng
14. Pumaikpik
buhay, kung ano bang klasing
 Nangingibabaw, namayani, landas ang dapat nating piliin, kung
namagitan matuwid ba o marahas na landas.
Ipinakita rin dito na napakaraming
15. Manikluhod
mga tao sa Pilipinas ang
 Nagmamakaawa,humihingi nakakaranas ng kahirapan. Minsan
ng kababaang-loob, nama’y mat mga atong mapagbalat-
pagsusumamo, pakikiusap kayo para makuha ang pansariling
interes lamang. Pero sa kabila nito,
16. Nakamata
marami rin ang lahar ay gagawin
 Nakatitig, nakatingin ng para bumangong muli.
mariin, tinatanaw
Pero kahit ano pang sabihin ng
17. Magpatianod pamahalaan na an gating
ekonomiya ay umuunlad, marami
 Sumabay sa agos, parin ang mga mahihirap. Sadyang
magpadala, bumigay, ang ekonomiya lamang ang
dumaloy, bumalisbis,
umuunlad pero ang mga tao ay
tumalaytay,dumaluydoy
hindi. Kung ang ekonomiya ay
18. Lugami totoong umuunlad na, bakit marami
paring hindi matustusan ang kani-
 lubog, lupaypay, lugmok kanilang pangangailanagan sa
19. Banaag buhay? Nalulugmok pa dahil sa mga
mapang-aping nakakataas.
 kislap, andap,kutitap,anag-
ag, sinag, aninag Sa makatuwid, kinakailangan
nating maging matatag kahit tayo ay
nakakaranas ng mga ganitong
sitwasyon sa buhay. Huwag na
B. Paksa/Tema huwag tayong susuko dahil lahat ng
ito ay pagsubok lamang sa atin. Isa
Ang nobelang “Bulaklak ng Maynila” pa rito ay, huwag tayong umasa sa
na isinulat ni Domingo G. Landicho swerte, marunong dapat tayong
ay tungkol sa madilim at kumayod, at magpakahirap na
mapanganib na realidad ng buhay makuha ang mga bagay na gusto
ng mga mahihirap at kung papaano natin sa madaling salita marunong
sila mas magiging matatag sa din dapat tayong magsakripisyo.
buhay. Nagpapakita rin ito ng Matuto tayong kumilos ., huwag
maraming kahulugan lalong-lalo na umasa lamang dahil, Ang awa ay
sa ating mga Pilipino. Sapagkat tayo
nasa Diyos lang at ang gawa ay
nasa atin palagi. Hindi tayo uunlad
kung hindi tayo kikilos. Tandaan
na, kailanma’y ang kahirapan ay
hindi katwiran sa pagkamit ng
hangarin sa buhay, bagkus matuto
tayomg magsumikap na makamit
ito.
C.Tagpuan
Looban- dito makikita ang iba’t-
ibang klase ng mga taong
mahihirap. Dito nakatira sina Ada,
Azun, Roque at Timo na mga
pangunahing tauhan sa nobela.
Bangketa- ito ang pangunahing
pinagkukunan ng ikakabuhay ng
mga taong taga Looban. Dito sila
araw-araw na nakikipag buno sa
hamon ng buhay dahil sa
kahirapang kanilang nararanasan.
Bahay ni Timo- ito ang hawlang
pilak na tinirhan nila Ada at Azun
pagkatapos makulong ang asawa ni
Azun na si Roque. Dito rin ginahasa
ni Timo si Ada habang natutulog sa
kanyang silid.
Tabing-ilog- pinuntahan ni Ada si
Ed upang humingi ng tulong dahil
sa pangyayaring nakulong ang
kanyang ama at pianaplayas na rin
sila sa kanilang tinirhan. Ngunit
nang dumating si Ada sa bahay na
tinitirhan ni Ed ay hindi niya
inaasahang pumanaw na ang
kanyang Tiya Doray. Dito rin
tumira sila Ed at Ada noong sila ay
nagsama.
Klab- pinasukan at sumayaw si Ada
upang magkaroon ng perang
pangtulong sa pagpapalibing sa tiya
ni Ed na nakaburol. Ngunit noong
naglaon ay nagtrabaho na lamang
siya bilang taga-hugas ng pinggan
sa Klab dahil gusto ni Ed na
mamuhay sila ng marangal.
Kulungan- kung saan ikinulong si
Roque sa salang pagpatay sa isang
Instik na kanilang nilooban ng
bahay para magnakaw.
Simbahan- dito ibinurol ang ang
labi ng batang kaibigan ni Ada. Dito
rin nagdsal si Ada at Angelita.
Ilalim ng tren- dito pinatay at
binaril ni Timo si Ed na kinakasama
ni Ada dahil hindi matanggap ni
Timo na napunta si Ada kay Ed.
D. Mga Tauhan
Mga Pangunahing Tauhan
1. Ada- Siya ay tauhang
protagonista sapagkat isa siya
sa mga bidang tauhan na
pinag-ikutan ng istorya at
tauhang lapad dahil mula
umpisa ay nanatiling busilak
ang kalooban at walang
naganap na pagbabago sa
kanyang ugali. Si Ada ay
larawan ng isang marikit na
dalaga at mapagmahal na
anak. Mahinhin at mabait sa
kapwa. Sa kabila ng lahat ng
pagsubok nanatiling matatag
si Ada kahit ilang beses na
 natapak-tapakan ang
kanyang dangal puri’t
dignidad dala narin ng
paniniwalang “ang nakaraan
ang lakas ng
kinabukasan”.Isang
magandang nagdadalaga at
kaisa-isang anak ng mag-
asawang Azun at Roque.
Binansagang Prinsesa ng
bangketa dahil sa angking
kagandahan.
2. Azun- ina ni Ada na dating
nagtratrabaho sa Klab at ang
lihim na kalaguyo ni Timo
dahil sa pagkakautang ay
napilitan siyang ibayad ang
kanyang katawan. Isa siyang
tindera sa bangketa at asawa
ni Roque. Siya ay tauhang
protagonista sapagkat isa siya
sa mga bidang tauhan na
pinag-ikutan ng istorya at
tauhang lapad dahil mula
umpisa ay nanatiling busilak
ang kalooban at walang
naganap na pagbabago sa
kanyang ugali. Si Azun ay
larawan ng isang dakilang
asawa at mapagmahal na ina.
paniniwalang “habang may
buhay may pag-asa”.
3. Roque- ang asawa ni Azun na
palaging lasing na umuuwi
dahil sa mga tsismis sa
kanyang asawa na may
kalaguyo itong iba. Dahil sa
tindi ng hirap ng buhay
napilitan siyang magnakaw at
man loob sa bahay ng isang
Instik ngunit sa kasamaang
palad siya ay nakapatay at
nakulong.
4. Timo- isang dating magbobote
na naging mayaman dahil sa
pagsusumikap ngunit
gahaman. Ang
pinagkakautangan nang halos
lahat sa Looban. Bagong
kinakasama ni Azun noong
nakulong ang kanyang asawa.
Ang nagsamatala kay Ada.
5. Ed- ang binatang may
pagtingin kay Ada at laging
tumutulong kay Ada kung
may problema ito. At nang
kalaunan ay naging
kasintahan ni Ada at
nagsama sila sa iisang
bubong. Tinanggap niya lahat
ang nangyari kay Ada dahil
mahal na mahal niya ito. Siya
ay tauhang lapad dahil mula
umpisa ay nanatiling busilak
ang kalooban at walang
naganap na pagbabago sa
kanyang ugali. Si Ed ay
larawan ng isang matipuno at
matikas na lalaki na may
pagtingin kay Ada. Masipag at
determinado. Buong tapang
siyang humarap sa mga
pagsubok, nangibabaw ang
pagmamahalan nila ni Ada at
naniniwala siya na ang
kapangyarihan ng pag-ibig
ang bubuhay sa kanila ni Ada
ngunit sa kasamaang palad ay
binawian siya ng buhay
habang naghahanapbuhay na
labis na ikinalungkot ni Ada.
6. Cris- kamag-aral ni Ada na
pangarap ang pag-aartista at
unang nakakuha sa
pagkababae ni Ada. Siya din
ang unang kasintahan ni Ada.
Naging kapareha ni Ada sa
Reyna Elena. Siya ay tauhang
lapad dahil mula umpisa ay
nanatiling busilak ang
 kalooban at walang naganap
na pagbabago sa kanyang
ugali. Si Cris ay larawan ng
mananayaw at mang-aawit na
binata na kapwa may
pagtingin rin kay Ada. May
katangkaran at mabait. Saglit
mang nasilaw ng salapi
nagapi parin ang tukso at
nangibabaw ang kababaang-
loob. Minsan sinubok ng
tadhana ngunit unti-unti ring
nakabangon at namuhay ng
payapa.
7. Angelita- isang batang bulag
na nagpapalimos sa harapan
ng bangketa habang umaawit.
Kaibigan ni Ada. Siya ay
tauhang lapad dahil mula
umpisa ay nanatiling busilak
ang kalooban at walang
naganap na pagbabago sa
kanyang ugali. Si Angelita ay
larawan ng isang mabait na
ulilang angel ng bangketa na
pinagkaitan ng kakayahang
makakita. Sinubok ng iba’t-
ibang suliranin subalit
nanatiling matatag.
Natagpuan ang presensya ng
pamilya sa katauhan nina
Azun, Roque, Ada at Mang
Tomas. Naki-agos sa laro ng
tadhana at kalauna’y
nabuhay ang pag-asang
makakita ng liwanag sa
tulong ng mga mabubuting
loob.
8. Mang Tomas- ang matandang
sapateros sa bangketa at
inaama ng lahat ng Looban.
Siya din ang nakakita kung
paano pinatay ni Timo si Ed.
Siya ay tauhang lapad dahil
mula umpisa ay nanatiling
busilak ang kalooban at
walang naganap na
pagbabago sa kanyang ugali.
Si Mang Tomas ay larawan ng
isang dakilang sapatero na
may busilak na kalooban.
Mahinahon at malumanay
dala narin ng katandaan.
Nabalot ng kalungkutan ang
buhay sapagkat wala na
siyang katuwang subalit
naging matatag. Sa kabila ng
nakatagong kalungkutan
nagawa niyang tumulong sa
kapwa at pumanig sa
kabutihan. Kalauna’y naging
masaya sa piling ng
tinuturing na kapamilya, ang
mga tao sa bangketa.
Iba pang Tauhan
1. Aurora- ang babaeng pulubi
na nag-ampon kay Angelita
pansamantala.
2. Boyet- anak ni Aurora
3. Mag-inang pulubi- laging
nasa likod ng simbahan o
kaya’y sa harap nito upang
mamalimos. Isang payat na
babae na laging karga-karga
nito ang kanyang anak.
4. Mirna- ang batang babae na
sinamahan si Ada papunta
kina Ed sa tulay ng tabing ilog
nang namatay ang tiya nito.
Si Mirna ay larawan ng isang
marungis na pulubi na
nakatira sa lansangan. Isa
siya sa mga naging mabuti at
tapat na kaibigan ni Ada.
Hanggang greyd tri lang ang
natapos kaya naman wala
siyang pangarap sa buhay,
umaasa sa kakarampot na
 limos-awa at nakiki-daloy
nalang sa agos ng buhay.
5. Doray- tsismosa sa Bangketa.
Tiya ni Ed. Si Doray ay
larawan ng isang matabil at
tsismosang magsasampagita
na tiyahin ni Ed. Makiri at
madaling masilaw sa salapi.
Hindi rin nagtagal at binawian
ng buhay.
6. Aling Mimay- ang katulong ni
Timo sa bahay nito. Siya ay
tauhang lapad dahil mula
umpisa ay nanatiling busilak
ang kalooban at walang
naganap na pagbabago sa
kanyang ugali. Si Aling Mimay
ay larawan ng isang alipin ni
Timo na labag man sa
kalooban ay sinusunod ang
anumang utos ng amo.
Bagmat nabulag panandali sa
kamay ni Timo nakalaya rin
siya at nabuhay ng payapa sa
tulong narin nina Ada at
Mang Tomas.
7. Mr. Tsan- ang may-ari ng
restawran sa Bangketa
8. Terisita- ang babaing
nagtratrabaho sa Klab na
kilala sa kanyang mga
pangalan bilang si Trixia,
Teresing, Tessie, Terie at Sita.
Si Teresita ay larawan ng
isang maralitang nakasentro
ang buhay sa pagsasayaw at
pagbibigay-aliw sa klab.Isa rin
siya sa mga kaibigan ni Ada.
Makapal ang mek-ap,
makintab at halos lumabas
ang kaluluwa kung manamit.
Siya rin ang nagtulak kay Ada
na tikman ang buhay sa klab.
9. Lalaking Instik- ang may-ari
ng tindahan ng tinapay. Ang
nagtangkang gahasahing muli
si Ada.
E. Banghay
Si Azun ay isang tindera sa
bangketa na may asawa’t anak na
nakatira sa Looban. Ang asawa
niyang si Roque ay isang lasenggero
at nakulong sa salang pagnanakaw
at pagpatay ang kaniyang anka
naman na si Ada ay isang dalaga na
nag-aaral pa lamang sa sekondarya.
Ang pamilta ni Azun ay nakatira
lamang sa isang iskwater na kung
saan ay inuupahan lang nila ito sa
kanilang Barangay Chairman na si
Timo. Dahil nga sa sobrang
kahirapan at tadtad sa utang kay
timo, nagkaroon sila ng lihim na
relasyon na kung saan sa
pagbibigay ng katawan ni Azun sa
pinagkakautangan nilang si Timo.
Nang makulong ang asawa ni Azun
nasi Roque na siyang si Timo ang
may kagagawan, pinatuloy niya ang
mag-ina sa kanyang tahanan. Si
Timo ay matagal nang may
pagtingin kay Azun kahit may
asawa na ito kaya’t ginamit niya ito
upang mapasakanya si Azun. Lingid
sa kanilang kaalaman na si Timo
pala ay may balak na gahasahin si
Ada. Hindi siya makapaniwalang
magagawa iyon ni Tim okay Ada
kayat napagdesisyunan ni Ada na
lumayas sa bahay ni Timo. Malayo
sa mga galamay ni Timo. Nang
lumayas si Ada , tumungo siya sa
bahay ng kaibigan niyang si Myrna .
huimgi siya ng pahintulot na kung
pupwede ba siyang makitira sa
bahay ni Mryna, pro nakapagtatakat
wala ang mga magulang sa bahay ni
Myrna at doon inamin niyang nag
tratrabaho at sumasayaw siya sa
klab. Dahil kinakailangang
matustusan ni Ada ang kaniyang
sarili, napagdesisyunan niyang
subukang pumasok at sumayaw sa
klab. Hanggang sa dumating ang
panahon na si Ada ay nasanay na
sa kaniyang ginagawa, maging ang
kanyang ugali ay napakalaki narin
ng ipinagbago. Kaya’t isang araw,
nagkita sila ni Ed ang kababatang
kaibigan ni Ada na amy gusto rin sa
kany noong simula pa lamang.
Napagdesisyunan ni Ada na sila ay
magsama na at tumira sa iisang
bubong. Sa sobrang bilis ng
pangyayari, namatay si Ed nang
dahil siya ay binaril ni Timo ngunit
hindi alam ni Timo na amy nakakita
sa kanyang ginawa at ito ay sina
Mang Tomas at ang kaniyang apo
na si Melissa. Noong malaman na
ng pamilya ni Ada na namatay si
Ed, agad isinumbong ni Mang
Tomas kay Azun na si Timo ang may
kahgagawan nito. Sa sobrang galit
ni Azun ay naisipan niyang patayin
si Timo gamit ang kutsilyo habang
si Timo ay kumakain. Lalong
tumindi ang mga pangyayari,
maging ang kanilang kapitbahay ay
tumulong narin hanggang si Timo
ay nawalan nan g buhay at
natagpuan na lamang ang kaniyang
bangkay noong umagang iyon sa
ilalim ng tulay. Simula sa araw na
iyon, nagkaroon ng pag-asa ang
mga tao na kung saan Malaya na
sila sa pagdiddikta, at
pagmaamlupit ng dati nilang
Barangay Chairman na si Timo.
Ang nobela ay tungkol sa
dehumanisasyon sa paglago ni Ada
ngunit ang pananaw ay hindi
nalunod sa kumunoy ng pesimismo
kundi nagwakas sa pananagumpay
ng diwang tao na may
pagmamalasakit sa danagl, pag-ibig
at pangarap.
F. Paggamit ng Simbolismo
Bangketa
 Sumisimbolo sa mga taong
tsismosa’t tsismoso o mga
taong nagkakalat ng mga
masasama o di
makatotohanang balita na
nakatira sa Looban. Ang
bangketa ay isang uri ng
lipunan na nakapaloob sa
sumasaklaw na higit na
malaki at maluwag na
lipunan. May sarili itong
batas na sinusunod, batas ng
kaugalian at kagandahang-
asal, na isinusulat ng isang
buhay-lugsod na isang kahig-
isang tuka.
Nagkukulapuhan ng tae
 Ipinahihiwatig nito ang
pagkalat ng masamang balita,
sumisimbolo naman ang tae
sa tsismis, masama o di
makatotohanang balita. Kahit
saan lugar hindi maiiwasang
makarinig ka ng tsismis pero
na saiyo na ito kung paano
timbangin ang katotohanan
 at unawaing mabuti ang
bawat salitang iyong
naririnig.
Larawan ng Madona
 Sumisimbolo sa mag-inang
pulubi na nasa lansangan
nakalahad ang palad at
umaasa sa kakarampot na
barya. Sa lipunan ating
ginagalawan ay talamak at
kalat ang ganitong pangyayari
dulot ng matinding
kahirapang ating natatamo,
kaya naman ang iba ay dito
na lamang kumakapit upang
may makain.
Bituka ng bangketa
 Sumisimbolo sa buhay ng
mga tao sa looban. Handang
kumapit sa patalim
guminhawa lamang ang
buhay, gaya ng ginawa ni
Roque sa kagustuhang
maiahon sa kahirapan ang
kaniyang pamilya ay nagawa
niyang magnakaw dahil sa
kanyang ginawa ay hindi
lamang ang kalayaang
masilip ang langit sa labas
ang nawala sa kanya ngunit
pati ang kanyang pamilya ay
nawala rin sa kanya.
Latak ng Lipunan
 Sumisimbolo sa pananaw ng
mga tao na umaasa sa ilegal
na paraan para mabuhay at
may pantawid gutom. Ito ang
katotohanang nasasalamin sa
ating lipunan. Marami mang
nakakaangat sa buhay ngunit
mas marami ang nakalagapak
sa putik na sa sobrang lalim
ay hindi na makagulapay sa
pag-ahon kung kaya’t sila ay
kumakapit sa patalim para sa
isang kahig-isang tukang
buhay.
Ilog
 Sumisimbolo ito sa patuloy
na pag-agos ng buhay. Ang
mga hindi nakapag-aral ay
sadyang walang pangarap,
kuntento na sila sa limos awa
sa isang araw kaya naman
sila ay nakikiagos sa daloy ng
marumi at maralitang buhay.
Ngunit kung patuloy kang
nakikisabay sa agos ng ilog
ay walang patutunguhan ang
iyong buhay matututo tayong
magsumikap upang ang
buhay at pangarap natin ay
lumago huwag patangay sa
agos ng ilog.
Gulong
 Sumisimbolo sa buhay ni Ada
at Azun at maging ng lahat ng
tao sa mundo. Minsan nasa
ibabaw, minsan nasa itaas.
Huwag magsalita ng patapos
dahil ang mundo ay parang
gulong patuloy ang pag-ikot
hindi moa lam kung naong
susunod na mangyayari sa
iyong buhay.
Pulang Langgam
 Sumisimbolo sa mga taong
maagang kumakayod sa
bangketa para may pantawid
gutom sa hapunan. Ang
 taong maagap tiyak hindi
gugutumin kahit darating ang
tag-gutom. Ugaliing maging
maagap sa buhay huwag
umaasa dahil ikaw mismo
ang gagawa ng sarili mong
buhay.
Alon
 Sumisimbolo sa mabagsik na
pagbibiro ng tadhana. Ang
taas babang paglalaro nito at
hampas na walang humpay
na hahantong sa paraisong
dalampasigan. Sa paghampas
ng matinding alon sa iyong
buhay ay huwag kang
panghinaan ng loob dahil ang
lahat ng iyong paghihirap ay
may kaginhawang dulot at
lahat ng problema ay may
solusyon paganahin ang
iyong isip at patibayin ang
iyong loob sa lahat ng
pagkakataon.
G. Paglalapat
Para sa akin ang kahulugan ng
pamagat bago ko pa ito nabasa ay
isang babaeng marikit at mahinhin
mula sa salitang bulaklak na nasa
lungsod ng Maynila. Ngunit ako ay
namangha sa bawat pangyayari sa
bawat kabanata ng nobela. Habang
akin itong binabasa ay nadadala
ako sa kasulok-sulukang bahagi ng
lipunang maralita. Sa unang tingin
sa libro ito ay simple na may
simpleng pabalat ngunit kalakip
nito ang kuryusidad sa aking isip.
Ito ang nag-udyok sa akin upang
akin itong bilhin at basahin. Sa
aking pagbuklat lalo akong nasabik
sa bawat kabanata dahil sa bawat
kabanata ay may pamagat at bawat
pamagat ay mapapaisip ka talaga
kung bakit ganon ang pamagat ng
kabanatang iyon halimbawa ng mga
pamagat na nakalakip sa nobela ay
“Bituka ng Bakal”, “Mata ng
Sindak”, “Talulot sa bangketa” at
marami pang ibang pamagat na
talaga namang mapapa-isip ka. Sa
patuloy kong pagbabasa sa nobela
hindi naging madali sa akin na
unawain ang bawat pangyayari sa
kwento dahil sa mga damdaming
nabubuo sa aking katauhan habang
binabasa ko ito, damdaming
nagbubukas sa pananaw ko sa
buhay, ang pananaw na madaling
sabihing madali pero sa iba
mahirap, madaling humusga pero
sarili mo hindi mo kayang
husgahan.
Ang akdang ito ay lubos na
pinaglaruan ang aking emosyon.
Nakadama ako ng pagkainis dahil
sa pagiging iresponsable ni Roque at
ang pagiging mapanlinlang ni Timo.
Nahabag ako sa mga pulubing
pinagkaitan ng awa, atensyon,
kalinga’t pagmamahal. Naawa ako
sa mga dinanas na pagsubok ni Ada
at ni Azun, subalit sa kabila na
ilang beses na pag-kadapa nagawa
nilang bumangon at lumaban,
nanatiling matatag para harapin
ang katusuhan ng Tadhana.
Gayunpaman lubos na kasiyahan
nag aking nadama ng makamit nial
Azun at Ada ng kalayaan laban kay
Timo at nangibabaw muli ang
kapayapan at kabutihan sa looban
pati ang muling pagkabuo ng
pamilya ni Ada kasama si Angelita.
Ang namutawing kaisipan sa
akdang “Bulaklak ng Maynila ay ang
katotohanang ang mundo ay isang
malaking Quiapo, hindi mo alam
kung anong klaseng tao ang ng pag-ibig maging sa mata ng
nakapaligid sayo. Nangibabaw rin Diyos. Dahil ang pag-ibig ay para sa
ang konseptong ukol sa buhay ng lahat ng nilalang ng Diyos. Ang
mga tao sa looban. Dapat nating totoong pag-ibig ay hindi nakikita sa
bigyan ng pansin ang mga taong pisikal, estado at sa lipunang iyong
humihingi ng limos-awa sa ginagalawan.
lansangan sapagkat sila ay mga
taong nangangailangan ng kalinga 2. “Ang pangarap ang
at tulong. Sila ay inihalintulad sa bumubuhay sa tao”
mga langaw na maikli ang buhay Ang lahat ay nabubuhay at
ngunit parami nang parami. Sa nagpupursige para sa pangarap,
kabilang banda binigyang diin rin pinatotoo ito ang katagang “ Libre
ang kahalagahan ng mga mag- lang ang mangarap”. Wala kang
asawa at pamilya. Gayundin ang sariling buhay kung wala kang
kaisipang kung sino pa ang mga pangarap at hindi mo matututuhan
makapangyarihan at sakim siyang ang totoong hamon ng buhay kung
kung minsan ang pinagkakalooban walang pangarap na bumubuhay
ng salapi. sayo.
Sa pagbabasa ko sa nobelang ito
maraming katotohanan ang 3. “Kailanma’y di
nabuksan mula sa ating lipunang puputi ang uwak”
ating ginagalawan. Ang lipunan ang
siyang humuhubog sa bawat Kailanma’y ang masama’y di
pagkatao natin, lipunan ang bubuti”. May mga pagkakataong
nagpapatibay na humarap sa may nangyayari sa buhay na hindi
hamon ng buhay, lipunan ang na talaga nakapagbabago sa ating
nagsisilbing kanlungan sa tuwing pananaw.
tayo ay nalulugmok, at lipunan ang
siyang humuhusga sa ating 4. “Kung may usok
pagkatao. Lahat tayo ay naging may apoy”
biktima ng lipunang mapang-api at
Ang lahat ng bagay ay may sanhi o
mapagsamantala. Ngunit sa
pinagmulan. Bawat tao ay may
ganitong pagkakataon ang dapat
kanya-kanyang kwento sa buhay na
nating isa isip ay huwag
pinagmumulan ng pagbuo sa ating
magpapagapi sa bawat hamon ng
pagkatao.
lipunan sa ating buhay.
H. Kaisipan/Aral 5. “Nagsisimula ang
lahat nang hindi
1. “Sa pag-ibig lahat ay pantay”
pantay pantay”
Ang lahat ay nagsisimula nang hindi
Ang pag-ibig ay sadyang hindi pantay at nasa atin na iyon kung
mapanghusga, walang mayaman o paano natin ito gagawing
mahirap, maganda o pangit. Ang produktibo.
lahat ay pantay pantay sa larangan
 6. “May mata ang
dibdib ng mga ina”

Ang mga kutob o pakiramdam ng

mga ina ay kung minsan ay totoo

7. “Ang ayaw maligo ng

putik ay hindi dapat
bumabad sa putikan,
kung ayaw mong
ma-ulingan, huwag
kang humawak ng
palayok”

Kung nais nating maging ligtas at

malayo sa disgrasya huwag na
tayong mag-atubili at umiwas sa
mga bagay na maaaring
makapagpahamak sa atin.

8. “Paghingi ng awa ni
Azun sa Diyos”

May awa ang Diyos kaya naman

siya ay lumuhod at nagsumamo sa
harap ng Panginoon at nanalagin.
Pag-asang sana ay maiahon sila sa
bagsik ng bangketa.
9. “May mga taong
mapagbalatkayo
para sa pansariling
interes”
May mga taong ginagamit ka
lamang para sa kanilang
kaligayahang gusto nilang
matatamo at pagkatapos kang
gamitin ay iiwan at itatapon ka na
lamang basta-basta na parang
walng nangyari dahil nakuha na
nila ang gusto nila sa iyo kaya sa
kanila wala ka nang silbi.