STRATEGIJSKI MENADŽMENT

DEO I: RAZVOJ MENADŽMENTA

GLAVA 2: GLAVNI PERIODI RAZVOJA

KADA JE ZAPRAVO NASTAO MENADŽMENT?

KADA JE NASTALA NAUKA MENADŽMENT?

Performanse PRIVREDNE ERE (RAZVOJNI TALASI)

Tranzicija

Tranzicija

IT era

Industrijska era

Poljoprivredna era

1845 1980 2015 Vreme

Počinje sistematično izučavanje menadžmenta

 GLAVNI PERIODI RAZVOJA MENADŽMENTA

 ERA MASOVNE PROIZVODNJE

 ERA MASOVNOG MARKETINGA

 INFORMATIČKA ERA
 INFORMATIČKA ERA
 Novo društveno-ekonomsko okruženje
 Informatičko društvo (postindustrijsko društvo)– stvaranje, distribucija i
korišćenje informacija postaje bitna socijalna, kulturna i ekonomska aktivnost
 Informatička privreda = “elektronska” privreda = privreda “znanja” – vrednost se
stvara pre svega na bazi eksploatacije znanja, a ne prirodnih resursa.
 Doba neizvesnosti, diskontinuiteta = posledica IKT i globalizacije
 Imperativ promene („jedino su promene stalne“)
 Tajming je kritičan

 Karakteristike IT
 Cena manja od potencijala
 Tehnologija je uvek „agent“ promena

 IT je uticala na dalji rast produktivnosti u industriji

 Broj zaposlenih u industriji opada

 Smanjenje učešća industrije u privredi

 Trend reindustrijalizacije, da li se nalazimo na prevojnoj tački?
 INFORMATIČKA ERA
 Najveći izazovi informatičke privrede:
 Način razmišljanja: Iskoristi promene na način da se hendikepi pretvore u prednosti;
inovativnost i fleksibilnost; sedi i čekaj nije opcija.
 Organizacija: Rešetkasta i mrežna organizacija (povezivanje pomoću Interneta),
dominiraju nematerijalni resursi – informacije i humani kapital (znanje, sposobnosti,
energija, talenat itd.)
 Ponašanje konkurenata: Inovatori i sledbenici (stvorena vrednost određuje
opbednika); posmatrači gube
 Velika stopa smrtnosti preduzeća – ranjiva ili, zapravo, agilna?
 Konkurentska prednost – strategije ratovanja

 Nova tehologija
 U početku je koriste samo manji broj ranih prihvatilaca
 Kasnije postaje infrastruktura koja se široko koristi

 Karakteristike/Elementi IT:
 Računar (hardver) – bitni tehnološki prodori se javljaju jao posledica fundamentalnog
naučnog otkrića
 Kanali komunikacije (od lokalnih ka globalnoj mreži (Internet))
 Oprema za korišćenje/prilagodjavanje informacija - programi (softver)
 Brzina kretanja informacija

 1620 - Brodu Mayflower je trebalo 3 meseca da predje Atlantik

 1924 - Lindberg je preleteo Atlantik za 24h

 Danas:
 Concorde ga preleti za 3 sata
 Bojeva raketa za 30 minuta
 Informacija za manje od 1 sekunde

 U takvom kontekstu brzina organizacije u prilagođavanju i

donošenju odluka postaje kritična karakteristika (timing is crucial)
 INFORMATIČKA ERA: Promene u biznisu
 Elektronska trgovina (novi biznis modeli)
 Brick and click (cigla i klik)– trgovinski lanci, avio kompanije– tradicionalno poslovanje
plus prodaja na internetu
 Pure click, Piont and Click – Amazon.com, Google, Yahoo.com – poslovanje na internetu
 Elektronsko poslovanje (E-business)
 Uvođenje IKT u poslovanje, što ne podrazumeva samo kupovinu i prodaju, već
organizaciju poslovanja firme u mrežnom okruženju, komunikaciju između zaposlenih,
organizovanje poslovne komunikacije prema klijentima i brigu o klijentima (pionir IBM)
 Elektronsko preduzeće (E-enterprise)
 Poslednji stadijum, dematerijalizacija, virtuelizacija preduzeća (paperless)
 Poslovna mreža
 Umreženi učesnici – članovi lanca snabdevanja – dobavljači, preduzeće, kupci/klijenti,
partneri na osnovu uvida u zajedničke baze podataka, definišu strategiju, biznis plan i
plan akcije
 B2B (business-to-business)
 Poslovna saradnja dva preduzeća povezana putem interneta
 Zaključak - Glavne promene se odnose na
 Pojavu poslovnih mreža i elektronskog poslovanja
 Promenu biznis modela (elektronska trgovina)
 Kolaborativni marketing (saradnja sa kupcem/klijentom u mreži)
 INFORMATIČKA ERA: Promena paradigme

 Dešava se sa promenom igre (nove grane) ili promenom pravila igre

(unutar postojećih grana)

 Informaciono-komunikacione tehnologije su doprinele promeni

pravila igre
 Menja se način poslovanja (kompjuterizovana proizvodnja, prodaja na
internetu, drugačiji marketing, povezivanje sa stejkolderima preko
interneta i sl.)

 Promena pravila igre objašnjava se, između ostalog:

1. Odnosom informacija i informacija za akciju (promena prirode
informisanja)
2. Odnosom između automatizacije i integracije
 PROMENA PARADIGME
Odnos domet informacija/ informacije za akciju u industrijskoj eri
Informacije za akciju su kvalitetne informacije na bazi kojih se može doneti odluka o kupovini
Domet informacije odnosi se na broj potencijalnih kupaca koji je primio informaciju

Snaga i interaktivnost
DIREKTNA IT menja tradicionalnu
Informacije PRODAJA klakalicu
za akciju (informiše se mali kvalitet/domet
broj ljudi ali su
info kvalitetne)

TV PROPAGANDA

Broj potencijalnih kupaca

 PROMENA PARADIGME
Odnos domet informacije/ informacije za akciju u informatičkoj eri

Internet omogućuje da
se u svakom trenutku
informiše neograničen
Informacije za
broj potenc kupaca
akciju

Na
kv jvaž
(k a n
oli lite ije j
či n t in e p
ai f o
nf orm dići
oz a
a a cija
kc
iju
)

Broj potencijalnih kupaca

 PROMENA PARADIGME
Automatizacija vs. Integracija
EFEKAT AUTOMATIZACIJE EFEKAT INTEGRACIJE

X X

FOKUS: FOKUS:
JAČANJE VEZA PROMENA GRANICA

• U IND eri glavni cilj je bio automatizovati proizvodni proces kako bi se omogućila masovna
proizvodnja standardizovanog proizvoda (ekonomija obima). Ispunjenje tog cilj značio je
kreiranje proizvodnog procesa koji teče neprekidno (povezivanje aktivnosti), nezavisno od
drugih funkcija (aktivnosti) u organizaciji. Postojale su vidne granice između funkcija
(marketing, finansije i sl.) u organizaciji (tj. slaba komunikacija između njih) i praktično sve su
bile podređene proizvodnji.
• U INF eri cilj je da se sve funkcije i aktivnosti povežu informacijama kako bi se obezbedila
brza prilagodljivost i reagovanje na promene u okruženju (brišu se jasne granice između
funkcija). Marketing dobija veći značaj zbog blizine kupcima i informacijama, a proizvodni
proces postaje fleksibilan, prilagođava se promenljivim zahtevima tržišta.
 Automatizacija i integracija
Industrijska vs. Informatička era
Industrijska era Informatička era
 Automatizacija je imala primat (proces koji samostalno • Integracija ima primat (povezivanje svih delova u
teče, koji je samoregulišući i nezavistan od eksternih celinu )
uticaja) • Integracija postoji kada između svih delova
 organizacije postoji brz protok informacija
Cilj automatizacije je zamena ljudskog faktora mašinom,
(komunikacija)
smanjenje troškova i masovna proizvodnja
• Post-industrijsko, odnosno informatičko društvo
standardizovanog proizvoda
karakteriše globalna konkurencija, brze promene,
 Automatizacija podrazumeva povezivanje aktivnosti skraćeni životni ciklus i povećani zahtevi kupaca
vezanih za fizički tok inputa, poluproizvoda i proizvoda. • Preduzeća iz industrijske ere nisu u stanju da se brzo
Proces je nefleksibilan. prilagođavaju promenljivim zahtevima kupaca zbog
 Integracija podrazumeva povezivanje fizičkog toka i isključivo vertikalnog toka informacija i
toka informacija automatizovanog procesa koji je nefleksibilan
 • Preduzeće koje je dobro integrisano (svi delovi su
U IND eri, integracija se vršila pomoću vertikalnog
kretanja informacija (hijerarhijska organizacija) dobro povezani informacijama) je efikasnije, brže se
prilagođava, obezbeđuje veći kvalitet i prilagođava
proizvod kupcu (holistička organizacija)
• Proizvodnja više nije rigidna, nezavisna od
promenljivih zahteva, robotizovana je, fleksibilna,
pojavljuju se kompjuterom podržan dizajn (CAD) i
kompjuterom integrisana proizvodnja (CIM)
 PROMENA PARADIGME
Interaktivnost
a. Industrijska era b. Informatička era

Primarni procesi

Procesi
podrške

Procesi podrške

Primarni
procesi Nabavka Proizvodnja Asemblaža Otprema

Svi procesi su međusobno povezani

Primarni procesi (fizički tok inputa, informacijama (u interakciji su) i zajedno
poluproizvoda i autputa) imaju primat. učestvuju u stvaranju vrednosti za kupce.

Procesi podrške su podređeni Primarni procesi se prilagođavaju

automatizovanom fizičkom toku promenama u eksternom okruženju
proizvoda. (konkurencija, promena ukusa i zahteva
kupaca i sl.)
 INFORMATIČKA ERA:
Transformacija organizacije

KLASIČNA ORGANIZACIJA ADAPTIVNA ORGANIZACIJA

Mali
Samo
mozak
mozak

Veliko
telo Bez
tela
 INFORMATIČKA ERA:
Transformacija organizacije
 INFORMATIČKA ERA:
Menadžment principi u industrijskoj i informatičkoj privredi
 U industrijskoj privredi
 Princip hijerarhijske strukture
 Princip poslovnih funkcija
 Princip aktivnosti
 Princip (de)centralizacije
 Princip vođstva
 Princip ispunjenja misije
 Princip vremenskog perioda
 Princip vrste izvršilaca
 Informacioni princip
 Princip komuniciranja
 Princip kontrole
 Princip nagrađivanja
 Princip širine menadžerske
nadležnosti
Isti i u ind i inf eri
Samo u ind
Samo u inf
 U informatičkoj privredi
 Princip vođstva
 Princip dometa menadžerske
nadležnosti
 Princip kontrole
 Princip nagrađivanja
 Princip vrste radnika
 Princip stvaranja vrednosti
 Informacioni princip
 Princip koordinacije
 Princip dinamičke ravnoteže
 Princip projektne organizacije
posla
 Princip oblikovanja organizacije
 Princip strategijske orijentacije
 Princip timskog rada
 Princip komunikacije
 Princip timske nadležnosti
 Princip realnog vremena
 Princip povratne sprege
 Princip rešavanja konflikta
 Princip oportuniteta
 Princip granice