კოსმოლოგია - სამყაროს 1

წარმოშობისა და ევოლუციის თეორია

ლექცია 1

მოკლე ისტორიული ექსკურსი

ჯუანშერ ჯეჯელავა
juansher.jejelava@iliauni.edu.ge

Monday, Novemb გაზაფხულის სემესტრი

er 01, 2021
 კოსმოლოგია
(ბერძ. κοσμολογία — სამყაროს შეცნობა) 

2 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021
ამჟამად კოსმოლოგიაში მოიაზრება ასტრონომიის განშტოება
რომელიც სწავლობს სამყაროს ევოლუციას და წარმოშობას.

არსებობს ფიზიკური კოსმოლოგია, ეს არის ფიზიკის და

ასტროფიზიკის შტო, რომელიც სამყაროს ფიზიკურ წარმოშობას და
ევოლუციას სწავლობს.
ასტრონომია (ძვ. ბერძ. ἄστρον და νόμος) საბუნებისმეტყველო დარგი,
რომელიც შეისწავლის ციურ სხეულებს. ძირითადად მაინც
დაკვირვებებს მოიაზრებს.

ასტროფიზიკა, ასტრონომიის განშტოება რომელიც შეისწავლის ციურ

სხეულებში მიმდინარე ფიზიკურ პროცესებს.

ასტროლოგია - მეცნიერება არ არის !!!

 ანტიკითერული მექანიზმი, (The Antikythera
mechanism) ძვ. წ. აღ. 87 -250
3 ლექცია 1 Monday, Novembe
r 01, 2021

 მექანიკური მოწყობილობა, ნაპოვნია  1900 წელს, ბერძნული კუნძული ანტიკითერას სიახლოვეს ჩაძირულ უძველეს

ხომალდზე. თარიღდება დაახ. ამჟამად ინახება  ათენის ეროვნულ არქეოლოგიურ მუზეუმში.

მექანიზმს დიდი რაოდენობით ბრინჯაოს ხრახნიანი თვალი აქვს, კორპუსზე აღბეჭდილია ციფერბლატები ისრებით.

რეკონსტრუქციის შედეგად დადგინდა, რომ ის გამოიყენებოდა  ციური სხეულების მოძრაობის ტრაექტორიის
გამოსათვლელად. მსგავსი სირთულის სხვა მოწყობილობები ელინისტურ კულტურაში დღემდე უცნობია . მასში
გამოიყენება დიფერენციალური გადამცემი, რომელიც, როგორც ადრე თვლიდნენ , XVI საუკუნეში გამოიგონეს .
მინიატურიზაციის დონითა და სირთულით მას მხოლოდ XVIII საუკუნის საათები შეედრება .
მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:
https://en.wikipedia.org/wiki/Antikythera_mechanism
 პტოლემეუსის გეოცენტრული მოდელი

4 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

https://www.sutori.com/story/claudius-ptolemy-b7242c7d-d55d-491c-ba7f-cbee469492b4
 არისტარქე სამოსელი, (Aristarchus of Samos, Ἀρίσταρχος ὁ Σάμιος)
310 ჩვ. წ. აღ.-მდე - 230 ჩვ. წ. აღ.
5 ლექცია 1 Monday, Novembe
r 01, 2021

არისტარქემ შეიმუშავა პირველი ცნობილი მეთოდი, თუ

როგორ გაზომოს მანძილი დედამიწიდან მზემდე და
მთვარემდე.
იყენებადა ვარაუდს, რომ მთვარე არის
სფერო,რომელიც სხვადასხვა მხრიდან ნათდება. მზის
და მთვარის დაბნელებებზე არსებულ ინფორმაციას.
მისი გამოთვლებით მზე 20-ჯერ უფრო დიდი უნდა
ყოფილიყო ვიდრე მთვარე.

მისი გაზომვების მიხედვით მზის და დედამიწის

რადიუსები შეეფარდება ერთმანეთს როგორც მინიმუმ
19/3 მაქსიმუმ 43/6, ხოლო მთვარის რადიუსი უნდა იყოს
დედამიწის რადიუსზე 3-ჯერ უფრო მცირე

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

https://en.wikipedia.org/wiki/Aristarchus_of_Samos
 კოსმოლოგიის ისტორიული მიმოხივლა
ჰიპარქე (Ἵππαρχος, Hipparchus; 190 ჩვ.წ.აღ.-მდე - 120 ჩვ. წ. აღ.-მდე.)
6 ლექცია 1 Monday, Novembe
r 01, 2021
დაიბადა ნიკეაში (თანამედროვე იზნიკი, თურქეთი)
ჰიპარქეს ინტერესის სფეროებს წარმოადგენდა:
მექანიკა, გეოგრაფია მათემატიკა.
ხშირად მოიხსენიება ანტიკური ხანის უდიდეს
ასტრონომად.
მოღვაწეობდა კუნძულ როდოსზე (162-127 ჩვ.წ.აღ.-მდე)

ძირითადი სამეცნიერო
მიღწევები
 გაზომა დედამიწის ბრინვის ღერძის პრეცესია.
 შექმნა ვარსკვლავების პირველი კატალოგი (850
ვარსკვლავამდე)
 შემოიღო ვარსკვლავების ნათებადობის
კლასიფიკაცია
 ჩაატარა მრავალი ასტრონომიული დაკვირვება
(მაგ. გაზომა წელიწადი 6 წუთის სიზუსტით)
მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:
https://en.wikipedia.org/wiki/Hipparchus
 დედამიწის ბრუნვის ღრძის პრეცესია
7 ლექცია 1
 დედამიწის ბრუნვის ღრძის პრეცესია
8 ლექცია 1

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

https://en.wikipedia.org/wiki/Axial_precession
 ცის შუმერული რუკა

9 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

http://www.messagetoeagle.com/controversial-5500-year-old-sumerian-star-map-of-ancient-nineveh-
reveals-observation-of-kofels-impact-event/
 უძველესი დანჰუანგის (Dunhuang) კატალოგი

10 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

http://irfu.cea.fr/dap/Phocea/Vie_des_labos/Ast/ast.php?id_ast=2615
 შუასაუკუნოვანი ვარსკვლავების კატალოგის
მაგალითი
11 ლექცია 1 Monday, Novembe
r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

http://members.westnet.com.au/gary-david-thompson/page11-13.html
 1693 წელს შექმნილი კატალოგი
ავტორი: იგნას გიასტონ პაღდი (Ignace Gaston Pardies)

12 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

https://www.davidrumsey.com/blog/2012/8/21/mapping-the-heavens-in-1693
 შუასაუკუნოვანი ვარსკვლავების კატალოგის
მაგალითი
13 ლექცია 1 Monday, Novembe
r 01, 2021
 ცის თანამედროვე რუკა

14 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

https://www.thoughtco.com/free-sky-maps-cities-around-world-3073430 /
 პლანეტა
ბერძნული  πλανήτης, ნაწარმოები ძვ. ბერძ. Πλάνης - მოხეტიალე

15 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

http://mayasundari.blogspot.com/2010/03/orbital.html
 პტოლემეუსის ჰეოცენტრული მოდელი
ΚλαύδιοςΠτολεμαίος; 90 – 168
ნახატი შესრულებულია ბართოლომეო ველოს მიერ

16 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

https://www.sutori.com/story/claudius-ptolemy-b7242c7d-d55d-491c-ba7f-cbee469492b4
 ცის შუმერული რუკა

17 ლექცია 1 Monday, Novembe

r 01, 2021

მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულში:

http://www.messagetoeagle.com/controversial-5500-year-old-sumerian-star-map-of-ancient-nineveh-
reveals-observation-of-kofels-impact-event/
 გალილეო გალილეი
15.02.1564 – 8.01.1642)
18 ლექცია 1 Monday, Novembe
r 01, 2021
19

ლექცია N ნული Monday, November 01, 2021

20

ლექცია N ნული Monday, November 01, 2021

21

ლექცია N ნული Monday, November 01, 2021

22

ლექცია N ნული Monday, November 01, 2021

 დასასრული
23 ლექცია N ნული Monday, Novembe
r 01, 2021