Professional Documents
Culture Documents
????????????? 1
????????????? 1
ชน
การระบุปัญหาอนามัยชุมชน
การจัดลำดับความสำคัญของปัญหาอนามัยชุ มชน
การศึกษาสาเหตุของปัญหาอนามัยชุ มชน
การระบุปัญหา
การระบุปัญหาอนามัยชุมชน (Identify problem) เป็ นการนำเสนอ
ข้อมูลที่ได้จากการวิเคราะห์มาเปรี ยบเทียบกับสิ่ งใดสิ่ งหนึ่ง หรื อค่า
มาตรฐานที่สงั คมยอมรับ
ปัญหา หมายถึง (สิ่ งทีค่ วรเป็ น – สิ่ งทีเ่ ป็ นอยู่) X ความ
กังวลห่ วงใย
การระบุปัญหา
ปัญหาสุขภาพชุมชน
เป็ นขั้นตอนในการหาปัญหา
อนามัยของชุมชน โดยการนำข้ อมูล
ทีไ่ ด้ จากการวิเคราะห์ มาเปรียบ
เทียบกับสิ่ งใดสิ่ งหนึ่งหรือ ค่ า
มาตรฐานทีส่ ั งคมยอมรับ
การระบุปัญหาสุภาพชุมชน
แนวคิด
ปัญหาคือภาวะสุขภาพ
ปัญหาคือสาเหตุของภาวะสุ ขภาพ
การวินิจฉัยชุมชน
การระบ ุปัญหา ( Problem Identification)
ช ุมชน
ปัญหา ปัญหา ปัญหา
ปัญหา
ปัญหา
ปัญหา
ปัญหา
การระบุปัญหาอนามัยชุมชน
ใช้ หลัก 5 D
1. Death (ตาย)
2. Disability (พิการ)
3. Disease (โรค)
4. Discomfort (ความไม่ สุขสบาย)
5. Dissatisfaction (ความไม่ พงึ พอใจ)
ความหมายของแต่ ละ D
เมื่อสามารถระบุปัญหาได้แล้วว่าในแต่ละชุมชนมีปัญหาใดบ้าง ต้อง
นำปัญหาเหล่านั้นมาจัดลำดับความสำคัญ เนื่องจากปั ญหาทั้งหมดไม่
สามารถแก้ไขได้ในทันทีทุกปัญหา อาจเนื่องจากความจำกัดของ
ทรัพยากรในการแก้ปัญหา หรื อชุมชนเห็นว่าไม่เป็ นปั ญหาต่อชุมชน
มากนัก ดังนั้นจึงต้องนำปัญหาทั้งหมดมาจัดลำดับเพื่อวางแผนแก้ไข
ปัญหาต่อไป
วิธีการจัดลำดับความสำคัญของปัญหา
วิธีการของแฮนลอน
วิธีกระบวนการกลุ่ม
วิธีการของคณะสาธารณสุ ขศาสตร์ มหาวิทยาลัย
มหิดล
วิธก
ี ารของแฮน
ลอน
วิธก
ี ารของแฮนลอน
ในการประยุกต์ใช้สามารถใช้แนวคิดธรรมชาติของการเกิดโรคในมนุษย์ ช่วงเกิด
โรค(Pathogenesis period) ในระยะปรากฏอาการของโรค หรื อ 5 D’s มาให้คะแนน
ได้ดงั นี้
ระยะปรากฏอาการของโรค คะแนน
ไม่มีเลย 0
รู สึกไม่สบาย(Discomfort) 1
มีการเจ็บป่ วย (Disease) 2
สูญเสี ยสมรรถภาพ/ 3
พิการ(Disability/Defect) ตาย 4
(Death)
7.3 ความยากง่ ายในการแก้ ปัญหา
(feasibility or easy of management)
การพิจารณาว่าในการดำเนินการแก้ไขปัญหานั้น จะสามารถทำได้หรื อไม่ โดยพิจารณาถึงปัจจัยในการแก้ไขปัญหาคือ
-เทคโนโลยีในการแก้ปัญหามีหรื อไม่ เช่น เครื่ องมือที่จะนำมาใช้ในการแก้ไขปัญหา
-วิชาการ ความรู้ทางด้านวิชาการที่น ำมาใช้ในการแก้ไขปัญหามีเพียงพอหรื อไม่ ด้านวิชาการนี้สามารถที่จะ
ขอความร่ วมมือจากหน่วยงานอื่นๆ ก็ได้ ถ้าในชุมชนมีไม่เพียงพอ
-ทรัพยากร ได้แก่ วัสดุ สิ่ งของ ที่มีอยูใ่ นชุมชนและสามารถที่จะนำมาใช้ในการแก้ไขปัญหามี
เพียงพอหรื อไม่
-ระยะเวลา มีเพียงพอที่จะแก้ไขปัญหานั้นๆหรื อไม่
-นโยบาย รัฐมีนโยบายที่จะแก้ไขปัญหานั้นหรื อไม่ รวมทั้งการสนับสนุนของภาครัฐในการดำเนินงาน
-ศีลธรรม วิธีการดำเนินการแก้ไขปัญหาขัดแย้งกับขนบธรรมเนียมประเพณี และ วัฒนธรรมของชุมชน
หรื อไม่
ความยากง่ายในการแก้ปัญหา คะแนน
ไม่มีทางแก้ไขได้เลย 0 1
ยากมาก 1 2
ยาก 2 3
ง่าย 3 4
ง่ายมาก 4 5
7.4 ปฏิกริ ิยาของชุมชนต่ อปัญหาหรือความสนใจของ
ชุมชน (community concern)
ความร่ วมมือความสนใจหรื อความวิตกกังวลต่อปัญหาของชุมชน หรื อร้อยละ คะแนน
หรื ออัตราประชากรที่วติ กกังวลต่อปัญหา
ไม่สนใจให้ความร่ วมมือหรื อวิตกกังวลเลย 0 1
มีมากกว่าร้อยละ 0 ถึง 25 1 2
ร้อยละ 26 ถึง 50 2 3
ร้อยละ 51 ถึง 75 3 4
ตัวอย่างการคิดคะแนนเพื่อการจัดลำดับความสำคัญ
ของปัญหา
พฤติกรรมการบริ โภคและความเชื่อผิดๆ
กินอาหารไม่เพียงพอ ภาวะขาดสารอาหาร
รายได้ไม่เพียงพอกับการครองชีพ
ขาดความรู ้ดา้ นโภชนาการ
รายได้นอ้ ยและความสามารถในการผลิตต่ำ
การศึกษาต่ำ
ขั้นตอนการศึกษาสาเหตุของปัญหา
1. สร้างเครื่ องมือเพื่อค้นหาสาเหตุของปัญหาตามกรอบแนวคิด หรื อ
หลักการวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา
2. เก็บรวบรวมข้อมูลตามกรอบเครื่ องมือที่สร้างขึ้น
60
2. การพิจารณาจากองค์ประกอบ
หาปัญหาที่สำคัญที่ส ุด
50
- ขนาดของปัญหา
40
&
- ความร ุนแรงของปัญหา เหมาะสมที่ส ุดกับช ุมชน
30
20 - ความยากง่ายในการแก้ไขปัญหา
10
ทราบ
- ความวิตกกังวลของช ุมชนต่อปัญหา
0
ไม่ทราบ
1 2 3 4 5
การศึกษาสาเหตุของปัญหา
เมือ่ ได้ ปัญหาอนามัยชุ มชนแล้ ว และเรียงลำดับความสำคัญ
ของปัญหาแล้ ว สิ่ งทีจ่ ะต้ องดำเนินการต่ อไป คือ การรวบรวม
ข้ อมูลเพือ่ สนับสนุนถึงสาเหตุทที่ ำให้ เกิดปัญหาซึ่งจำเป็ นต้ อง
ใช้ ความรู้ทางวิชาการเข้ ามาช่ วย การรวบรวมข้ อมูลเพือ่ หา
สาเหตุของปัญหา บางครั้งอาจต้ องใช้ หลายวิธีในการวิเคราะห์
หาสาเหตุของปัญหา
การศึกษาสาเหตุปัญหาอนามัยชุมชน
1. วิเคราะห์ ทางระบาดวิทยา
2. วิเคราะห์ ปัจจัยในตัวบุคคล
3. วิเคราะห์ ด้านพฤติกรรมศาสตร์
4. วิเคราะห์ หาความสั มพันธ์ ของสาเหตุของปัญหา (Web of
causation)
5. วิเคราะห์ แผนภูมกิ ้ างปลา เป็ นการค้ นหาสาเหตุทมี่ ปี ระโยชน์
สามารถหาสาเหตุย่อยๆ
การวิเคราะห์ หาสาเหตุตามหลักวิทยาการระบาด
โดยอาศัยหลักการของทฤษฏีแห่งความสัมพันธ์ระหว่างเหตุและผลได้แก่
1. เหตุน้ นั จะเกิดก่อนผล
2. การเป็ นเหตุและผลนั้นจะต้องมีความเป็ นไปได้ตามหลักวิทยาศาสตร์
3. ความจำเพาะของเหตุที่ท ำให้เกิดผลคือปัจจัยหนึ่งที่ท ำให้เกิดผลเพียง
โรคเดียว
4. ปัจจัยที่มีค่าอัตราเสี่ ยงสัมพัทธ์สูง ยิง่ มีโอกาสจะเป็ นสาเหตุได้มากขึ้น
5. ถ้าปัจจัยเสี่ ยงมากก็ยงิ่ พบว่ามีการเกิดโรคมาก และปัจจัยใดเสี่ ยงน้อยก็
พบว่ามีการเกิดโรคน้อย
6. ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยนั้นกับการเกิดโรคเหมือนกัน ปัจจัยนั้นยิง่ มี
โอกาสเป็ นเหตุของโรคได้มากขึ้น
การวิเคราะห์ หาสาเหตุของปัญหา ( Root Cause Analysis )
คิดเอง
ทำเอง
ท ุนทางสังคม
ครอบครัว
การวินจ ิ ฉั ยปั ญหาสุขภาพอนามัยชุมชน เป็ นขัน ้ ตอน
สน ิ้ สุดของการประเมินชุมชนทีจ ่ ะบอกให ้ทราบว่า
ชุมชนมีปัญหาอะไร สาเหตุมาจากไหน และมีความ
ต ้องการเกีย ่ วกับสุขภาพอย่างไร การทีจ ่ ะระบุวา่ อะไร
เป็ นปั ญหาสุขภาพอนามัยของชุมชนจำเป็ นต ้องอาศย ั
ดรรชนีทางสุขภาพอนามัยเป็ นเครือ ่ งชบ ี้ ง่ ช ี้
การจัดลำดับความสำคัญของปั ญหา ปั ญหา
สุขภาพอนามัยชุมชนทีไ่ ด ้รับการวินจ ิ ฉั ยแล ้วจะมี
ปั ญหาต่าง ๆ มากมาย ซงึ่ ไม่สามารถจะให ้ได ้รับการ
แก ้ไขในเวลาเดียวกันหรือพร ้อมกันได ้ ทัง้ นีเ้ นือ ่ งจาก
ทรัพยากรในการแก ้ไขปั ญหามีจำกัด และระยะเวลาใน
การดำเนินการแก ้ไขปั ญหาก็ไม่เอือ ้ อำนวยจึงมีความ
การจัดลำดับความสำคัญของปั ญหามีอยู่
หลายวิธี แต่ละวิธีต้องนำไปดัดแปลงเพื่อใช้ให้
เหมาะสมกับสถานการณ์ขององค์กร บุคลากร
และชุมชน ซึ่งการตัดสินใจเลือกวิธี และการ
กำหนดเกณฑ์พิจารณาจะต้องเป็ นการพิจารณา
ร่วมกันในบุคลากร ทีมสุขภาพและองค์กรที่เป็ น
แกนนำของชุมชนทัง้ นีบ ้ ุคคลากรในทีมสุขภาพ
จะต้องทราบนโยบาย และวัตถุประสงค์ของ
หน่วยงานเป็ นอย่างดี พอที่จะชีแ
้ จงและให้
เหตุผลในการพิจารณาจัดลำดับว่าสามารถ
ปฏิบัติได้หรือไม่