Συστήματα ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΠΟΖΙΤΡΟΝΙΩΝ

(PET)
Ιωάννης ΚΑΝΔΑΡΑΚΗΣ
e-mail: kandarakis@teiath.gr

Τμήμα Μηχανικών Βιοϊατρικής Τεχνολογίας ΤΕΙ Αθήνας

Εργαστήριο Ακτινοφυσικής Τεχνολογίας Υλικών και Βιοϊατρικής Απεικόνισης

•
 Εισαγωγή στην PET

• Η Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων (ΤΕΠ) ή ΡΕΤ (positron emission tomography) είναι

μια μέθοδος ιατρικής απεικόνισης που βασίζεται σε δύο θεμελιώδη φυσικά φαινόμενα:

• 1) Στο φαινόμενο της ραδιενέργειας β+ (εκπομπή ποζιτρονίου) και

• 2) Στο φαινόμενο της εξαϋλωσης ποζιτρονίου-ηλεκτρονίου.

Η ραδιενέργεια β+ είναι η εκπομπή ενός ποζιτρονίου (ηλεκτρονίου αντιύλης) από ατομικούς

πυρήνες με ανεπαρκή αναλογία νετρονίων προς πρωτόνια.
Η εξαΰλωση είναι η αλληλεπίδραση ενός ποζιτρονίου με ένα ηλεκτρόνιο και στη συνέχεια η
μετατροπή τους σε φωτόνια υψηλής ενέργειας (φωτόνια εξαϋλωσης).

 
 
 Εισαγωγή στην PET
• Η μέθοδος PET εντάσσεται στο πεδίο της Πυρηνικής Ιατρικής και των
λειτουργικών και μοριακών απεικονίσεων (functional imaging, molecular
imaging) και κάνει χρήση ραδιοφαρμάκων που είναι επισημασμένα με
ραδιενεργά ισότοπα εκπομπούς σωματίων β+.

• Το ραδιοφάρμακο χορηγείται στο βιολογικό σύτημα (ανθρώπινο σώμα, μικρό ζώο

κλπ) και μεταφέρεται προς την περιοχή διαγνωστικού ενδιαφέροντος.
Συγκεκριμένα με την κυκλοφορία του αίματος και του μεταβολισμού του, το
ραδιοφάρμακο ενσωματώνεται στο μελετώμενο όργανο. Μέσω της καταγραφής
της εκπομπής των σωματίων β+ παρακολουθείται η όλη πορεία του.

• Για κάθε ένα τέτοιο σωμάτιο προκύπτουν δύο φωτόνια υψηλής ενέργειας που
οδεύουν προς αντίθετες κατευθύνσεις. Για την καταγραφή αυτών των φωτονίων
απαιτούνται δύο ανιχνευτές ακτινοβολίας τοποθετημένοι σε αντιδιαμετρικές
θέσεις. Οι δύο ανιχνευτές συνδέονται με κατάλληλο κύκλωμα σύμπτωσης
(coincident circuit) το οποίο απορρίπτει τις μετρήσεις φωτονίων που διαπιστώνει
ότι δεν προέρχονται από το ίδιο «γεγονός» (φαινόμενο εξαΰλωσης).
 Εκπομπή ραδιενέργειας (ακτινοβολίας) β+ (ποζιτρόνιο) και
εξαΰλωση μεταξύ ποζιτρονίου και ενός ηλεκτρονίου με
αποτέλεσμα την εκπομπή δύο αντίθετων φωτονίων ενέργειας
511 keV

http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/979/1/
 Διάσπαση β+ και Ραδιενέργεια β+

Κατά τη διάσπαση β+ ένας (μητρικός) πυρήνας με ατομικό αριθμό Ζ μετα

στοιχειώνεται σε θυγατρικό πυρήνα με μικρότερο ατομικό αριθμό Z − 1. Στο
εσωτερικό του πυρήνα συμβαίνει μετατροπή ενός πρωτονίου σε νετρόνιο

Συγχρόνως εκπέμπεται ένα ποζιτρόνιο (e+ ) και ένα νετρίνο (ηλεκτρονικό νετρίνο).
το γεγονός ότι κατά τη διάσπαση β+ εκπέμπεται από τον πυρήνα ένα e+ και ένα ν e δεν
σημαίνει ότι αυτά τα δύο στοιχειώδη σωμάτια υπήρχαν μέσα στον πυρήνα.
Συμβολικά :

p+→n0+e++νe

Η αντίδραση αυτή δεν μπορεί να γίνει αυθόρμητα λόγω του ότι το νετρόνιο έχει
μεγαλύτερη μάζα από το πρωτόνιο. Για να μπορεί να γίνει πρέπει να αποδοθεί
ενέργεια στο πρωτόνιο. Σε επίπεδο quarks η αντίδραση έχει να κάνει με την
μετατροπή ενός u quark του πρωτονίου σε d quarkμε την εκπομπή ενός δυνητικού
μποζονίου W+.
 Ενεργειακό φάσμα σωματιδίων β

Τα ενεργειακά φάσματα των σωματιδίων β+ είναι συνεχή (μορφολογικά παρόμοια με

αυτά των ακτίνων Χ και διαφορετικά από αυτά των ακτίνων γ)
Αρχή εξαϋλωσης στο PET
Εξαΰλωση ηλεκτρονίου - ποζιτρονίου

Η εξαΰλωση ηλεκτρονίου – ποζιτρονίου συμβαίνει όταν ένα ηλεκτρόνιο (e-) και ένα
ποζιτρόνιο (e+, δηλαδή αντίστοιχο αντισωματίδιο του ηλεκτρονίου) συγκρούονται. Το
αποτέλεσμα της σύγκρουσης είναι (συνήθως) η μετατροπή των δυο σωματιδίων σε
φωτόνια .

e++e-→2hν

Το φαινόμενο υπακούει σε 3 φυσικούς νόμους:

Αρχή (νόμος) διατήρησης του ηλεκτρικού φορτίου(0).
Αρχή διατήρησης της γραμμικής ορμής / απαγορεύει η δημιουργία ενός (μόνο)
φωτονίου.
Αρχή διατήρησης της γωνιακής ορμής
 Εφαρμογές στην Ιατρική και τη Βιολογία
Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων επιτυγχάνει την καταγραφή της τετραδιάστατης (χωρο-
χρονικής) κατανομής των μορίων ενός ραδιο-ιχνηθέτη που υπεισέρχεται σε μεταβολικές
διεργασίες στο εσωτερικό του ανθρώπινου σώματος.

Η PET χαρακτηρίζεται ως η απεικονιστική μέθοδος που μετράει και ποσοτικοποιεί

βιοχημικές διεργασίες. Μπορεί να εκτιμήσει τοπική και απόλυτη αιματική ροή, μεταβολικές
διεργασίες μορίων, σύνθεση πρωτεϊνών, γονιδιακή έκφραση, υποξία ιστών, μπορεί να
εκτιμήσει την παρουσία ανώμαλων πρωτεϊνών (νευροϊνιδιακή πλάκα), να κάνει ποσοτικό
προσδιορισμό υποδοχέων και πρωτεϊνών μεταφορέων που είναι δεσμευμένες στην
κυτταρική μεμβράνη.

Από ερευνητικό έχει μετατραπεί σε απεικονιστική μέθοδο επιλογής για διάγνωση,

σταδιοποίηση, παρακολούθηση της θεραπείας και εκτίμηση της επανεμφάνισης του
καρκίνου.

Η PET ως ένα ουσιαστικό μέσο διερεύνησης της βιολογίας του καρκίνου, όπως επίσης και
της καρδιάς, αποτελεί ένα από τα εργαλεία της μοριακής απεικόνισης που συμβάλλει στην
προσωποποίηση (εξατομίκευση) της θεραπείας ασθενειών.

Οι τομογραφικές τεχνικές PET εφαρμόζονται επίσης σε μελέτες ασθενειών μέσω της

απεικόνισης μικρών ζώων (PET μικρών ζώων-animal PET). Οι τεχνικές αυτές παρέχουν ένα πολύ
ισχυρό μέσο μη επεμβατικών φαρμακοκινητικών μελετών, στις οποίες πάντως είναι
απαραίτητη η χρήση εξειδικευμένων συστημάτων υψηλής απόδοσης.
 Ραδιενεργά ισότοπα-ραδιοφάρμακα

Η δυνατότητα μελέτης φυσιολογικών διεργασιών στο ανθρώπινο σώμα οφείλεται στο ότι
χρησιμοποιούνται ισότοπα χημικών στοιχείων που αποτελούν βασικό συστατικό των βιολογικών
συστημάτων.

Τέτοια ραδιενεργά ισότοπα εκπομποί β+ είναι τα: 11C, 15Ο, 13Ν. Τα ισότοπα αυτά χρησιμοποιούνται για
ιχνηθέτηση φυσικών, βιοχημικών και φαρμακευτικών ουσιών. Τα στοιχεία αυτά είναι ελαφρά και δεν
επηρεάζουν ιδιαίτερα την κινητική και τη γενικότερη συμπεριφορά των βιολογικών μορίων με τα
οποία συνδέονται. Κοινό τους χαρακτηριστικό είναι ο πολύ μικρός χρόνος υποδιπλασιασμού.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι οι χρόνοι αυτοί είσαι: 20,4 min για τον Άνθρακα -11, 10 min για το
Άζωτο -13, 2 min για το Οξυγόνο – 15, 110 min, για το Φθόριο-18, 101 min για το Βρώμιο -75, 9,8 min
για τον Χαλκό - 62, 68 min για το Γάλλιο - 68, 75 s για το Ρουβίδιο - 82, 3,62 min για το Ιώδιο - 122.
Πλεονέκτημα του μικρού χρόνου είναι ότι συμβάλει στην ελάττωση της επιβάρυνσης σε
απορροφούμενη δόση στον ασθενή και στο περιβάλλον.

Παρουσιάζεται όμως πρόβλημα ως προς τη μεταφορά των ραδιοφαρμάκων από κάποια σχετικά
απομακρυσμένη μονάδα παραγωγής ισοτόπων. Το πρόβλημα μπορεί να λυθεί με την εγκατάσταση
ενός επιταχυντή, συνήθως κύκλοτρο, και την επί τόπου παραγωγή των ισοτόπων. Γενικά διατίθεται
μια μεγάλη ποικιλία ραδιοφαρμάκων και μοριακών αισθητήρων (probes) που συμβάλλουν στην
παρακολούθηση και την απεικόνιση της βιολογίας και της φυσιολογίας καρκινικών όγκων.
 FDG (F-18)
Σήμερα ο πλέον διαδεδομένος ιχνηθέτης είναι ένα φθοριομένο ανάλογο της γλυκόζης, η FDG. H
FDG δημιουργείται όταν υπόστρωμα δεοξυ-γλυκόζης επισημαίνεται με φθόριο-18, που
είναι εκπομπός β+ (φθοριομένη δεοξυ-γλυκόζη). Συνήθως, λόγω της παρουσίας του
ραδιενεργού φθορίου-18, αναγράφεται η σύντμηση 18F-FDG. Ο στερεοχημικός τύπος της 18F-
FDG είναι

Η διαδεδομένη χρήση του 18F-FDG οφείλεται σε πολλούς λόγους. Μεταξύ αυτών είναι:
• ο μεταβολικός δρόμος και η αυξημένη πρόσληψη της γλυκόζης από κακοήθη κύτταρα,
• ο σχετικά αυξημένος χρόνος υποδιπλασιασμού του 18F, που είναι 110 min, και διευκολύνει
τη μεταφορά του από σχετικά απομακρυσμένες μονάδες παραγωγής. Πχ όταν το κύκλοτρο
βρίσκεται εκτός νοσοκομείου. Επίσης ο χρόνος αυτός είναι επαρκής για εξετάσεις
ολοκλήρου του σώματος στις οποίες η απαιτούμενη διάρκεια είναι άνω των 30 min.
• Αξίζει να σημειωθεί ότι η γλυκόζη δεν αποτελεί απόλυτα εξειδικευμένο (specific)
αισθητήρα (probe) καρκινικών όγκων. Όμως αυτή η έλλειψη ειδικότητας (specificity) μπορεί
να αποτελέσει πλεονέκτημα όταν πρόκειται να γίνει ανίχνευση ή σταδιοποίηση παθολογίας
μέσω ολόσωμων διερευνήσεων με PET.
Παραγωγή ισοτόπων β+ (κύκλοτρο)
Η παραγωγή ραδιενεργών ισοτόπων β+ επιτυγχάνεται μέσω βομβαρδισμού σταθερών
ατομικών πυρήνων με πρωτόνια ή δευτερόνια. Η πρόσληψη ενός πρωτονίου αλλάζει την
αναλογία νουκλεονίων στο εσωτερικό του πυρήνα (ανεπάρκεια νετρονίων).

Το επιπλέον πρωτόνιο μετασχηματίζεται σε νετρόνιο και συγχρόνως εκπέμπεται ένα

σωμάτιο β+ (εξ’ αιτίας της αρχής διατήρησης του φορτίου) καθώς επίσης και ένα
ηλεκτρονικό νετρίνο ( ) (Βλ. Κεφάλαιο 2).

Η συνήθης μονάδα παραγωγής ραδιενεργών ισοτόπων, εκπομπών σωματίων β +, βασίζεται

σε επιταχυντές τύπου κύκλοτρο. Πρόκειται για μηχανές επιτάχυνσης που αποτελούνται
κατά βάση από δύο κοίλα ημικυλινδρικά ηλεκτρόδια σχήματος D (Dee) (σχήμα 2). Μεταξύ
των ηλεκτροδίων παρεμβάλλεται ένας χώρος μικρού εύρους στο κέντρο του οποίου
υπάρχει μια πηγή ιόντων. Η όλη διάταξη βρίσκεται μέσα σε κατακόρυφο μαγνητικό πεδίο
που προκαλεί περιστροφική κίνηση σε φορτισμένα σωμάτια (ιόντα: πρωτόνια,
δευτερόνια). Στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ των ηλεκτροδίων εφαρμόζεται ηλεκτρικό πεδίο
μεταβαλλόμενης πολικότητας με τη μορφή τετραγωνικού κύματος. Η συχνότητα του
πεδίου βρίσκεται στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων. Το πεδίο δημιουργείται και
διαμορφώνεται από κατάλληλο ηλεκτρονικό σύστημα ραδιοσυχνότητας. Τα
περιστρεφόμενα πρωτόνια επιταχύνονται από το ηλεκτρικό πεδίο κάθε φορά που
εισέρχονται μέσα στον κενό χώρο. Η ακτίνα της περιστροφικής κίνησης αυξάνεται κάθε
φορά και τελικά τα επιταχυνόμενα σωματίδια ακολουθούν μια σπειροειδή τροχιά.
Κύκλοτρο
Κύκλοτρο
Κύκλοτρο, παραγωγή F-18 και σύνθεση FDG
(ραδιενεργός γλυκόζη)
Κύκλοτρο και μονάδα Βιοσύνθεσης FDG
 Το F-18 εκπέμπει ένα ποζιτρόνιο και μετατρέπεται σε Ο-18. Το
ποζιτρόνιο αλληλεπιδρά με ένα ηλεκτρόνιο μέσα στο σώμα του
ασθενούς και συμβαίνει εκπομπή 2 αντίθετων φωτονίων
 Διαδικασία μετρήσεων

Το ραδιοφάρμακο χορηγείται στον ασθενή. Από κάθε σημείο της περιοχής που
καταλαμβάνει το ισότοπο εκπέμπονται σωμάτια β+ τα οποία διανύουν στο εσωτερικό
του σώματος μια διαδρομή (εμβέλεια) της τάξης των mm. Το μήκος της διαδρομής
εξαρτάται από το ενεργειακό φάσμα των σωματίων β + αλλά και από την ηλεκτρονική
πυκνότητα των ιστών. Π.χ. στην περίπτωση του 18F η μέγιστη ενέργεια είναι 0,633
MeV και η αντίστοιχη μέση εμβέλεια, μέσα σε νερό, είναι 1,4 mm. Για το 15Ο η μέγιστη
κινητική ενέργεια είναι 1,732 MeV και η μέση εμβέλεια σε νερό είναι 2,7 mm. Στη διάρκεια
της κίνησής του το ποζιτρόνιο χάνει ενέργεια, μέσω αλληλεπιδράσεων Coulomb με
τους περιβάλλοντες ιστούς, και επιβραδύνεται σημαντικά. Στο τέλος της διαδρομής
αλληλεπιδρά με κάποιο ηλεκτρόνιο και δημιουργείται μια ενδιάμεση κατάσταση
υδρογονοειδούς ατόμου (κατάσταση positronium). To positronium εξαϋλώνεται και
εκπέμπονται δύο φωτόνια ενέργειας μεγαλύτερης από 0,511 MeV (ενέργεια που
αντιστοιχεί στη μάζα του ηλεκτρονίου ή του ποζιτρονίου). Η αρχή διατήρησης της
ορμής επιβάλλει τα φωτόνια να κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Ουσιαστικά η
επιβράδυνση φέρνει το σύστημα ποζιτρονίου-ηλεκτρονίου σε κατάσταση θερμικής
ισορροπίας και όχι σε πλήρη ακινησία. Η συμπεριφορά των σωματιδίων διέπεται από τη
στατιστική Fermi και παρουσιάζει ισότροπη κατανομή ορμής στο χώρο. Αυτό έχει ως
αποτέλεσμα την έλλειψη πλήρους συγγραμμικότητας των εκπεμπομένων φωτονίων.
 Διαδικασία μετρήσεων
Μετά την εκπομπή τα φωτόνια διαδίδονται μέσα στους ιστούς (και στον αέρα) που
μεσολαβούν από το σημείο εκπομπής τους μέχρι τους ανιχνευτές του συστήματος. Λόγω
φαινομένων σκέδασης Compton και φωτοηλεκτρικής απορρόφησης, ένα σημαντικό
μέρος αυτών των φωτονίων δεν φθάνει στους ανιχνευτές. Εάν οι δύο αντιδιαμετρικοί
ανιχνευτές του συστήματος PET καταγράψουν συγχρόνως από ένα φωτόνιο ενέργειας
τουλάχιστον 0,511 MeV, τότε τα δύο αυτά φωτόνια θα προέρχονται από φαινόμενο
εξαύλωσης. Ο ρόλος του κυκλώματος σύμπτωσης είναι να απορρίπτει τις μετρήσεις που
δεν καταγράφονται κατά ζεύγη (μία σε κάθε ανιχνευτή). Η τεχνική αυτή ονομάζεται
"ανίχνευση σύμπτωσης εξαϋλωσης"- ACD (annihilation coincidence detection). Για να
καταγραφεί ένα ζεύγος μετρήσεων θα πρέπει τα δύο φωτόνια να προσπέσουν στους
ανιχνευτές μέσα σε ένα -πολύ μικρό χρονικό διάστημα, το χρονικό παράθυρο σύμπτωσης
(coincidence time window). Το διάστημα αυτό καθορίζεται από το λεγόμενο "χρόνο
ανάλυσης"(resolvingtime) τουανιχνευτή.
 Διαδικασία μετρήσεων
Εξ' αιτίας της αντίθετης φοράς εκπομπής των δύο φωτονίων τα καταγραφόμενα ζεύγη
μετρήσεων θα πρέπει να προέρχονται από μια "στενή" επιμήκη περιοχή (σχήμα 1 και 4α)
Συχνά χρησιμοποιείται ο όρος γραμμή απόκρισης - LOR (Iine of response) ή γραμμή
σύπτωσης. Ουσιαστικά δηλαδή η τεχνική καταγραφής των φωτονίων συνιστά μια μορφή
ηλεκτρονικού κατευθυντήρα (electronic collimator). Ένα φαινόμε­νο εξαύλωσης που θα
συμβεί έξω από την προαναφερθείσα περιοχή δεν είναι δυνατό να δώσει ζεύγος
μετρήσεων. Το ένα τουλάχιστον από τα φωτόνια θα κατευθύνεται μακριά από τους
ανιχνευτές
Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων
Σύστημα Τομογραφίας Εκπομπής
Ποζιτρονίου
 Ανιχνευτές Τομογραφίας Εκπομπής Ποζιτρονίων
• Σπινθηριστές (υλικά που εκπέμπουν φως όταν διεγερθούν από ιοντίζουσες
ακτινοβολίες, π.χ. BGO, LSO:Ce, βλέπε κάτω εικόνα) +
φωτοπολλαπλασιαστές ευαισθησίας θέσης ή φωτοδίοδοι κλπ σε διάταξη
δακτυλίου
 Σπινθηριστές για ανιχνευτές PET

• Το ενδιαφέρον της εξέλιξης των ανιχνευτών PET εστιάζεται εκτός των άλλων και στη μελέτη
νέων υλικών για κρυστάλλους σπινθηριστών [5, 6]. Οι συνήθεις κρύσταλλοι ιωδιούχου
νατρίου (NaI: Tl), και ιωδιούχου καισίου (CsI:Tl), που συναντώνται στα συστήματα SPECT και
γενικά σε εφαρμογές γ-φασματοσκοπίας, έχουν πολύ περιορισμένη εφαρμογή στους
ανιχνευτές PET. Οι σπινθηριστές που χρησιμοποιούνται στους ανιχνευτές αυτούς θα πρέπει
να έχουν υψηλή πυκνότητα (ρ) και υψηλό ενεργό ατομικό αριθμό (Zeff) για ικανοποιητική
απορρόφηση των φωτονίων 511 keV (φωτοηλεκτρικό φαινόμενο). Συχνά η απορροφητική
ικανότητα ενός σπινθηριστή εκφράζεται μέσω του γινομένου ρ(Zeff)4 (δείκτης
απορρόφησης). Επίσης οι σπινθηριστές θα πρέπει να έχουν σύντομο χρόνο απόκρισης
(απόσβεσης φωτός-decay time). Ο σύντομος χρόνος συμβάλλει στην αύξηση του ρυθμού
των πραγματικών μετρήσεων σύμπτωσης και στην ελαχιστοποίηση των μετρήσεων τυχαίας
σύμπτωσης. Η σημασία του χρόνου απόσβεσης εκφράζεται συχνά μέσω του πηλίκου του
αριθμού των εκπεμπομένων οπτικών φωτονίων ανά μονάδα χρόνου (nanosecond-ns). Η
δυνατότητα για μετρήσεις σύμπτωσης ενός ανιχνευτή αυξάνεται όταν το υλικό του
σπινθηριστή έχει μικρό χρόνο απόκρισης και υψηλή απόδοση εκπομπής φωτός
(εκπεμπόμενα οπτικά φωτόνια ανά μονάδα ενέργειας). Η απόδοση εκπομπής φωτός
επιδρά θετικά και στην ενεργειακή διακριτική ικανότητα ( ) καθώς επίσης και στη χωρική
διακριτική ικανότητα.
 Σπινθηριστές για ανιχνευτές PET

• Τα υλικά που κυριαρχούν στα σύγχρονα απεικονιστικά συστήματα είναι τα: α) Οξείδιο του
Γερμανικού Βισμουθίου (Bi4Ge3O12 ή BGO) με πολύ υψηλό δείκτη απορρόφησης φωτονίων
(ρ(Ζeff)4, ρ: πυκνότητα, Ζeff: ενεργός ατομικός αριθμός), β) Ορθοπυριτικό Λουτέσιο (LSO:Ce) με
ταχύτατη απόκριση, γ) Ορθοπυριτικό Γαδολίνιο (GSO) με ταχύτατη απόκριση, χαμηλό κόστος
και ομοιομορφία απόκρισης.
• Το BGO έχει υψηλή πυκνότητα (7,1 g/ cm3) υψηλό ενεργό ατομικό αριθμό (75), είναι
διαφανές στο φως που εκπέμπει και σχηματίζει σκληρούς, συμπαγείς, μη υγροσκοπικούς
μονοκρυστάλλους. Οι ιδιότητες αυτές συμβάλλουν στην υψηλή απορρόφηση ακτινοβολίας,
στην ελαχιστοποίηση απωλειών οπτικού σήματος και στην αύξηση της συνολικής διάρκειας
ζωής των ανιχνευτών αντίστοιχα. Εχει χρόνο απόσβεσης 300 ns. Επίσης δεν παρουσιάζει
φαινόμενο μεταφωταύγειας. Βασικό μειονέκτημα του BGO είναι η χαμηλή απόδοση ως προς
τη μετατροπή της απορροφούμενης ακτινοβολίας σε φως (9000 οπτικά φωτόνια / MeV
ενέργειας ακτινοβολίας γ). Αυτό το μειονέκτημα υποβαθμίζει την ενεργειακή διακριτική
ικανότητα (12% στα 511 keV).
 Σπινθηριστές για ανιχνευτές PET
• Εκτός από το BGO τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται και μερικά άλλα νέα υλικά
όπως το LSO:Ce (σύντμηση του Lu2(SiO4)O:Ce), το GSO: Ce (Gd2(SiO4)O: Ce), το YAP:Ce
(σύντμηση του YAlO3:Ce), το LYSO: Ce (Lu2, Y2 (SiO4)O: Ce), το LuAP: Ce (LuAlO3: Ce), το
YSO (Y2(SiO4)O:Ce) κλπ. Tα υλικά αυτά παρουσιάζουν πολύ μικρούς χρόνους
απόσβεσης, π.χ. 40 ns το LSO και 28 ns το YAP. Oι μικροί χρόνοι οφείλονται κυρίως
στην παρουσία του ενεργοποιητή Ce3+(Δημήτριο). Το LSO έχει υψηλή πυκνότητα (7,4
g/cm3), υψηλό ενεργό ατομικό αριθμό (Zeff=66), είναι συμπαγές, καθόλου
εύθραυστο, μη υγροσκοπικό και έχει υψηλή απόδοση μετατροπής της
απορροφούμενης ακτινοβολίας σε φως (25-30000 οπτικά φωτόνια / MeV, σχεδόν 60-
75% της αντίστοιχης του NaI). Εχει ενεργειακή διακριτική ικανότητα 9,1 % στα 511
keV. Παρουσιάζει όμως εσωτερική ραδιενεργό εκπομπή (300 Βq/cm3) λόγω της
φυσικής παρουσίας μικρής αναλογίας ραδιενεργού Lu-176 μαζί με το σταθερο Lu. Το
οπτικό φάσμα εκπομπής παρουσιάζει μέγιστο εκπομπής στα 420 nm. Το GSO έχει
πυκνότητα 6,7 g/cm3, ενεργό ατομικό αριθμό Ζeff=59 και χρόνο απόσβεσης 60 ns. To
YAP: Ce έχει ικανοποιητική πυκνότητα (5,37 g/cm3) αλλά αποτελείται από στοιχεία με
χαμηλούς ατομικούς αριθμούς (39, 13, 8). Η απόδοση μετατροπής της
απορροφώμενης ακτινοβολίας σε φως είναι επαρκής (50% της αντίστοιχης του NaI). Το
μέγιστο του φάσματος εκπομπής βρίσκεται στα 370 nm μπλε. Γενικά στους
προαναφερθέντες σπινθηριστές η παρουσία του ενεργοποιητή Ce προκαλεί την
εκπομπή μπλε φωτός. Το φως αυτό έχει υψηλή φασματική συμβατότητα με
φωτοκαθόδους φωτοπολλαπλασιαστών.
 Ανιχνευτές PET

• Δακτύλιος ανιχνευτών

Δακτύλιος
ανιχνευτών
ΦΠ-θέσης

Κρύσταλλος
• Κρύσταλος+PSPMT
 Δυσδιάστατη (2D) και τρισδιάστατη (3D) λήψη
Τα συστήματα PET μπορεί να έχουν τη δυνατότητα λειτουργίας με δυσδιάστατη (2D
mode) ή και τρισδιάστατη (3D mode) διαδικασία λήψης δεδομένων. Στη
δυσδιάστατη λήψη γίνεται καταγραφή της ακτινοβολίας που προέρχεται από μία
μόνο τομή, ίσως και από μία-δύο γειτονικές τομές. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση
των μολύβδινων διαφραγμάτων (septa) (Σχήμα 4γ). Στην τρισδιάστατη λήψη γίνεται
καταγραφή ακτινοβολίας από όλη τη στερεά γωνία που καλύπτουν οι ανιχνευτές
όταν απομακρυνθούν τα διαφράγματα.
Δακτύλιος ανιχνευτών PET
Δακτύλιος ανιχνευτών PET
 Δομή σύγχρονου Συστήματος PET

• Όπως προαναφέρθηκε η κυρίαρχη σχεδίαση ενός σύγχρονου συστήματος PET έχει τη μορφή
ενός δακτυλίου ανιχνευτών (detector ring) που περιβάλλει τον ασθενή (Σχήμα 22). Ο
δακτύλιος αποτελείται από πολλά διακριτά ανιχνευτικά δομικά τμήματα (detector
modules). Κάθε δομικό τμήμα αποτελείται από επιμέρους ανιχνευτικά δομικά στοιχεία
(detector blocks) τα οποίο με τη σειρά τους περιέχουν μια επίπεδη διάταξη πολλών
επιμέρους κρυστάλλων σπινθηριστών (scintillation crystals).

• Οι επιμέρους κρύσταλλοι είναι επιμήκεις (πχ πάχους 20 ή και 30 mm) με εγκάρσιες

διαστάσεις 4x4 mm2 κλπ. Στη βιβλιογραφία χρησιμοποιείται ο όρος «τμηματοποίηση
κρυστάλλων». Πχ ένα σύστημα PET μπορεί να συγκροτείται από δεκάδες (50-60) δομικά
τμήματα τα οποία να εμπεριέχουν αρκετά δομικά στοιχεία (πχ 2x3, 8x8, 13x13) με μερικές
δεκάδες (30-40) κρυστάλλων σε κάθε στοιχείο. Ο συνολικός αριθμός των κρυστάλλων θα
είναι της τάξης των 12-24000. Τα φωτόνια εξαϋλωσης προσπίπτουν και αποροφώνται στους
κρυστάλλους και η ενέργειά τους μετατρέπεται σε φωτόνια φωτός. Στη συνέχεια το φως
οδηγείται (σε μερικά συστήματα μέσω οπτικών ινών) σε μια διάταξη φωτοπολλαπλασιαστών
(τέσσερεις σε κάθε δομικό στοιχείο). Οι φωτοπολλαπλασιαστές είναι τύπου ευαισθησίας
θέσης (position sensitive photomultipliers-PS-PMT). Δηλαδή έχουν τη δυνατότητα
προσδιορισμού των συντεταγμένων του συγκεκριμένου κάθε φορά κρυστάλλου
σπινθηριστή που απορρόφησε τη μέγιστη ενέργεια του φωτονίου εξαΰλωσης.
 Ανιχνευτικό δομικό στοιχείο
• Οι κρύσταλλοι σπινθηριστών είναι διακριτοποιημένοι σε πολλούς μικρούς
κρυστάλλους για αποφυγή διάχυσης του φωτός
• Οι Φωτοπολλαπλασιαστές είναι ευαισθησίας θέσης, δηλαδή έχουν δυνατότητα
προσδιορισμού της θέσης πρόσπτωσης του φωτός
 Ανιχνευτικά δομικά στοιχεία
με Φωτοδιόδους χιονοστιβάδας (APD) και Φωτοπολλαπλασιαστές πυριτίου (SiPM)
για αποφυγή επίδρασης μαγνητικού πεδίου όταν υπάρχει Μαγνητικός Τομογράφος
(MRI)
 Φωτοδίοδοι χιονοστιβάδας Geiger -Φωτοπολλαπλασιαστές
Πυριτίου (SiPM)

Οι φωτοδίοδοι χιονοστιβάδας Geiger (Geiger-mode avalanche photodiodes ή G-APD)

αποτελούνται από μικροκυψελίδες (microcells), κάθε μια από τις οποίες συγκροτεί
μια φωτοδίοδο χιονοστιβάδας-APD. Οι φωτοδίοδοι αυτές είναι πολωμένες σε
διαφορά δυναμικού μεγαλύτερη από την τάση κατάρρευσης τους (breakdown
voltage). Πρόκειται για την τάση πάνω από την οποία προκαλείται γενικός ιονισμός,
με δευτερογενείς, τριτογενείς κλπ. ιονισμούς. Δηλαδή με την απορρόφηση ενός
οπτικού φωτονίου προκαλείται μια εκφόρτιση χιονοστιβάδας, παρόμοια με αυτήν
που παρουσιάζεται στους ανιχνευτές τύπου Geiger (ανιχνευτές ιονισμού αερίου,
Κεφ.22). Για το λόγο αυτό η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται κατάσταση Geiger ή
τρόπος Geiger (Geiger mode). Συχνά οι G-APD ονομάζονται και
φωτοπολλαπλασιαστές πυριτίου (silicon photomultipliers-SiPM) λόγω της μεγάλης
ικανότητάς τους να πολλαπλασιάζουν τους φορείς ηλεκτρικού φορτίου (ηλεκτρόνια-
οπές), π.χ. κατά 105-107 φορές με πόλωση 50 V. Οι διαστάσεις των μικροκυψελίδων
είναι της τάξης των 7x7 μm2 έως 70x70 μm2. Σε ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να
διατίθενται πολλές μικροκυψελίδες (της τάξης των χιλιάδων) σε παράλληλη σύνδεση
μεταξύ τους. Η απόκριση των G-APD είναι αρκετά γρήγορη, της τάξης του 1 ns, και η
φωτοαποδοτικότητά τους ικανοποιητική (35% στα 550 nm) [Herbert D. et al 2005,
Renker D. 2007].
 
 Ανίχνευση φωτός σπινθηριστών και προσδιορισμός
θέσης απορρόφησης φωτονίου εξαΰλωσης
Τα οπτικά φωτόνια που παράγονται στους κρυστάλλους εκπέμπονται ισότροπα προς όλες τις
διευθύνσεις.

Η τμηματοποίηση (διακριτοποίηση) όμως των κρυστάλλων (διάταξη πολλών λεπτών επιμέρους

κρυστάλλων) αποτρέπει την πλήρη διασπορά του φωτός. Δηλαδή την ολική διαφυγή των
φωτονίων από τον ένα κρύσταλλο στον άλλο. Κατά συνέπεια τα φωτόνια κατευθύνονται κυρίως
προς τον φωτοπολλαπλασιαστή που βρίσκεται κοντά στην οπίσθια πλευρά του κρυσταλλικού
τμήματος. Η θέση στην οποία έγινε η απορρόφηση του προσπίπτοντος φωτονίου υψηλής
ενέργειας προσδιορίζεται απο τη σχετική αναλογία των σημάτων που δίνουν στη έξοδό τους οι
φωτοπολλαπλασιαστές. Οι συντεταγμένες (x,y) της θέσης αυτής υπολογίζονται μέσω των
σχέσεων:

όπου xij τα σήματα των τεσσάρων φωτοπολλαπλασιαστών (θεωρούμενοι ως στοιχεία

αλγεβρικής μήτρας σχήμα 7β Β).
Σύστημα PET και ανιχνευτές

• Σύστημα PET

• Ανιχνευτές
PET
Σύστημα PET & εικόνες PET
 Ανακατασκευή εικόνας και
διόρθωση εξασθένησης ( σελ.
253, 271)
Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων συνδυασμένη με
Υπολογιστική Τομογραφία ακτίνων Χ (PET – CT)
Στα σύγχρονα συστήματα κυριαρχεί ο συνδυασμός της τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίου με
υπολογιστική τομογραφία (CT) ακτίνων Χ (PET/CT) σε μία συσκευή. Ο συνδυασμός αυτός
παρέχει ταυτόχρονα πληροφορίες μορφολογικού δομικού-ανατομικού χαρακτήρα (CT) και
πληροφορίες μεταβολικού-λειτουργικού χαρακτήρα (PET).
Οι μετρήσεις που λαμβάνονται από την υπολογιστική τομογραφία ακτίνων Χ χρησιμοποιούνται
για δύο κυρίως λόγους: α) για να γίνουν διορθώσεις στα δεδομένα των μετρήσεων της PET,
σχετικά με την εξασθένηση της ακτινοβολίας εξαΰλωσης μέσα στο σώμα του εξεταζομένου και β)
για να γίνουν συγκρίσεις των εικόνων CT με εικόνες PET και να επιτευχθεί βελτίωση της
ακρίβειας της τελικής εικόνας.
Η υπολογιστική τομογραφία ακτίνων Χ παρέχει εικόνες μορφολογικού χαρακτήρα υψηλής
ακρίβειας. Όμως η ακριβής απεικόνιση μιας βλάβης (όγκος, μετάσταση κλπ) επιτυγχάνεται
μόνο εάν: α) Η έκταση της βλάβης έχει υπερβεί κάποιες ελάχιστες διαστάσεις, β) Εάν
παρουσιάζει πολύ σημαντικές διαφορές σύστασης σε σχέση με τους περιβάλλοντες ιστούς.
Αντίστοιχα η PET ανιχνεύει λειτουργικής φύσεως μεταβολές, οι οποίες μπορεί να
παρουσιασθούν αρκετά νωρίτερα από τις αντίστοιχες μορφολογικές διαφοροποιήσεις. Πχ ο
μεταβολισμός των κακοήθων κυττάρων αλλάζει πολύ πριν από τις όποιες μορφολογικές
μεταβολές στην περιοχή της κακοήθειας. Αντίστοιχα ένα βασικό μειονέκτημα της PET είναι η
αδυναμία προσδιορισμού της θέσης της βλάβης με υψηλή ακρίβεια. Κάτι που τελικά επιτυγχάνει
ο συνδυασμός των δύο εικόνων CT και PET. [Schoder et al, 2003, Townsend 2004] [Lundqvist et
al. 1998, Humm et al 2003, Zaidi and Montandon 2006]
 PET-CT
με διαχωρισμένα τα συστήματα CTκαι PET
 PET-CT
Οπίσθια όψη με εμφανείς τους ανιχνευτές PET. Στο βάθος της εικόνας φαίνονται οι
ανιχνευτές του CT
 PET-CT σύστημα και εικόνες

http://www.nepetimaging.com/pet-ct.html
Ανιχνευτές Υπολογιστικής
(Αξονικής) Τομογραφίας
ακτίνων Χ
• Λυχνία ακτίνων Χ και Κρύσταλλοι
σπινθηριστή σε επαφή με
φωτοδιόδους πυριτίου
κατανεμημένοι κατά μήκος
παράλληλων τόξων
Εικόνες PET-CT
http://www.crcpd.org/PET-CT.aspx
 PET – MRI
Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων σε συνδυασμό με
Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού
• H τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων συνδυασμένη με μαγνητική τομογραφία
(PET-MRI) είναι μια υβριδική τεχνολογία απεικόνισης που ενσωματώνει
Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού (μαγνητική τομογραφία) (MRI) των
μαλακών ιστών, που είναι μορφολογική ανατομική απεικόνιση, και
Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων (PET) που είναι λειτουργική απεικόνιση

• Σήμερα τα κύρια κλινικά πεδία της PET-MRI είναι η ογκολογία, [2] [3] [4]
καρδιολογία [5] και της νευρολογίας. [6] [7] [8] Οι ερευνητικές μελέτες
διεξάγονται ενεργά αυτή τη στιγμή να κατανοήσουν τα οφέλη της νέας
διαγνωστικής μεθόδου PET-MRI. Η τεχνολογία συνδυάζει τον εξαιρετικό δομικό
και λειτουργικό χαρακτηρισμό του ιστού που παρέχεται από MRI με την ακραία
ευαισθησία του μεταβολισμού από την απεικόνιση ΡΕΤ με μοναδική ικανότητα
εντοπισμού σημασμένων τύπων κυττάρων ή κυτταρικών υποδοχέων. Υπάρχει
συζήτηση και έρευνα για χρήση της ΡΕΤ-MR με Ακτινοθεραπεία ιόντων (με σκοπό
τη θεραπεία του καρκίνου), λόγω της ικανότητας της MRI να απεικονίζει με
ακρίβεια την πυκνότητα πρωτονίων του ιστού
 PET-MRI
Οι ανιχνευτές της PET (PET insert) είναι τοποθετημένοι στο εσωτερικό του βασικού
μαγνήτη (3T Magnet), μεταξύ των πηνίων βαθμίδας (gradient coils) και των πηνίων
σώματος (RF Body coils) του MRI

http://www.auntminnie.com/index.aspx?
sec=ser&sub=def&pag=dis&ItemID=93098
PET MRI
 PET-MRI
Ο δακτύλιος των ανιχνευτών PET (PET ring) είναι ενσωματωμένος μέσα στο σύστημα των πηνίων (του
βασικού μαγνήτη, των βαθμίδων κλπ) και απαιτούνται ανιχνευτές ακτινοβολίας που να μην
επηρεάζονται από μαγνητικά πεδία
PET-MRI
 Εμπορικό σύστημα PET – MRI
(Με διαχωρισμένα τα συστήματα PET και MRI)

http://www.itnonline.com/article/petmri-enters-us-market-0
Εικόνες PET, MRI, PET-MRI
https://medicine.stonybrookmedicine.edu/radiology/patients/petmri
 Δομή συστήματος Μαγνητικού Τομογράφου
(Απεικόνισης Μαγνητικού Συντονισμού – MRI)
χωρίς PET

• Radio Frequency coils: πηνία ραδιοσυχνότητας που λειτουργούν ως πομποί και δέκτες
ραδιοσυχνοτήτων, gradient coils: πηνία βαθμίδας που προκαλούν γραμμική μεταβολή
στο βασικό μαγνητικό πεδίο, Magnet: Βασικός μαγνήτης Μαγνητικού Τομογράφου
(συνήθως υπεραγώγιμος)
 Απόδοση συστημάτων και ποιότητα εικόνας
στο PET

Ο ρυθμός των πραγματικών μετρήσεων (true coincidences) σύμπτωσης που

προέρχονται από φαινόμενα εξαΰλωσης χωρίς να συμβεί σκέδαση των παραγόμενων
φωτονίων δίνεται από τον τύπο:

 
N 0  A i2 g exp    x 

όπου εi: η ενδογενής αποδοτικότητα των δυο ανιχνευτών, εg η γεωμετρική

αποδοτικότητα, Α ο ρυθμός εκπομπής ποζιτρονίων (ενεργότητα: αριθμός σωματιδίων
ανά s), μ ο συντελεστής εξασθένησης της ακτινοβολίας και x το πάχος του
απεικονιζόμενου αντικειμένου. Ο τύπος αυτός ισχύει για πηγή τοποθετημένη μέσα
στο απεικονιζόμενο αντικείμενο και μεταξύ δυο ανιχνευτών που βρίσκονται σε
σύμπτωση.
Η ενδογενής απόδοση εi καθορίζεται από το πάχος και το συντελεστή εξασθένησης
(xD, μD) του υλικού των ανιχνευτών

 i  1  exp D xD 
Η γεωμετρική αποδοτικότητα ενός ζεύγους ανιχνευτών είναι:

S
g 
4 R 2
όπου S η ανιχνευτική επιφάνεια ενός ανιχνευτή και R η ακτίνα του δακτυλίου που
σχηματίζει η διάταξη των ανιχνευτών. Όπως έχει προαναφερθεί το σύνολο των
μετρήσεων δεν αποτελείται μόνο από πραγματικές συμπτώσεις λόγω εξαΰλωσης
αλλά και από άλλες παρασιτικές μετρήσεις.
Οι παρασιτικές μετρήσεις που οφείλονται σε τυχαίες συμπτώσεις (random
coincidences) φωτονίων προερχομένων από διαφορετικά φαινόμενα εξαϋλωσης
εκφράζονται από τον τύπο:

 
2
N T  2  2 ABu i  g exp    x / 2 
 
όπου NT είναι ο ρυθμός μέτρησης που αντιστοιχεί στις τυχαίες συμπτώσεις, τ είναι ο
χρόνος ανάλυσης του ανιχνευτή, Α είναι ο ρυθμός εκπομπής ποζιτρονίων από την
πηγή, εi, εg είναι η ενδογενής και η γεωμετρική αποδοτικότητα ενός ανιχνευτή
αντίστοιχα, μ είναι ο γραμμικός συντελεστής εξασθένησης του απεικονιζόμενου
αντικειμένου (θεωρούμενος σταθερός), x είναι το πάχος του αντικειμένου, Bu είναι ο
παράγοντας ανοικοδόμησης λόγω σκέδασης (κεφάλαιο 3).

Ο τύπος αυτός ισχύει για σύστημα δυο ανιχνευτών που βρίσκονται ο ένας απέναντι
στον άλλο. Η ποσότητα που βρίσκεται μέσα στην αγκύλη εκφράζει το ρυθμό
μετρήσεων σε έναν μόνο από τους ανιχνευτές χωρίς να λογίζεται η σύμπτωση (μόνες
μετρήσεις – bold singles). Από τους προηγούμενους τύπους γίνεται φανερό ότι ο
ρυθμός μέτρησης τυχαίων συμπτώσεων NT (ενός ζεύγους ανιχνευτών) εξαρτάται από
την ποσότητα 1/R4 . Ο συνολικός ρυθμός μέτρησης τυχαίων συμπτώσεων για
ολόκληρο το δακτύλιο των ανιχνευτών εξαρτάται από την ποσότητα 1/R2 . Συνεπώς
όσο αυξάνεται η διάμετρος του δακτυλίου του ΡΕΤ τόσο ελαττώνεται ο ρυθμός NT.
Οι μετρήσεις σύμπτωσης σκεδαζομένων (scatter conincidences) φωτονίων
αντιστοιχούν σε φωτόνια που προέρχονται μεν από φαινόμενο εξαϋλωσεις αλλά πριν
φθάσουν στους ανιχνευτές έχουν σκεδασθεί σε κάποιο σημείο του αντικειμένου.
Συνεπώς το σημείο της εξαΰλωσης είναι πιθανό να μη βρίσκεται κατά μήκος της
ευθείας που ενώνει τους δυο ανιχνευτές (σχήμα 19). Ο ρυθμός αυτών των μετρήσεων
εκφράζεται με τον τύπο:

 
2
NS  GA i  g
Το μέγεθος G είναι μια σταθερή ποσότητα που εξαρτάται από τον συγκεκριμένο
τρόπο διάταξης των ανιχνευτών και τοποθέτησης του ασθενούς. Ο ανωτέρω τύπος
ισχύει για ένα ζεύγος ανιχνευτών όταν η πηγή τοποθετηθεί στο κέντρο της διάταξης.
Ο ρυθμός NS εξαρτάται (λόγω της εg2) από την ποσότητα 1/R4 . Σε περίπτωση όμως
που θεωρηθεί ένας δακτύλιος ανιχνευτών ο ρυθμός NS μεταβάλλεται ανάλογα με το
1/R2 . Είναι εύκολο να διαπιστωθεί ότι οι ρυθμοί NT και NS ελαττώνονται ταχύτερα με
την αύξηση της ακτίνας R απ΄ ότι ο ρυθμός N0 των πραγματικών μετρήσεων
σύμπτωσης. Αυτό οφείλεται στο ότι η γεωμετρική αποδοτικότητα, στον τύπο του
ρυθμού N0, δεν είναι υψωμένη στο τετράγωνο. Συνεπώς διαπιστώνεται ότι:
N0 / Ns ~ R, N0 / NT ~ R
Δηλαδή αυξάνοντας την ακτίνα του δακτυλίου των ανιχνευτών αυξάνεται ο λόγος
σήματος προς θόρυβο (SNR).
 Κλάσμα σκέδασης (SF) και Ρυθμός μετρήσεων
ισοδύναμος θορύβου (NECR)

Στις διαδικασίες αξιολόγησης συστημάτων PET χρησιμοποιούνται συχνά οι

παράμετροι κλάσμα σκέδασης (scatter fraction)-SF (ή ποσοστό σκέδασης) και ρυθμός
μετρήσεων ισοδύναμος θορύβου (noise equivalent count rate)-NEC ή NECR. Οι δύο
αυτές παράμετροι ορίζονται μέσω των ακόλουθων πηλίκων:
  N
SF  S

 
N S  N0

( N 0 )2
NECR
N0  NS  kNT

Όπου k είναι μία σταθερά με τιμές μεταξύ 0 και 2, ανάλογα με τις χρησιμοποιούμνες
τεχνικές διόρθωσης των μετρήσεων τυχαίας σύμπτωσης (randoms).
Στην τρισδιάστατη απεικόνιση το κλάσμα σκέδασης αυξάνεται κατά έναν παράγοντα
3 περίπου.
 Χωρική διακριτική ικανότητα
Η χωρική διακριτική ικανότητα καθορίζεται από παράγοντες όπως:

• η διαδρομή των ποζιτρονίων μέσα στους ιστούς (πριν ακινητοποιηθούν και

συμβεί φαινόμενο εξαΰλωσης),
• η πιθανή απόκλιση από 180ο της γωνίας μεταξύ των δυο φωτονίων (όταν η ορμή
των e- , e+ δεν έχει μηδενισθεί τη στιγμή της εξαΰλωσης),
• το μέγεθος των ανιχνευτών,
• η τυχόν ύπαρξη κατευθυντήρων σε αυτούς,
• ο ρυθμός δειγματοληψίας,
• ο χρόνος ανάλυσης των ανιχνευτών,
• η διάμετρος του δακτυλίου, ο αλγόριθμος ανακατασκευής εικόνας κλπ.
--------------------------------------
Η διαδρομή των ποζιτρονίων στους ιστούς εξαρτάται από την αρχική ενέργεια εκπομπής τους. Το ενεργειακό
φάσμα των β+ είναι συνεχές και ως γνωστό, ελάχιστα ποζιτρόνια έχουν τη μέγιστη ενέργεια. Συνεπώς
ελάχιστα θα έχουν τη μέγιστη διαδρομή. Πάντως συνήθεις τιμές είναι της τάξης των μερικών χιλιοστών (2
έως 20mm). Έτσι η υποβάθμιση της χωρικής διακριτικής ικανότητας δεν είναι σημαντική. Εξάλλου η
διακριτική ικανότητα θα εξαρτάται και από τη διεύθυνση αυτής της διαδρομής σε σχέση με την ευθεία που
ενώνει τους δυο απέναντι ανιχνευτές. Η απόκλιση από 180ο της γωνίας των δυο φωτονίων προκαλεί
αβεβαιότητα για το σημείο εξαΰλωσης που εξαρτάται από τη διάμετρο των ανιχνευτών. Η αβεβαιότητα αυτή
είναι της τάξης των 2,5-3mm για διάμετρο 100cm και 1,5mm για διάμετρο 50cm.
 Χωρική διακριτική ικανότητα

Η τελική χωρική διακριτική ικανότητα είναι της τάξης των μερικών mm (5-7 mm). Σε
ορισμένα συστήματα μαστογραφίας ποζιτρονίων (PEM) η χωρική διακριτική
ικανότητα είναι της τάξης των 2,5 mm. Μάλιστα σε ορισμένες είναι κάτω των 2 mm.Η
συνολική χωρική διακριτική ικανότητα ενός πλήρους συστήματος PET εκφράζεται
μέσω μιας σχέσης της μορφής:

RT  K R Ri2  RP2  Ra2  RL2

όπου: ΚR εκφράζει το σφάλμα που προκύπτει από τον αλγόριθμο ανακατασκευής, Ri

είναι η ενδογενής χωρική διακριτική ικανότητα του συστήματος κρύσταλλοι-
φωτοπολλαπλασιαστές που εξαρτάται από το μέγεθος των κρυστάλλων και
υποβαθμίζεται από το κέντρο προς την περιφέρεια του δακτυλίου. Rp οφείλεται στην
εμβέλεια των ποζιτρονίων. Ra οφείλεται στην έλλειψη συγγραμμικότητας των
φωτονίων εξαϋλωσης (η γωνία μπορεί να είναι διαφορετική των 180 0). RL οφείλεται
σε σφάλματα που προκύπτουν από τη χρήση πολυκρυσταλλικών ανιχνευτών αντί
ανιχνευτών με ένα κρύσταλλο.
Κύκλοτρο
Κύκλοτρο
Κύκλοτρο