Sosyal Psikolojide

Bilimsel Yöntem
Hazırlayan: Esra Karagöz
Öğrenci No: 0312180011
Ders: Temel Bilimler ve Bilimsel Düşüncenin Gelişimi
Dersi Veren: Prof. Dr. Ahmet Fahri Özok
 Sosyal Psikoloji Nedir?

 Sosyal psikoloji, yirminci yüzyılın başında sosyoloji ve psikoloji dallarından

doğan ve insan-toplum ilişkisini inceleyen bir bilim dalıdır. Bazılarına göre iki
alanın kesişme noktası, diğerlerine göre ise her iki alanla ilişkili ama farklı bir
alandır (Jones, 1985).

 Temelde psikoloji insanı birey olarak ele alır, sosyoloji ise toplumları inceler
şeklinde biliriz. Sosyal psikoloji ise insani toplum içinde değerlendirir ve bu
şekilde küçük gruplarda bireyleri inceleyebiliriz.
 Sosyal Psikolojide Bilimsel Araştırma Yöntemleri

1. Deneysel Yöntem (Deneyler):

 Deneysel araştırmada araştırmacı, olayı sistematik olarak kontrol eder, insanların olayı
kendi belirlediği şekilde deneyimlemesini sağlar.

 Örneğin acil bir duruma müdahale etmeyi gerektiren bir olaya tanık olan kişi sayısının,
olaya müdahale etme olasılığını etkileyip etkilememesi bu yöntemle araştırılabilir.

 Katılımcılar seçkisiz bir şekilde deney ve kontrol gruplarına atanır.

 Bağımlı değişken, bağımsız değişken ve kontrol değişkeni gibi değişkenler devreye girer.
2. Alan Deneyleri:

 Sosyal psikoloji deneyleri laboratuvar dışında daha doğal ortamlarda

düzenlenebilir.

 Alan deneyinde katılımcılar çoğu zaman bir deneye katıldıklarının farkında değildir. Bu
şekilde laboratuvar deneylerindeki gözlemci etkisi ortadan kaldırılmaya çalışılır.
 Diğer Niceliksel Araştırma Yöntemleri
Sosyal psikologlar deneylemenin/manipülasyonun mümkün olmadığı ya da elverişli
olmadığı durumlarda deneysel olmayan çeşitli yöntemler kullanırlar.

1. Survey:
 Türkçe’de anket uygulaması, kamuoyu yoklaması, örneklem yoklaması adlarını alır.
Çok geniş bir örneklemden büyük bir veri elde etmek amaçlandığında survey yöntemi
kullanılır.

 Bu tip araştırmalarda nedensellik soruları sorulmaz. Hedef daha ziyade bir veya daha
fazla gruptaki insanların niteliklerini tasvir etmektir. Sözgelimi seçimlerde A partisine
oy vereceğini söyleyenlerin ya da belli bir marka diş macununu kullanan kişilerin
nitelikleri veya özel sağlık sigortası yaptıranların özellikleri gibi.
2. Psikometrik Testler Uygulaması:

 Psikometrik testler belirli psikolojik nitelikleri ölçmek üzere düzenlenir. Kişilik

testleri, tutum ölçekleri, klinik testler gibi.

 Bu testler ve de ölçekler sayesinde araştırmacılar soyut bazı psikolojik nitelikleri

işlevselleştirilmiş şekilde (operasyonel/işevuruk olarak) tarifler ve bu suretle ölçebilir.
Test sonucunda aldığı puanlar üzerinden incelenen nitelikle ilgili bir neticeye varılır.

 Psikometrik testler bir ölçme aletidirler ve söz konusu durumu ölçme amacıyla
kullanılırlar.
 Psikometrik testler, ölçekler, soru varakaları ister istemez onları hazırlayan bilim
insanlarının dünya görüşü doğrultusunda şekillenir. Bu anlamda bize bu dünyanın bir
çevirisini vermektedirler, bu çeviriye bir de araştırmacı ve araştırılan olarak bir başka
kültürden olmayı eklemeniz gerekir.

 Araştırılacak kavramın içinde olduğu teoriye ve paradigmaya göre yorumlamak esastır.

 Niteliksel Araştırma Yöntemleri
1. Gözlem:

 Herhangi bir ortamda ya da kurumda oluşan insan davranışlarını ayrıntılı olarak

tanımlamak amacıyla kullanılan veri toplama yöntemidir.

-Katılımcı Gözlem
 Etnografya: Etnografya, araştırmacının bir grubu veya bir kültürü içinden gözlemleyerek
ve kendi fikirlerini yansıtmaktan kaçınarak anlamaya çalıştığı bir gözlem araştırma
yöntemidir.
2. Görüşme Tekniği:

 Bu teknik esasında, araştırmaya katılan bireylerin belli bir konuda duygu ve düşüncelerini
anlatma etkinliği olarak tanımlanmaktadır.

 Görüşme yoluyla araştırılan konu hakkında bireyin deneyimleri, tutumları, düşünceleri,

niyetleri, yorumları, zihinsel algıları ve tepkileri gibi direkt gözlenemeyen bilgilere ulaşılmaya
çalışılır.

 Yapılandırılmış, yarı yapılandırılmış, yapılandırılmamış ve odak grup görüşmesi şeklinde farklı

görüşme teknikleri vardır (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 120; Sönmez ve G. Alacapınar, 2011: 108;
akt. Karataş, 2015).
Teşekkürler
 KAYNAKÇA
 Deney nedir? Erişim adresi: https://www.bilgihakkinda.com/deney-nedir/

 Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları
Dergisi, 1(1).

 Sosyal Bilimlerde Yöntem [Açıköğretim lisans ders notu], İstanbul Üniversitesi. Erişim adresi:
https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Bahar/sosyal_bilimlerde_yontem/2/index.html

 Sosyal Psikoloji [Açıköğretim lisans ders notu], İstanbul Üniversitesi. Erişim adresi:
https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/18_19/sosyal_psikoloji/4/index.html

 Tekdemir Yurtdaş, G. (2021). Psikolojide Niteliksel Araştırma Yöntemleri [Yayınlanmamış ders notu], İstanbul
Üniversitesi.