DERS:GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

Hafta: 2
Konu:Psikolojide yaklaşımlar
Ders Sorumlusu: Öğr.Gör.Dr.Mustafa GÜLER
Kaynaklar:
Eğitim Psikolojisi .Binnur Yeşilyaprak
Gelişim psikolojisi kitapları.

1
KAYNAKLAR

2
1. Psikolojiye Giriş
1. Psikolojinin Tanım ve İçeriği
2. Psikolojinin Tarihçesi
3. Psikolojide Temel Yaklaşımlar
* Yapısalcı(Strüktüralist) Yaklaşım
* İşlevselci(Fonksiyonalist) Yaklaşım
* Davranışçı Yaklaşım
* Psikodinamik (Psikanalitik) Yaklaşım
* Bilişsel(Cognitive) Yaklaşım
* Gestalt(Bütüncül) Yaklaşım
* İnsancıl(Hümanist) Yaklaşım
* Nörobiyolojik(Beyin Temelli) Yaklaşım
3
4. Psikolojinin Alt Dalları
* Deneysel Psikoloji
* Psikometrik Psikoloji
* Sosyal Psikoloji
* Klinik Psikoloji ve Danışmanlık Psikolojisi
* Endüstri ve Örgüt Psikolojisi
* Eğitim Psikolojisi
5. Psikolojide Araştırma Yöntemleri
* Betimsel Yöntemler
* Deneysel Yöntemler
* İstatistiksel Yöntemler
* Gelişimsel Yöntemler
4
1. Psikolojinin Tanımı ve İçeriği
Psikoloji, gözlenen ve gözlenemeyen insan
ve hayvan davranışlarını inceleyen bilim dalıdır.
Bu konudaki en önemli adımlardan biri, Alman
fizyolog Wilhelm Wundt’un 1879 da ilk psikoloji
laboratuarını kurmasıdır.

5
 3. Psikolojide Temel Yaklaşımlar
a) Yapısalcı(Strüktüralist) Yaklaşım
* Bu akımın öncüsü w.Wundt ’dur.
* Yapısalcı yaklaşıma göre insan zihni çeşitli bilinç öğelerinden
meydana gelir.(Düşünce, duygu, irade)
* Yapısalcı yaklaşım bireylerdeki içsel duyguları, sezişleri,
hayalleri ve düşünceleri inceler.
* Psikolojinin konusu BİLİNÇ, amacı ise bilince ait öğeleri
belirlemek ve çözümlemektir.
* Yapısalcılar bilincin incelenmesinde içe bakış yada iç gözlem
adını verdikleri bir yöntem kullanırlar.
* İçe bakış yönteminde bireylere bir uyaran verilmekte ve bu
uyarının onlarda oluşturduğu algı, duygu ve düşünceleri detaylı
bir şekilde, yorum katmadan anlatmaları istenir.
* İçe bakış yönteminde, yöntemin doğası gereği, objektif
bilgilere ulaşmak zordur. 6
b) İşlevselci (Fonksiyonalist) Yaklaşım
* Savunucuları James ve Dewey’dir.
* Bu yaklaşım bilincin içeriğinden çok işlevlerine
odaklanmışlardır. Zihnin yapısı yerine, işlevleri üzerinde
durur.
* Zihinsel süreçlerin ve davranışların organizmanın
uyum sağlamasına yardımcı olduğunu savunur.

7
c) Davranışçı Yaklaşım
* Savunucuları Watson, Pavlov ve Skinner’dir.
* Yapısalcılık ve işlevselciliğe karşı çıkmışlardır.
* Davranışçılara göre psikoloji doğrudan gözlenebilen
davranışlara odaklanmalıdır.
* Davranışçılara göre insan zihni doğuştan boştur ve davranışlar
öğrenme yolu ile kazanılır.
*İnsan nötr bir canlıdır.İyi yada kötü oluşu çevre belirler.Birey
uyarıcıların pasif alıcısı konumundadır.
*Davranış uyarıcı-tepki ve pekiştirme ilişkisi
) Bilişsel (Cognitive) Yaklaşım
*Önemli Temsilcileri Piaget ve Bruner’dir.
* Davranışçılığa tepki olarak doğmuştur. Davranışçılığın insanı
pasif bir alıcı ve makine olarak görmesine karşı çıkmaktadır.
*Bilişsel yaklaşım insanın bilişsel süreçlerinin davranışları
üzerinde etkili olduğunu, insanın algılayan, uyarcıları seçip
işleyerek anlamlandırma yeteneğine sahip bir sistem olarak görür.
8
Psikodinamik(Psikanalitik) Yaklaşım(S.Freud)
* İnsan davranışları bastırılmış dürtüler, çatışmalar ve bilinç dışı
tarafından oluşturulmaktadır.
* Vaka çalışması yöntemi kullanılır.
*Serbest Çağrışım ve Hipnoz tekniği kullanılır.
* İnsan doğuştan kötüdür ve yıkıcı davranma eğilimindedir.
* Cinsellik ve saldırganlık
* 0-6 yaş (çocukluk) dönemi-”Çocukluğuna inelim.”sözü
Gestalt(Bütüncül) Yaklaşım
* En önemli temsilcisi Wertheimmer’dir.
* Gestalt kelime anlamı olarak bütün, şekil ve örüntü anlamına
gelmektedir.
* Gestalt yaklaşımına göre insan davranışları bir bütün
içerisinden, ortaya çıktıkları fiziksel ve sosyal koşullar içerisinde
değerlendirilmelidir.

9
g) İnsancıl (Hümanist) Yaklaşım
* En önemli temsilcileri Maslow ve Rogers’dır.,
*İnsan doğası gereği iyidir ve iyiye yönelme eğilimindedir.
* İnsan tek, benzersiz ve değerli bir varlıktır. İnsanın sadece
insan olması onun değerli olması için yeterlidir.
*İnsan seçimlerinde özgürdür ve bu özgürlüğü kendinde
doğuştan var olan potansiyelini açığa çıkarmak için kullanır.
* Her insan önündeki engeller kaldırıldığında kendini
gerçekleştirebilir.
* İçe bakış ve empati anlayışı ile insanın öznel yaşantısı
(fenomeni) incelenir.
Nöro-biyolojik (Beyin Temelli) Yaklaşım
* Öncüsü Hebb’dir
* İnsan davranışları biyolojik ve nörolojik temellere
dayanarak açıklanır.
* Beyin üzerinde yapılan çalışmalarla beynin farklı
bölümlerinin hangi davranışlardan sorumlu olduğu açıklanmaya
çalışılır. 10
 4. Psikolojinin Alt Dalları
Deneysel Psikoloji: Psikoloji ile ilgili konuları incelerken
çoğunlukla laboratuar ortamında oluşturulmuş deneysel
yöntemden yaralanan alt daldır.
Psikometrik Psikoloji:Davranışın ölçülmesi ve
değerlendirilmesi ile ilgili olan alt daldır.
Sosyal Psikoloji: İnsanın sosyal ortamlar ve sosyal
uyaranlar karşısında gösterdiği davranışları inceleyen alt daldır.
Klinik psikoloji, davranış bozukları, bunların nedenleri,
tedavisi v.b konular üzerine yoğunlaşan alt daldır. Normalden
sapan davranışlar ile ilgilenir.
Danışmanlık psikolojisi, gündelik yaşamda uyum
sorunları yaşayan bireylere yönelik psikolojik destek verme
amacındadır.
Endüstri ve Örgüt Psikolojisi
* Çalışma alanı, işe uygun eleman seçimi, motivasyonun
ve verimliliğin artırılması, çalışma koşulları, çalışanlara işle ilgili
bilgi ve becerilerin kazandırılması, iletişim v.b konular olan alt
daldır. 11
 Gelişim psikolojisi:Döllenmeden ölüme kadar geçen sürede
organizmada gözlenen farklı alanlara ilişkin pozitif yöndeki
değişimlerin incelendiği bilim dalıdır.
Öğretmen;
- Gelişim psikolojisinin bulgularından faydalanarak,
öğrencilerin gelişimsel dönemleri, özellikleri ve bireysel farklılıkları
göz önünde bulundurur.
- Öğrenme sürecini, öğrenme ve öğretme kuramlarını,
yaklaşımlarını, modellerini ve ilkelerini geliştirir.
- Öğretimi planlama, öğretim yaşantılarını düzenleme ve
öğretim sürecini değerlendirme çalışmalarını yürütür
Öğrenme psikolojisi ise öğrenmenin nasıl oluştuğuna dair ilkeleri
ortaya koymayı amaçlar.

12
 5. Psikolojide Araştırma Yöntemleri
1) Betimsel Yöntemler
a) Gözlem
b) Test
c) Anket
d) Vaka İncelemesi
2) Deneysel Yöntem
3) İstatistiksel Yöntemler
a) Korelasyon
b) Farkların Önem Derecesi Yöntemi
4) Gelişimsel Yöntemler
a) Boylamsal Yöntem
b) Kesitsel Yöntem
c) Sırasal Yöntem
13
1) Betimsel Yöntemler
*Betimsel yöntemler, dışarıdan hiçbir müdahalede bulunmadan
var olan durumun betimlenmesi, fotoğrafının çekilmesidir.
a) Gözlem
* Psikoloji ile ilgili olan olgu ve olayların gözlemlenerek
raporlaştırılması işlemidir. Yapılış şekline göre doğal ve sistematik
gözlem olarak ikiye ayrılır.
* Doğal gözlemde olgu veya olay doğal ortamında, araştırmacının
etkisi en aza indirilerek yapılır.
* Sistematik gözlemde ise olay araştırmacı ilgilendiği davranışı
sadece kendi belirlendiği koşullar altında inceler. Gözlenecek
davranış önceden belirlenir ve sadece ona odaklanılarak gözlem
yapılır.

14
b) Test
*Testler, belli davranışları betimlemek amacı ile daha
önceden belirlenmiş standart soruların uygulanmasına dayalı
bir yöntemdir. Zeka, ilgi, tutum, kişilik v.b testleri örnek
olabilir.
c) Anket-Görüşme
*Kişilerin belli konular hakkındaki görüşlerini almak
amacı ile kullanılan tekniklerdir.
* Anketin testten en önemli farkı toplam puanların
elde edilmesi ve değerlendirmelerin soru bazında
yapılmasıdır.
d) Vaka İncelemesi
* Vaka incelemesinde, davranışları açıklamak için
geçmiş yaşantıların derinlemesine incelenmesi söz konusudur.

15
2) Deneysel Yöntem
* Deneysel yöntemde araştırmacı kontrol ettiği
değişkenler arasındaki neden sonuç ilişkisini inceler.
* Değişken, farklı gözlemlerde farklı değerler
alabilen özelliklerdir.
* Bağımsız değişken, neden-sonuç ilişkisi içinde
neden konumunda yer alan değişkendir.
Bağımlı değişken ise bağımsız değişkenden etkilenerek
farklı değerler alabilen değişkendir.
Kontrol değişkeni, bağımlı değişkeni etkileme ihtimali
bulunan ve kontrol edilerek bağımlı değişkeni etkilemesi
engellenen değişkendir.
*Deney grubu, bağımsız değişkenin değişikliğe
uğratıldığı gruptur.
Kontrol grubu ise bağımsız değişkenin sabit tutulduğu
gruptur.
16
3) İstatistiksel Yöntemler
a) Korelasyon
*Korelasyon, iki yada daha fazla değişken arasından bir ilişki
olup olmadığını, eğer ilişki varsa bu ilişkinin yönünü sayısal
olarak belirlememize yarayan istatistiksel yöntemdir.
*İki değişken arasındaki ilişkinin değerinin sayısal olarak veren
katsayısı ise “KORELASYON KATSAYISI”’ dır.
*Korelasyon katsayısı -1,00 ile +1,00 arasında değerler alır.
*Korelasyon Katsayısı;
(*) +1,00 a yaklaştıkça iki değişken arasında aynı yönde
ilişki artar.
(*) -1,00 a yaklaştıkça iki değişken arasında ters yönde
ilişki artar.
(*) 0,00 a yaklaştıkça iki değişken arasındaki ilişki
azalır.
17
4) Gelişimsel Yöntemler
*Yaşa bağlı olarak ortaya çıkan değişimleri konu
edinen araştırmacıların kullandığı yöntemdir.
* Araştırmacılar, zaman içerisinde insanların çeşitli
yönlerinin nasıl geliştiğini anlamaya çalışırlar. Bu nedenle,
insan gelişiminin tüm yönlerini anlamak için yaşı dikkate
alan araştırmalar planlarlar.
* Amaç bireyde yaşa bağlı olarak ortaya çıkan
gelişimsel süreçleri betimlemektir.
* 3 tür gelişimsel yöntem vardır:
- Boylamsal Yön.
- Kesitsel Yön.
- Sırasal Yön.

18
a)Boylamsal Yöntem
* Bu yöntem, aynı bireyleri geniş bir zaman
aralığında çalışarak onların farklı yaşlardaki belirli
davranışlarının değişimini ortaya koymaya yarayan
gelişimsel yöntemdir.
* Böylece araştırmacı belli özelliklerini araştırmak
için aynı yaş grubundaki bireyleri alarak, belli zaman
aralıklarında araştırmaya konu olan özelliğin değişimini
inceler.
* Boylamsal araştırmada aynı denekler belli
aralıklarla farklı zamanlarda
AHME
incelenir. AHME
AHME
T T T

2 Yaşında 4 Yaşında 8 Yaşında

2008 2010 2014

19
b) Kesitsel Yöntem
* Kesitsel yöntem, farklı yaşlardan bireylerin
belirli davranışlarının aynı zaman içinde ölçülerek
veya gözlenerek karşılaştırılmasını gerektiren
yöntemdir.
* Araştırmacı, ilgilendiği yaşlardan her birini
yansıtan birey grupları belirler. Bu gruplardan aynı
zamanda veriler toplar ve karşılaştırır.
Ahmet Ali Can

2 Yaşında 12 Yaşında 18 Yaşında

15.02.2013 15.02.2013 15.02.2013
20
c) Sırasal Yöntem
* Sırasal yöntem, kesitsel ve boylamsal yöntemlerin
sınırlılıklarını ortadan kaldırılması amacı ile geliştirilen
yöntemdir.
* Bu yöntemde, önce belli yaş gruplarından bireyler
(Kesitsel yöntemde olduğu gibi)belli davranış veya gelişim
özellikleri yönünden incelenirler.
Bu incelemeden bir süre sonra (Boylamsal yöntemde
olduğu gibi) aynı gruplar yine incelenerek elde edilen veriler
karşılaştırılır.

21