Felsefe Nedir?

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 1

 Felsefe Nedir?
• Felsefe, evreni bir bütün
olarak anlama çabasıdır.
• Felsefe hakikâti bulma
çabasıdır.
• Felsefe, bilgelik
sevgisidir.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 2

 Felsefe Nerede Ortaya Çıkmıştır?
• Felsefe, M.Ö. 6 y.y.’da
bugünkü İzmir ve Aydın
sınırları arasında yer
alan İyonya kentinde
ortaya çıkmıştır.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 3

M.Ö. 6 Y.Y.’DAN ÖNCE DÜNYADA FELSEFE YOK
MUYDU?

• Felsefenin bir özelliği de kümülatif yani birikimli olarak

ilerlemesidir.
• Bizler şuân kendi yaşımıza değil insanoğlunun yeryüzdeki yaşına
sahibiz.
• Dolayısıyla felsefe, her nekadar ilk kez sistematik olarak
İyonya’da ortaya çıkmış olsa da öncesinde bazı medeniyetlerde,
varlık, bilgi ve değer anlayışımızı etkileyen düşünceler vardı.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 4

 İYONYA’DAN ÖNCE DÜŞÜNCENİN VAR
OLDUĞU MEDENİYETLER NELERDİR?
• Hindistan Buda
• Çin Konfüçyüs
• Çin Lao Tzu
• İran Zerdüşt

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 5

 HİNDİSTAN’DA BUDA
• Soylu bir genç prens olan
Siddhartha Gautama, otuz beş
yaşlarına geldiğinde, hayatın
amacını anlamak, ölüm gerçeğiyle
baş edebilmek, çeşitli ıstıraplardan
kurtulmanın yollarını keşfetmek ve
çevresinde gördüğü derin
düşüncelere dalarak Hindistan’ı
baştan aşağı dolaşmaya başlamıştı.
• Nihayet bu mistik tecrübenin
ardından hakikati kavrayarak
aydınlandı. Bundan dolayı
kendisine,»uyanmış, aydınlanmış»
anlamına gelen Buda ismi verildi.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 6

 ÇİN’DE KONFÜÇYÜS
• Konfüçyüs, yaşamın
amacının insanın söz konusu
ilişki ve rollere uygun olarak
başkalarıyla uyum içinde ve
bir bütün olarak dengeli ve
ahenkli yaşaması olduğunu
öne sürdü.
• Denge ve orta yol öğretisini
(erdem) doğru ve iyi
yaşanmış bir hayatın
reçetesi yapmıştır.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 7

 ÇİN’DE LAO - TZU
• Konfüçyüs’ten çok farklı
olarak doğaya büyük bir
önem verdi.
• Sağlam bir kişisel
karakteri hayatın en
yüksek amacı olarak
gördü.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 8

 İRAN’DA ZERDÜŞT
• İran’da Zerdüşt, adlı bir bilge, ilahi
gerçeklik ve «kötülük problemi»
kapsamında görüşler sundu.
• Ahura Mazda, tapınılması gereken en
kudretli tanrıdır.
• Ahura Mazda, kötülüğe tekabül eden
mutlak kötülüğün karşısında iyilikten
yanaydı.
• İnsanların hem iyilikten hem de
kötülükten dünyaya geldiğini, dolayısıyla
bu ikisi arasındaki mücadelenin hayatımızı
anlamlandıran en önemli şeydir.
• Demekki kitapların aksine Hristiyan
felsefesindeki Aziz Augustinus’tan tam bin
yıl önce, kötülük problemi üzerinde kafa
yorulmuştu.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 9

 MİTOSTAN LOGOSA YOLCULUK...
• Mitos, evrende ve doğada karşılaşılan bir
takım problemleri açıklamak için doğa üstü,
yerleşik inanç öğretilerini kendine rehber
alırken, Logos ise doğada karşılaşılan bir takım
problemleri açıklamak için yine doğanın içinde
gözlem ve akıl yoluyla anlamlandırma çabası
ve gayretidir.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 10

ANTİK YUNANDA TOPLUM YAPISI NASILDIR?

• Antik yunanda toplum

üç kesimden
oluşmaktadır.
• Eolialılar (Çiftçiler)
• Dorialılar (Savaşçılar)
• İyonyalılar (Tüccarlar)

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 11

FELSEFENİN M.Ö. 6 Y.Y.’DA İYONYA’DA ORTAYA
ÇIKMASINI HAZIRLAYAN KOŞULLAR NELERDİR?
• Saf merak duygusu
• Liman ve ticaret kenti
olması
• Çok kültürlülük
• Hoşgörülük
• Ekonomik refah
seviyesinin iyi olması
• Boş zaman
• Düşünme faaliyeti

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 12

 YUNANLILARIN BAŞKA UYGARLIKLARA
KÜLTÜREL BORCU YOK MU?
• Fenikelilerden Alfabeyi,
• Mısır’dan Geometriyi,
• Babil’den, Astronomi ve Matematik öğrendiler.
• Yunan, hiçbir şekilde bir mucize değildi, o,
tarihin vücut verdiği hoş bir tesadüf ve
komşularla daha önceki kültürlerden alınan
değerli derslerin bir ürünüydü.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 13

 DOĞA FİLOZOFLARI
• Doğa filozoflarına Miletli
filozoflar da denir.
• Miletli filozoflar, arkhe
mevzusuna kafa yormuşlardır.
• Miletos, Atina tarafından
kurulan, sonradan Lidyalılar ve
en nihayetinde de Persler
tarafından fethedilen büyük
bir Yunan kentidir.
• Thales
• Anaksimandros
• Anaksimenes

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 14

 ARKHE
• Her şeyin kendisinden
doğduğu, her şeyin
kendisinden varlığa
geldiği, maddi tözü, ilk
neden ve ilkeye denir.
• Arkhe terimini bu
anlamda İlkçağ
felsefesinde, ilk kullanan
kişi Anaksimandros’tur.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 15

 THALES
• Felsefeyi sistematik hale
getiren batının ilk filozoftur.
• Thales’e göre ilk neden
«su»dur.
• O, «neyin var olduğu»,
«neyin gerçek olduğu»,
«neyin gerçekten var
olduğu» sorularını sormuştur.
• Hiçbir şey yazmamış ve yazılı
bir eser kalmamıştır ondan
geriye.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 16

 ANAKSİMANDROS
• Thalesin öğrencisi ve dostudur.
• Doğa Üstüne başlıklı bir deneme
kitabı yazmıştır.
• Dünyanın bir levha üzerine remini
çizen ilk kişidir.
• Güneş saatini bulan kişidir.
• Hocası Thales’ten farklı olarak ona
göre ilk neden, nicelik olarak sınırsız,
nitelik olarak belirsiz olmalıdır.
• Dolayısıyla arkhe, duyusal olmayan
bir varlık, soyut bir ilkedir.
• Arkhe olarak kabul ettiği bu soyut
ilkeye Anaksimandros, Apeiron adını
vermektedir.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 17

 ANAKSİMENES
• Anaksimandros’un öğrencisidir.
• Anaksimenes’e göre arkhe
«hava»dır.
• Ona göre «ruh, nasıl insan bedenin
ayakta tutyorsa, hava da öyle
dünyayı ayakta tutmaktadır.
• Seyrekleştiği zaman sıcak ve ateş,
sıkıştığı zaman soğuk ve katı hale
gelebilir hava.
• Örneğin, dudaklarımızı birbirine
yaklaştırıp üflediğimizde gelen
soğuk hava, dudaklarımızı
birbirinden uzaklaştırarak
üflediğimizde sıcak gelmektedir.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 18

 Arkhe problemini ele alan
başka İlkçağ filozofları var mı?
• Miletoslu filozoflar olan,
Thales, Anaksimandros
ve Anaksimenes’in
dışında arkhe problemin
ele alan başka filozoflar
da vardır. Bunlar:
• Empedokles
• Demokritos
• Herakleitos

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 19

 EMPEDOKLES
• Empedokles’e göre arkhe
dört ana maddeden oluşur.
• Bunlar: su, toprak, hava ve
ateş’tir.
• Bu maddeleri hareket
ettiren bir dış güç olmalıdır.
• Bu dış güç sevgi ve nefrettir.
• Sevgi birleştirici, nefret ise
ayırıcı ilkedir.
• Doğa felsefesine katkısı
«oran düşüncesi»dir.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 20

 DEMOKRİTOS
• Demokritos’a göre
arkhe, ne kadar bölünse
ve parçalansa da en
sonunda bölünemeyen
ve parçalanamayan bir
şey olmalıdır.
• O, artık parçalanamayan
bu son parçaya, arkhe,
nu arkheye de «atom»
adını vermektedir.
21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 21
 HERAKLEİTOS
• Parmenides’in durağan ve
değişmez varlığına karşı o, her şey
bir akış ve hareket halindedir.
• Aynı nehirde iki kere yıkanamazsın.
• Düşüncelerini ve kitaplarını kapalı
bir anlatımla yaptığı için ona
«karanlık herakleitos» da
denilmiştir.
• Ona göre arkhe, «ateş»tir.
• Ateş, yoğunlaştığı zaman nemli
hale gelir ve basınç altındayken
suya dönüşür. Su donduğu zaman
ise toprak olup çıkar.

21.10.2022 AYDIN ALDIRMAZ 22