T3.1 – Xeometría proxectiva.

2.1- Proxeccións. Tipos. Sistemas de representación.

2.2- Sistemas de coordenadas. Coordenadas astronómicas
2.3- Invariantes proxectivos. Pares, ternas e cuaternas de elementos.
2.4- Formas proxectivas.
2.5- Paso das vistas diédricas ó axonométrico, cabaleira e cónico.
OPERACIÓNS BÁSICAS EN XEOMETRÍA PROXECTIVA V
oProxectar (“desde”): trazar un raio que pasa por un punto do espazo ata que interseccione con algo (liña no caso de
proxeccións nun plano 2D, ou plano/superficie no caso de proxeccións no espazo 3D). C
Así para todos os puntos que sexa necesario (o ordenador facilita esta operación)
-Caso habitual: proxectar puntos (segmentos ou figuras) do espazo sobre dun plano ou superficie A B p, r
oCortar (“por”) os raios proxectantes (por unha liña no caso de proxeccións no plano ou por unha superficie (en xeral un
plano) no caso do espazo) C’
B’
Dependendo das características dos raios proxectantes obtemos diferentes proxeccións que dan lugar aos diferentes A’
sistemas de representación: Diédrico, Acotado, Axonométrico, Cabaleira, Cónico, etc.

Raios proxectantes:
NO PLANO – Haz de rectas de centro propio ou impropio
NO ESPAZO – Radiación de rectas de centro propio ou impropio
TIPOS DE PROXECCIÓN

a) Básicos, para a representación obxetual (4 SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN)

- radiación de rectas de centro propio ou impropio

Cónica (centro propio) Cilíndrica ou Paralela (Centro Impropio)

Central Ortogonal Oblicua

b) Outros: estereográfica

Polar

-Plano de proyección diametralmente opuesto al foco o centro de

proyección, y tangente a la esfera.
-La escala aumenta a medida que nos separamos del centro.
TIPOS:
Ecuatorial
 Polar: Los meridianos se proyectan en rectas y los paralelos en
círculos concéntricos.
 Ecuatorial: sólo son líneas rectas el ecuador y el meridiano central
Estereográfica Polar
Estereográfica ecuatorial
c) cartográfica ou xeográfica (Mercator) – UTM (Universal Transverse Mercator)
Malla de meridianos y paralelos: establece correspondencia entre sus puntos del plano (mapa) y los de la superficie terrestre.
Cada vértice de la malla representa las coordenadas cartesianas de longitud y latitud.

Proyecta esfera sobre cilindro (proyecc. Cilíndrica, tangente al ecuador)

Unidades en m.
Los paralelos dan líneas horizontales equidistante y los meridianos verticales, también equidistantes
Zonas e Husos UTM 60 husos de 6º, empezando polo meridiano oposto ao de Greenwich (180º)
20 zonas ou bandas de 8º de latitud (de la C a la X)
Coordenadas UTM de A Coruña

29T 548929 4801142

 
-29T zona UTM (Huso+banda de latitude)

548929 distancia en m (Este )

4801142 es la distancia en metros (Norte).
Otras
Esfera celeste
-Ideal, sin radio definido

Zenit-Vertical del observador

Pa Nadir-Opuesto del zenit
ra
le
lo

Meridiano Celeste
Ce
l es Polo norte celeste (imaginario):
te Donde el eje de rotación de la
tierra corta a la esfera ideal
SISTEMA DE COORDENADAS ASTRONÓMICAS
Para puntos situados en el espacio (no en superficie terrestre) => Dan la posición de un punto de la esfera celeste para un sistema
de referencia => elección del eje fundamental
Eixo Fundamental

Meridiano fundamental (orixen da

coordenada ascendente)

P Coordenada declinante
(latitudinal) C
V
Ambas medidas sobre arcos
En círculos máximos
V
C
Coordenada Ascendente
Plano (lonxitudinal)
Fundamental

Círculo Fundamental
(orixen da coordenada Declinante)
Sistema de Plano Eje fundamental Coord. ascendente Coord. declinante
Cordenadas fundamental

Plano ecuatorial Eje Norte-Sur

Geográficas de la Tierra geográficos
Longitud Geográfica Latitud geográfica

Horizontales u Plano del

horizonte del Eje Zenit-Nadir Azimut Altura
altazimutales observador

Horarias o Plano ecuatorial

Eje Norte-Sur celestes Angulo horario Declinación
Ecuatoriales locales de la Tierra

Plano ecuatorial
Ecuatoriales de la Tierra
Eje Norte-Sur celestes Ascensión recta Declinación

Plano de la Eje Norte-Sur

Eclípticas Eclíptica eclípticos
Longitud eclíptica Latitud eclíptica

Plano de simetría Eje Norte-Sur

Galácticas de la galaxia galácticos Longitud galáctica Latitud galáctica

Eclíptica: Liña imaxinaria que describe a Traxectoria do sol arredor da esfera terrestre durante un ano
PROXECCIÓNS sobre un plano (cadro)

-Diédricas principais
plano de proxec. paralelo a algún
 Ortográficas plano principal do obxeto
(ortogonais)
• Paralelas -proxectores perpendiculares ó -Vistas auxiliares, planos acotados
(cilíndricas) plano de proxección
-proxectores paralelos -Axonométricas Isométrica
(plano de proxección non Dimétrica
paralelo ós principais Trimétrica

 Oblicuas Cabaleira - (fuga en Y)

--proxectores non perpendiculares Cabinet (militar-aérea) - (fuga en Z)
ó plano de proxección Xeral - (fuga en X)

• Perspectivas -Con un, dous ou tres

(cónicas ou centrais) Puntos de fuga (propios)
-proxectores converxentes
 DIÉDRICO
• Proxeccións cilíndricas ortogonais.
• Utiliza 2 planos de proxección: horizontal e vertical, ortogonais entre sí, que se
cortan na liña de terra (se se quere considerar)

Calquera destas dúas operación é posible (habitualmente efectuamos a primeira, xirando o PV

sobre do PH e observando este de fronte) – Nesta caso: punto no 1º cadrante.
 PLANOS
ACOTADOS
• Proxeccións cilíndricas e ortogonais que utiliza un só plano de proxección (ou de referencia)
• A proxección dun punto complétase con cifras que indican a distancia do punto ó plano (cota, altitude).

Datos
Interpretación
AXONOMÉTRICO
• Proxeccións cilíndricas e ortogonáis.
Proxectar un triedro trirretangular sobre dun plano (o “cadro”).
• Dependendo da posición do triedro con relación ó plano dá lugar a 3 variantes:
ISOMÉTRICO, DIMÉTRICO E TRIMÉTRICO.


 Proxec. Oblicua: CABALEIRA e militar
• Proxeccións cilíndricas oblícuas. Un dos planos do triedro trirretangular do espazo coincide ou é paralelo ó
plano do cadro (XZ), sobre do que se proxecta a terceira dimensión (Y), mediante raios oblicuos a dito plano.

(Y)
(Z)=Z
s (ou 90-s) => Coef. Reducción

tag s = OP/OP’
P
OP’ = OP. cotag s

(X)=X j, orientación do eixo Y

Y
P’ (X),(Y),(Z) triedro no espazo
X-Y-Z proxección (sobre o cadro: X-Z)
 Xenéranse, p. ex., movendo elementos
FORMAS, SUBCLASES E FIGURAS
Subconxunto da forma

CATEGORÍA FORMA: conxunto de  elem. (P,r,p) nos FIGURA: conx. continuo ou non Ex. de formas
que pode suporse contida calquer figura de elem. illados e relacionados
-Calquer conx. puntos da recta (seg.) ¥ Puntos da recta (base)
-1 elementos
- SERIE RECTILÍNEA P -Ángulo plano, haz de raios ou ¥ rectas dun plano (base)
1ª -Element. de 1 soa clase/especie semirraios illado ou en número finito
- HAZ DE RECTAS (rad. plana) que pasan por V (vértice)
-Un dato por elemento -Ángulo diedro, haz de planos illados
- HAZ DE PLANOS S ¥ planos que pasan por
(abcisa dun punto na serie, ángulo, ou en número finito unha r (arista)
…)

-2 elementos - PLANO (de rectas e puntos) P -Polígono, cónica, todas as fig. planas ¥ Puntos e  rectas do
plano
2ª -Elementos de dúas clases
(P,r ou r,p) - RADIACIÓN (de r e p) S -Superf. cónica, piramidal, cilíndrica, ¥ rectas e  planos por un
-2 datos por elemento (contén o haz de planos e de rectas) Prismática, sup. Regradas punto (vértice ou centro)
(vértice e planos na radiación, …)

-3 elementos ¥ puntos, rectas e planos

-Poliedros do espazo.
3ª -Elem. de 3 clases -Superf. Alabeadas, sup. Curvas Conteñen as de primeira e
- ESPAZO
-3 datos por elemento -Contén todas as fig. doutras categ. segunda categoría.
(para determinar cada elemento
precisa 3 ou máis datos)

Xeom. Métrica => punto, recta e plano propios (Euclides)

Xeom. Proxectiva => Inclúe elementos impropios ou do infinito (Esfera de R infinito). HAZ(feixe)
 ELEMENTOS IMPROPIOS (espazo proxectivo)
d

Punto  Cada recta “proxectiva”, e as súas paralelas, teñen un punto impropio (dirección)
 Todo punto impropio perteñece a unha recta
 Dúas rectas coplanarias córtanse sempre nun punto (propio ou impropio)
 O punto impropio represéntase por unha dirección A
 A recta que pasa por A e por un punto impropio (dirección d) será: paralela a d por A

Recta  Cada plano ten unha recta impropia (dirección do plano, contén a todos os puntos impropios)
 A recta impropia dá a orientación do plano
 Dadas 2 dirección (2 puntos impropios: M, N) => se por calquer punto propio A r
trazo paralelas => temos un plano (e a súa dirección). A s
M
Por outro punto B o mesmo => o plano ten a mesma orientación
Plano  Todas as orientacións do espazo estarían contidas nun plano impropio N
p
(Esfera de radio )
r
B
Ex: proxeción de C V 
(no infinito) C
B
A
A’ B’ p
FORMAS IMPROPIAS

1ª Categoría:
- Serie rectilínea (recta impropia de un plano)
=> contiene a todas las direcciones del plano (puntos impropios de rectas)
- Haz de rectas impropio (haz de vértice impropio)
sus rectas son coplanarias y paralelas entre sí

- Haz de planos impropio (de arista impropia)

conjunto de infinitos planos paralelos entre sí.

2ª Categoría:
- Forma plana impropia (plano impropio, formado por rectas y puntos impropios)
- Radiación impropia (radiación de vértice impropio). Conjunto de planos y rectas que contienen a la
misma dirección y a sus paralelas
PROXECTIVIDADE: 2 Figuras (de 1ª ou 2ª categoría) son proxectivas cando pode pasarse de unha a outra mediante
sucesivas poxeccións e seccións (Poncelet)
V

Dadas 2 series de puntos non superpostas: ABCD … e A’B’C’D’ … (nas rectas r e r’) C r
B
Tomar V e V’ aliñados con un par de puntos homólogos, p. ex: AA’.
A r’’’
Proxectando desde V e V’ un par de puntos homólogos de cada serie, p.ex: B-B’ e C-C’
obtemos a recta de puntos dobles r’’ con dous haces de rectas “proxectivos” que se A”
cortan nela. B”
C”
Se cortamos por outra r’’’ obteríanse os homólogos r”
A’
B’
Th. Fundamental (Chasles): se nunha proxectividade entre formas
C’
de 1ª categoría coinciden tres elementos da primeira cos seus homólogos
da segunda => coinciden todos os demáis homólogos V’ r’
Th. Chasles:
Dúas formas de 1ª categoría son proxectivas si están relacionadas anarmónicamente
Staut: Si o están armónicamente
Poncelet: dúas formas de 1ª categoría son proxectivas se poden obterse unha a partires da outra mediante sucesivas
proxeccións e sección (cadea finita)
CHASLES  PONCELET

Perspectividade: correspondencia que existe entre 2 seccións ou proxeccións dunha forma de 1ª categoría

V’
r’
V’’
V’ - V’’ => Non son perspectivos
D’
C’
B’ V - V’ Sí, son perspectivos
A’ V - V’’
r
C D
B Todos son proxectivos
A
RAZÓN DOBLE DE 4 PUNTOS
m=(ABCD)=AC/AD:BC/BD , pares ordenados
Coñecidos 3 puntos determinar o 4º.
Depende de se é positiva ou negativa

Se m=m/n positiva

m
x
n

A B C D

Se m negativa
(m=-1 cuaterna armónica) Valor asintótico de m:
m k=/:BC/BD=BD/BC

x
(Caso no que falta a primeiro punto X)
A D B n C
 CONSERVACIÓN DA RAZÓN DOBLE V
(entre 4 raios dun haz ou entre 4 puntos dunha serie)
Para 4 puntos - dous pares
(ABCD)= AC/AD:BC/BD= (A’B’C’D’)
r
Para 4 raios - dous pares D
(ABCD)=sen(ac)/sen(ad):sen(bc)/sen(bd)=(A’B’C’D’) g
“A razón doble dos 4 puntos é a mesma que a das 4 rectas” b
a C
B
DEMO, aplicando teorema dos senos: A
AC/sen(ac) = VC/sen(VAC) = VC/sen(a)
A’
AD/sen(ad) = VD/sen(VAD) = VD/sen(a) pois os ángulos VAC=VAD=a B’ r’
C’
Despexar AC e AD => D’
(ACD) = AC/AD = sen(ac)/sen(ad) . VC/VD
a d
b c
Igualmente (con b), demóstrase que:
(BCD)=BC/BD = sen(bc)/sen(bd) . VC/VD

Dividindo:
(ABCD) = (ACD)/(BCD) = AC/AD:BC/BD =
=sen(ac)/sen(ad) : sen(bc)/sen(bd)

=> Se cortamos por r’ (ou calquer outra recta), mantense a proporción (conserva a razón dobre).
 INVARIANTES PROXECTIVAS

• Cando proxectamos unha figura do espazo sobre dun plano, nos elementos interrelacionados
entre si, hai propiedades que se conservan na proxección e outras que non.
-As que se conservan serán as INVARIANTES PROXECTIVAS.

• Tales invariantes dependerán do tipo de proxección: central ou cilíndrica (ortogonal ou oblicua):

-medida
-incidencias
-paralelismo/perpendicularidade
-tanxencias
-ángulos
-orde dos puntos
-proporcións (razóns simple e dobre)
INVARIANTES PROXECTIVAS

• Proxección central

F- punto de fuga
das paralelas

Non se conservan:
O paralelismo do espazo non se
-lonxitude dos segmentos que se cortan,
conserva na proxección
os seus ángulos
A razón simple (as paralelas fugan a un punto)

Consérvanse (incidencias):
- o punto “A” da intersección
INVARIANTES PROXECTIVAS

• Proxección central

 Os puntos A-B-C-D perteñecen á curva => as

súas proxeccións pertenecen á curva proxectada. Os puntos A-B-C de “r” non
conservan nin a separación nin a
 A secante “s” por B-T tamén se mantén na
ordenación na proxección “r1”.
proxección B1-T1.
 A tanxente “r” en T, tamén se mantén na
proxección.
INVARIANTES PROXECTIVAS

• Proxección central

• En resumen, os invariantes proxectivos son:

• INCIDENCIA: Estar en… , pasar por…

• INTERSECCIÓN: Punto de intersección non varía.
• TANXENCIA: Punto de tanxencia non varía.
• A razón doble.
INVARIANTES PROXECTIVAS

• Poxección cilíndrica (afinidade)

-Ao proxectar o cadrado sobre o plano a,

a lonxitude dos lados e a amplitude
dos ángulos non se manteñen.
- Mantense invariable o paralelismo
entre lados, dous a dous, e manteríase
Eixo tamén a ordenación puntual de calquer
recta.
INVARIANTES PROXECTIVAS

• Resumindo, na proxección cilíndrica consérvase

• INCIDENCIA: Estar en.. , pasar por…

• INTERSECCIÓN: Punto de intersección non varía.
• TANXENCIA: Punto de tanxencia non varía.
• Paralelismo.
• Ordenación e separación puntual
• Razón simple entre tres puntos
• Razón doble.
HOMOLOXÍA
1- Homoloxía 3D. Elementos e propiedades
2- Obtención das cónicas por homoloxía
 HOMOLOXÍA 3D ENTRE UNHA FORMA PLANA E A SÚA PROXECCIÓN

P paralelo a a por V
P’ paralelo a a’ por V

Visto de perfil:
Paralelogramo V-l’-E-l

l’ V

E l
Datos suficientes:
 -Centro, Eixo e un par de puntos homólogos, non coincidentes con Centro nin Eixo
 -2 pares de puntos (2 rectas) homólogos e un punto (recta) dobre
 -3 pares de puntos (rectas) homólogos
 -Outros datos suficientes, que permiten obter todo o necesario:
-Centro, Eixo e recta límite da figura buscada
-Centro e as dúas rectas límites

“Dar unha RL equivale a dar un par de rectas homólogas (a RL no plano da forma dada + a impropia da outra)
 E F
PERSPECTIVAS: Axonométrica e cabaleira a partir de vistas diédricas sinxelas
A
B

HB 2
G
1
D C
Axonométrica:
Proxección perpendicular ao plano E12
1) Coloco o plano E12 de perfil proxectando na
dirección 12 (recta horizontal dise plano).
Equivale a un cambio do plano vertical
2) Proxecto ortogonal ao plano E12, unha vez posto de
perfil => axonometría con triángulo de trazas E12.
Equivale a un cambio do plano Horizontal
Oblicua (Cabaleira):
- Prox. oblicua ao plano dunha cara (EAFB ou HDGC)
1) Como no caso anterior, proxecto na dirección 12 do
plano E12 e coloco unha cara (e a súa paralela) de perfil.
2) proxectando nunha dirección oblicua a esa cara (p.ex.
según a frontal 3).
Equivale a un cambio do plano horizontal, situandoo
perpendicular a frontal anterior
Paso do DIÉDRICO ao AXONOMÉTRICO
Cabaleira, a partir das vistas diédricas
Perspectiva Central (Cónica), a partir de 2 vistas diédricas
Con 1 punto de fuga

E F E-F A-B
A B
1-2
H G
H-G D-C

Cadro
D C
As paralelas entre sí, e paralelas ao plano
do cadro, conservan o paralelismo na
proxección (Invariante proxectivo)
Cónica
con 2 puntos de fuga

p
Cónica
con 3 puntos de fuga
3-4