“KÜLTÜR ve MİRAS”

Değişen Dünya Değişen Osmanlı

Kazanım
SB.7.2.4. Osmanlı Devleti’nde ıslahat hareketleri sonucu ortaya çıkan
kurumlardan hareketle toplumsal ve ekonomik değişim hakkında çıkarımlarda
bulunur.
 Islahat Hareketleri
Islahat
un un
lduğ
lar o
lma
o zu
da b
Kelime Anlamı nla r
Tarihsel Anlamı
z ı ala
ı b a
ı lm as idir.
yap r g e s
a t lar göste
ı slah
t i’ nde
e v le Osmanlı Devleti'nde
anlı D Gerileme Dönemi’nden
m
Os İyileştirme, düzeltme itibaren bozulan alanlarda
demektir.
yapılan yeniliklere verilen
isimdir.
Osmanlı Devleti neden gerileme yaşamıştır?
Osmanlı’nın Geride Kalmasının Sebepleri

Coğrafi Keşifler ile ticaret yollarının değişmesi ve Osmanlı gelirlerinin azalması

Savaşların uzun sürmesi ve savaşlarda yenilgilerin başlaması

Tımar sisteminin bozulması ile üretimin azalması ve tımarlı sipahi askeri

sisteminin ortadan kalkması

Yeniçeri Ocağı’nın bozulması

Padişahların deneyimsiz olması

 Lale Devri
1718 Pasarofça Antlaşması ile 1730 Patrona Halil İsyanı arasındaki
yeniliklerin yapıldığı döneme ‘‘Lale Devri’’ denilmektedir.

Yenilikler Eğlenceler
d e fa
İlk ş m a
Avrupa’nıntılbizi
ı l a geçtiği
n kabul Lale Devri aynı zamanda birçok
a ın ı
edilerekB ilkışdefa
m a s Avrupa’dan lale türünün yetiştirildiği, çeşitli
l
ça getirildiği ığı dönem
yenilikler ı ld köşklerin ve kasr adı verilen lüks
yap dir.
olmuştur.
ö n em binaların yapıldığı dönemdir.
d
Neden Lale Devri İsmi Verilmiştir?

Dönemin İleri Gelen Kişileri

Padişah III. Ahmet

Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim

Sanatçısı Edebiyatçı Nedim, Nakkaş Levni

Lalenin birçok türü yetiştirildiği için bu döneme

Lale Devri ismi verilmiştir.
Lale Devri Yenilikleri
28 Çelebi Mehmet Efendi Paris’e elçi olarak
gönderilmiştir.

t ur.
Avrupa’daki gelişmeleri takip etmek
u ç
namaçlanmıştır.
ir so
i b
s iyas
esi
erilm
gönd
Elçi
Avrupa’nın örnek alındığını yani bizi
geçtiğini kabul ettiğimizi gösterir.
Lale Devri Yenilikleri
28 Çelebi Mehmet Efendi Fransa’da
gördüklerini Sefaretname adlı kitaba yazmıştır.

Lale Devri’nin kültürel bir sonucudur.

Lale Devri Yenilikleri
28 Çelebi Mehmet Efendi’nin oğlu Sait Efendi ve
İbrahim Müteferrika İstanbul’da matbaa açtı.

Lale Devri’nin kültürel bir sonucudur.

Lale Devri Yenilikleri
Matbaada dini kitapların dışındaki kitaplar
basılabilirdi.

Güzel yazı yazma işi ile uğraşan hattatların

işsiz kalmaması için böyle karar alınmıştır.

Matbaada ilk basılan eser Vankulu Lugatı’dır

Kitapların fiyatı ucuzlamış ve bilginin

yayılması kolaylaşmıştır.
 Lale Devri Yenilikleri
Avrupa tarzı olan ve geometrik şekillerden oluşan
Barok tarzı mimari eserler yapılmıştır.

Bu dönemdeki en önemli eserlerden ir. birisi

kisid
III. Ahmet Çeşmesidir. e e t
ariy
m im
in
e vri’n
le D
La
 Lale Devri Yenilikleri

Çiçek hastalığı için ilk kez Avrupa’dan çiçek aşısı getirilmiştir.

Lale Devri’nin sağlık alanındaki

yeniliklerindedir.
 Lale Devri Yenilikleri

Yeniçerilerden Tulumbacılar Ocağı oluşturuldu.

İlk itfaiye teşkilatımızdır.

Lale Devri’nin Sona Ermesi 1730
Lale Devri’nde sadece Avrupa’dan yenilikler getirilmedi.
Aynı zamanda eğlencenin de olduğu dönemdi.

Halk fakir durumda iken yöneticilerin bu şekilde lüks içinde

yaşaması ve eğlenceler düzenlemesi ile isyan çıkmıştır.
 Lale Devri’nin Sona Ermesi 1730
Aslen yeniçeri olan Patrona Halil öncülüğünde isyan çıkmıştır.

Sadrazam Damat İbrahim Paşa idam edilmiş, Padişah III. Ahmet

tahttan indirilmiştir.
III. Selim Dönemi Islahatları 1789-1807
Devletin zayıflamasının nedenleri ve çözümü
hakkında raporlar hazırlattı..

Askeri, sosyal ve idari alanlarda yenilik

yapılması tavsiyesi ortaya çıkmıştır.
III. Selim Dönemi Islahatları 1789-1807
Avrupa’nın önemli merkezlerine daimi elçilikler kurulmuştur.

Avrupa’daki gelişmeler yakından takip

edilmek istenmiştir.

Siyasi alanda bir yeniliktir.

 III. Selim Dönemi Islahatları 1789-1807
Raporlara ve elçilerin verdiği bilgilere göre Avrupa tarzında ordu olan
Nizam-ı Cedid Ordusu’nu oluşturdu.

mda
l anla
e e n
g
de amacı ile
Bu ordunun ihtiyaçlarını karşılamak ler e
n ilik t e dir.
İrad-ı Cedid Hazinesi n y e oluşturulmuştur.
ek
p ıla denil m
e y a id
in d e d
n em m - ıC
dö iz a
e lim N
II I . S
III. Selim Dönemi Islahatları 1789-1807
Yabancı dil eğitimine önem verildi.

Askeri okullarda Fransızca eğitimi

başladı.

Kültürel alanda bir yeniliktir.

III. Selim Dönemi Islahatları 1789-1807
Batı dillerinde yazılmış önemli eserler Türkçeye çevrildi.

Batı düşüncesinin ülkeye girmesine hız

verilmiştir.

Kültürel alanda bir yeniliktir.

III. Selim Dönemi Islahatları 1789-1807
Yerli malı kullanımına önem verildi.

Kapitülasyonların etkisi azaltılmaya

çalışmıştır.

Ekonomik alanda bir yeniliktir.

III. Selim Dönemi Islahatları 1789-1807
 Mühendishane-i Berri Hümayun (Kara Mühendis Okulu) adlı yeni bir
askeri okul açıldı.

Askeri alanda yeniliktir.

 Kabakçı Mustafa İsyanı
Nizam-ı Cedid ordusundan rahatsız olan yeniçeriler Kabakçı Mustafa
önderliğinde isyan ederek III. Selim’i tahttan indirdiler.

Yeniçerilerin yeniliklere karşı olduğunu

gösterir.
II. Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839
Asker ve vergi toplama işini üstlenen ve zamanla bölgelerinde güç kazanan
toprak sahibi âyanlarla Sened-i İttifak’ı imzalamıştır (1808).

Padişah ayanların varlığını kabul etmiştir.

Padişahın otoritesini kısıtlandıran bir

sözleşmedir.
II. Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839
Sürekli yeniliklere karşı gelen Yeniçeri Ocağı 1826 yılında kaldırılmıştır.

Hayırlı bir olay olduğu için

Yeniliklerin önü açılmıştır.
Vakayı Hayriye denilmiştir.

Yeniçeri Ordusu’nun yerine Asakir-i Mansure-i

Muhammediye adı verilen yeni bir ordu kurulmuştur.
II. Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839
Devlet işlerinin görüşüldüğü yer olan Divan-ı Hümayun kaldırıldı.
Yerine Nazırlık ( Bakanlık ) sistemi geldi.

Yönetim alanında yenilik yapıldığını gösterir.

II. Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839
Çıkarılan kanunları halka duyurabilmek amacı ile 1831 yılında
Takvim-i Vekayi adıyla gazete çıkarılmıştır.

İlk resmi gazetedir.

İletişim alanında bir ıslahat hareketidir.

II. Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839
1831 yılında ilk defa nüfus sayımı yapılmıştır.
Bu sayımda sadece erkekler sayılmıştır.

Asker sayısını öğrenmek Toplanacak vergi de

amaçlanmıştır. hesaplanmak istenmiştir.

Sosyal alanda bir

gelişmedir.
 Tanzimat Fermanı
3 Kasım 1839 tarihinde Gülhane Parkı’nda halka çeşitli hakların verildiği
Tanzimat Fermanı adı verilen ferman okunmuştur.
Herkesin mal, can, ırz, namus ve hürriyetine saygı
Toplumsal
duyulacaktır.

Herkes kanun önünde eşit olacaktır. Hukuksal

Herkes gelirine göre vergi ödeyecektir. Ekonomik

Herkes askerlik yapacaktır. Sosyal

Mahkemeler açık olacak, kimse yargılanmadan

Hukuksal
cezalandırılmayacaktır.
 Islahat Fermanı
18 Şubat 1856 tarihinde Kırım Savaşı zamanında yapılacak olan Paris Barış
Antlaşması’nda lehimize kararlar alınması için azınlıklara haklar verilmiştir.

Yabancı devletlerin iç Azınlıklara haklar vererek

işlerimize karışması Osmanlı’dan ayrılmaları
engellenmek amaçlanmıştır. engellenmek amaçlanmıştır.
II. Mahmut Sonrası Bazı Önemli Yenilikler
1840 yılında Posta Nezareti kurulmuştur. Ülke içerisinde halkın mektup, paket
ve paraları bu kurum sayesinde düzenli olarak ulaştırılırdı.

İletişim ve haberleşme alanında bir yeniliktir.

 II. Mahmut Sonrası Bazı Önemli Yenilikler
1851 yılında deniz ulaşımını düzenli hale getirmek için Şirket-i Hayriye kuruldu.

Ulaşım alanında bir yeniliktir.

 II. Mahmut Sonrası Bazı Önemli Yenilikler
1854 yılında Kırım Savaşı sırasında ilk telgraf hattı kurulmuştur.

İletişim alanında bir yeniliktir.

 II. Mahmut Sonrası Bazı Önemli Yenilikler
1856 yılında İzmir Aydın arasına Anadolu’daki ilk demir yolu hattı yapılmıştır.
Bölgedeki yer altı ve yer üstü kaynaklarının limana kolayca taşınması sağlanmıştır.

Ulaşım alanında bir yeniliktir.

II. Mahmut Sonrası Bazı Önemli Yenilikler
Niş Valisi Mithat Paşa’nın girişimleri ile önce çiftçiyi tefecilerden kurtarmak için
Memleket Sandıkları kurulmuş, sonra Ziraat Bankasına dönüştürülmüştür.

Ekonomi alanında bir gelişmedir.

 Şimdi Sıra Sizde

Lalenin birçok türü yetiştirildiği için 1718-1730 arasındaki döneme

Lale Devri denmiştir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Osmanlı Devleti’ndeki ilk resmi gazete Ceride-i Havadis’tir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

İlk defa III. Selim döneminde Avrupa’dan yenilikler getirilmiştir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Ziraat Bankasının kurulmasına Niş Valisi Mithat Paşa öncülük etmiştir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Posta Nezaretinin kurulması ulaşım alanında bir yeniliktir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Osmanlı Devleti yapacağı yeniliklerle devleti eski gücüne

kavuşturmayı hedeflemiştir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

Osmanlı Devleti uzun yıllar yabancı ülkelerde sürekli elçilikler kurmayı uygun
görmemiştir.
Bu anlayış ilk defa hangi devirde değişmeye başlamıştır?

A III. Selim Devri

B
Lale Devri

C D
II. Mahmut Devri Tanzimat Devri
YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

18. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde savaşların yenilgiyle sonuçlanması ve toprak

kayıplarının devam etmesi aşağıdaki alanların hangisinde ıslahatlara ağırlık
verilmesine neden olmuştur?

A Kültürel B
Askeri

C D
Yönetim Mali
YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

Aşağıdakilerden hangisi Nizam-ı Cedit ordusunun ihtiyaçlarının karşılanması

amacıyla kurulmuştur?

A Sekban-ı Cedit B
Takvim-i Vekayi

C Şirket-i Hayriye
D
İrad-ı Cedit
YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

Osmanlı Devleti döneminde yapılan yeniliklerden hangisi iletişim alanıyla ilgili

değildir?

A Posta Nezaretinin kurulması B

Telgraf hatlarının oluşturulması

C Vakay-i Hayriye’nin D Takvim-i Vekayi gazetesinin

gerçekleşmesi çıkarılması
YENİ SORU
DPY 2020 Çıkmış Sorular

Osmanlı Devleti’nde;

• Takvim-i Vekâyi Gazetesi’nin çıkarılması,

• İlk Türkçe eser basan matbaanın kurulması

gelişmeleri aşağıdaki alanların hangisi ile ilgilidir?

A) Ekonomik
B) Askerî
C) Kültürel
D) Mimari
DPY 2019 Çıkmış Sorular

Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri’nde eğitim ve kültür alanında yapılan

yeniliklerden biridir?

A) İlk matbaanın kurulması

B) Çini fabrikasının açılması
C) İtfaiye teşkilatının kurulması
D) İlk kez çiçek aşısının uygulanması
DPY 2017 Sıra Sizde

Aşağıdakilerden hangisi II. Mahmut dönemi ıslahatlarından biri değildir?

A) İlk nüfus sayımının yapılması

B) Ziraat Bankası’nın kurulması
C) İlköğretimin zorunlu olması
D) İlk resmî gazete olan Takvimivekayî’nin çıkarılması
DPY 2017 Sıra Sizde

18. yüzyılda yapılan

I. Telgrafın kullanılması
II. Şirketihayriyenin kurulması
III. İzmir-Aydın arasında ilk demir yolu hattının yapılması
ıslahatlarından hangileri haberleşme ile ilgilidir?

A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II.
D) II ve III.
DPY 2015 Sıra Sizde

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti ile Avrupa’nın kültürel etkileşim içine

girdiğine örnek gösterilemez?

A) Matbaanın kurulması
B) Divan teşkilatının oluşturulması
C) Avrupa’da daimî elçiliklerin açılması
D) Avrupa’dan askerî uzmanların getirilmesi
DPY 2013 Sıra Sizde
Osmanlı ıslahat hareketleri sonucunda;
• Posta Nezareti kuruldu.
• Memleket Sandıkları oluşturuldu.
• Şirketihayriye kurularak İstanbul’da düzenli vapur seferleri başladı.

Bu ıslahatlarla;
I. Eğitim II. Ulaşım
III. Ekonomi IV. Haberleşme
alanlarından hangilerinde ülkenin ilerlemesi amaçlanmıştır?

A) I ve IV
B) I, II ve III
C) II, III ve IV
D) I, II, III ve IV
DPY 2013 Sıra Sizde

• Lale Devrinde matbaanın kurulması

• II. Mahmut Döneminde ilk resmî gazete olan Takvim-i Vekâyî’nin yayımlanması

Yapılan bu ıslahatların, Osmanlı’da ortaya çıkaracağı değişim, aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Fikir hayatının gelişmesi

B) Askerî yapının değişmesi
C) Merkezî otoritenin güçlenmesi
D) Ekonomik büyümenin gerçekleşmesi
DPY 2012 Sıra Sizde

II. Mahmut Dönemi’nde Divanıhümayun’un kaldırılarak bakanlıkların kurulması

hangi alanda değişiklik yaşandığını gösterir?

A) Hukuk
B) Yönetim
C) Ekonomi
D) Din
SBS 2010 Çıkmış Sorular

Lale Devrinde, Osmanlı Devleti’nin Viyana, Paris ve Londra gibi başkentlere ilk
kez elçi göndermesinin gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Batı’dan borç para alabilmek

B) Avrupa ülkeleri ile iyi ilişkiler kurmak
C) Avusturya ile yapılan savaşlara son vermek
D) Avrupa’daki gelişmeleri yakından izlemek
SBS 2009 Çıkmış Sorular

Sosyal bilgiler öğretmeninin bu

sorusuna yukarıdaki öğrencilerden
hangisi ya da hangileri doğru cevap
vermiştir?

A) Yalnız Betül
B) Veli ve Betül
C) Ayşegül ve Murat
D) Veli ve Ayşegül
SBS 2008 Çıkmış Sorular

Osmanlı Devleti’nde yapılan ıslahat hareketleri sonucunda;

I. Matbaa kuruldu,
II. Ziraat Bankası açıldı,
III. Posta teşkilatı kuruldu.
Bu ıslahatlar, aşağıdaki alanların hangisinde değişim yaşandığına kanıt
olamaz?

A) Askerlik
B) Ekonomi
C) Kültür
D) Haberleşme
 KİM BİLECEK

İlk defa Avrupa’dan yeniliklerin getirildiği dönemdir?

Lale Devri
 KİM BİLECEK

Lale Devri’ne son veren isyandır?

Patrona Halil İsyanı

 KİM BİLECEK

Lale Devri’nde yangınları söndürmek için oluşturulan

kurumdur?

Tulumbacılar Ocağı
 KİM BİLECEK

Lale Devri’nde Avrupa’daki gelişmeleri yakından öğrenmek

için yapılan çalışmadır?

Elçiliklerin oluşturulması
 KİM BİLECEK

III. Selim’in Yeniçeri ordusunun yanında oluşturduğu

ordunun adı nedir?

Nizam-ı Cedit
 KİM BİLECEK

II. Mahmut’un Yeniçeri Ocağı’nı kaldırması ile oluşturduğu

yeni ordunun adı nedir?

Asakir-i Mansure-i Muhammediye

 KİM BİLECEK

Osmanlı Devleti’nin ilk resmi gazetesinin adı nedir?

Takvim-i Vekayi
 KİM BİLECEK

II. Mahmut ayanlarla hangi belgeyi imzalamıştır?

Sened-i İttifak
 KİM BİLECEK

Anadolu’da ilk demir yolu hangi güzergahlar arasına

yapılmıştır?

İzmir-Aydın
 KİM BİLECEK

Divan-ı Hümayun’u hangi padişah kaldırmıştır?

II. Mahmut
 Gelecek Derse Hazırlanalım

•Seyyahlar kitaplarında Osmanlı hakkında genelde hangi konulardan

bahsetmişlerdir?
•Ebru, çini ve hat sanatları hakkında kısa bilgi toplayınız.