Kuptimi i Financave

Kuptimi i financave
Shprejha financa rrjedh prej fjales “finis” qe do te thot kufi,
fund, mbarim.

Prandaj ajo eshte ngusht e lidhur me parate, sepse pa para

nuk ka financa.

Nocioni financa perfshine

Mardheniet monetare

Aktet dhe veprimet me te cilat krijohen maredheniet e

pronesise juridike te shprehura na para.
 Kuptimi i financave
Individet respektivisht familja per cdo dite fiton para, te
ardhura nga puna, nga prona, nga transaksionet tregtare.

Bisneset gjithashtu parate I perdorin per blerjen e

faktoreve te prodhimit, makinave-paisjeve, lendet e para,
fuqine punetore etj.

Qeveria mbledh parate, mjetet financiare, permes

instrumeteve shteterore financiare, sic jane: tatimet,
taksat, kontributet, doganat, huat publike etj.
 Definicioni i financave:

Financat jane disipline shkencore e cila studion dukurite,

mardheniet dhe institucionet e lidhur me
1. Krijimin ..
2. Grumbullimin ..
3. Shperndarjen ..
4. Rishperdnarjen ..
5. Shpenzimin dhe dhe udheheqjen me mjete monetare.

E gjithe kjo behet me qellim te plotesimit te nevojave te

pergjithshme dhe te procesit te riprodhimit shoqeror.
 Format e parase:

1. Parate primare
2. Parate metalike
3. Parate metalike dhe prerja e tyre (monedha)
4. Bankenota
5. Paraja leter
6. Paraja depozitare (bankare)
7. Paraja kuazi
 Parate primare

Parate kan lindur spontanisht ne kohet e ndryshme te

popujt e ndryshem, prandaj edhe format e saj ishin te
kushtezuara me kushtet natyrore, ekonomike, kulturore te
popujve te ndryshem.

Ne fillim ne rolin e mjetit te kembimit eshte perdorur

ndonje mall I cili eshte ber ekuivalent I pergjithshem I te
gjitha mallrave.
 Parate metalike
Me zhvillimin e metutjeshem te shoqerise si dhe rritjes se
kembimit te mallrava ne vend te parave primitive ne forme
te mallrave jane perdorur metale te ndryshme si paraja.

Ne fillim per kete qellim jan perdorur:

1. Bankri
2. Hekuri
3. Bronzi
4. Argjendi
5. Ari
• Per gjdo kembim duhet te mateshin pesha e cdo cope
metali.
 Parate metalike dhe prerja e tyre (monedha)

Per te tejkaluar problemin me parat metalike, fillohej qe te

shenohet vlera me vule, ne copat e metalit nga ana e
bankiereve dhe e tregtareve te njohur dhe te besueshem.

Me vone prerja e monedhave eshte ber vetem prej arit dhe
argjendit .

Ky sistem eshte quajtur edhe si sistemi I numerimit , kur

pagesat jane ber me ane te numerimit te thjesht te parave.
 Bankenota

Gjate zhvillimit te sistemit monetar bankenota apo

paraja-leter eshte forma e parase e cila gradualisht
rezulton nga njohurite se vlera nominale.

Si surrogat I pare I pareve metalike eshte certifikata.

Certifikata ishin vertetime me shkrim te argjentareve,

te cilet jan mbeshtetur ne emrin e personit I cili ka
deponuar arin ose sendet e tjera me vlere.
 Paraja leter

Me shkeputjen e konvertibilitetit ne ari, bankenotat behen

para leter si surrogat jokonvertibil I parave metalike.

Para-leter eshte bankenot e cila ka kursin e

detyrueshem( sepse nuk mund te shnderrohet ne monedha
ari) si mjet ligjor I pagimit per cdokend si para definitive.

Me paraqitjen e parave-leter shteterore mbaron evolucioni

I formave te parave metalike, kalohet ne sistemin e parave
leter.
 Paraja depozitare (bankare)
Nga funksioni i parase si mjet pagimi rezulton
paraja depozitare
- paraja bankare
- paraja kredie ( krijohen me lejimin e kredive)
- paraja llogarie

• Paraja depozitare ndahet ne:

- depozitat ne llogarine rrjedhese
- depozitat afatshkurter
- depozitat afatmesem
- depozitat afatgjat
 Paraja kuazi
Paraja kuazi eshte nje termin, qe paraqet mjetet monetare
te cilat nuk e kryejne funksionin e mjetit te qarkullimit.

Mirepo, ne cdo kohe mund te shnderrohen ne mjet

qarkullimi.

Keto jane mjete monetare likuide te cilat nuk perfshihen

ne sasine (masen) monetare.

Parate kuazi gjinden ne forme te depozitave te kursimit,

depozitave te gatshme pa afat dhe depozitave te afatizuar
deri ne nje vit.
 Funksionet e parase

1. Paraja si matese e vlerave.

2. Paraja si mjet qarkullimi (ne kembimin e mallrave)
3. Paraja si mjet pagimi
4. Paraja si thesar (ruajtese e vleres)
5. Paraja si para-boterore (zevendeson arin)
6. Paraja si rezerve
7. Paraja si shprehje e aftesise se pagimit dhe likuiditetit
 Sistemi monetare

Sistemi monetar (valutor) gjate zhvillimit historik ka

pasur transformim dhe zhvillim shume te hovshem dhe te
pabarabarte ne periudha te ndryshme.

Sistemi monetar bashkekohor paraqet rregullimiin

monetar me dispozita juridike me te cilat caktohet se cka
eshte:

1. Njesia monetare ne nje shtet si dhe

2. Rregullon te gjitha qeshtjet (problemet) qe kan te bejne
me parate ne ate shtet.
 Kuptimi i sistemit monetare
Shteti nepermes sistemin monetare e percakton :

1. Njesine monetare e cila cilesohet si para ne kufujt

shteterore

2. Cakton dispozitat me te cilat pjesetaret e qarkullimit

monetare detyrohen qe ato njesi monetare ti perdorin

- ne raportin e brendshem te kembimit

- ne raportin e jashtem te kembimit ndaj parave te
shteteve tjera
 Qarkullimi i parase dhe masa (sasia) monetare
Ecurite ekonomike varen shume prej qarkullimit te parave
dhe prej kryerjes se drejt te funksionit te saj.

Per kete arsye studimi i qarkullimit te parave eshte nje

ceshtje me me rendesi e teorise monetare dhe kreditore.

Qeshtja e furnizimit te ekonomise me para, eshte qeshtje

kryesore e politikes manetare-kreditore.
 Qarkullimi i parase dhe masa (sasia) monetare

Sasia monetare eshte elementi kryesore I likuiditetit te

ekonomise perkatese te procesit te riprodhimit te zgjeruar.

Prandaj, po qe se shkalla e rritjes se sasise se parave rritet

me ngadal sesa eshte rritja e shkalles se produktit vendor,
atehere ajo eshte shenje e politikes monetare me ndikim
deflacionist ne proceset ekonomike, si dhe anasjelltas.
 Instrumetet Financiare
Banka Qendrore i shfrytezon instrumentet e ndryshem
financiar per percaktimin e politikave monetare-kreditore.

Instrumentet financiare jan te ndryshem, por me rendesi

kryesisht jane:

1. Paraja e gatshme
2. Depozitat ne te pare
3. Depozitat e kursimit
4. Depozitat investive dhe
5. Kredite
PYETJE