Bài 15:

CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA

MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU.
HỆ SỐ CÔNG SUẤT
Bài 15: CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
HỆ SỐ CÔNG SUẤT

NỘI DUNG BÀI

I. Công suất của mạch điện xoay chiều:
1/ Biểu thức của công suất.
2/ Điện năng tiêu thụ của mạch điện.
II. Hệ số công suất:
1/ Biểu thức của hệ số công suất.
2/ Tầm quan trọng của hệ số công suất.
3/ Tính hệ số công suất của mạch điện R, L, C nối tiếp.
Bài 15: CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
HỆ SỐ CÔNG SUẤT
I. Công suất của mạch điện xoay chiều:
1/ Biểu thức của công suất: Mạch

P  UI cos  i
Trong đó: ~
- P: Công suất điện tiêu thụ (W)
- U: Điện áp hiệu dụng (V)
- I: Cường độ dòng điện hiệu dụng (A)
- cos  : Hệ số công suất và  là độ lệch pha giữa i và u.
 2
U2 P
Nhắc UI
lại cos
công 
thức
P  RI   UIHãy so sánh sự khác nhau
tính công suất điện
R giữa hai công thức tính
tiêu thụ trong mạch
VD: Trong một đoạn mạchcôngđiện suất
xoay của
chiềudòng có:điện
điện một chiều không
một chiều và dòng điện
u  220 2cos100 t (V ) và i  2 xoay đổi tlà gì?
chiều? )( A) .
2cos(100
4
Tính công suất tiêu thụ của đoạn mạch?
Tóm tắt Giải
 2
- Tìm hệ số công suất:cos  cos 
U = 220 (V) 4 2
I = 2 (A)
- Tính công suất tiêu thụ của đoạn mạch:

  (rad )
4 Áp dụng công thức: P  UI cos 
P=? 2
 220.2.  220 2(W)
2
Bài 15: CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
HỆ SỐ CÔNG SUẤT
I. Công suất của mạch điện xoay chiều:
1/ Biểu thức của công suất:

P  UI cos 
2/ Điện năng tiêu thụ của mạch điện:
W = P.t
Trong đó:
- W: Điện năng tiêu thụ (J)
- P: Công suất điện tiêu thụ (W)
- t: Thời gian (s)
Bài 15: CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
HỆ SỐ CÔNG SUẤT
II. Hệ số công suất: R UR
1/ Biểu thức của hệ số công suất: cos   
Z U
0 ≤ cos ≤ 1
- Mạch chỉ có R: Z = R
Nhắc lại công thức tính 1 tổng trở
- Mạch chỉ có tụ điện
của cácC:
mạchZ điện
 Z C sau:
 Chỉ có
R, chỉcảm
có C, chỉ có
 C
- Mạch chỉ có cuộn thuần L:L,Zmạch có
 ZL  L
RntC, mạch có RntL?
2 2 2 1
- Mạch có R nối tiếp với C: Z  R  Z C  R  2 2
C
2 2 2 2 2
- Mạch có R nối tiếp với L:Z  R  Z  R  L
L

Từ đó xây dựng các

công thức tính hệ số
công suất trong bảng
15.1?
 R
BẢNG 15.1 (sgk) cos  
Z
Mạch cos

R 1
C
0
R
C
R 1
R2 
 2C 2
L
0?
L R
R ?
R   2 L2
2
VD: Đoạn mạch xoay chiều gồm điện trở R = 20  nối
0, 2
tiếp với cuộn cảm thuần có L 

H đặt vào hai đầu
mạch điện có điện áp u  200 2 cos100 t (V). Tìm hệ số
công suất của mạch?
Tóm tắt Giải
Áp dụng công thức:
R = 20  R R
cos   
0, 2 Z R 2
  2 2
L
L H
 20

  100 rad/s 2 0, 2 2
20  (100 . )
cos  ? 
1 2
 
2 2
Bài 15: CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
HỆ SỐ CÔNG SUẤT
II. Hệ số công suất: R UR
1/ Biểu thức của hệ số công suất: cos   
Z U
0 ≤ cos ≤ 1
2/ Tầm quan trọng của hệ số công suất trong quá
trình cung cấp và sử dụng điện năng:
- Công suất tiêu thụ của các thiết bị trong nhà máy:
P = UIcos với cos > 0
- Công suất hao phí trên đường dây tải điện:
P 2
1 (r là điện trở trên đường dây tải)
Php = r.I = r
2
U2 cos2
+ Nếu cos nhỏ  Php sẽ lớn.
+ Nếu cos lớn  Php sẽ nhỏ.
Bài 15: CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
HỆ SỐ CÔNG SUẤT
II. Hệ số công suất:
3/ Tính hệ số công suất của mạch điện R, L, C nối tiếp:
UR UR UL
cos    U
U U R2  (U L  U C ) 2 ULC 
O
Hay UR I
R R UC
cos   
Z 2
R  (Z L  ZC ) 2
Bài 15: CÔNG SUẤT ĐIỆN TIÊU THỤ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
HỆ SỐ CÔNG SUẤT
II. Hệ số công suất:
3/ Tính hệ số công suất của mạch điện R, L, C nối tiếp:
* Công suất trung bình tiêu thụ trong mạch điện xoay
chiều được tính:
U R U 2 2
P  UI cos   U  R ( )  RI
Z Z Z
(Bằng công suất tỏa nhiệt trên R)

* Chú ý: Trong mạch R,L,C mắc nối tiếp có Z L  Z C

(cộng hưởng điện) thì cos  1
 COÂNG SUAÁT ÑIEÄN TIEÂU THUÏ CUÛA
MAÏCH ÑIEÄN XOAY CHIEÀU. HEÄ SOÁ
COÂNG SUAÁT
COÂNG SUAÁT CUÛA
MAÏCH ÑIEÄN XOAY HEÄ SOÁ COÂNG SUAÁT
CHIEÀU

Bieåu Ñieän naêng Heä soá coâng Taàm quan

thöùc: tieâu thuï: troïng:
suaát : U R R
P = U I cosφ
W= P t
cos 
U

Z cos  085

Coâng suaát
toûa nhieät:
P = RI2
 CUÛNG COÁÁ
1. Haõy choïn caâu ñuùng
Heä soá coâng suaát trong maïch ñieän xoay chieàu
goàm R, L, C maéc noái tieáp vôùi ZL= ZC laø:

A. Baèng 0

B. Baèng 1

C. Phuï thuoäc R
D. Phuï thuoäc ZC / ZL
 CUÛNG COÁÁ
2. Haõy choïn caâu ñuùng
Maïch ñieän xoay chieàu goàm R, L, C maéc noái
tieáp coù: R = 40 Ω, ZL = 70 Ω, ZC = 40 Ω. Heä
soá coâng suaát cuûa maïch laø:
A. Baèng 0,2

B. Baèng 0,5

C. Baèng 0,8
D. Baèng 1
 CUÛNG COÁÁ
3. Maïch ñieän R,L,C noái tieáp coù: R = 50 Ω,
cuoän caûm thuaàn coù caûm khaùng ZL= 100
Ω vaø tuï ñieän coù dung khaùng ZC = 150 Ω .
Ñieän aùp hieäu duïng hai ñaàu maïch U=100 V.
Coâng suất tieâu thụ của mạch laø:

A. 100 W
B. 150 W
C. 200 W
D. 50 W
4: Đặt điện áp xoay chiều vào hai đầu đoạn mạch gồm
R,L,C mắc nối tiếp. Biết điện áp hiệu dụng lần lượt giữa
hai đầu điện trở là 100V, giữa hai đầu cuộn cảm là 200V
và giữa hai đầu tụ điện là 100V. Tính hệ số công suất của
đoạn mạch?
Tóm tắt Giải
Áp dụng công thức:
UR = 100V UR UR
cos   
UL = 200V U U R2  (U L  U C ) 2
UC = 100V
cos  ? 100 2
 
2
100  (200  100) 2
2
1. Củng cố:
a. Công suất của mạch điện xoay chiều:
- Công thức tính công suất: P  UI cos 
- Điện năng tiêu thụ của mạch điện: W = P.t
b. Hệ số công suất:
R UR
- Biểu thức của hệ số công suất: cos   
Z U
Mạch có R,L,C mắc nối tiếp:
UR UR R R
cos  
U
 Hay cos   
U R2  (U L  U C )2 Z R 2  ( Z L  ZC )2
- Trong mạch điện xoay chiều R,L,C mắc nối tiếp, công
suất trung bình tiêu thụ trong mạch bằng công suất tỏa
nhiệt trên R: P  UI cos   U U R  R(U )2  RI 2
Z Z Z
2. Dặn dò: Học bài và làm bài tập 2, 3, 4 và 6 trong SGK,
Đọc trước bài truyền tải điện năng.