Όργανα και συσκευές μέτρησης

γενικής χρήσης
• το πολύμετρο.
• το θερμόμετρο.
• το πιεσόμετρο.
• ο παλμογράφος.
• Ο αναλυτής καυσαερίων.
• Το στροβοσκοπικό φως χρονισμού.
• Ο μετρητής του λόγου (λ) του καυσίμου μείγματος.
• Ειδικά όργανα ελέγχου λειτουργίας εξαρτημάτων.
• Τα συγκροτήματα μέτρησης ροπής κινητήρα,
ευθυγράμμισης και ζυγοστάθμισης τροχών, ελέγχου
φρένων, αμορτισέρ και οργάνων ταμπλό, ελέγχου και
ρύθμισης φώτων προβολέων κλπ.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
• Αναλογικά, όταν έχουν συνεχώς με­ταβαλλόμενη ένδειξη.
• Ψηφιακά, όταν έχουν ένδειξη μετα­βαλλόμενη με μικρά βήματα.
• Επαφής, όταν έρχονται σε επαφή με το μέγεθος, που μετρούν.
• Μη επαφής, όταν δεν έρχονται σε ε­παφή με το μέγεθος, που
μετρούν.
• Ενδεικτικά, όταν έχουν ένδειξη, μό­νον όταν λειτουργούν.
• Καταγραφικά, όταν αποτυπώνουν σε χαρτί τις μετρούμενες
ενδείξεις.
• Ενεργά, όταν απαιτούν πηγή ενέρ­γειας για τη λειτουργία τους.
• Παθητικά, όταν δεν απαιτούν πηγή ε­νέργειας για τη λειτουργία
τους.
Ιδιότητες οργάνων και συσκεών
μέτρησης
η κλάση (G) του οργάνου
Η ακρίβεια (Α) και η επαναληψιμότητα (R) του
οργάνου
Η ευαισθησία (S) του οργάνου
Ο βαθμός ανάλυσης της κλίμακας του οργάνου (r)
Προστασία οργάνων και
συσκευών μέτρησης
• Η επιλογή του σωστού τύπου οργάνου και της κατάλληλης
κλίμακας μέτρησης. Ελέγχουμε τέλος και τη συνδεσμολογία
του οργάνου.
• Προστατεύονται από μεγάλα ρεύματα με κατάλληλες
τηκτές ασφάλειες ή τηκτούς συνδέσμους και
ασφαλειοδιακόπτες μικρής αντίστασης. Τα ψηφιακά όργανα
συνήθως έχουν αυτοπροστασία από βραχυκύκλωμα.
• Όταν ένα όργανο ή συσκευή μέτρησης παρεμβάλλεται στο
μετρούμενο κύκλωμα, τότε η σύνδεση και η αποσύνδεση του
γίνονται πάντοτε με προσωρινή διακοπή της πηγής
τροφοδοσίας του κυκλώματος.
• Πρέπει να αποφεύγεται η τυχαία βραχυκύκλωση των
ακροδεκτών μέτρησης
Πολύμετρο
• Ένα πολύμετρο χρησιμοποιείται για να κάνει
μετρήσεις ηλεκτρικών μεγεθών, όπως είναι η μέτρηση
συνεχούς (DC) και εναλλασσόμενης (AC) τάσης, η
μέτρηση συνεχούς και εναλλασσόμενου ρεύματος και
η ωμική αντίσταση.
• Υπάρχουν δυο κατηγορίες πολυμέτρων.Τα αναλογικά
πολύμετρα που χαρακτηρίζονται από τη βελόνα
ένδειξης, και τα ψηφιακά πολύμετρα των οποίων η
ένδειξη διαβάζεται σε μια οθόνη.
Το αναλογικό πολύμετρο
Ψηφιακό πολύμετρο
Μέτρηση τάσης με πολύμετρο
Μέτρηση έντασης ρεύματος με
πολύμετρο ή επαγωγικό
αμπερόμετρο
Επαγωγικό αμπερόμετρο
Μέτρηση αντίστασης και
συνέχειας
αγωγού με πολύμετρο
Όργανα μέτρησης θερμοκρασίας
Θερμόμετρα διαστολής (διμεταλλικά και αύξησης
όγκου)

.
Ψηφιακά Θερμόμετρα (μεταλλικής
αντίστασης και θερμίστορ)
Θερμόμετρα υπερύθρων ακτινών

Σχήμα 2.19: Μέτρηση της θερμοκρασίας με θερμόμετρο υπερύθρων ακτίνων.

Μερικά παραδείγματα διάγνωσης βλαβών με τη
βοήθεια της θερμοκρασίας είναι:
 Μειωμένη θερμοκρασία σε κάποιον κύλινδρο σημαίνει ότι ο κύλινδρος αυτός
δεν λειτουργεί, πιθανόν λόγο κακού χρονισμού του σπινθήρα.
 Αυξημένη θερμοκρασία στους τροχούς σημαίνει ότι το σύστημα φρένων ή
κάποιο ρουλεμάν έχει φθορά ή παραμόρφωση.
 Ανισομερής κατανομή της θερμοκρασίας στο ψυγείο του αυτοκινήτου
σημαίνει, ότι κάποιοι σωλήνες κυκλοφορίας νερού έχουν βουλώσει.
 Διατήρηση της ίδιας θερμοκρασίας στον πάνω αγωγό του ψυγείου του
αυτοκινήτου λίγη ώρα μετά την εκκίνηση σημαίνει ότι δεν λειτουργεί και δεν
έχει ανοίξει ο θερμοστάτης του κινητήρα στους 82 - 85 °C.
 Διατήρηση της ίδιας θερμοκρασίας στις εξόδους των αεραγωγών μετά την
ενεργοποίηση του καλοριφέρ σημαίνει ότι κάποιος αεραγωγός είναι
βουλωμένος ή κάποιο διάφραγμα δεν έχει ανοίξει.
 Διατήρηση της θερμοκρασίας του πίσω θερμαινόμενου τζαμιού μετά την
ενεργοποίηση του σημαίνει βλάβη στο ηλεκτρικό του κύκλωμα.
Όργανα μέτρησης πίεσης και υποπίεσης

Σχήμα 2.22: Διάφοροι τύποι πιεσόμετρων και υποπιεσομέτρων.

Σχήμα 2.20: Πιεσόμετρα διαφράγματος και σωλήνα Bourdon τύπου - C.
Πιεσόμετρα πιεζοαντίστασης

Πιεζοαντίσταση, που βιδώνεται στο χώρο, όπου θα μετρηθεί η πίεση.

παραδείγματα διάγνωσης βλαβών με τη βοήθεια
της πίεσης
 Μειωμένη πίεση σε κάποιον κύλινδρο σημαίνει ότι ο κύλινδρος αυτός
παρουσιάζει διαρροή από τα έμβολα ή άλλη σημεία, ενώ αυξημένη
πίεση σημαίνει ότι υπάρχει συγκέντρωση άνθρακα από την καύση.
 Μειωμένη πίεση λαδιού του κινητήρα σημαίνει πιθανή βλάβη στην
αντλία λαδιού, βουλωμένους σωλήνες ή φίλτρο λαδιού ή ακόμα και
διαρροή λαδιού από φθορές και αυξήσεις σε ανοχές εξαρτημάτων.
 Μειωμένη πίεση καυσίμου σε επιτάχυνση σημαίνει πιθανή βλάβη της
αντλίας καυσίμου και βουλωμένους σωλήνες ή φίλτρο καυσίμου.
Παλμογράφος
Τυπικές τιμές ευαισθησιών τάσης Εν
παλμογράφων αυτοκινήτου είναι:
Για πρωτεύον και AC τάσεις200, 100, 40, 20,
10, 4 V/DIV
Για δευτερεύον πολλαπλασιαστή 10, 5, 2, 1, 0.5,
0.2 KV/DIV
Για συνεχή DC σήματα, τάσεις 10, 5, 2, 1, 0.5,
0.2 V/DIV
Για AC σήματα αισθητήρων, 0.5, 0.2,
0.1, 0.05, 0.02 V/DIV
 
Τυπικές τιμές ευαισθησιών χρόνου Et
παλμογράφων αυτοκινήτου είναι:
 
• 0.5, 1, 2, 5, 10, 20, 50 ms/DIV
Κυματομορφή δευτερεύοντος πηνίου σε
ηλεκτρονική ανάφλεξη
Κυματομορφή ελέγχου του τρανζίστορ της
μονάδας ανάφλεξης
Κυματομορφή εναλλακτήρα φόρτισης της
μπαταρίας
Κυματομορφή αισθητήρα ABS με
πρόβλημα οδόντωσης τροχού
Αναλυτής καυσαερίων
 Αν γινόταν πλήρης καύση των υδρογονανθράκων στους κινητήρες των
αυτοκινήτων, τα υποπροϊόντα της καύσης θα ήταν: άζωτο (Ν2), διοξείδιο του
άνθρακα (C02) και νερό (Η20).
 Η ατελής όμως καύση, που συμβαίνει για διάφορους λόγους, σε συνδυασμό με
τη θερμοκρασία και την πίεση των θαλάμων καύσης προκαλεί παραγωγή
ανεπιθύμητων ρύπων, όπως:
 μονοξείδιο του άνθρακα (CO), οξείδια του αζώτου (Ν20, Ν02, NO ή ΝΟχ) και
άκαυστους υδρογονάνθρακες (HC). Οι ρύποι αυτοί, αν συνδυαστούν με την
υγρασία και το ηλιακό φως προκαλούν το γνωστό σε όλους μας φωτοχημικό
νέφος
Συστήματα ελέγχου ρύπων
 Οι καταλύτες, που είναι εξαρτήματα τα οποία βοηθούν ή επιταχύνουν μια
χημική αντίδραση, χωρίς να αλλοιώνονται. Από τους καταλύτες, που
χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς, επικρατέστερος είναι σήμερα ο τριοδικός
καταλύτης, δηλαδή ο καταλύτης που μειώνει ταυτόχρονα και τους τρεις
ελεγχόμενους ρύπους HC, CO, ΝΟχ κατά 90 %.
 Το σύστημα ψεκασμού αέρα στην πολλαπλή εξαγωγή, με στόχο τη μείωση
των άκαυστων υδρογονανθράκων HC.
 Το σύστημα ανακυκλοφορίας καυσαερίων (EGR), με στόχο τη μείωση των
οξειδίων του αζώτου ΝΟχ (δημιουργεί πιο πλούσιο μείγμα).
 Το σύστημα ελέγχου εξάτμισης του καυσίμου, με στόχο τη συλλογή και
μείωση των άκαυστων υδρογονανθράκων ΗC
Σχήμα 2.33: Φορητές συσκευές αναλυτών
καυσαερίων.
Η μελέτη της τελικής ποσότητας των συστατικών
των καυσαερίων
 Μονοξείδιο του άνθρακα CO (όρια: 0,5 - 1 %): To CO είναι ασταθές και
δηλητηριώδες αέριο. Μεγάλη ποσότητα CO δείχνει πλούσιο μείγμα, δηλαδή
πολύ καύσιμο, που οφείλεται σε πρόβλημα έγχυσης ή μεγάλης πίεσης
καυσίμου ή βουλωμένα φίλτρα αέρα ή ακόμη ελαττωματικό αισθητήρα
θερμοκρασίας (ο μικροϋπολογιστής θεωρεί κρύο κινητήρα).
 Διοξείδιο του άνθρακα C02 (όρια: 8 -12 %): To C02 δεν ελέγχεται από τη
νομοθεσία, αφού παράγεται από πολλές πηγές (π.χ.βιομηχανία). Μεγάλη
ποσότητα C02 δείχνει καλή απόδοση των θαλάμων καύσης αλλά C02 παράγεται
και στον καταλύτη. Αν όμως η ποσότητα C02 είναι χαμηλή με υψηλό CO
σημαίνει διαρροή στο σωλήνα εξάτμισης.
 Οξυγόνο 02 (όρια: 0,5 -1,2 %): Η ποσότητα 02 είναι αντιστρόφως ανάλογη του
C02. Μεγάλη ποσότητα 02 σημαίνει φτωχό μείγμα ή και διαρροή στο σωλήνα
εξάτμισης. Τότε θα περιμένουμε και παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων οξειδίων
του αζώτου ΝΟχ.
 Άκαυστοι υδρογονάνθρακες HC (όρια: < 50 ppm): Η παρουσία των άκαυστων
υδρογονανθράκων σημαίνει ότι δεν λειτουργεί ο καταλύτης ή δεν ρυθμίζεται
σωστά η αναλογία καυσίμου - αέρα ή δεν γίνεται με σωστό τρόπο η καύση
στους θαλάμους (π.χ. κακή ανάφλεξη) ή ακόμη μπορεί να είναι εκτός
λειτουργίας ο ένας κύλινδρος του κινητήρα.
 Οξείδια του αζώτου ΝΟχ (όρια: < 100 ppm στο ρελαντί): Κανονικά το άζωτο
είναι αδρανές αέριο (δε δεσμεύεται). Η δημιουργία οξειδίων του αζώτου ΝΟχ
σημαίνει υψηλή θερμοκρασία (> 1300 °C) και πίεση στους θαλάμους καύσης με
ύπαρξη ποσότητας 02 (άρα φτωχό μείγμα). Αυτό οφείλεται σε μεγάλη
προπορεία ανάφλεξης ή συγκέντρωση μιας ποσότητας άνθρακα στους
θαλάμους καύσης ή βλάβη του συστήματος ανακυκλοφορίας καυσαερίων. Να
σημειωθεί ότι το Ν02 είναι τοξικό.
 Ποσότητες HC + CO: Η ταυτόχρονη ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων HC και CO
σημαίνει, ότι υπάρχει μηχανικό πρόβλημα στον κινητήρα (π.χ. καίει λάδια) ή
κάποιο ηλεκτρονικό πρόβλημα (π.χ. κακός χρονισμός της ανάφλεξης ή βλάβη
του συστήματος ελέγχου εξάτμισης καυσίμου).
Φως χρονισμού

Το στροβοσκοπικό φως χρονισμού

χρησιμοποιείται για έλεγχο του
χρονισμού.
Μια επαγωγική δαγκάνα
στερεώνεται στο μπουζί του
κυλίνδρου No 1,ενώ το φως του
ανάβει και σβήνει κάθε φορά που
αναφλέγεται το μπουζί (υπάρχει
σπινθήρας).
Ελεγκτής μπαταρίας
Ο ελεγκτής μπαταρίας
χρησιμοποιείται για τον έλεγχο
διαφόρων χαρακτηριστικών της
μπαταρίας. Τέτοια χαρακτηριστικά
είναι: η χωρητικότητα της
μπαταρίας, η αντοχή της και ο
βαθμός φόρτισης της για
συντήρηση.
Λογικός ανιχνευτής
Ο λογικός ανιχνευτής με μεγάλη
αντίσταση εισόδου (100 ΚΩ)
ανιχνεύει με πολύ μεγάλη
ασφάλεια σήματα παλμών 0 - 5 ή 0
- 14 Volts.
Αναλυτής βλαβών
Ένας αναλυτής βλαβών είναι μια
πολύ ειδική, αλλά και πολύτιμη
συσκευή, που μπορεί να εντοπίσει
βλάβες σε διάφορα συστήματα του
αυτοκινήτου. Μπορεί να κάνει
όλους τους διαγνωστικούς, αλλά
και άλλους ελέγχους στα
συστήματα: διαχείρισης του
κινητήρα, ανάφλεξης, ABS και
γενικά να εντοπίσει τα ηλεκτρονικά
σφάλματα στα κυκλώματα με
ηλεκτρονικά εξαρτήματα, αλλά και
τα σφάλματα των ηλεκτρικών
κυκλωμάτων.

Σχήμα 2.40: Αναλυτής βλαβών

Μετρητής λόγου (λ)
Ο μετρητής του λόγου (λ) μετρά
την κατάσταση της αναλογίας
μεταξύ αέρα και καυσίμου στο
καύσιμο μείγμα, (μετρά αν το
μείγμα είναι φτωχό ή πλούσιο).
Αντλία υποπίεσης
Η αντλία υποπίεσης με
υποπιεσόμετρο δημιουργεί
υποπίεση (μερικό κενό) και
ταυτόχρονα το μετράει.
Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του
αισθητήρα της υποπίεσης στην
πολλαπλή εισαγωγή και τον έλεγχο
διακοπτών πίεσης.
Ελεγκτής ABS
Το συγκρότημα αυτό ελέγχει τη
λειτουργία του συστήματος ABS,
δηλαδή την ικανότητα ελέγχου των
τροχών στο αντιολισθητικό
σύστημα των φρένων.
Ευθυγράμμιση
τροχών
Το συγκρότημα αυτό
χρησιμοποιείται για τον έλεγχο και
τη ρύθμιση των γωνιών, που πρέπει
να έχει το επίπεδο των τροχών ως
προς τους άξονες κίνησης του
αυτοκινήτου.
Με τη σωστή ρύθμιση των γωνιών
αυτών γίνεται πιο άνετη και
ασφαλής η οδήγηση και
μειώνονται οι φθορές των
ελαστικών και άλλων εξαρτημάτων
των σχετικών συστημάτων.
Ελεγκτής - ρυθμιστής
φώτων προβολέων
Το συγκρότημα αυτό
χρησιμοποιείται για τον έλεγχο και
τη ρύθμιση των φώτων των
προβολέων. Οι προβολείς πρέπει
να ρυθμίζονται έτσι ώστε να
φέγγουν σωστά, χωρίς όμως να
προκαλούν θάμβωση στα
αντιθέτως κινούμενα στο δρόμο
οχήματα.

Σχήμα 2.45: Ελεγκτής φώτων προβολέων.

Συσκευή εξόδου σημάτων (BREAKOUT BOX)
Με τη χρήση των συσκευών αυτών όλες οι μετρήσεις στο αυτοκίνητο γίνονται με ασφάλεια, εύκολα και
γρήγορα, ενώ πρέπει να μη γίνονται οι απευθείας μετρήσεις πάνω στους ακροδέκτες εξαρτημάτων για την
αποφυγή σφαλμάτων και βραχυκυκλωμάτων.