TIBBİ TERMİNOLOJİ

Dt. EMRE ERTEM

Latince, temel yapılar
TÜRKÇE LATİNCE

29 harfli 25 harfli

A, e, ı, i, o, ö, u, ü +21 A, e, i, o, u, y + 19

diftong – çift harf telaffuzu

DİFTONG ‘ae’ harfleri her zaman ‘e’ şeklinde okunur.
Örnek: Arteriae (Arterye): Atardamar

‘oe’ harfleri her zaman ‘ö’ şeklinde okunur.

Örnek: Oedema (Ödem): Sıvı toplanması

‘au’ harfleri ‘o’ ya da ‘av’ şeklinde okunur.

Örnek: Auris (Avris): Kulak, Trauma (Travma)

‘eu’ harfleri ‘ö’ ya da ‘ev’ şeklinde okunur.

Örnek: Neuron (Nöron): Sinir hücresi, Pleura (Plevra): Göğüs zarı
Sesli Harflerin Okunuş Kuralları
‘i’ harfi ‘a,e,o,u’ harfinden
önce gelirse; y şeklinde
okunur.
Örnek: Regio (Rejyo):
bölge
Sesli harflerin okunuş kuralları

‘y’ harfi ‘i’ şeklinde okunur.

Systema (sistem): sistem
‘j’ harfi sesli harflerden önce gelirse; y olarak, j harfi sessiz
harflerden önce gelirse ‘j’ olarak okunur.
Örnekler:
Junctura synovialis (yunktura sinovyalis): oynar eklem
Jejenum (Yeyenum):Boş Bağırsak – Major (Major):Büyük
 Sessiz Harflerin Okunuş Kuralları
‘c’ harfi ‘a,o,u’ sesli harflerinden veya sessiz harflerden (y
hariç) önce gelirse; ‘k’ olarak okunur.
‘c’ harfi ‘e,i,ae,y’ harflerinden önce gelirse; ‘s’ olarak okunur.
‘ch’ harfleri ‘k’ veya ‘ş’ okunur
Örnekler:
Costa (Kosta): Kaburga
Cerebrum (Serebrum): Beyin
Brachium (Brakyum): Kol
Tachycardia (taşikardi): Artmış kalp atım hızı
Sessiz Harflerin Okunuş Kuralları

‘x’ harfi ‘ks’ olarak okunur.

Örnek:
Maxilla (Maksilla): Üst Çene
Kemiği
Sessiz Harflerin Okunuş Kuralları

‘th’ harfleri ‘t’ şeklinde okunur.

Örnek: Thermal (termal): ısıyla ilgili
Sessiz Harflerin Okunuş Kuralları

‘ph’ harfleri ‘f’ şeklinde

okunur.
Örnek:
Nephros (Nefros):
Böbrek
Sessiz Harflerin Okunuş Kuralları

‘rh’ harfleri ‘r’ şeklinde

okunur.
Örnek:
Rhythmic (ritmik)
‘sch’ harfleri ‘ş’ şeklinde okunur.
Örnek: Schema (Şema): Şekil
 ‘g’ harfi ‘a,o,u’ harflerinden veya sessiz harflerden (y hariç)
önce gelirse; ‘g’ şeklinde okunur.
‘g’ harfi ‘e,i ve y’ harflerinden önce gelirse; ‘j’ şeklinde
okunur.
Örnekler:
Glandula (Gılandula): Salgı Bezi
Myalgia (Myalji): Kas Ağrısı
Latince bir terimin özeti:

ÖN EK KÖK SON EK

kaynaştırma ünlüsü
KÖKLER

Yalın adlardır, ek alarak durum, ilgi, nicelik, zaman ve kişi ile ilgili
anlam katılır
Örnek:
Branchium (kol) Branchial (kolla ilgili)
KÖKLER
Vücut bölgeleriyle ilgili;
● Ceph (sefalo): baş
● Ot (ot, oto): kulak
● Thorac (torako, torasiko): göğüs
● Abdomin: karın
KÖKLER
Hareket sistemi ile ilgili;
● Os, ossi : kemik
● arthr (artro): kemik
● Chrondr (kondro): kıkırdak
● My (miyo): kas
KÖKLER
Dolaşım sistemi ile ilgili;
● Cardi, cardio (kardi): kalp
● Angi (anji): damar
● Arter: atardamar
● Ven: toplardamar
● Haema, hemato: kan
KÖKLER
Solunum sistemi ile ilgili;
● Laryng (laring): gırtlak
● Trache (trake): soluk borusu
● Pulmo: akciğer
KÖKLER
Sindirim sistemi ile ilgili;
● Pharyng (faring): yutak
● Gastr: mide
● Enter: bağırsak
● Colo: kalın bağırsak
● Hepat: karaciğer
● Cyst (sisto): idrar kesesi
KÖKLER
Üriner sistemle ilgili;
● Nephr (nefr): böbrek
● Ren : böbrek
● Ureter: idrar borusu
KÖKLER
Sinir sistemi ile ilgili;
● Cerebr (serebro): beyin
● Encephal (ensefal): tüm beyin
● Myel: omuriliği, kemikiliği
● Neur: sinir
KÖKLER
Duyu organları ile ilgili;
● Ocul (okül): göz
● Ophtalm (oftalmo): göz
● Derm: deri
● Ot (oto): kulak
● Audio (odyo): ses
● Nas (nazo): burun
● Rhin (rino): burun
● Lingu : dil
KÖKLER
● Glu, glukos (glukoz): şeker
● Lith (lit): taş
● Acu: iğne
 ●A-, an- : yokluk
ÖN EKLER Anestezi, analjezik, antipatik
● Dis- : olumsuzluk
Dezavantaj, dislokasyon
● İm- : olumsuzluk
İmpossible, immature
● Non- : olumsuzluk
Nonselüler, hücresiz
● De- : yok etme
Dehidrate
ÖN EKLER ● Para- par- : yakında
Paraplazi (olması gereken yere yakın gelişen)
Parotid (kulağa yakın)
● Circum- : çevresinde
Sirkumvaskuller (damar çevresinde, damarı
çevreleyen)
● Peri- : çevresinde
Pericardium (kalbi saran)
ÖN EKLER ● Ante- : önünde
● Pre- : önce gelen
prenatal
● Pro: önde
● Post- : sonrasında gelen
post modern
● Meta- : ötesi
metafizik
 ● İn- im- : içine
implant

ÖN EKLER ● En- em- : içerisinde

enboli
empati
● İntra- : içinde
● Ecto- : dışında
● Per- : aracı, aracığıyla
● Exo- : dışta
egzoz
● Ex- : bitmiş
Ex aşkım
● Extra- : fazladan
ÖN EKLER ● Epi- : üstünde [yapının parçası]
● Supra- : üstünde [başka yapı]
● Hyper- : fazla [normdan fazla]
● Super- : çok
● Multi- : çok
● Poly- : çoklu, çoğul
● Hypo: az [normdan az]
● Oligo- : seyrek
● İnfra- : altında [başka yapı]
 ● İnter- : arasında
international
ÖN EKLER ● meso- : ortada, sürecinde
● Pan- : tamamı
Pancreas (iç dış salgıları salgılayan bez)
Pandemia (büyük coğrafyanın tamamını kapsayan
salgın)
● Hemi- : yarısı, yarım
Hemispher (yarım küre)
● Semi- : yarı
Semipermeabl (yarı geçirgen)
● Macro- : büyük
● Mega- : devasa
● Micro- : küçük
 ● Co- con- : ortaklaşa
ÖN EKLER Co-operasyon
Coagulatio (kandaki faktörlerin bir araya gelerek
pıhtılaşma sağlaması)
Congenital (doğumsal)
● Sym- syn- : ortak
Sempati
● Syndrome (birçok belirtinin beraber görülmesi)
● Tacho- tachy- : hızlı [norma göre]
Taşikardi
● Brady- : yavaş [norma göre]
ÖN EKLER ● Eu- : normal [sağlıklı]
Normo- : normal [sayılabilir?]
● Orth- : düzgün
Ortez (eğrilik gösteren kısmın düzeltilmesi)
● Mal- : bozuk
Malpraktis
 ● Uni- : tek
unicorn
ÖN EKLER ● Mono- : bir
Monolog
● Bi- : çift
Biseksüel, binary, bineal
● Di- diplo- : iki
Dialog
● Tri- : üç
triangle
● Quatri- : dört
Quadriceps (dört başlı)
ÖN EKLER ● Anti- : zıt
Antiseptik
● Re- : yineleme
Remix
● Trans- : bir baştan bir başa, through
● İso- : eşit, aynı [sayılabilir?]
● Pseudo- : yalancı
● Auto- : kendiliğinden
 ● -ic, -icus, -ac, -acus, -al, -alis, -aris, -orius:
SON EKLER ilgili, ait
Kardiyak
Abdominal
● -eus, -oid, -icus: benzer
Osseus (ossöz) kemiksi
● -formis : biçiminde
Piriformis (armut biçminde)
SON EKLER ● -gen, -genic: oluşturucu, sebep olucu
allerjenik
● -genesis : oluşma
● -genous: üreten, oluşturan
● -poiesis: poly + genesis : oluşturma
 ● -meter: ölçen alet
SON EKLER Termometre
● -graph: kaydeden alet
telegraf
● -graphy: görsel
Radrografi
● -scope: inceleme aracı
Teleskop
 ● -cyte (sit): hücre
SON EKLER trombosit
● -blast : olgunlaşmamış hücre
osteoblast
● -logy : bilim
terminoloji
● -ism (-izm) belli bir durum ya da yöntem
alkolizm
 ● -pati: hastalık, bozulma, normal dışı

SON EKLER salla pati

● -therapy: tedavi
radyoterapi
● -osis: anormallik, aşırı artış
ozmozis
● -penia: azlık [norma göre]
● -ia (emi) , -iasis: olgu, hal
Anemi (-emia özellikle kanda bulunma hali)
● -rrhagia (raji): kanama
● -lysis: erime, parçalanma
● -rrhexis (reksis): yırtılma
SON EKLER ● -Algia (alji) : ağrı
analjezik
● -itis : iltihap
● -oma : tümör, kitle
● -tom: kesme aracı
● -tomi: kesi oluşturma
● -ektomi: kesip çıkarma
● -plasty: şekillendirme
● -stomi: delik açma , ağızlaştırma
 ● -philia (-fili) eki ‘eğilim, düşkünlük’ anlamına gelmektedir.

SON EKLER pedofili

● -phil (-fil) eki ‘seven’ anlamına gelmektedir.
hidrofil (suyu seven)
● -phob (-fob) eki ‘sevmeyen anlamına gelmektedir.
Hidrofob (suyu sevmeyen)
● -plegia (-felji) eki ‘felç’ anlamına gelmektedir.
Opthalmophelgia (Göz felci)
● -spasm ‘kasılma
spastik
 Mono Bir (1)
SAYILAR Di İki (2)
Tri Üç (3)
Tetra Dört (4)
Penta  Beş (5)
Hegza Altı (6)
Hepta Yedi (7)
Okta  Sekiz (8)
Nona  Dokuz (9)
Deka  On (10)