W STRONĘ

DEMOKRACJI FINANSOWEJ
Sprawiedliwość społeczna jako
podstawa ekonomii

Jacek Andrzej Rossakiewicz

Prezentacja z konferencji
„Demokracja Finansowa i Barter Wielostronny
jako sposób na bezrobocie”
Zduńska Wola, 02 lipca 2005.

1
16.12.22
Wprowadzenie:
PIENIĄDZ i CYWILIZACJE
 Czasy prehistoryczne: rabunek albo
obdarowywanie się
 Pieniądz towarowy: zboże, bydło, sól, narzędzia
 W Chinach pieniądz umowny oparty na
cesarskiej władzy
 W Europie pieniądz kruszcowy i zaświadczenia
złotników (pierwsza forma substytutu)
 Pierwsze banknoty (Bank Szwecji, rok 1661)
 Kredyt jako bankowy substytut pieniądza
(Bank Anglii, rok 1694)
2
16.12.22
Definicja substytutu pieniądza
Zaświadczenia złotników i banknoty dłużne Banku
Anglii dobrze tłumaczą zjawisko i pojęcie substytutu
pieniądza. Nie jest to pieniądz, ale ma podobne funkcje.
Można za niego kupować i można go wymieniać na
rzeczywisty pieniądz.

Substytutem pieniądza będziemy więc nazywać

środek płatniczy, który spełnia wszystkie funkcje
pieniądza, ale jest emitowany samowolnie. Funkcjonuje
oficjalnie, ale kryteria jego emisji są ukrywane przed
wspólnotą i nie są ustalane oficjalnie w formie jawnej i
uznanej umowy społecznej.

3
16.12.22
 Zasady wprowadzenia substytutu
pieniądza
 Podstawowa zasada walutowa („Currency principle”).
Anglia pocz. XIX wieku, David Ricardo, (1772-1823).

1. Banknoty muszą mieć w zasadzie stuprocentowe

pokrycie kruszcowe, a tylko pewna ściśle określona
i stosunkowo niewielka ich ilość może być emitowana
bez pokrycia w kruszcu.
2. Czynności emisyjne banku powinny być całkowicie
odgraniczone od jego działalności kredytowej.

4
16.12.22
Pięć zasad dotyczących
BUDŻETU PAŃSTWA
1. Każda działalność ma być oparta o bilans kosztów.
2. Działalność rządu ma być pokrywana z podatków.
3. Wszelkie rozliczenia powinny być prowadzone za
pośrednictwem banków.
4. Emisja pieniądza także powinna być prowadzona za
pośrednictwem banków.
5. Każda pożyczka pociąga za sobą oprocentowanie.
David Ricardo, Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, 1817 rok.
(Według opracowania Kazimierza Abramskiego, Prawdziwy kapitał, Gdańsk 2003).

 Deficyt Budżetowy jako nieuchronny skutek

wprowadzonych zasad.
5
16.12.22
Oprocentowanie:
Odsetki składane. Wzrost wykładniczy

Źródło:
Margrit Kennedy,
Pieniądz wolny od
inflacji i odsetek
Kraków 2004
s. 20.
6
16.12.22
Oprocentowanie jako przyczyna
cykli gospodarczych
1. Kredyt jest hojnie udzielany: okres ożywienia i rozwoju.
2. Ceny towarów zawierają koszt kredytu brutto. Spłata
zadłużenia powoduje wycofywanie pieniędzy z rynku.
(Zjawisko to spowodowane jest również brakiem emisji
normalnych pieniędzy nie będących długami).
Opłacalność gospodarowania słabnie z braku pieniędzy.
3. Możliwość spłaty odsetek wywindowanych przez
oprocentowanie spada. Wycofywanie kredytów, brak
dopływu pieniądza do gospodarki.
4. Załamanie gospodarcze; bankructwa firm, przejmowanie
przedsiębiorstw i akcji za 30% wartości.
5. Ponowienie kredytu lub dopływ pieniądza dzięki
interwencjonizmowi państwowemu.
7
16.12.22
Oprocentowanie
jako przyczyna
powiększania się
dysproporcji
majątkowych:
(30-50% cen to odsetki)

Źródło:
Margrit Kennedy,
Pieniądz wolny od
inflacji i odsetek
Kraków 2004, s. 25.
8
16.12.22
 Zadłużenie Polski w miliardach USD
od 1.4 mld USD w 1970 do 126.6 mld USD na początku 2005
(Źródło: dane NBP. Rocznik statystyczny handlu zagranicznego 2004).

140

120

100

80
mld USD
60

40

20

0
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
9
16.12.22
Hiperzadłużenie = hiperinflacja
 Hiperinflacja to między innymi utrata
wypracowanego przez ludzi majątku.
 Hiperzadłużenie ten sam efekt zrealizowany
innymi metodami.
 Sieć długów:
 Zastój i zniewolenie Dług Dług
Dług
 Przyczyny:
1. źle stosowana Dług Dług Dług
matematyka Dług Dług
2. brak etyki Dług
10
16.12.22
Demonetyzacja złota
 250 % złotego pokrycia dla USD w 1947 r.
 19% złotego pokrycia dla USD w 1971 r.

 1971 - Nixon znosi parytet złota dla dolara

 1976 - Demonetyzacja złota przez
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Zakończenie 26-cio wiekowego okresu
wiązania wartości pieniądza ze złotem.
11
16.12.22
DEMONETYZACJA ZŁOTA
Wpływ negatywny
 Czterokrotny wzrost cen ropy naftowej
 Uwolnienie kursów walut i wzrost stóp
procentowych. Rozwój lichwy i spekulacji.
 Destabilizacja rynków finansowych.
Spekulacyjny chaos tzw. „rewolucja finansowa”.
 Zarzucenie idei interwencjonizmu państwowego
pod pozorem doprowadzenia do inflacji.
 Rozwój monetaryzmu. Neoliberalna deregulacja.
12
16.12.22
DEMONETYZACJA ZŁOTA
Wpływ pozytywny
 Uchylenie kłopotliwego i wadliwego medium dla
pieniądza:
1. ograniczone zasoby, 2. nadmierna trwałość
 Wartość pieniądza uzależniona od wszystkich
towarów a nie tylko od złota - jednego towaru.
 Parytet dóbr konsumpcyjnych: ilość pieniądza
zależna od ilości produkowanych towarów
i świadczonych usług. Pośrednio zależna od ilości
ludzi - wskaźnik demograficzny.
 Stworzenie miejsca dla wartości etycznych
w polityce finansowej. Pieniądz fiducjarny. 13
16.12.22
 Pierwsza zasada DEMOKRACJI
FINANSOWEJ
Emisja zamiast oprocentowania i kreacji substytutu pieniądza.

 Emisjapieniądza PRO PUBLICO BONO

(dla dobra powszechnego)
Pieniądz jako efekt najbardziej powszechnej umowy społecznej.

14
16.12.22
Równania Ricardo i Fishera
 1810 r. - równanie Davida Ricardo
MV=PT
gdzie: M - pieniądz w obrocie, V - szybkość obrotu
P - ceny towarów, T - ogół transakcji towarem

 1911 r. - równanie Irvinga Fishera

MV+M’V’=PT
gdzie: M’ - bankowy substytut pieniądza,
V’ - szybkość obrotu substytutem
15
16.12.22
Porównanie równań: kreacji substytutu
i emisji pieniądza Pro Publico Bono
 Równanie kreacji substytutu pieniądza za pomocą
oprocentowania: MV+M’(1+r)V’=PT+
(P+P)
gdzie: r – stopa procentowa określająca przyrost M’ dla osób
prywatnych, (P+P)T wzrost ilości towarów oraz cen

 Równanie emisji Pro Publico Bono

(M+M)V=P(T+T)
gdzie: M emisja pieniądza według równania M=PT/V
jako dobra ogólnonarodowego i społecznego. 16
16.12.22
Druga zasada DEMOKRACJI
FINANSOWEJ
 Prymat zasady etycznej nad proporcjonalnością
matematyczną: Przypowieść o dobrym zarządcy,
(Ewangelia według św. Mateusza, 20:1-16)
 „Negative tax” – „Negatyw podatku” jako
alternatywa dla „Drop down” – „skapywania
bogactwa” od najbogatszych do najbiedniejszych.
 Praktyka wyrównywania dochodów w
społeczeństwie.
 Sposób monetyzacji dóbr wpływa na kształt
gospodarki: racjonalizacja produkcji oraz
zmniejszenie bezrobocia.
17
16.12.22
Trzecia zasada demokracji finansowej:
BANKOWOŚĆ BEZODSETKOWA
 Cechy bankowości bezodsetkowej:
1. Brak spekulacji pieniędzmi, brak oprocentowania i odsetek.
2. Inwestowanie pieniędzy w gospodarkę realną, w rozwój
produkcji i usług.
3. Solidarne dzielenie ryzyka kredytowego; proporcjonalny
udział banku w zyskach i w ewentualnych stratach
przedsięwzięcia gospodarczego (jest tu miejsce na
odpowiedzialność bankierów i jest to dobre).
4. Podporządkowanie bankowości etyce religijnej.
5. Kierowanie się interesem wspólnoty. Odmowa finansowania
przedsięwzięć niszczących więzi społeczne np. produkcja
pornografii itp. 18
16.12.22
Sposoby realizacji
DEMOKRACJI FINANSOWEJ
 Rozwój duchowości i wiedzy.
 Zmiany polityczne. Popieranie w wyborach partii,
które będą deklarowały chęć realizowania
demokracji finansowej i będą to robiły.
 Realizowanie zasad demokracji finansowej za
pomocą walut lokalnych.
 Rozwój wymiany barterowej, w której pieniądz
jest symbolem towaru, a pokrycie towarowe
pieniądza jest obecne z definicji.
19
16.12.22
W STRONĘ
DEMOKRACJI FINANSOWEJ

Nie do przyjęcia jest twierdzenie,

iż po upadku komunizmu jedyną
alternatywą jest kapitalizm.
Jan Paweł II (encyklika Centesimus annus)

20
16.12.22