https://ukredytowani.blogspot.com/2019/01/banki-bez-odsetek-source-httpwww.

html

BANKI BEZ ODSETEK

source: http://www.zb.eco.pl/publication/banki-bez-odsetek-p2753l1

CZY TO JEST MOŻLIWE?1)

Artykuł Zakaz stosowania odsetek – czy jest to słuszne? (ZB 161) wskazuje na silne
ekonomiczne umotywowanie zakazu stosowania odsetek, który występuje w największych
systemach religijnych. Pomimo tego pytanie, na które należy odpowiedzieć, to czy istnieje
alternatywa dla odsetek? Wiele osób, w tym wyznawcy islamu czy chrześcijaństwa może
udzielić odpowiedzi przeczącej. Mogą oni uważać, że nawet jeśli są pewne
nieprawidłowości związane ze stosowaniem odsetek, to muszą być one tolerowane
ponieważ nie jest możliwe stworzenie systemu nansowego bez oprocentowania. Ich
kluczowym argumentem jest to, że stopa procentowa jest ceną pieniądza i tak jak inne ceny
odgrywa główną rolę w kształtowaniu podaży i popytu na źródła nansowania w każdej
gospodarce. Jeśli odsetki będą zabronione, to jak zasoby nansowe będą mogły być
mobilizowane i alokowane?

Może nie być różnicy w opiniach o konieczności istnienia realnej ceny rynkowej uruchamiającej przepływ
oszczędności od oszczędzających i alokacji ich wśród inwestorów ale będą jednak różnice w opiniach, jaka
cena (stopa procentowa) jest właściwa, jeśli celem jest zaspokojenie ludzkich potrzeb, pełne zatrudnienie,
sprawiedliwa dystrybucja dochodów i bogactwa oraz stabilność gospodarcza.
Jak argumentowano w pierwszym opracowaniu, pośrednictwo nansowe oparte na oprocentowaniu niweczy
starania optymalnego wypełnienia tych humanitarnych zadań. Względnie łatwa dostępność kredytu promuje
życie ponad stan i przez to nie tylko wzmacnia makroekonomiczną nierównowagę i nansową niestabilność,
ale również ogranicza zasoby dostępne dla zaspokojenia potrzeb i realizacji produktywnych inwestycji.
Niższy wzrost gospodarczy idzie w parze ze strukturalnymi niedostosowaniami i innymi społeczno-
ekonomicznymi czynnikami mającymi swój udział w spowolnieniu wzrostu inwestycji, produkcji i
zatrudnienia.
Islam zatem zabrania stosowania odsetek, tak jak inne wielkie religie. To skłania do powszechniejszego
zastosowania pieniądza gotówkowego. Jednakże, kiedy islam popiera stosowanie pieniądza gotówkowego,
pozwala również na udzielanie kredytu, ale wyłącznie na dobra realne i usługi, a nie na spekulację (będzie to
omówione dalej). Tak więc kiedy pośrednictwo nansowe w ekonomii islamskiej będzie wzrastać na bazie
modelu udziałowca (poprzez udział w zyskach i stratach), kredyt również będzie odgrywał swoją rolę.

MUDARABA I MUSZARAKA
Najbardziej pożądaną formą islamskiego nansowania jest forma udziałów zwana PLS (poprzez udział w
zyskach i stratach) w formie mudaraba (spółki komandytowej)2) i muszaraka (spółki).3) W obu tych formach
nansowania, nansujący przedsięwzięcie dostarcza funduszy nie jako pożyczający, a raczej jako inwestor.
Ma on udział w zyskach i stratach i nie jest zabezpieczony z góry na uzyskanie dodatniej stopy zwrotu, bez
względu na efekty tego przedsięwzięcia. Straty muszą być pokryte przez niego w proporcji odpowiadającej
jego udziałowi w całości nansowania, zaś zyski mogą być określone zgodnie z umową obu stron.4) Jego
odpowiedzialność pozostaje jednak ograniczona do wysokości zapewnionego przez niego nansowania i nie
większej.
Dopóki akcje spółek akcyjnych uwzględniają zasady PLS to są one akceptowalne. Obecność dobrze
zorganizowanego i właściwie uregulowanego rynku akcji może umożliwiać inwestorom rozporządzanie
takimi akcjami kiedykolwiek sobie tego zażyczą i w ten sposób dawać inwestorom możliwości jakich nie
daje nansowanie poprzez mudaraba i muszaraka i jakiej te formy nansowania nie są mu w stanie
zaoferować. Akcje spółek akcyjnych mogą również służyć jako alternatywa dla obligacji skarbowych i
obligacji przedsiębiorstw.

FAKTY HISTORYCZNE

Page 1 of 5
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
 https://ukredytowani.blogspot.com/2019/01/banki-bez-odsetek-source-httpwww.html
Już we wczesnych etapach historii islamu, muzułmanie ustanowili system mobilizacji zasobów nansowych
dla celów produkcyjnych bez stosowania odsetek. Było to czynione na bazie udziałów PLS w formie
mudaraba i muszaraka. Wg profesora Udovitcha, ta forma nansowania pomagała zorganizować „cały zasób
monetarnych źródeł średniowiecznego świata islamu” do nansowania rolnictwa, rzemiosła, manufaktur i
handlu zagranicznego. Były one wykorzystywane nie tylko przez muzułmanów, ale również przez żydów i
chrześcijan 5), świadcząc, że oprocentowane pożyczki i inne praktyki lichwiarskie nie były powszechnie
stosowane.6)
Wg Goiteina, naruszenie żydowskiego, chrześcijańskiego i islamskiego prawa zakazującego stosowania
odsetek zostało „tylko raz odnotowane w zapiskach sądowych, mimo niezwykle dużej ilości dokumentów
związanych z pożyczkami” 7). Schatzmiller zaś doszedł do wniosku, że „kapitał nansowy został zbudowany
we wczesnym okresie przez znaczną ilość właścicieli funduszy pieniężnych i kruszców bez łamania zakazu
lichwy (arab. ribâ), nie ograniczony tym prawem w żaden sposób”.8)
Bankierzy we wczesnym okresie islamu zwani byli sarrafs. W czasach kalifa ‘Abbasid al-Muqtadir
(908-933), zaczęli oni tworzyć zasadnicze funkcje nowoczesnych banków.9) Mieli oni własny rynek, coś
podobnego jak obecny Wall Street w Nowym Jorku i Lombard Street w Londynie i dostarczali oni
większości bankowych usług dla handlu, przemysłu i rolnictwa w ramach możliwości ówczesnego
środowiska technologicznego.10) Jednakże do czasu, dopóki ich instytucji nie można było nazwać bankami
we współczesnym sensie tego słowa, profesor Udovitch woli nazywać ich „bankierami bez banków”.11)
Rozległa mobilizacja oszczędności i ich dostępność dla prowadzących działalność gospodarczą zapewniała
olbrzymie przyspieszenie we wzroście produkcji i handlu na terenach od Maroka i Hiszpanii na zachodzie,
do Indii i Chin na wschodzie, Centralnej Azji na północy i Afryce na południu. Jest to wyraźnie widoczne nie
tylko w dostępnych dokumentach historycznych, ale również poprzez znaleziska monet islamskich z wieków
VII – XI w wielu regionach Rosji, Finlandii, Szwecji, Norwegii, Wysp Brytyjskich i Islandii – krajów, które
leżały na krańcach ówczesnego świata islamu.12)
Z powodu licznych historycznych okoliczności, świat islamu stracił swą technologiczną i ekonomiczną
witalność.13) Odtąd liczne instytucje islamu, w tym islamski system pośrednictwa nansowego został
zastąpiony przez instytucje świata zachodniego. Jednakże, niezależność krajów islamskich umożliwia
odrodzenie islamu i widoczna jest tęsknota do stopniowej odnowy większości tych zaniedbanych instytucji,
w tym również islamskiego systemu nansowego.
To skłania do zastanowienia się, czy te metody ponownie mogą odegrać tę samą ożywiającą rolę w
przyspieszeniu inwestycji i promowaniu zdrowego wzrostu tak jak to czyniły w przeszłości. Nie ma
racjonalnych przesłanek wskazujących, że będzie inaczej. Technologiczny postęp, który nastąpił do tego
czasu – szybsze środki transportu i komunikacji, lepszy system księgowy i techniki audytu oraz technologia
informacyjna, może jedynie uczynić stosowanie tych metod łatwiejszymi w porównaniu z przeszłością.
Technologie te mogą zapewnić właściwy zapis, określenie kosztów i zysków w sposób dokładniejszy,
zapewniając większą przejrzystość działań, nadzór i kontrolę.
Nie jest jednak możliwe, aby nansowanie w formie mudaraba i muszaraka zapewniły zaspokojenie
wszelkich potrzeb nansowych. Od kiedy szariat 14) stara się w realistyczny sposób zaspokoić wypełnienie
wszystkich istotnych potrzeb nansowych bez kompromisu w realizacji celów społeczno-ekonomicznych,
może on dopuszczać liczne kredytowe formy nansowania. Wszystkie one są powiązane z handlem dobrami
realnymi i usługami i mają umożliwić dostęp człowiekowi do potrzebnych mu dóbr i usług bez zastosowania
odsetek. Wszystkie one obarczone są mniejszym ryzykiem niż nansowanie w formie udziału w zyskach i
stratach przedsięwzięć. Najbardziej znana z nich to murabaha15), idżara (leasing), salam16) i istisna 17). Te
techniki wraz z mudaraba i muszaraka, mają razem zdolność wypełnienia wszelkich niezbędnych potrzeb
nansowych zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym.
Odkąd stopa zwrotu we wszystkich metodach nansowania sprzedaży w oparciu o kredyt na lichwę jest
określona z wyprzedzeniem, odwrotnie niż w murabaha i muszaraka, szariat postawił pewne warunki dla ich
dopuszczalności. Te warunki zmierzają do tego aby nansujący ponosił co najmniej pewne ryzyko i aby
interes pożyczkobiorcy był również chroniony. Właściwe zachowanie tych warunków nie pozwoli żadnej z
tych metod przekształcić się w formę nansowania zmierzającą do obejścia zakazu stosowania odsetek.

ZARZUTY
Mimo to podnoszonych jest cały szereg zarzutów przeciwko odnowie tych metod nansowania we
współczesnych czasach. Niektóre z tych zarzutów to:
(I) UPADEK MORALNY

Page 2 of 5
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
 https://ukredytowani.blogspot.com/2019/01/banki-bez-odsetek-source-httpwww.html
Po pierwsze, podnosi się argument, że we współczesnym czasach kiedy poziom moralności indywidualnej
jest godny pożałowania, jaka jest gwarancja, że przedsięwzięcia nansowane przez banki wykażą prawdziwy
poziom zysku? Siły rynkowe zajmą się same tym problemem w całej rozciągłości kiedy system zacznie
działać. Nie będzie tak, że jedno lub dwa przedsięwzięcia pożyczają środki z banków. Będzie ich raczej
tysiące i ci, którzy będą oszukiwać będą narażeni, że w rezultacie ich deklaracje zostaną porównane z tymi,
którzy są uczciwi. Tak więc oni sami zaszkodzą swemu długookresowemu interesowi poprzez uzyskanie
słabej oceny kredytowej. Będzie to odsuwało ich od nansowania w przyszłości, ponieważ te oceny nie będą
jedynie krążyły między bankami ale również będą publicznie dostępne.
Oprócz tego będą musiały zostać podjęte pewne przedsięwzięcia instytucjonalne w celu ochrony banków i
umożliwienia im działania. Może to obejmować ustanowienie, z pomocą banku centralnego i banków
komercyjnych, pewnej liczby pomocniczych lub wspólnych instytucji w sektorze prywatnym, do zbierania
danych o rmach w celu określania ich zdolności kredytowej, do oceny projektów i do audytu rachunków
przedsięwzięć poleconych im przez banki.18) Odkąd rmy nie będą chciały posiadać niskich ocen
kredytowych (ratingów) lub będą podlegały surowym warunkom audytu prowadzonego przez takie
organizacje, dostrzegą w tym własny interes, aby deklarować prawdziwy poziom zysku.
(II) EROZJA DEPOZYTÓW
Po drugie, może być podnoszony argument, że odkąd liczba depozytariuszy z awersją do ryzyka będzie
rosła, mogą oni odchodzić od banków działających w systemie, w którym jest możliwość erozji ich
depozytów w wyniku strat, na jakie narażone są banki. Nie musi się jednak tak dziać, ponieważ nie
wszystkie depozyty będą narażone na udział w zyskach i stratach. Banki islamskie, tak jak banki
kapitalistyczne, mają różne kategorie depozytów – depozyty na żądanie i depozyty lokacyjne o różnych
długościach trwania lokat. Depozyty na żądanie będą zabezpieczone i w ten sposób nie będą narażone na
udział w zyskach i stratach. Nie będą one narażone na żaden rodzaj ryzyka. Pożądane będzie jednak ich
częściowe lub całkowite zabezpieczenie poprzez system ubezpieczenia wkładów. Tak więc nie ma powodów,
dla którego depozyty na żądanie miałyby być przenoszone gdzie indziej.
Depozyty inwestycyjne brałyby udział w zyskach i stratach. Byłoby jednak możliwe, aby banki
minimalizowały możliwość strat poprzez dywersy kację swego portfela aktywów, efektywnie zarządzając
swoim ryzykiem i budując rezerwy na wypadek wystąpienia strat. Jest również możliwe, aby oferowały one
swym klientom różne rodzaje lokat inwestycyjnych niosących ze sobą różny poziom ryzyka, w celu
przyciągnięcia nawet inwestorów o wysokiej awersji do ryzyka.
Tym niemniej możliwość wystąpienia strat zawsze pozostanie. Ale jeśli ryzyko strat nie zmniejsza inwestycji
w przedsięwzięcia w gospodarce i w spółki akcyjne to nie ma powodów, by sądzić, że ryzyko strat na
lokatach inwestycyjnych będzie redukowało ich ilości. Rozszerzenie tego ryzyka będzie miało pozytywny
wpływ na kondycję banków działających wg tych zasad. To uczyni banki bardziej starannymi w
nansowaniu swoich klientów. W ten sposób zostanie zminimalizowana duża ilość nietra onych kredytów
występujących w konwencjonalnych bankach, u podłoża których leży błędne przekonanie, że banki te
otrzymają zwrot kredytów wraz z odsetkami. To spowoduje również usunięcie poważnego źródła
wewnętrznej sprzeczności i niestabilności w konwencjonalnym systemie bankowym, mającym swą
przyczynę w fakcie, że aktywa banku wystawione są na ryzyko, podczas gdy depozyty będące pokryciem
tych aktywów nie mają udziału w tym ryzyku. Będzie to również wywierać pozytywny wpływ na właścicieli
lokat, motywując ich aby z większym zainteresowaniem zajmowali się swoimi bankami. Będą oni więc
wymagali od banków większej przejrzystości działania.
DOTYCHCZASOWE SUKCESY
Pierwszy w pełni działający na tych zasadach islamski bank został założony w Dubaju w marcu 1975 r. Po
nim gwałtownie pojawiły się kolejne. Na koniec 1997 r. na całym świecie działało ponad 176 banków i
instytucji nansowych, dysponujących aktywami o wartości 147,7 mld dolarów amerykańskich. Kwota ta
nie obejmuje rachunków, które konwencjonalne banki otworzyły w krajach muzułmańskich i nie –
muzułmańskich dla swoich klientów, którzy chcą unikać odsetek. Gwałtowny wzrost potwierdza, że
islamska bankowość jest nie tylko możliwa do pomyślenia, ale wykonalna i realna. Raport przygotowany
przez dr Traute Wohlers-Scharfa dla Centrum Rozwoju OECD potwierdza, że banki islamskie „przyciągnęły
dotychczas nietknięty segment islamskiej populacji, która z powodów religijnych pozostawała poza
obiegiem nansowym”. Banki islamskie „uzyskały również znaczące zyski dla swoich udziałowców i
depozytariuszy inwestycyjnych. To wskazuje, że koncepcja wolnego od odsetek nansowania może
funkcjonować we współczesnych realiach”.19)
To co jest również zadziwiające to gwałtowny wzrost ilości publikacji teoretycznych i praktycznych
dotyczących tego tematu. Różne koncepcje związane z islamska formą nansowania zostały wyjaśnione w
Page 3 of 5
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
https://ukredytowani.blogspot.com/2019/01/banki-bez-odsetek-source-httpwww.html
większym stopniu niż było to na początku, w momencie rozpoczęcia tego typu działań. Potrzeba rozwiązania
szeregu problemów, z którymi zetknęły się banki islamskie pozwoliła również stworzyć liczne opracowania
prawne i monogra e o doskonałej jakości i sformułować prawne podstawy wprowadzania idżtihad20). Nie
tylko islamskie ale również nieislamskie i nie wyłącznie islamskie instytucje takie jak Islamski Bank
Rozwoju, Międzynarodowe Stowarzyszenie Banków Islamskich i Rady Legislacyjne Fiqh różnych
islamskich banków ale również międzynarodowe organizacje takie jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy
czy Bank Rozliczeń Międzynarodowych wykazują wzmożone zainteresowanie tym przedmiotem. Liczne
zachodnie uniwersytety, w tym Harvard Law School i Rice University w USA oraz uniwersytety w Durham i
Loughborough w Wielkiej Brytanii, zorganizowały wykłady i seminaria na te tematy i zainicjowały program
nauczania pozwalający uzyskać stopnie magisterskie i doktorskie w zakresie islamskiej ekonomii i nansów.
Coś, co może być pośrednio odpowiedzialne za ten wzrost popularności islamskich nansów to jest
poszukiwanie „nowej architektury” dla nansów międzynarodowych widoczne nawet w świecie zachodnim,
a będące rezultatem powtarzających się kryzysów międzynarodowego systemu nansowego w ostatnich
trzech dekadach. Widocznym staje się fakt, że system oparty w większym stopniu na gotówce, a mniej na
długu będzie w stanie zmniejszyć intensywność i częstotliwość tych kryzysów. Tak więc można z pełną
odpowiedzialnością oświadczyć, że generalnie nastąpił wielki postęp w różnych kierunkach rozwoju tego
systemu. (…)23)

dr M. Umer Chapra
Islamic Development Bank
konsultant IP Direct Group
tłum. Krzysztof Wieczorek
PRZYPISY
1.Jest to poważnie zmieniona i uaktualniona wersja opracowania noszącego ten sam tytuł i opublikowanego
w wydanym w sierpniu 1993 r. piśmie Ahlan wa Sahlan, str. 11-14.
2.Mudaraba (spółka komandytowa) jest to porozumienie pomiędzy dwiema lub większą liczbą osób, gdzie
jedna lub więcej z tych osób dostarcza nansowania, podczas gdy pozostali prowadzą przedsięwzięcie.
Celem takiej spółki jest prowadzenie handlu, działalność produkcyjna czy też świadczenie usługi w celu
wypracowania zysku. Zysk może być dzielony między nansującym a prowadzącymi spółkę w
uzgodnionych proporcjach. Strata jednak musi być pokryta przez nansującego w proporcji do jego udziału
w całości kapitału spółki. Strata prowadzącego spółkę polega na tym, że nie uzyska on spodziewanego zysku
ze swej działalności.
3.Muszaraka (spółka): jest również porozumieniem pomiędzy dwiema lub większą ilością osób. Jednakże w
przeciwieństwie do mudaraba, wszyscy wspólnicy wnoszą do przedsięwzięcia zarówno środki nansowe, jak
również są udziałowcami i sprawującymi zarząd, chociaż niekoniecznie w równym stopniu. Ich udział w
zyskach może wynikać z porozumienia ale udział w stratach musi być proporcjonalny do ich udziału w
kapitale spółki.
4.Wg szkoły Sha ’i nawet zysk powinien być dzielony proporcjonalnie w stosunku do udziału w kapitale.
Wynika to z założenia, że umiejętności menedżerskie są trudne do wyceny, zaś praca będzie traktowana
równo. Jednakże jeśli dwóch wspólników ma udziały w kapitale zaś jeden z nich ma udział w pracy, to
nawet wg szkoły Sha ’i, udział w zyskach pracującego wspólnika może być wyższy.
5. Udovitch, 1970, str. 180 i 261.
6.Udovitch, 1981, str. 257, patrz również str. 268.
7.Goitein, 1967, str. 235 i 250 odpowiednio. Patrz również Goitein, 1966, str. 271-274.
8. Schatzmiller, 1994, str. 102.
9.Fischel, 1992.
10.Duri, 1986, str. 898.
11.Udovitch, 1981.
12.Kramers, 1952, str. 100, patrz również Chapra, 2000, str. 193-252.
13.Dyskusja na ten temat, patrz Chapra, 2000, str. 193-252.
14. Szariat – prawo islamu oparte na Koranie i Sunnie, rodzaj common law.
15.Murabaha (zwane również bay‘ mu’ajjal) jest to umowa handlowa gdzie sprzedający nabywa dobra
poszukiwane przez kupującego i sprzedaje mu je po uzgodnionej rynkowej cenie, zaś płatność następuje w
określonym okresie czasu w ratach lub w całości kwoty. Sprzedający bierze na siebie odpowiedzialność za
towar do momentu dostarczenia go kupującemu.
Page 4 of 5
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
fi
 https://ukredytowani.blogspot.com/2019/01/banki-bez-odsetek-source-httpwww.html
16.Salam jest to umowa handlowa gdzie pełna płatność jest w formie przedpłaty w zamian za zobowiązanie
dostarczenia danych dóbr w przyszłym uzgodnionym czasie. Nie jest to zakup spekulacyjny jak forward
ponieważ musi być wniesiona cała zapłata a nie tylko różnica wartości (jak w przypadku transakcji forward
– przyp. tłum.). Zgodnie z tym porozumieniem, np. rolnik może zabezpieczyć sobie niezbędne środki
nansowe przez sprzedaż tylko części swej spodziewanej produkcji.
17.Istisna jest to umowa handlowa gdzie producent (kontraktor) zgadza się wyprodukować (wybudować) i
dostarczyć pewne dobro (lub obiekt) w danej cenie w określonym czasie w przyszłości. Ta umowa, podobnie
jak salam, jest wyjątkiem w ogólnych zasadach praw szariatu, które nie pozwalają sprzedawcy sprzedawać
czegoś czego nie jest właścicielem lub czego nie posiada. Jednakże w przeciwieństwie do salam, cena nie
musi być zapłacona zaliczkowo. Może być ona zapłacona w ratach zgodnie w ustaleniami stron lub
częściowo na końcu i rozliczona później zgodnie z ustaleniami.
18.Opracowanie o naturze i roli tych instytucji, patrz Chapra, 1985, str. 174-81.
19.Wohlers-Scharf, 1983, str. 11-12.
20. Idżtihad – arab. wysiłek, wywodzenie nowych praw i zasad islamskich w opraciu o Koran i Sunnę.
21. We współczesnych systemach nansowych jest to bank centralny.
22. Umma – wspólnota, naród muzułmański.
23. W dalszej części art. autor omawia praktyczne problemy oraz daje rady rządom krajów muzułmańskich,
jak mogą wspomóc islamską bankowość. Rady te są ważną wskazówką również dla rządów jednoczącej się
Europy, a zwłaszcza polskich polityków. Zainteresowani znajdą pełną wersję tekstu na naszej stronie
internetowej. Tam też znajduje się jego wersja oryginalna (jak zwykle w takich wypadkach kiedy
dysponujemy oryginałem tłumaczenia).

BIBLIOGRAFIA
Chapra, M.Umer (1985), Towards a Just Monetary System (Leicester: The Islamic Foundation).
Chapra, M.Umer. (2000), The Future of Economics: an Islamic Perspective (Leicester: The Islamic
Foundation), ss. 193-252.
Duri, A.A.(1986), Baghdad, The Encyclopaedia of Islam (Leiden, E.S. Brill), Vol.1, ss. 894-909.
Fischel, W.J. (1992), „Djahbadh”, w: Encyclopaedia of Islam, Vol.2, ss. 382-3.
Goitein, S.D. (1966), Studies in Islamic History and Institutions (Leiden: Brill).
Goitein, S.D.(1967), A Mediterranean Society (Berkley and Los Angeles: University of California Press).
Kramers, J.H. (1952), „Geography and Commerce”, w: T. Arnold and A. Guillaume (red.), The Legacy of
Islam (London: Oxford University Press).
Schatzmiller, Maya (1994), Labor in the Medieval Islamic World (Leiden: Brill).
Udovitch, Abraham (1970), Partnership and Pro t in Early Islam (Princeton, NJ: Princeton University
Press).
Udovitch Abraham (1981), Bankers without Banks: Commerce, Banking and Society in the Islamic World of
Middle Ages, Princeton Near East Paper nr 30 (Princeton, NJ: Princeton University Press).
Wohlers-Scharf, Traute (1983), Arab and Islamic Banks (Paris: OECD).

TEGO SAMEGO AUTORA

Towards a Just Monetary System (Leicester, U.K.: The Islamic Foundation, 1985).
Objectives of the Islamic Economic Order (Leicester, U.K.: The Islamic Foundation, 1977)
The Islamic Welfare State and its Role in the Economy (Leicester, U.K.: The Islamic Foundation, 1979).
Islam and the Economic Challenge (Leicester, U.K.: The Islamic Foundation, 1992).
Islamic and Economic Development (Islamabad: The International Institute of Islamic Thought and the
Islamic Research Institute, 1992).
What is Islamic Economics? (Jeddah: Islamic Research and Training Institute/ Islamic Development Bank,
1996).
The Future of Economics: an Islamic Perspective (Leicester: The Islamic Foundation, 2000).
Regulation and Supervision of Islamic Banks, napisany wraz z Tariqullah Khan (Jeddah: Islamic Research
and Training Institute/Islamic Development Bank, 2000).

Page 5 of 5
fi
fi
fi