Uluslararası hukuk

ve Uluslararası
Örgütler
Uluslararası
örgüt nedir?
 Uluslararası Örgüt
1) Uluslararası antlaşma ile kurulur.
2) Hukuki kişiliği vardır.
3) Kendi organları vardır.
4) Üyeleri devletler veya diğer uluslararası
örgütler olabilir.
Ör: Avrupa Birliği, Dünya Ticaret Örgütünün ve
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün
üyesidir.
 Uluslararası Örgüt
• Uluslararası konferanstan farklıdır.

• Konfederasyondan farklıdır.

• «Güç Dengesi» kavramından farklıdır.

 Uluslararası Örgüt

• Devletlerin birbirlerine verdikleri sözler

• Devletin rızası
• Devletler uluslararası örgüte belli yetkiler verirler.
• Uluslararası örgütlerin Kompetenz-Kompetenz’i yoktur:
Uluslararası örgütler kendilerine yeni yetki yaratamazlar.
Egemen olan ve yetki yaratan devlettir.
• Devlet egemenliği ve uluslararası örgütlenme arasındaki
çelişki
 Uluslararası Örgütlerin Tarihi
1)Uluslararası konfederasyonlar ve uluslararası konferanslar

2)19. yüzyılda teknik işlerle ilgilenen uluslararası birlikler ve komisyonlar

(Teknik dayanışma)
(İki tür: Nehir komisyonları ve idari birlikler)
Örgütler pratik sorunlarla ilgileniyordu.

3) Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler gibi evrensel siyasi

örgütlerin kurulması
 Uluslararası Örgütlerin Tarihi

• Bir arada yaşamanın hukuku olarak uluslararası

hukuk
• 1648 Westfalya Barışı
Uluslararası kongrelerin diplomasinin mutat
yöntemi olması
Düzenli bir şekilde yapılan uluslararası konferanslar
Daimi bir sekretaryaya ve periyodik konferanslara
olan ihtiyaç
 Uluslararası Örgütlerin Tarihi

• 19. yüzyıl – Uluslararası Örgütlerin yükselişi

• Standart koyma ihtiyacı

Ör: Nehir komisyonları

1815 Ren Nehri Komisyonu seyrüsefer ve nehrin kirlenmesi
konuları ile düzenli bir şekilde ilgileniyordu.
(Standart koyuyorlardı ve yargı faaliyetinde bulunuyordu)

1821 Elbe Nehri Komisyonu,

1849 Po Nehri Komisyonu

 Uluslararası Örgütlerin Tarihi

• 1856 Tuna Nehri Komisyonu

Üye ülkelerde doğrudan uygulanabilirliği olan kuralları
oluşturma yetkisi
Kararlarını uygulamak için kendi yürütme organlarının olması
Nehir trafiğinden doğrudan vergi alma, geçiş ücreti alma ve
bireylere para cezası kesme yetkisi
Çoğunluk esasına göre karar alınması
Çalışanlarının diplomatik dokunulmazlığa sahip olması

(Bu komisyon sonraki yıllarda göreceğimiz uluslar-üstü örgütlerin

öncüsüdür.)
 Uluslararası Örgütlerin Tarihi

Uluslararası Telgraf Birliği (1865)

Uluslararası Posta Birliği (1874)
Uluslararası Demiryolu Yükü Taşıma Birliği (1890)

(Uluslararası kamu hukuku birlikte yaşama

hukukundan işbirliği hukukuna dönüşüyor.)
 Uluslararası Örgütlerin Tarihi

Uluslararası hükümet dışı örgütler

(özel uluslararası birlikler)

Kızıl Haç (1863)

Uluslararası Hukuk Derneği (1873)
Teknik bir görünümü
olan siyaset dışı
meselelerin dahi siyasi
sonuçları vardır.
 20. yüzyıl
• Uluslararası Çalışma Örgütü (1919 Versay
Antlaşması)
• Milletler Cemiyeti (1919 Versay Antlaşması)
Barış ve Ortak (Kollektif) Güvenlik

(Milletler Cemiyetinin üyesi bir devlete yapılan

saldırı diğer üye devletlere saldırıya uğrayan
devlete yardım etme hakkı verir.)
 Uluslararası Örgütler
• Devletler arasında
• Bir uluslararası antlaşma ile kurulur.
• Peki G-20?
• Uluslararası örgütlerin faaliyetleri uluslararası
hukuka tabidir.

Ulusal hukuka tabi örgütleri nasıl değerlendirelim?

(Hükümet dışı kuruluşlar)
Ör: Greenpeace, Uluslararası Af Örgütü
Hukuki Kişilik
 Hukuki Kişilik
• Hak ve yükümlülüklere sahip olmak
• Sözleşme yapabilme ehliyeti
• Davacı ve davalı olabilmek
• Mal edinebilmek
• Örgütün devletlerden ayrı olarak kendi
iradesinin olması
• Kurucu belgede (antlaşmada) hukuki kişiliğin
belirtilmesi
 Hukuki Kişilik
• Uluslararası antlaşmalar
yapabilmek
• Devlet mahkemelerine karşı
dokunulmazlığa sahip olmak
(bağışıklık)
• Uluslararası hak iddia edebilmek
 Uluslararası
örgütlerin
işlevleri nelerdir?
Uluslararası örgütlerin işlevleri nelerdir?

• Aktör
Ör: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi

Uluslararası örgütler devletlere bağımlı

mıdır?
Devletin rızası
 İşlevler
• Forum
Ör: Birleşmiş Milletler

Diplomasinin maliyeti azalır.

Ör: Avrupa Birliği
Ör: ABD’nin 2003’te Irak’a saldırısı
 İşlevler

. Araç

Kaynak

Günah keçisi
Ör: Uluslararası Para Fonu (IMF)
Uluslararası Örgütlere
ilişkin bakış açıları
 Sözleşmecilik (Contractualism)
• Hakiki güç devletlere aittir.
• Uluslararası örgütler devletlere
bağımlıdır ve devletlere hizmet eder.
• Peki, uluslararası örgütlerin zımni (üstü
örtülü) güçleri – yetkileri ne demektir?
(kurucu belgede açıkça belirtilmiş olan yetkileri
tamamlayan yetkilerdir.)
 Rejim teorisi (Regime theory)

Devletlerin dışında uluslararası kurallar ve

kurumlar vardır.
Geniş bir uluslararası düzenleyici çerçeve
vardır.
Devletlerin faaliyetini sınırlayan, teşvik eden
ve şekillendiren yapılar mevcuttur.
Uluslararası işbirliği tek başına hareket eden
devlete nazaran daha çok yarar üretir.
 Yapısalcılık (Constructivism)
• Pratikte devletler ile uluslararası
kuralları birbirine bağlayan
kurallar vardır.
• Kurallar ve Devletler birbirleriyle
etkileşim halindedir ve birbirlerini
değiştirirler.
 Gerçekçilik (Realism)
• Anarşi
• Rakiplerin daha fazla güçlü olmaması
gerekir.
• Geçici işbirlikleri
• Boyun eğme veya baskı neticesinde
ortaya çıkan işbirliği
 İşlevselcilik (Functionalism)
• Bir alandaki işbirliği diğer alanlara
da sirayet eder.

• Ör: Avrupa Birliği

 Uluslararası örgütler
devletler arasında mıdır
yoksa devletlerin üstünde
midir?
Devletler arası veya devletler üstü örgütler

• Devletler üstü
Örgüt, üyelerinin üstündedir.
Örgüt kararları çoğunlukla alınır ve üye devletleri bağlar.
Örgüt hukukuna aykırı olan ulusal düzenlemeler ve
hukuk kuralları geçersiz sayılır.
Uluslararası örgütün yasaması, yargısı ve baskısı üye
devletlerin hukuk sistemlerinde doğrudan etkiye
sahiptir. (üye devletin vatandaşı örgüt hukukunu devlet
mahkemelerinde doğrudan ileri sürebilir.)
Devletler arası veya devletler üstü örgütler

Devletlerarası
Örgüt, üye devletler arasındadır.

Devletleri bağlayan örgüt kararları devletlerin oybirliği ile alınır.

Uluslararası örgüt kurallarının ulusal hukuklarda doğrudan

etkisi yoktur.

Uluslararası örgüt hukukunun ulusal hukuk karşısında bir

üstünlüğü yoktur.