Momentum

Ayşenur Bademci
 Giriş
 Tork yüklemesinin amacı, eşleşen yüzeylerin doğru ve verimli bir şekilde birbirine
kenetlenmesini sağlamaktır. Bu, cıvataların, saplamaların, somunların vb. Aşırı
gerilmesini, bozulmasını ve kesilmesini önler. Uçaktaki cıvata, somun ve
bağlantıların çoğu standart bir tork yüklemesine tabidir. Özel cıvatalar, uçak bakım
kılavuzunda belirtilen tork yüklemelerine tabi tutulur. Tork yük değerleri normalde
sürtünme, diş tipi, malzeme, yağlama ve son işlem ile belirlenir.

Vidalı bağlantı elemanlarının sıkılması, düzeneğin ayrı parçaları arasında rijitlik

eksikliğine neden olarak aşındırma korozyonuna neden olabilir - ve yorulma veya
mekanik arıza nedeniyle bir bileşenin erken arızalanması meydana gelebilir. Tersine,
aşırı sıkmanın cıvataların derhal arızalanmasına, tertibatın bir veya daha fazla
parçasının bozulmasına ve nihai arızaya veya gerilme korozyonuna veya çatlamaya
neden olması muhtemeldir.
Standart tork yükleme değerleri, genellikle uçaktaki gerilim uygulamalarında kullanılan
çelik bağlantı elemanlarına uygulananlardır. Kesme somunları veya kesme
uygulamalarındaki somunlar için genellikle daha düşük değerler belirtilir. Boru bağlantı
somunları için daha düşük tork değerleri de gereklidir.

 Bir bağlantı elemanını yüklemek için normalde bir tork anahtarı kullanılır. Bazı kritik
cıvatalı bağlantılarda PU (ön yük göstergesi) rondelalar belirtilebilir.

                  Tork Anahtarlarının Kalibrasyonu

 Uçaklarda kullanılan tüm tork anahtarları, bunu yapacak donanıma sahip bir tesis
tarafından düzenli olarak denetlenmeli, test edilmeli ve kalibre edilmelidir. Ekipman,
ekipmanı sertifikalandıran tesisin kanıtını ve kalibrasyon / inceleme için vadesi geldiği
tarihi taşımalıdır.

 Kalibrasyon etiketinin süresi dolmuşsa veya cihazın arızalı olduğuna inanılıyorsa,

ölçüm ekipmanını kullanmayın, kalibrasyonundan sorumlu standartlar tesisine geri
dönün.
  Tork yükleme talimatları, uçaklar ve motorlar arasında biraz
farklılık gösterir ve çoğu üretici, yağlanmış tork değerlerini, yani yağ
veya kavrama önleyici bileşikle yağlanan dişler ve çiftleşme
yüzeylerini belirtir, ancak bazı üreticiler kuru tork değerlerini belirtir.
Farklı montaj koşulları altında sürtünmenin değişen etkileri

ÖNERILEN
nedeniyle, torkun üreticinin talimatlarına uygun olarak uygulanması
önemlidir. Bir bağlantı elemanına belirli bir yağlanmış torkta
uygulanan ön yük, aynı torkun kuru olarak uygulanmasından önemli

TEKNIKLER ölçüde daha yüksek olacaktır.

 Mümkün olan her yerde tork, cıvata başı yerine somuna
uygulanmalıdır, çünkü bu, dişlere uygulanan torkun doğrudan bir
ölçümüdür ve delik sızdırmazlığının bir ölçümü değildir.
 Yüksek torklu yüklemeler gerektiren yeni bileşenleri monte ederken
dişlerden ve eşleşen yüzeylerden pürüzlülüğü gidermek için:-
   1. Somun, cıvata ve rondelanın dişlerini ve eşleşen yüzeylerini
temizleyin ve belirtilen yerlerde yağlayın.
    2. Somunu belirtilen tork değerinin yarısına kadar sıkın.
    3. Somunu gevşetin ve son olarak belirtilen tork değerine tekrar

İLK
sıkın.
 Tork yüklü bağlantı elemanı, bölünmüş bir pim veya kilitleme teli

MONTAJ ile sabitlenecekse, önce tork aralığının alt tarafına sıkın. Gerekirse,
bağlantı elemanını bir sonraki yuva delikle aynı hizada olacak
şekilde sıkın ve maksimum torkun aşılmadığından emin olun.
Maksimum tork ise ulaşılır ve somundaki yuva cıvatadaki delikle
aynı hizada olmaz, somun ve rondela değiştirilmelidir.
 Bir tork anahtarı kullanarak yeniden kullanmadan önce sert
somunların sürtünme torkunu kontrol etmek gerekebilir.
   Torkun Tanımı

 Bu, dönme etkisi veya dönme kuvvetidir ve kuvvetin, kuvvetten

somunun merkezine olan mesafeyle çarpılmasıyla hesaplanır ve lbs
ins, lbs ft, kg cm, NM cinsinden ölçülür.

   Formül

 Tork = Kuvvet X Kol Uzunluğu

 Farklı diş tipi ve boyutları ile özel
uygulamalar için standart tork değerleri
tabloları normalde uçak Bakım
Kılavuzunda bulunur. Sıradan somunlar,
sert somunlar, bağlantı somunları ve
saplamalar için genellikle ayrı masalar
bulunur.
 Sert bir somunun sürtünme torkunun,
dişin tipi ve boyutu için torka eklenmesi
gerekebilir (tork eklenmiş yuvarlanma,
T.A.R.)
 Sağdaki kısmi tablo, çeşitli diş boyutları
için tipik değerleri gösterir ve bir uçak
bakım kılavuzundan alınmıştır.
 § Tork Anahtarı - Esnek Kiriş

 Temel olarak iki tip tork anahtarı vardır.

Bir tip, yük altında bükülen esnek bir
kiriş içerir. Bazı tork anahtarlarında
bükülme miktarı, tork birimleri
cinsinden derecelendirilmiş bir kadrana
kaydedilir.
TORK ANAHTARI -KOPMA TIPI

 İkinci tip, kullanımdan önce mevcut olabilecek

yaylı bir mandal cihazı içerir.
 Bu önceden ayarlanmış tork kullanıldığında,
bağlantı elemanının daha fazla sıkılmasını
önlemek için anahtar 'kırılır'.
 Daha küçük somun ve cıvata boyutları için,
ayarlanan torka ulaşıldığında kırılan tornavida
tipi tork anahtarları mevcuttur. Somunu veya
cıvatayı kesme noktasının ötesinde sıkmaya
devam etmemek önemlidir, aksi takdirde
sabitleme aşırı sıkılacaktır.
     Tork Anahtarı Uzantıları
 Soket tipi bir anahtarla birlikte bir tork anahtarı kullanılıyorsa, somun
ve tork anahtarı tang çakışır ve somuna uygulanan tork doğrudan
anahtar ölçeğinden okunabilir. Bununla birlikte, bazı durumlarda bir
tork anahtarı ile birlikte bir uzatma anahtarının kullanılması
gerekebilir ve somuna uygulanan tork, tork anahtarı ölçeğinde
gösterilen torktan farklı olacaktır.
Aşağıdaki şekil, bir uzatma anahtarının takılı olduğu tipik bir kiriş tipi
tork anahtarını göstermektedir. Bu kombinasyon bir bağlantı elemanını
tork yüklemek için kullanılıyorsa, belirtilen tork değerine karşılık gelen
anahtar ölçeği okumasını hesaplamak için aşağıdaki formül
kullanılmalıdır:
 Ölçek okuma = belirtilen tork x (L /(L + X))
 Burada L = tahrik kolu ile sapın merkezi arasındaki mesafe
 X = merkezler arasındaki uzatma anahtarının uzunluğu
 Formülü kullanmadan gereken ölçek okumasını
hesaplamanın basit bir yolu, belirtilen tork
yüklemesinin 300 lb inç ve anahtar ile anahtarın
uzunluklarının sırasıyla 10 ve 5 inç olduğu
aşağıdaki örnekte belirtilmiştir.
 (a) 300 lb in tork üretmek için anahtar sapında gereken kuvvet, somun ve anahtar sapı
arasındaki mesafeye bölünerek 300 lb in'dir.

 (b) Sap üzerindeki kuvvet 20 lb olduğunda ölçek okuması, 20 lb x 10 inç 200 lb inç'tir.
Bu nedenle, anahtar ölçeğinde 200 lb in'lik bir okuma gösterilene kadar anahtar koluna
kuvvet uygulanmalıdır ve bu, somuna uygulanan 300 lb in tork yükünü temsil edecektir.
'Break' tipi anahtar ile ayar, 200 lb inç olarak önceden ayarlanmalıdır.

 NOT: dönüşüm amacıyla, 1 lb.in . = 115 kg cm veya 0,113 NM.

 Tork anahtarlı bir uzatma anahtarı kullanırken, anahtar ve
anahtar mümkün olduğunca aynı hizada olmalıdır. Düz bir
çizgiden (örneğin araya giren yapı nedeniyle) 15 ° 'den fazla
sapma gerekiyorsa, somun ve anahtar sapı arasındaki doğrudan
mesafe (D), anahtar ölçeği okumasını hesaplama formülünde 'L
+ X' ile değiştirilmelidir. ve ölçek bu durumda okuma,
belirtilen tork x'e eşit olacaktır.
 Tork anahtarlı bir uzatma anahtarı kullanırken, anahtar ve
anahtar mümkün olduğunca aynı hizada olmalıdır. Düz bir
çizgiden (örneğin araya giren yapı nedeniyle) 15 ° 'den fazla
sapma gerekiyorsa, somun ve anahtar sapı arasındaki doğrudan
mesafe (D), anahtar ölçeği okumasını hesaplama formülünde 'L
+ X' ile değiştirilmelidir. ve ölçek bu durumda okuma, belirtilen
tork x'e eşit olacaktır.

Bir tork anahtarı kullanıldığında, belirtilen tork ve anahtar

ölçeğinin aynı birimlerde olduğu doğrulanmalıdır; değilse,
belirtilen tork hesaplama yoluyla anahtar ölçeğinde gösterilen
birimlere ve uygun birimlerde alınan ölçümlere dönüştürülmelidir.

 Tork uygularken, anahtar kolu hafifçe kavranmalı ve anahtarın

eksenine 90 ° 'de düzgün bir şekilde kuvvet uygulanmalıdır.