ΙΣΕ 601

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΥΜΜΑΧΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ–ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
 Οι γαλλοβρετανικές εγγυήσεις (13-4-1939)

7 Απριλίου 1939: ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αλβανία, η χώρα

μετατράπηκε σε ιταλικό προτεκτοράτο, κηρύχθηκε η ένωση των δύο στεμμάτων
στο πρόσωπο του βασιλιά Βίκτωρα Εμμανουήλ.

13 Απριλίου 1939: ο Νέβιλ Τσάμπερλαιν δήλωσε ενώπιον της Βουλής των

Κοινοτήτων: «Εν περιπτώσει σαφούς απειλής κατά της ανεξαρτησίας της
Ελλάδος ή της Ρουμανίας, εναντίον της οποίας απειλής η ελληνική και η
ρουμανική κυβέρνησις θα έκρινον αναγκαίον να αντισταθώσι διά των εθνικών
αυτών δυνάμεων, η βρετανική κυβέρνησις θεωρεί εαυτήν υποχρεωμένην να
παράσχη πάσαν βοήθειαν ην διαθέτει». Ανάλογη δήλωση έκανε και ο Γάλλος
πρωθυπουργός, Εντουάρ Νταλαντιέ.

Παρακολουθήστε:
Ο άγνωστος πόλεμος του ’40
(από την εκπομπή Μηχανή του Χρόνου)
 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο Β΄ ΠΠ
28-10-1940: Ιταλική επίθεση
6-4-1941: Γερμανική επίθεση
22-4-1941: αναχώρηση βασιλιά Γεωργίου Β΄ και κυβέρνησης για την
Κρήτη και στη συνέχεια για Αίγυπτο και Λονδίνο

Εξόριστες ελληνικές κυβερνήσεις

Εμμ. Τσουδερός 29-4-1941 ως 13-4-1944
Θεμ. Σοφούλης 13-4-1944 ως 26-4-1944
Γεώρ. Παπανδρέου 26-4-1944 ως 18-10-1944

Η Ελλάδα τέθηκε υπό τριπλή κατοχή:

ιταλική, γερμανική, βουλγαρική
 Κατοχικές κυβερνήσεις
Γερμανικοί στόχοι:
 Εξασφάλιση αυτοδιοίκησης για την Ελλάδα
 Εξασφάλιση της συνεργασίας του ελληνικού κρατικού μηχανισμού,
που είχε έντονα συγκεντρωτικό και αντικομμουνιστικό χαρακτήρα
 Εξοικονόμηση γερμανικών δυνάμεων και γρήγορα απαγκίστρωσή
τους από την Ελλάδα

Σταδιακά οι κατοχικές κυβερνήσεις

‘κέρδισαν’ τη δυνατότητα συγκρότησης Γ. Τσολάκογλου 30-4-1941 ως 1-12-1942
ένοπλων μονάδων, στο πλαίσιο της
Κ. Λογοθετόπουλος 2-12-1942 ως 7-4-1943
γερμανικής πανευρωπαϊκής
αντικομμουνιστικής ‘σταυροφορίας’. Ι. Ράλλης 7-4-1943 ως 12-10-1944
 Η γέννηση της Αντίστασης
Οι κυριότερες οργανώσεις:
ΕΑΜ / ΕΛΑΣ: 28-9-1941 ως ένωση τεσσάρων πολιτικών δυνάμεων [ΚΚΕ,
Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (Ι. Πασαλίδης), Ένωση Λαϊκής
Δημοκρατίας (Ηλ. Τσιριμώκος) και Αγροτικό Κόμμα (Απ. Βογιατζής)]
ΕΔΕΣ / ΕΟΕΑ: 9-9-1941 Ναπολ. Ζέρβας, Λέων Σπαής, Μ. Μυριδάκης
ΕΚΚΑ: Νοέμβριος 1942, Δημ. Ψαρρός, Κ. Καρτάλης

SOE (Special Operations Executive): βρετανική

στρατιωτική υπηρεσία οργάνωσης κατασκοπείας και
δολιοφθορών υπό την εποπτεία του War Office
Επικεφαλής στην Ελλάδα: Edmund Myers, Chris
Woodhouse
 Το πολιτικό διακύβευμα
 Η αποκατάσταση του Συντάγματος (2-2-1942)
 Η μεταπολεμική θέση του Στέμματος
• βρετανική υποστήριξη προς τον Γεώργιο Β΄
• αίτημα των δημοκρατικών δυνάμεων για δημοψήφισμα
• διάγγελμα Γεωργίου Β΄ (4-7-1943) περί διεξαγωγής ελεύθερων
εκλογών για συντακτική εθνοσυνέλευση
 Η προοπτική δημιουργίας κυβέρνησης εθνικής ενότητας μετά την
απελευθέρωση
 Προοδευτική συσπείρωση του αστικού πολιτικού κόσμου απέναντι
στους αναδυόμενους πόλους εξουσίας
 ΠΕΕΑ (10-3-1944), Βίνιανη Ευρυτανίας

Πρωτοβουλία του ΕΑΜ, με συμμετοχή

κομμουνιστών και μη αντιπροσώπων, με ρόλο κεντρικού
κυβερνητικού οργάνου στις περιοχές της Ελεύθερης
Ελλάδας.

Συγκρότηση Εθνικού Συμβουλίου μετά από εκλογές στις περιοχές που

ελέγχονταν από το ΕΑΜ και συνέλευση στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας (14
έως 27-5-1944).

Αυτοδιαλύθηκε στις 2-9-1944.

 Συνέδριο του Λιβάνου (17-20 Μαΐου 1944)
Συμμετείχαν: εξόριστη κυβέρνηση, αστικά κόμματα (Φιλελευθέρων, Λαϊκό,
Αγροτικό κ.λπ.), ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΠΕΕΑ, ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ, πολιτικές προσωπικότητες
Ζητούμενο: ο σχηματισμός ενιαίας κυβέρνησης
Υπογραφή «Εθνικού Συμβολαίου»
 σχηματισμός κυβέρνησης με συμμετοχή όλων των πλευρών (χωρίς καθορισμό
χαρτοφυλακίων) – Κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου
 δημιουργία ενιαίου στρατού και αναδιοργάνωση ενόπλων δυνάμεων
 παράκαμψη του πολιτειακού
 πρόνοια για υπαγωγή των ανταρτικών δυνάμεων υπό
ενιαία διοίκηση
 πρόνοια για την ασφάλεια των πολιτών και την τάξη
κατά την απελευθέρωση
Αρχές Σεπτεμβρίου: ενσωμάτωση των υπουργών
της αριστεράς και εγκατάσταση στο Σαλέρνο.
 Συμφωνία της Καζέρτας (26-9-1944)

Συμμετείχαν: Βρετανοί αντιπρόσωποι, εξόριστοι κυβέρνηση, ΕΛΑΣ,

ΕΔΕΣ
 οι ελληνικές δυνάμεις (στρατός και αντιστασιακές οργανώσεις)
τέθηκαν υπό βρετανικό έλεγχο (στρατιωτικού διοικητή Ρ. Σκόμπι)
 ο ΕΛΑΣ θα παραμείνει εκτός Αττικής
Είχαν προηγηθεί η Συμφωνία για Κοινό Στρατηγείο των ανταρτών (Περτούλι, 5-7-1943)
και η Συμφωνία Μυροφύλλου-Πλάκας (29-2-1944)

Δείτε:
Γερμανική Κατοχή-Αντίσταση-Απελευθέρωση Ο Μικρός Ήρως
από το Μουσείο Μπενάκη (1953-1968)
Εβδομαδιαίο παιδικό
Συμβολή στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο περιοδικό μυθοπλασίας
από το Αρχείο ΕΡΤ Εκδ. Στέλιος Ανεμοδουράς
 Απελευθέρωση
 26-8-1944: διαταγή για άμεση αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων
από το νοτιοανατολικό μέτωπο μετά την αποσκίρτηση από τον Άξονα
Ρουμανίας και Βουλγαρίας
 12-10-1944: αποχώρηση Γερμανών από την Αθήνα
 18-10-1944: άφιξη Γ. Παπανδρέου και της
κυβέρνησης

Δείτε:
Η απελευθέρωση όπως την είδαν ξένα
ειδησεογραφικά πρακτορεία
Associated Press
British Pathé I
British Pathé II

και η Φίνος Φιλμ

 Βιβλιογραφία
Hammond G.L.N., The Allied Military Mission and Resistance in West Macedonia, Institure of
Balkan Studies, Thessaloniki 1993.
Μαζάουερ Μ., Στην Ελλάδα του Χίτλερ. Η εμπειρία της Κατοχής, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994.
Μαργαρίτης Γ., Από την ήττα στην εξέγερση. Ελλάδα, άνοιξη 1941- φθινόπωρο 1942,
Πολίτης, Αθήνα 1993.
Σκαλιδάκης Γιάννης, Η Ελεύθερη Ελλάδα. Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής
(1943-1944), Ασίνη, Αθήνα 2014.
Φλάισερ Χ., Στέμμα και σβάστικα. Η Ελλάς της Κατοχής και της αντίστασης 1941-1944,
Παπαζήσης, Αθήνα χ.χ.
Χατζηιωσήφ Χ - Παπαστράτης Π., Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, τόμ. Γ1 – Γ2: Β’
Παγκόσμιος Πόλεμος, Κατοχή-Αντίσταση 1940-1945, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2007.
Χατζής Θ., Οι ρίζες της Εθνικής Αντίστασης, Φιλίστωρ, Αθήνα 2000.
Woodhouse C.M., Το μήλον της έριδος. Η ελληνική αντίσταση και η πολιτική των μεγάλων
δυνάμεων, Εξάντας, Αθήνα 1976.