Literatür Okumaları I

Girişimcilik 6.hafta
10.11.2022

Tülay Ulupınar
Sunu planı

 Literatür okumaları
Teori geliştirmede kör varsayımlar
 Girişimciliğin diğer bilim dalları ile ilişkisi
 İktisat ve Girişimcilik
 Psikoloji ve Girişimcilik
 Sosyoloji ve Girişimcilik
 Antropoloji ve Girişimcilik
 LİTERATÜR OKUMALARI
Girişimcilik ile fillerin bağlantısı nedir? Teori geliştirmede kör varsayımlar?

 Gartner (2001), girişimcilik kavramının tanımı ve teorileri üzerine yaptığı ‘Teori

Geliştirmede Kör Varsayımlar’ adlı çalışmasında ;
 Girişimcilik araştırmalarına ve tanımla ilgili yaşanan karmaşaya dikkat çekmiştir.
 Bunu eski bir hikaye olan Körlerin Fil’i tanımlaması metaforuna dayanarak ;

 GİRİŞİMCİLİK araştırmalarında yer alan tek yönlü bakış açılarını eleştirmiştir.

 Çölün ulaşılabilen en uzak köşesinde yaşayan ve tüm insanların kör olduğu bir şehir
varmiş.
 Bir kral ve ordusu bu bölgeden geçiyorlarmış ve şehrin dışında kamp kurmuşlar.
 Kralın yanında ağır işlerde kullanmak için ve aynı zamanda insanları korkutmak için
kullandığı bir fil varmış.
 Şehrin insanları fil diye birşeyin varlığını duymuşlar ancak hiçbirzaman bir fil
görmemişler.
 Bu şehirdeki insanlardan 6 tane genç adam, filin nasıl bir şey olduğunu öğrenme amacıyla
yola çıkmış.
Adamlardan ilki..

 Acele ile fırladı ve file yandan yaklaştı.

 Kollarını iyice açtı, hayvanın geniş ve düz derisine dokundu.
 Havayı soludu ve düşündü;
 «Burnum yanılmaz ve bu mutlaka bir hayvan olmalı, ama bu hayvan tıpkı bir DUVAR
gibi.» diye düşündü
 Daha sonra hızla şehre döndü ve keşfini oradakilere anlattı.
Amacın belirlenmesi

 Low ve Mcmillan’ a göre ‘amacın belirlenmesi’

 Çalışmanın esas amacının keşfedilmesi yanında detaya da inilmesini kapsamaktadır.
 Araştırmaların çoğu şu önermeyi öne sürmektedir:
 «Ekonomik ilerleyişin hızlandırılması için yeni girişimin faaliyetlerini açıklama noktasında
kolaylaştırma arayışında olmak»
 Ekonomiye katkısı olabilecek girişimci adımlarda bulunulmasıdır.
Genç fakat kör olan adamlardan ikincisi…

 El yordamıyla filin hortumunu yakaladı.

 Fil bu hareket karşısında önce şaşırdı sonra da öfkeyle homurdandı.
 Bu yüzden genç adam da korkuyla çığlık attı;
 « Bu fil, bir yılana benziyor ama çok büyük bu yüzden de sıcak nefesi horultuya benzer bir
ses çıkarıyor. »diye düşündü.
 Daha sonra genç adam hikayesini anlatmak için hızla şehre döndü.
Ters perspektifin belirlenmesi

 Low ve Mcmillan girişimcilikte teori geliştirilmesini bizlere iki perspektiften yansıtırlar

 Stratejik adaptasyon
 Populasyon ekolojisi
 Stratejik adaptasyon perspektifi şunu savunur:
 Bireylerin;
 Fırsatları keşfetmesi
 Bu fırsatların değerlendirilmesi amacıyla kaynakların biraraya getirilmesi
 Aynı zamanda iş kurma stratejilerini de içine alan karar alma özgürlüklerine odaklandığını
öne sürerler.
 Populasyon ekolojisi ise;
 Çevresel faktörlere vurgu yaparak
  bu çevresel faktörlerin belli bir nişe uyum sağlayabilen işletmelerin seçilmesinde
 belirli bir iş kolunun dinamiklerine en çok uyan yeni firmaların seçiminde yer alan
mekanizmalar olduğunu savunur.
Üçüncü genç adam da filin uzun dişine doğru
yaklaştı…
 Dişin düz ve sert yüzeyini hissetti ve kuma sürtünürken çıkardığı sesi dinledi,
 Daha sonra fil dişini yukarı doğru kaldırınca sivri ucunu hissetti.
 ‘Ne kadar harika’ diye düşündü.
 « Bu fil bir mızrak gibi sert ve keskin ve hala bir hayvan gibi kokuyor ve sesler çıkarıyor.»
 Sonra hızla koşup gitti.
Odağın belirlenmesi…

 Low ve Mcmillan
 Girişimcilerin kişilikleri ve içinde bulundukları sosyal bağlamı ve şartları ele alan önceki
araştırmaları incelemişler.
 Ve girişimcilik çalışmalarının bağlamsal ve süreç güdümlü (herhangi bir olguda olaylar,
durumlar, ilişkiler örgüsü veya bağlantısı, kontekst.) şekilde gerçekleştirilmesinin önemine
vurgu yapmışlardır.
Dördüncü genç ve kör adam…

 Daha aşağılara uzandı ve filin bacaklarından birini tuttu.

 Kollarını açtı ve kucakladı, filin sert derisini hissetti.
 Daha sonra fil paldır küldür yürümeye başlayınca adam da bacağını bıraktı.
 «Bu filin kralın düşmanlarını çok korkutacağına şüphe yok. diye düşündü.»
 «Bir ağaç gövdesi gibi veya güçlü bir sütun ama eğilip bükülüyor, çok güçlü ve yere
kuvvetli bir şekilde çarpıyor. »
 İçinde biraz korku hissederek şehre doğru hızla kaçtı.
Analiz seviyesinin belirlenmesi…

 Low ve Mcmillan 5 adet analiz seviyesinden bahseder. Bunlar;

 Birey- grup- organizasyon- endüstri ve toplum
 Low ve Mcmillan’ a göre girişimcilikle ilgili önemli bakış açıları, araştırmacıların çok
ölçekli çalışmalar yürütmeye başlamaları ile kazanılabilecektir.
Beşinci genç ve kör adam…

 Filin kuyruğunu yakaladı.

 Bütün bu tantana ne için? diye sordu kendi kendine.
 « Fil dedikleri, bir parça aşınmış halattan başka birşey değil. »
 Daha sonra kuyruğu bırakıp diğerlerinin arkasında koştu.
Zaman çerçevesi

 Low ve Mcmillan;
 Girişimciliğin çok zaman gerektiren bir süreç olduğunu ve
 Araştırmacıların bu süreci etkileyen faktörleri daha geniş açıyla ele almaları gerektiğini
belirtmişlerdir.
Altıncı genç adam ise…

 Geride kalmamak için acele ediyordu.

 Filin kulağını sallamasıyla oluşan hava akımını duydu ve hissetti.
 Sonra da filin kulağını yakaladı ve ince bir sertlik hissetti.
 Sevinçle kahkaha attı.
 « Bu harika fil, canlı bir yelpaze gibi. »
 Ve o da diğerleri gibi ilk intibasından tatmin olmuş bir şekilde şehre geri döner.
Metodolojinin belirlenmesi

Low ve Mcmillan hipotez testleri ve teori geliştirmede girişimcilik araştırmaları açısından bir
çok metod önermişlerdir.
Boylamsal yani uzun süreli çalışmaları önermişlerdir.
Hipotezleri test etmek için deneysel tasarımlara daha çok zaman ayrılması gerektiğini
söylerler.
Genel anlamda amaçladıkları ise neden- sonuç ilişkisini yakından takip etmektir. Sonuç olarak
girişimcilik çalışmaları tek bir metoda bağlı değildir.
En sonunda kör ve yaşlı bir adam gelir…..

 Şehri terketmiş ve herzamanki yavaş yolundan yürüyerek, fili titiz ve dikkatli bir biçimde
incelemek üzere yaklaşır.
 Filin her yerine dokunarak, koklayarak ve çıkardığı tüm sesleri dinleyerek etrafında bir tur
atar.
 Filin ağzını bulur ve onu tatlı birşeyle besler daha sonra hortumunu okşar.
 Daha sonra ise şehre geri döner.
 Ve bir patırtı şamatayla karşılaşır……..
 Altı genç adamdan her biri kendi hikayelerini insanlara anlatmış fakat hikayenin 6 tane
farklı ve çelişkili versiyonu olduğu ortaya çıkınca büyük bir tartışma çıkmıştır.
 Yaşlı adam tüm kavgaları izlemiş ve dinlemiştir…
 « Bir duvara benziyor..»
 « Hayır, bir yılan gibi….»
 « Hayır, bir mızrağı andırıyor…..»
 « Hayır, bir ağaç gibi….»
 « Hayır, bir halata benziyor…..»
 « Hayır, bir yelpaze….»
Girişimcilik de bir fil midir?

 Girişimcilik akademisyenleri tarafından pek çok farklı konuyu açıklayabilecek bir bütünsel
girişimcilik teorisi yoktur.
 Girişimcilikte bir fil yoktur sadece Girişimcilik alanındaki çok çeşitli konular, makul bir
bütünlük sağlayamamaktadır.
 Yaşlı adam arkasını döndü ve evine gitti, gençken kendisinin de nasıl olduğunu
hatırlayarak kahkahayla gülüyordu.
 Diğerleri gibi o da, zamanında parçadan yola çıkarak bütün hakkında çok erken bir
sonuca varmıştı gençken.
Girişimcilik disiplininin bilimsel kökeni ve
diğer bilim dalları ile ilişkisi
 Girişimcilik alanı yaradılışında var olan bir karmaşıklığa sahiptir ve disiplenlerarasıdır.
 Girişimcilik disiplini ile ilişkili bilimler ve katkıları:
 Matematik; değişkenleri ölçmek için sayıları ve bilgiyi analiz etmek için teknikleri
 Biyoloji; ekolojik modeli sağlamakta
 Psikoloji; bireyin sergilediği davranışları
 Sosyoloji; bireyler arasındaki yerleşik ilişkileri açıklamakta
 İktisat; girişimlere kaynakların tahsisini incelemekte
 İşletme; strateji gibi fikirleri sağlamaktadır.
İktisat ve girişimcilik

 İktisatçılar girişimcilere genellikle büyük bir kararsızlıkla bakmışlardır.

 Ve iktisatçıların arasında girişimcilikle ilgili görüş birliği çok azdır.
 Schumpeter, girişimciyi; aktif, denge bozucu bir güç olarak görmekteyken
 Kirzner, pasif, dengeleyici olarak görmektedir
 Schumpeter’ e göre girişimci risk üstlenmezken Knight girişimciyi sigorta edilemeyen
belirsiz koşullarda risk üstlenen birey olarak görmektedir.
 Diğer yandan bazı yazarlar girişimciliği; belirsizlik taşıyan koşulları üstlenme
fonksiyonuna dayanarak tanımlarken
 Diğerleri üretim faktörlerinin koordinasyonuna, yenilik yapmaya veya sermaye edinmeye
dayandırmaktadır.
 İktisatta girişimcinin dinamik tanımı ise şöyledir:
 Karar alan, risk üstlenen, yenilikçi, endüstri lideri, organize eden, iktisadi kaynakları
koordine eden, müteahhit, aracı, iktisadi kaynakları tahsis eden olarak tanımlanmaktadır.
Psikoloji ve girişimcilik

 Girişimcilik alanındaki psikoloji kökenli yaklaşımlar bireye yani girişimciye

odaklanmaktadır.
 Girişimcinin kişiliği, inançları, değerleri ve davranışları işletmenin geçmişinde, şu anında
ve geleceğinde güçlü bir etki göstermektedir.
 Gartner 1988 ‘Girişimci Kimdir?’ araştırmalarının bir kenara bırakılarak ‘Girişimci Ne
Yapar?’ sorusuna yanıt aranması gerektiğini vurgulamasından sonra alanda tartışmalar yeni
bir bouy kazanmıştır.
 Kişilik teorisyenleri, bireyin kişiliğinin davranışlarını belirlediği konusunda hemfikirdir.
 Her ne şekilde tanımlanırsa tanımlansın kişilik, eğitim, kariyer, evlilik ve hayatın tüm
cephelerinde belirgin bir etkiye sahiptir.
Sosyoloji ve girişimcilik

 Sosyolojik bakış açısı ve araştırmaları, girişimciliğin anlaşılmasına üç biçimde önemli ve

kendine özgü katkı sağlamaktadır.
 İlki girişimcilik rol ve fonksiyonunu içeren üretim faaliyetleri ile ilgili toplumsal
kavramların gelişimi sosyoloji aracılığı ile gerçekleşmektedir.
 İkincisi girişimciliği etkileyen spesific toplumsal niteliklere dikkat çekmektedir.
Modernleşme, Ekonomik kalkınmada devletin rolü, Kayıt dışı ekonominin doğası…
 Üçüncü katkı ise bireylerin girişimsel faaliyetlerle meşgul olma kararını almalarına, sosyal
bağlamın etkilerini içermektedir.
Antropoloji ve girişimcilik

 Antropologlara göre girişimcilik sosyo-kültürel bir süreçtir.

 Eğer antropologlar toplum ve kültür üzerine odaklanırsa girişimcilik alanına değerli
katkıları olabilir.
 Antropolojinin girişimcilik konusuna ilgi göstermesi 2. Dünya Savaşı sonrası oluşan bir
fenomendir.
 Antropolojinin girişimciliğe yaklaşımı çok boyutludur yani sürekli bir değişim, yenilik ve
seçim hali olarak görülen girişimcilik, insan yaşamının süre gelen bir işlemi olmaktadır.
Teşekkürler.

Tülay Ulupınar

tulupinar695@gmailcom