CÜMLEDE

ANLAM
 ANLAM İLİŞKİLERİNE
GÖRE CÜMLELER

1)NEDEN (SEBEP) – SONUÇ

CÜMLELERİ
Bazı cümlelerde bir olay veya durum, gerçekleşme
veya gerçekleşmeme sebebiyle verilir. Bu tür
cümlelere neden(sebep)-sonuç cümleleri denir.
Malzeme yetersizliğinden inşaat yarım kaldı.

Beni aramadığı için onu merak ettim.

Boyu kısa olduğu için ağacın üst dallarına ulaşamıyordu.

Hasta olduğumdan uzun bir süredir okula gidemiyorum.

Dün akşam çok geç yatmış çünkü evlerine misafir gelmiş.

Heyecandan ne yapacağımı şaşırmıştım.

Uyuyakaldığı için işe geç kalmıştı.

2)AMAÇ-SONUÇ CÜMLELERİ
Bir eylemin hangi amaç ile yapıldığını bildiren
cümlelerdir.
Amaç-sonuç cümlelerinde verilen cümlelerden
bir tanesi gerçekleşmiştir. Diğer cümlenin
gerçekleşip gerçekleşmediği bilinmemektedir.
Bildiklerini anlatmak üzere karakola başvurdu.

Hediye almak için dışarı çıktık.

Babamı çağırmak için dükkana gittim.

Ders çalışmak için kütüphaneye gidecekler.

Telefon etmek için dışarıya çıktı.

İşlerini bitirmek için arkadaşından yardım istiyor.

3) KOŞUL (ŞART) CÜMLELERİ
Bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin,
başka bir olayın veya duruma bağlı
olduğunu belirten cümlelerdir.
Türkçede koşul anlamı asıl olarak “-se/-sa”
şart ekiyle sağlanır.
İstediğin her şeyi alırım, yeter ki sınıfını geç.

Hafta sonu hava güzel olursa pikniğe gidebiliriz.

Akşam baban gelsin, alışverişe çıkarız.

Zamanı daha iyi değerlendirirsen bütün işlerin erkenden biter.

Ödevini yaparsan oyun oynayabilirsin.

Temiz bir dünya istiyorsan yerlere çöp atma.

Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla açmayacaksın.

Erken kalkarsan günün daha verimli geçer.

4) KARŞILAŞTIRMA CÜMLELERİ
İki veya daha çok varlık, durum veya olay
karşılaştırılarak aralarındaki farklılıklar ve
benzerlikler belirtilir.
Karşılaştırma cümlelerinde ‘’en, daha, fazla, gibi,
kadar, göre, çok’’ kelimeleri kullanılır.
Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir dille yazılıyor.

Selim, gezmeyi çok sever, Elif ise kitap okumayı.

Dün hava daha güzeldi.

Köyün en güzel çileği bahçemizde yetişir.

Bizim sınıf, okuldaki en çalışkan ve düzenli sınıftır.

Geçen yılki yaz tatilimiz bu yılki tatilimizden daha iyi geçmişti.

Sanat dalları içinde insanı en çok geliştiren ve eğiten tiyatrodur.

 SORU TİPLERİ
1)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yargı gerekçesiyle birlikte
verilmiştir?
NEDEN-SONUÇ

2) Aşağıdaki cümlelerden hangisi anlam ilişkisi yönünden

diğerlerinden farklıdır?
NEDEN-SONUÇ
AMAÇ-SONUÇ
KOŞUL-SONUÇ
KARŞILAŞTIRMA
Eğitime bir gün ara verildi çünkü çok kar yağıyordu.

Neden-Sonuç

Dinlemek de konuşmak kadar önemlidir.

Karşılaştırma
Trafik sıkışmaması için caddede polis bekliyor.

Amaç-Sonuç

Trafik çok yoğun olduğundan araçlar ilerleyemiyordu.

Neden-Sonuç
Evden erken çıkarsan okula zamanında yetişirsin.

Koşul-Sonuç

Kilo vereyim diye spor yapıyor.

Amaç-Sonuç
Dosyasında bazı belgeler eksik olduğu için
başvurusunu kabul etmemişler.

Neden-Sonuç

Ödevlerini bitirmek için Zeynep’ten yardım istedi.

Amaç-Sonuç
Yarına getirmek üzere bu kitabı alabilirsin.

Koşul-Sonuç

Kardeşim yüzme bilmediği için denize girmemişti.

Neden-Sonuç
Yazar, eleştirmene şirin görünmek maksadıyla
ikiyüzlü davranıyor.

Amaç-Sonuç

Makarnayı ketçapla yemeyi daha çok severim.

Karşılaştırma
Öğretmen, sınıfın en haylazını öne oturttu.

Karşılaştırma

Kitabın özetini çıkarırsan kitabı daha iyi anlarsın.

Koşul-Sonuç
Cadde kapalı olduğundan araçlar bu yolu
kullanıyordu.

Neden-Sonuç

Yağmur yağınca maç iptal oldu.

Neden-Sonuç
Saat almak istediğinden İstanbul’a gitmiş.

Amaç-Sonuç

Benim için ailem dünyadaki her şeyden daha önemlidir.

Karşılaştırma
Çabucak iyileşebilmek için bol bol meyve tüketiyor.

Amaç-Sonuç

Yoğun sisten dolayı uçaklar havaalanına iniş

yapamamış.

Neden-Sonuç
Şimdiye kadar yediğim en güzel yemekti bu.

Karşılaştırma

Diktiği çiçeğin büyümesi için onu her gün suluyordu.

Amaç-Sonuç
Pazara malı yetiştiremediği için bugün bir şey
satamadılar.

Neden-Sonuç

İstiklal Marşı’nı ezberlemek için sabahları erken

kalkıyorum.

Amaç-Sonuç
 DUYGU BİLDİREN
CÜMLELER
1)YAKINMA (ŞİKAYET) CÜMLELERİ
Bir durumdan duyulan rahatsızlığı ifade eden cümlelerdir.
Kızmadan şikayet etme anlamı vardır.

Bir gün de derse geç kalma be çocuğum!

İnsanlar hala uğradıkları haksızlıklara ses çıkarmıyor.
2) SİTEM CÜMLELERİ
Bir kimsenin yaptığı bir hareketten dolayı duyulan
üzüntünün, kırgınlığın öfkelenmeden yumuşak bir şekilde
dile getirildiği cümlelerdir.

Hasta olduğumu biliyordun, insan bir ‘’Geçmiş olsun’’ der.

İnsan, kendisine bunca emeği geçen insanı bir kere de
olsa arayıp sorar.
3) İHTİMAL (OLASILIK) CÜMLELERİ
Gerçekleşmesi kesin olmayan bir olayın ya da bir
durumun ortaya çıkmasının beklenilmesi, umut
edilmesi ile ilgili cümlelerdir.
Olasılık cümleleri kesinlik anlamı taşımazlar.
Bir cümleye olasılık anlamı, ‘’belki, sanırım, galiba,
zannederim, olabilir’’ kelimeleriyle verilir.

Sanıyorum o konu anlatılmadı.

Tatilde Bodrum’a gidebiliriz.
4) VARSAYIM CÜMLELERİ
Gerçekleşmemiş bir olayın gerçekleşmiş gibi ya da
gerçekleşmiş bir olayın gerçekleşmemiş gibi kabul
edildiği cümlelerdir.
Bu cümlelerde ‘’diyelim ki, düşün ki, farz et ki, tut
ki, varsayalım ki’’ gibi kelimeler kullanılır.

Tut ki puanın yetmedi ve üniversiteye giremedin.

Bir an için rüyalarının gerçekleştiğini düşün.
5) KÜÇÜMSEME CÜMLELERİ
Bir kişiye veya bir olaya değer vermeme, onu küçük
görme, önemsememe, hafife alma anlamı taşıyan
cümlelerdir.

Bu maçı kazanıp da şampiyon olacakmış.

Bacak kadar boyuyla bize kafa tutuyor.
6) AZIMSAMA CÜMLELERİ
Bir şeyin miktarca az olduğunu, yetersiz
görüldüğünü ifade eden cümlelerdir.
Azımsama, mutlaka miktarla ilgilidir.

Günlerdir çalışıyorsun, ne kadar az iş yapmışsın.

Bu kadarcık mı soru çözdün?
 ANLATIMINA GÖRE
CÜMLELER
1)ÖZNEL CÜMLELER
Doğruluğu herkes tarafından kabul edilemez.
Yorumlanabilir.
Kanıtlanamaz.
Kişisel yorum içerir.

Roman en güzel yazı türüdür.

Mavi elbise insanlara yakışıyor.
2) NESNEL CÜMLELER
Doğruluğu herkes tarafından kabul edilir.
Yorumlanamaz.
Kanıtlanabilir.
Kişisel yorum içermez.

Eser, dört bölüm halinde sinemaya uyarlanmış.

Yazar, bu romanında aile bireyleri arasındaki sorunları
anlatıyor.
 SORU TİPLERİ
1) Aşağıdaki cümlelerden hangisi kişisel görüş içermez?
NESNEL

2) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yorum söz konusu

değildir?
NESNEL
3) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yorum söz
konusudur?
ÖZNEL

4)Aşağıdaki cümlelerden hangisi kişisel görüş içerir?

ÖZNEL

5) Aşağıdaki cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik

açısından farklıdır?
ÖZNEL-NESNEL