P ag su lat s a Ib at -ibang Disiplina

Fil 102: Pagbasa at

A S AN , K AT A NG IAN AT
KO NS E PT O , K AL IK
TUNG K UL IN N G W IK A
 
ez
Guro: Madsal G. Martin
LAYUNIN:

• MALAMAN ANG KONSEPTO NG WIKA BATAY SA IBAT-IBANG DALUBWIKA.

• MALAMAN ANG KAHALAGAHAN NG WIKA.

• MATUKOY ANG TUNGKULIN AT KATANGIAN NG WIKA.

KONSEPTO AT KALIKASAN
NG WIKA
ANO NGA BA ANG WIKA?

ANG WIKA AY MAHALAGANG KASANGKAPAN SA BUHAY. GINAGAMIT NATIN ANG WIKA UPANG
IPAHAYAG ANG SALOOBIN, DAMDAMIN AT KAISIPAN. GINAGAMIT ANG WIKA SA
PAKIKIPAGKOMUNIKASYON SA KAPWA TAO. WIKA ANG DALUYAN NG KOMUNIKASYON.
 NABUBUO ANG WIKA BILANG PANANAGISAG SA MGA BAGAY AT IDEYA NA BINIBIGYAN NG KAHULUGAN,
KABULUHAN AT INTERPRETASYON NA PUMAPASOK SA MEKANISMO SA ISIPAN NG TAO. HABANG
LUMALAWAK ANG KARANASAN NG TAO, LUMALAWAK DIN ANG KANYANG KAMALAYAN AT KAALAMAN MULA
SA PANGYAYARI AT MGA BAGAY NA NAKIKITA, NAHAHAWAKAN, NAIIISIP, NARARAMDAMAN, NABIBIGYAN
NG KABULUHAN AT KAHULUGAN.
KONSEPTO NG WIKA BATAY SA IBAT-IBANG
DALUBWIKA
 “ANG WIKA AY MASISTEMANG BALANGKAS NG SINASALITANG TUNOG NA BINIGYAN NG MGA SIMBOLO
AT HINUGISAN NG MGA LETRA UPANG MAKBUO NG MGA SALITA”
(HENRY GLEASON)

“LUMILITAW ANG WIKA BILANG TUGON NG MGA TAO SA MGA NARIRINIG SA KALIKASAN PARTICULAR
ANG MGA MALAKAS AT NAKAYAYANIG NA MGA PANGYAYARI SA KAPALIGIRAN.”
(GIAMBATTISTA VICO)
 “ANG WIKA NG TAO AY NAKATALI SA RESONANSA NG KALIKASAN.”
(JOHANN GOTTFIELD HERDER)

“MAY KONEKSYON ANG WIKA SA KALIKASAN NA KAAKIBAT ANG GALAW, DAMDAMIN O EMOSYON NG
TAO. MAY MALALIM NA PAG-UNAWA SA KONEKSYON NG KATAWAN SA PAG-IISIP NG TAO.”
(DAVID ABRAM)
 “ANG WIKA ANG PINAKABOSES NG MGA PUNO, ALON AT KAGUBATAN” SA KANYANG AKDANG THE BODY
OF EXPRESSION AND SPEECH.
(MERLEAU-PONTY)

“NAIPAPAHAYAG SA WIKA ANG KAUGALIAN, ISIP AT DAMDAMIN NG BAWAT GRUPO NG MGA TAO AT
MAGING SA LARANGAN NG KAISIPAN, ANG WIKA RIN ANG IMPUKAN - KUHANAN NG ISANG KULTURA.
(ZEUS SALAZAR)
TUNGKULIN AT KATANGIAN NG WIKANG
FILIPINO
MAY SISTEMATIK NA BALANGKAS

ANG PAG-AARAL SA PAGBUO NG WIKA AY TINATAWAG NA MORPOLOHIYA. PONEMA ANG

PINAKAMALIIT NA YUNIT NG TUNOG. MULA SA SALITANG UGAT, SA PAGSASAMA-SAMA NG MGA PANLAPI AT
SALITANG UGAT AY NAGKAHUGIS, NAGKAFORMA AT NALIKHA AT NALIKHA ANG SALITA NG ATING WIKA.
BUHAY AT DINAMIKO

PATULOY NA NADARAGDAGAN AN GATING WIKA DAHIL SA PAGLIKHA, PAGSASALIN, PANGHIHIRAM,

PAG-USBONG NG TEKNOLOHIYA AT MGA IMBENSYON. AYON SA MGA TALA, ANG FILIPINONG WIKA AY MAY
MAHIGIT-KUMULANG NA TATLUMPUNG LIBONG SALITANG-UGAT (30,000) AT PITONG DAANG (700)
PANLAPI NA NAGAMIT O GINAGAMIT SA PAGPAPALAWAK/PAGPAPARAMI NG ATING WIKA.
TUNOG NA BINIBIGKAS

PONOLOHIYA ANG TAWAG SA PAG-AARAL NG TUNOG. PONEMA ANG TAWAG SA PINAKAMALIIT NA

TAWAG SAY UNIT NG TUNOG. MAHALAGANG BANGGITIN NA ANG TUNOG SA BAWAT TITIK NG SALITA NG
ANUMANG WIKA ANG KAUNA-UNAHANG DAPAT MAKILALA NG ISANG BATANG NAGSISIMULANG
MAGSALITA. MAHALAGA ITO UPANG MABIGYAN ANG BATA NG TAMANG PAGKILATIS NG BAWAT TUNOG NA
NAPAPAKINGGAN AT KUNG PAANONG ANG ISANG TUNOG AY NAIIBA SA IBA PANG TUNOG. KAPAG NAGAWA
ITO NG BATA, MADALI AT MABILIS ANG KANYANG PAGKATUTO.
 SINASABING MAKABULUHAN ANG TUNOG KUNG NAPAKAGPAPAIBA ITO
NG KAHULUGAN NG ISANG SALITA. TINATAWAG ANG MAKABULUHANG
TUNOG NA PONEMIK.

HALIMBAWA:

• BISA (TALAB) VISA (PASAPORTE SA PAGLABAS NG BANSA)

• BAPOR (SHIP) VAPOR (HAMOG O SABSTANS NG HANGIN)

• PORT ( DAUNGAN) FORT (KUTA)

• PAD (PAPEL) FAD (FASHION)

 
 KAPAG HINDI NABAGO ANG KAHULUGAN NG SALITA ITO AY TINATAWAG
NA PONETIK. BAGAMA’T MAGKAIBA ANG ISA O HIGIT PANG TITIK NG
MGA SALITA SA BAWAT LINYA, HINDI NAGBABAGO ANG MGA
KAHULUGAN NITO.

HALIMBAWA:

• KAPE-CAFÉ ASUL-AZUL

• TAKSI-TAXI PONETIK-FONETIK

• BINTANA-VENTANA BERDE-VERDE

• PISTA-FIESTA KESO-QUEZO
PINILI AT ISINAAYOS

KASIYA-SIYANG PAKINGGAN AT BASAHIN ANG MGA PANGUNGUSAP O PAHAYAG NA MAAYOS ANG

PAGKASABI O PAGKAKASULAT. MAKINIS, MABISA AT WASTO ANG PAGKAPILI SA MGA SALITA. HINDI
LAMANG ANG SIYENSYA NG LINGWISTIKS, MAGING ANG RETORIKS AY DAPAT NA ISINAALANG-ALANG NG
ISANG NAGSASALITA O NAGSUSULAT UPANG MAGING KATANGGAP-TANGGAP ANG ANUMANG SASABIHIN O
SUSULATIN. WALANG LUGAR ANG “BALBAL” NA SALITA SA ISANG PORMAL NA PAG-UUSAP O SULATIN.
KABUHOL NG KULTURA

ANG LINGWISTIKA AT ANTROPOLOGO AY KUMIKILALA SA KAHALAGAHAN NG WIKA SA KULTURA AT

TAO. ANG LENGGWAHE ANG REPLEKSYON NG REYALIDAD. PARA KINA SAPIR AT SA KANYANG MAG-AARAL NA
SI BENJAMIN WHORF, NADEDETERMINA NG LENGGWAHE ANG KULTURA. SA TEORYANG SAPIR-WHORF
SINASABI NILANG ANG MGA TAO NA KABILANG SA IBAT IBANG KULTURA AY MAY IBA-IBANG PANANAW SA
MUNDO SAPAGKAT LUMIKHA SILA NG IBAT-IBANG KATAWAGANG PANGLINGWISTIKA NA NAGBIBIGAY
KAHULUGAN SA KANILANG PANANAW.
 
 ISANG ELEMENTO NG KULTURA ANG LENGGWAHE NA NAGAGAMIT SA LAHAT NG PANTAONG RELASYON.
SABI NI ANDY CLARK, ANG LENGGWAHE AY ISANG KULTURAL “ARTIFACT” HINDI LAMANG ITO GAMIT SA
TAO-SA-TAONG INTERAKSYON KUNG HINDI SA PAGBIBIGAY NG MGA KAHULUGAN, PAGREREPRESENTA NG
HALOS LAHAT NG IDEYA.
ARBITRARYO

LUMITAW ANG WIKA AYON SA NAPAGKASUNDUUANG GAMIT NG TAO SA LOOB NG KANILANG

PAMAYANAN. MAAARING IBA NAG KAHULUGAN NG ISANG SALITA SA ISANG LUGAR KAYSA SA IBANG LUGAR.
DAHIL IBA-IBA NAMAN ANG PINAGMULAN NG MGA GRUPO NG TAO, PARTICULAR ANG MGA MINORYANG
GRUPO, MAY NAKAGISNAN NA SILANG KATAWAGAN PARA SA MGA BAGAY-BAGAY.
HALIMBAWA:

• MAGANDANG UMAGA SA TAGALOG

• MAUPAY NGA AGA SA WARAY

• MAAYONG BUNTAG SA CEBUANO

PANTUKOY NA GINAGAMIT

KAILANMAN AY HINDI HUMINTO ANG TAO SA PAGTATAMO AT PAGDARAGDAG NG SALITANG

KAILANGAN NIYANG MATUTUNAN O DI SINASADYANG KANIYANG NATUTUNAN. BILANG ISANG INDIBIDWAL
SA LIPUNAN, PATULOY SIYANG NAGUNGUSAP, NAKIKIPAGPALITAN NG IDEYA O KURO-KURO.
NAIPAHAHAYAG NIYA ANG KANYANG DAMDAMIN. GINAGAMIT NIYA ANG KANIYANG WIKA UPANG
MATUGUNAN O MASAGOT ANG PANGANGAILANGAN NG SARILI, NG KANYANG PROPESYON AT
PAKIKIPAMUHAY SA KAPWA.
 SA PAMAHALAAN AY MAHALAGA KASANGKAPAN ANG WIKA- ANG MGA BATAS,DESKRETO, MEMO,
PROPAGANDA AT TAGUBILIN AY GUMAGAMIT NG WIKA UPANG MAPASUNOD ANG MGA MAMAMAYAN. SA
LIPUNAN, DAHIL WALANG PATID ANG GALAW NG BUHAY, ANG WIKA ANG NAGSISILBING TULAY NG
PAGKAKAUNAWAAN.
SANGGUNIAN:
AUSTERO, C. ET AL. KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO. STA. MESA, MANILA: RAJAH PUBLISHING
HOUSE. 2012.