Professional Documents
Culture Documents
CHƯƠNG 5
CƠ CẤU XÃ HỘI - GIAI CẤP VÀ LIÊN
MINH GIAI CẤP, TẦNG LỚP TRONG THỜI
KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CNXH
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
CHƯƠNG 5: CƠ CẤU XH – GC VÀ LM GC, TL TRONG TKQĐ LÊN
CNXH
A. MỤC TIÊU
Về kiến thức:
- Cung cấp những kiến thức nền tảng về cơ cấu xã hội - giai cấp và liên minh GC, TL trong
TKQĐ lên CNXH.
- Giúp sinh viên hiểu rõ vị trí, vai trò của những GC, TL cơ bản trong quá trình xây dựng đất
nước và nội dung của liên minh GC, TL trong TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam.
Về kỹ năng:
- Sinh viên có kỹ năng nhận diện những biến đổi trong cơ cấu xã hội – giai cấp và nội
dung liên minh giai cấp ở nước ta trong TKQĐ lên CNXH.
- Sinh viên có kỹ năng đánh giá được vai trò của các giai cấp, tầng lớp trong TKQĐ lên
CNXH ở Việt Nam.
Về thái độ:
- Sinh viên tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào đường lối PT của đất nước.
- Nhận rõ trách nhiệm của mình trong sự nghiệp xây dựng đất nước theo định hướng
XHCN ở Việt Nam.
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Cơ cấu xã hội
CCXH = Cộng đồng người + quan hệ giữa chúng.
Cơ cấu xã hội - giai cấp là hệ thống các giai cấp, tầng lớp xã hội
tồn tại khách quan và mối quan hệ giữa chúng về sở hữu, về
quản lý, về địa vị chính trị - xã hội... trong một hệ thống sản
xuất nhất định.
CCXH-GC = Các GC, tầng lớp + quan hệ giữa chúng.
Trong TKQĐ lên CNXH, cơ cấu XH - GC là tổng thể các GC, các
TL xã hội được hình thành trong TKQĐ và mối quan hệ giữa các
giai cấp và tầng lớp xã hội đó
4
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
1. Cơ cấu XH – GC trong thời kỳ quá độ lên CNXH
1.1 Khái niệm và vị trí của cơ cấu xã hội - giai cấp trong cơ cấu xã hội
Vị trí của cơ cấu xã hội - giai cấp trong cơ cấu xã hội
cơ cấu xã hội - giai cấp là loại hình cơ bản và có vị trí quyết
định nhất, chi phối các loại hình cơ cấu xã hội khác vì:
Sự phân chia Giai cấp có liên CCGC là yếu tố Sự biến đổi của cơ cấu
trong XH chủ quan đến sở đặc trưng cho sự XH - GC tất yếu sẽ ảnh
yếu là phân hữu về TLSX khác nhau về hưởng đến sự biến đổi
chia g/c và lịch nên cơ cấu giai chất giữa xã hội
sử xã hội loài cấp quy định
của các loại cơ cấu XH
người từ khi có này với xã hội khác và tác động đến
tính chất và bản
g/c là lịch sử chất của các khác, là cốt lõi sự biến đổi của toàn bộ
đấu tranh giai quan hệ xã hội của toàn bộ tổ cơ cấu XH, và các lĩnh
cấp. khác chức xã hội. vực của đời sống XH.
là căn cứ cơ bản để từ đó XD chính sách phát triển KT, VH
của mỗi xã hội trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể.
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
1. Cơ cấu XH – GC trong thời kỳ quá độ lên CNXH
1.2. Sự biến đổi có tính quy luật của cơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Một là, cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi gắn liền và bị quy định bởi cơ
cấu kinh tế của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
- Cơ cấu XH – GC thường xuyên biến đổi do tác động
của nhiều yếu tố, đặc biệt là những thay đổi về PTSX,
về cơ cấu KT
- Từ CNTB chuyển sang TKQĐ lên CNXH, tất yếu có
những biến đổi trong cơ cấu kinh tế, do đó, dẫn đến
những thay đổi trong CCXH theo hướng phục vụ thiết
thực lợi ích của GCCN và NDLĐ
- Trong TKQĐ lên CNXH, SXHH và KT nhiểu TP với
những hình thức SH đa dạng đã hình thành CC XH-GC
với nhiều GC, TL khác nhau.
Xu hướng biến đổi này diễn ra rất khác nhau ở các quốc gia khác nhau khi
bắt đầu TKQĐ lên CNXH do bị quy định bởi những khác biệt về trình độ phát
triển KT, về hoàn cảnh, điều kiện lịch sử cụ thể của mỗi nước
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
1. Cơ cấu XH – GC trong thời kỳ quá độ lên CNXH
1.2. Sự biến đổi có tính quy luật của cơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Hai là, cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi phức tạp, đa dạng, làm xuất hiện các tầng
lớp xã hội mới
- Đặc trưng bao trùm của TKQĐ lên CNXH là tồn tại “đan xen” giữa những yếu tố
cũ và yếu tố mới
- Về mặt KT là còn tồn tại kết cấu KT nhiều thành phần. Chính cái kết cấu KT đa
dạng, phức tạp này dẫn đến những biến đổi đa dạng, phức tạp trong CC XH-GC mà
biểu hiện của nó là trong TKQĐ lên CNXH còn tồn tại các GC, TL xã hội khác nhau
Ngoài GCCN, GCND, TLTT, GCTS đã xuất hiện sự TT & PT của các TLXH mới
như: TL doanh nhân, tiểu chủ, TL những người giàu có và trung lưu trong XH
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
1. Cơ cấu XH – GC trong thời kỳ quá độ lên CNXH
1.2. Sự biến đổi có tính quy luật của cơ cấu xã hội - giai cấp trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Ba là, cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi trong mối quan hệ vừa đấu tranh, vừa liên
minh dẫn đến sự xích lại gần nhau giữa các giai cấp, tầng lớp cơ bản trong xã hội
Sự xích lai gần nhau giữa các giai cấp và tầng lớp thể hiện tên 4 phương diện
Sự xích lai gần nhau giữa - Sự xích lại gần - Sự xích lại - Sự xích lại gần
các GC, TL về MQH với nhau về tính chất gần nhau về nhau về tiến bộ
TLSX: của LĐ: KHCN QH phân trong ĐSTT: Thể
QHSX Việc PT KTTT phát triển -> PT phối TLTD: hiện qua cuộc CM
XHCN nhiều TP, nhiều LLSX rút ngắn Thực hiện TT-VH-> xóa bỏ
dần hình thức SH, khoảng cách giữa qua nguyên dần mâu thuẫn
hoàn nhiều loại hình các LLXH trong tắc phân giữa thành thị và
thiện kinh doanh
quá trình LĐ phối theo kết nông thôn, LĐ
QHSX các TPXH tồn tại
điều kiện cho xu quả lao động chân tay và trí óc -
XHCN bên nhau, đan
từ thấp xen nhau, và xích hướng hôi nhập và hiệu quả > các GC, TL xích
đến cao lại gần nhau quốc tế và khu vực kinh tế lại gần nhau hơn
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
2. Liên minh GC và TL trong TKQĐ lên CNXH
* Khái niêm liên minh GCNN với GCND và các tầng lớp lao động
trong TKQĐ lên CNXH
• Liên minh GCCN với GCND và các
Liên minh GCCN với GCND
tầng lớp lao động trong thời kỳ quá
và các tầng lớp lao động độ lên CNXH có vai trò quan trọng
trong TKQĐ lên CNXH là sự quyết định sự thành bại của cách
liên kết, hợp tác hỗ trợ mạng XHCN
nhau…giữa các GC, TL xã hôi • Liên minh GCCN với GCND và các
nhằm thực hiện nhu cầu và tầng lớp lao động trong thời kỳ quá
lơi ích của các chủ thể trong độ lên CNXH là vấn đề chiến lược
khối LM, tạo động lực thực lâu dài, là một trong những con
đường để hoàn thiên cơ cấu xã hôi -
hiện thắng lơi mục tiêu của giai cấp trong cách mạng xã hội chủ
CNXH nghĩa
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
2. Liên minh GC và TL trong TKQĐ lên CNXH
Nông dân tự nguyện đi dân công trong Cách mạng thành công,
chiến dịch Điện Biên Phủ người nông dân được chia ruộng
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
2. Liên minh GC và TL trong TKQĐ lên CNXH
* Nguyên tắc cơ bản của của liên minh
Nguyên tắc 3: Kết hợp đúng đắn các lợi ích
Đảng và Nhà nước phải có chính sách phù hợp với lợi ích của từng giai tầng, có
như thế mới thức đẩy được sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
3. Cơ cấu XH – GC và LM GC, TL trong TKQĐ lên CNXH ở VN
3.1 Cơ cấu xã hội - giai cấp trong TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam
Đặc điểm:
Sự biến đổi cơ cấu xã hội - giai cấp vừa đảm bảo tính qui luật, vừa
mang tính đặc thù của xã hội Việt Nam:
- Sự biến đổi của cơ cấu XH - GC bị chi phối bởi những biến đổi trong cơ cấu KT.
- Từ Đại hội VI, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Việt Nam chuyển mạnh sang cơ chế
thị thi trường phát triển KT nhiều thành phần định hướng XHCN. Sự chuyển đổi
trong cơ cấu KT đã dẫn đến những biến đổi trong cơ cấu XH - GC với việc hình
thành một cơ cấu XH - GC đa dạng.
- Sự biến đổi phức tạp, đa dạng của cơ cấu xã hội - giai cấp Việt Nam diễn ra trong
nội bộ từng giai cấp, tầng lớp cơ bản của xã hội; thậm chí có sự chuyển hóa lẫn
nhau giữa các giai cấp, tầng lớp.
Nền kinh tế đất nước phát triển trở nên năng động, đa dạng hơn
NEU Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
3. Cơ cấu XH – GC và LM GC, TL trong TKQĐ lên CNXH ở VN
3.1 Cơ cấu xã hội - giai cấp trong TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam
Đặc điểm:
Trong sự biến đổi của cơ cấu xã hội - giai cấp, vị trí, vai trò của các
giai cấp, tầng lớp ngày càng được khẳng định